CHRISTELIJK
LADY ISABELLA
Begrafenis past in kader
van het bijbelse denken
Nog geen betere prijsvorming
voor de vrachten
■li
Een woord voor vandaag
Kanttekening
Eindhoven herdacht de
reformator van Genève
Chefarine 4
East Lynne
Baptisten-voorgangers schrijven
Motieven vóór crematie
weinig doorslaggevend
de
aan voor
lijkverbranding en waarom zijn
anderen verdedigers van de
begrafenisDeze vragen heb
ben de laatste tijd velen in de
Baptisten gemeenten bezig ge-
honden.
De voorgangers J. Brandsma,
uit Heerenveen, en Ph Linde
man, uit Sneek, hebben in het
officieel orgaan „De Christen"
de onderscheiden standpunten
uiteengezet. Zij komen tot de
slotsom, dat begrafenis de voor
keur verdient, omdat de Bijbel
in taal en symboliek bij de han
deling wan de begrafenis aan
sluit. Evenwel zien zij geen
grond om het gebruik der cre
matie te veroordelen.
een oeroude
n wijze van dodenbezorging, al
dus schrijven deze voorgangers.
Tal van heidense volkeren ver
brandden reeds lang voor onze
jaartelling hun doden. De godde
lijke ziel was anders ingesloten in
het minderwaardige lichaam en
het reinigende vuur bevorderde de
opstijging der verloste ziel. Israël
begroef zijn doden, welke gewoon
te door de eerste christenen werd
overgenomen. 'De catacomben be
wijzen dat duidelijk.
In ons land doet de lijkverbran
ding ongeveer 1000 jaar voor
Christus zijn intrede, maar met
de komst van het Christendom
krijgt de gewoonte van het begra
ven langzamerhand de overhand.
Karei de Grote verbiedt in 785
het cremeren der gestorvenen.
Weinig aanhang
TN de eerste helft van de vorigè
A eeuw wordt de gedachte van
crematie opnieuw levend. In Ne
derland wordt in 1874 de eerste
vereniging voor lijkverbranding
opgericht. Nu zijn er 160 000 men
sen lid van twee van dergelijke
erenigingen Toch is de crema
tiegedachte in ons land niet zo
bijzonder sterk verbreid. In 1957
werd 3 percent van het aantal ge
storvenen gecremeerd. Volgens
een opinie-onderzoek in 1952 zou
den er één miljoen voorstanders
zijn. De voorstanders vinden cre
matie goedkoper en hygiënischer.
Sommigen vinden crematie een
protest tegen verouderde en over
wonnen godsdienstige voorstellin
gen. maar dat negatieve, uitda
gende motief speelt practisch bij
niemand een rol.
se kamp heeft men over het alge
meen geen bezwaar, ofschoon men
het natuurlijker vindt het lichaam
aan de aarde toe te vertrouwen.
In het orthodoxe kamp daarente
gen neemt men een afwijzende
houding aan, omdat Jezus Chris
tus begraven werd en het lichaam
op de jongste dag niet voor God
zou kunnen verschijnen: ..Het is
van veel betekenis, dat Jezus be
graven is en moest worden. Daar
uit mag worden afgeleid, dat het
begraven de van God gewilde be
zorging der doden is", aldus Prof.
Dr. F. W. Grosheide in 1950.
Maar de latere chrlstelljk-gere-
formeerde Prof. G. Wisse, een
overtuigd tegenstander van de
crematie-gedachte, gaf reeds In
1914 ala zijn mening te kennen,
..dat niemand argumentatie moet
ontlenen aan het geloof ln de we
deropstanding der doden op deze
manier, als zou verbranden de we
deropstanding beletten"!
Wat de bijbel zegt
formeert het li
chaam. De Schepper van alle din
gen heeft de mens ..goed" ge
maakt Zelfs na de dood was er
voor Israël verbondenheid van li
chaam en ziel. ofschoon Israël er
niet systematisch over heeft nage
dacht Maar men zag het zo, dat
de doden in hec graf leefden. Het
is dan tenslotte het gebeente, de li-
chaamsstruetuur. dat het lichaam
vertegenwoordigt.
Gelijk gezegd, werden in Israël
de doden begraven. Zii werden
veelal in hun gewone kleding be
graven (1 Sam. 28 14, Ezech.
32 271 en dan in de meeste geval
len niet afzonderlijk, maar in een
familiegraf (Gen. 49 29-33; verg.
1 Kon 13 22). De begrafenis
vond gewoonlijk plaats op de dag
van het overlijden, hetgeen mei
betrekking tot een gehangene voor
geschreven was (Deut. 21:22, 23).
Ook in het Nieuwe Testament vin
den wij de begrafenis als de
male wijze "*"w g
dodenbezorging.
Het lijk werd eerst gewassen
(Hand. 9 37), vervolgens in doe
ken gewonden (Matth. 27 59.
Joh. 11 44), soms met specerijen
gezalfd (Mare. 14 8, Joh 19
39) en tenslotte begraven in een
spelonk of een opening in de rots
wand (Luc. 23 53).
Wel is de (lijk)verbranding on
der Israël niet geheel onbekend
geweest: Tamar, de ontuchtige
zou worden verbrand (Gen. 38
24; verg. Lev. 20 14), en Achan.
de Judeeër. heeft dat lot moeten
ondergaan (Joz. 7 25). Soms ook
werden de lijken verbrand om
verminking door de vijand te voor
komen en onmogelijk te maken,
zoals in het geval van Saul en zijn
zonen (1 Sam. 31 11-13). Onder
normale omstandigheden schijnt
het verbranden der doden evenwel
te worden opgevat als een smade
lijke daad (Amos 2 1, 2). Israël
en. vele eeuwen later, de christe
lijke kerk hebben dan ook het be
graven van de gestorvenen gezien
als de gewone wijze van dodenbe
zorging.
Niet veroordelen
Er ia naar onze mening geen
grond om het gebruik der cre
matie te veroordelen. Wat er ook
r et de lichamelijke kant van ons
mens-zijn gebeurt na onze dood.
wij zullen voor God verschijnen,
en we zullen een nieuw lichaam
ontvangen in de nieuwe hemel en
de nieuwe aarde.
Overigens lijken ons de verschil
lende motieven vóór crematie niet
zo heel erg van doorslaggevende
aard. Hei komt ons voor dat de
uiteindelijke keus tussen begrafe
nis of crematie voor een overwe
gend groot deel bepaald wordt
door allerpersoonlijkste gevoelsno-
ties; de één huivert bij de gedach
te dat het lichaam van de geliefde
langzaam verteert in de groeve,
de ander huivert bij de voorstel
ling van de snelle verkoling en
verassing in de hete oven. Zuiver
redelijk, ontbloot van alle diepere
zin en symboliek, koel weten
schappelijk is de crematie een ui
termate grote versnelling van het
proces, dat zich bij begraving
over veel langere tijd uitspreidt.
HAT niemand de ander oordele
vanwege zijn keus.. Het kan
waardevol en edel zijn, om zich
in zijn uiteindelijke keus te la
ten richten door het verlangen
van de gemeenschap waarvan
men deel uitmaakt, indien die
gemeenschap nog niet in staat
is om ruimte te geven aan de
enkeling die een andere hande
ling verkiest dan de gemeen
schap gewoon is.
Persoonlijk geven wij na vele
overwegingen de voorkeur aan de
begrafenis. De doorslag geeft voor
ons de overweging dat de Bijbel
in taal en symboliek aansluit bij
de handeling der begrafenis. We
denken aan de zaaiing van het
vergankelijke en de opstanding
van het onvergankelijke lichaam,
aan de opening der graven, aan
de bezinning over en doordenking
van de doop als begrafenis en op
standing. Bovendien hebben we
toch een innerlijk verzet tegen
wat we in de crematie zien als
het ver-aesthetiseren van het toch
oerwezenlijk huiveringwekkende
van de dood. Wij zien ergens een
relatie tussen de zogenaamde ont
mythologisering en de crematië:
wat aanstotelijk is en niet ratio
neel genoeg moet „vertaald" wor
den.
Ons spreekt de begrafenis nog
een eigen taal In het hele kader
van het bijbelse denken, terwijl
we in de crematie nog geen taal
kunnen beluisteren.
Prot. Chr. Sehippersbond 40 jaar
Actie tegen stelsel van eigen
en bijzonder vervoer
DE HEER F. H. van de Wetering, lid van de Tweede Kamer heeft
in de vandaag in Amsterdam gehouden algemene vergadering
van de 40 jaar bestaande Protestants Christelijke Sehippersbond de
tegenwoordige problemen van de Nederlandse binnenvloot de revue
laten passeren. Alleen bij een volkomen solidair zyn van de Neder
landse binnenschippers in georganiseerd verband, zo zei de bonds
voorzitter, kunnen wij aan al deze problemen het hoofd bieden.
In zijn met grote aandacht aange
hoord boeiend referaat „Na veertig
jaar" noemde de heer Van de Wete
ring de volgende gevaren op, die de
Nederlandse schippers bedreigen:
heid in de vi
contracten oi
doen varen.
de beurslijst te
1 Het wegvervoer is in .opmars
In de jaren 1955 tot 1957 daalde
het aandeel van de binnenvloot in
het interlocale binnenlandse be
roepsvervoer van 29,5 tot 28,7 pet.
Het aandeel van de spoorwegen
daalde van 15,9 tot 13.9 pet., terwijl
het vervoer per vrachtauto steeg
van 56,3 tot 61,1 pet.
o De Duitse binnenvloot is met 800.000
ton toegenomen. De Nederlandse
binnenvloot is echter door fiscale
maatregelen, onvoldoende tarieven
en allerlei internationale concurren-
tiemethoden ver achtergebleven.
Westduitse havens te laten lopen.
Op deze wijze kan aan de Rijnvaart
een groot deel van haar bedrijvig
heid worden ontnomen.
A De Belgische regering heeft aan-
gekondigd, dat de Rijnvaartpre
mies worden verhoogd,
e De bestedingsbeperking, vooral met
betrekking tot het vervoer van
zand en grind, maar ook op ander
gebied is zeer hard op de particu
liere binnenvaart neergekomen.
De Overheid heeft het vraagstuk
van de werkgelegenheid nauwlet
tend gade geslagen, maar de vraag
kan gesteld worden of de regering
diezelfde bezorgdheid heeft gehad
voor de binnenschipperij.
zijde van 'net departement nog geen
tegemoetkoming getoond met be
trekking tot het basistarief.
ZONDAGSRUST
Over de zondagsrust zei de heer Van
de Wetering nog. dat de afwezigheid
de wettelijke zondagsrust een van
restanten van de achterlijkheid var
binnenschipperij is. Zowel in het n;
naai als in het grensoverschrijdend
keer is het jagen en haasten op de wate
ren op zondag een d aasheid. Bovendien
is uit het gezichtspunt van onze bond de
zondag de dag des Heren.
Waarom moeten alle winkeliers wel
hun zaken op zondag sluiten en mogen
de schippers 's zondags naar hartelust
varen?, zo vroeg de heer Van de
Wetering nog.
In het begin van zyn rede herdacht
e heer Van lie Wetering de oprichter
an de bond, Jacob Drijfhout. H(j gaf ge
stalte aan de Chr. Sehippersbond, omdal
hü oprecht meende, dat heel het lever
onder t'e wet en genade Gods staat.
Nu r i veertig jaar, zo zei de heer
Van de Wetering, moeten wij ons af
vragen of wij ons wel heel dicht naast
de oprichters plaatsen en of de ont
wikkeling van onze Bond wel in over
eenstemming is geweest met hun be
doeling. En met erkenning van veel
zwakheid mogen we zeggen, dat ook
latere besturen tot vandaag toe ge
poogd hebben de grondslag, die uit
gaat van het Woord van God, en het
doel van de Bond te verwezenlijken,
zo besloot de heer Van de Wetering.
Advertentie
«11»
mooier
1
m NEVEDA
Voor 2'wikkels
I krijgt u 6 leuke borduurkaartjes
Als de Israëlieten in Richteren bidden, worden zij verhoord.
God zegt: „Juda zal optrekken. Ik geef het land in zijn
hand." (1:3). Maar deze belofte gaat niet in vervulling,
want in vers 19b lezen we: „maar hij (Juda) was niet in
staat de bewoners van de vlakte te verdrijven." Had God
zijn belofte niet gehouden?
Ook in het Nieuwe Testament vinden wij beloften. God
zegt: „Kom tot mij en ik zal u rust geven." Maar ook
u zegt misschien „Ik ben tot God gegaan, maar toch heb ik
geen rust gevonden. Soms leef ik een poosje op de bergtop,
maar dan val ik weer omlaag en kom midden in de strijd
en onrust terecht." Met kerstmis zongen we: „Gods belofte
wordt eeuwig vervuld." Is het dan toch een leugen?
Neen. God houdt ons niet voor de gek. Maar God vervult
zijn belofte door ons, niet ondanks ons. Juda moest naar
beneden, de strijdwagen aanvallen om de vervulling te be
leven, maar Juda was bang. Ongeloof snoert de hemel toe.
Kon God zijn belofte aan u misschien ook niet vervullen,
omdat u de volgende stap in geloof moest doen? Waar wij
weifelen blijft de belofte onvervuld.
TEGEN LIBERAAL DIRIGISME
Neveda,- Rokln 118, Amsterdam
Beroeninffswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Boven-Hardinxveld: P. J.
F. Lamens te Kamerik; te 's-Graveland:
F. H. J. Bik te Doorwerth-Heelsum.
Aangenomen naar Dubbeldam: (2e
pred.pl.) J. v. d. Velden te Rotterdam-
Feijenoord.
Bedankt voor Ommen: A. J. de Jong
te Scheveningen.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Middelburg (vac. J. H. de
Boer) Jac. Boonstra te Zwaagwesteinde
CHRISTELIJKE C.EREF. KERKEN
Tweetal te Ouderkerk a. d. Amstel:
F. Bakker te Huizen (N.H.) en C. den
Hertog te IJmuiden.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Sint Annaland: Chr. van
Dam te Rotterdam-Zuid.
QVER de jongste verkiezingsrede deze wijze een onbekende „men" te
hulp moet worden geroepen om eigen
wankele mening te schragen. Dat is
voor een politiek betoog toch een wel
erg zwakke en smalle basis.
Prof. Zijlstra voor een brede basis
de vraag is voorgelegd: en de heer Bruins Slot ertegen? Ons
óók genoeg van?" Het dunkt, dat de situatie geheel anders
ligt. Beide heren hebben, vermoeden
prof. Oud („geen steun
een kabinet met socialisten") heb
ben we het onze reeds gezegd.
De kiezer zelf zal zich herinneren,
dat hem van de kant van de V.V.D.
al eens m
„Hebt ge
bleek toen achteraf, dat de V.V.D.
zelf helemaal niet genoeg van had; wij, heel wat meer gemeen dan het
aanwijzing, hoe de politiek 1
liberale blad tracht te suggereren. In
deze partij door opportunisme bij de eerste plaats hebben
Onzerzijds hebben
uitkomen, dat de kiezer
tevens doen In de ,weede »'aats
straks
dat de wijze van kabinetsfor-
op dit itoment alsnog verstandig matle ook ditmaal beslissend bepaald
zal worden door de uitslag der ver
kiezingen.
doet, zich niet al tezeer over te ge
ven aan bespiegelingen omtrent wat
er na de verkiezingen zou kunnen
gebeuren. Er is immers v(
ogenblik reeds werk genoeg
winkel.
Waarom zal het straks gaan? Om een
Het heeft niet de minste zin, zich
thans reeds politiek vast te leggen,
hetzij op een brede basis hetzij op
een smalle. Ware het anders, dan
zouden de verkiezingen wel achter
wege kunnen blijven.
Prof. Dankbaar over Calvijn
Calvijn, één van de grootste
geesten uit de wereldhistorie
(Van een onzer verslaggevers)
Eindhoven heeft de priimeur van de Calvijnherdenkingen, dde dit
de evenredige j jaar in stromen de Nederlandse kerkelijke wereld zullen overspoelen,
vrachtverdeling Iedereen die aan gen interkerkelijk comité heeft een drietal lezingen over de refor-
1 het jaarlijks v
Griep? Chefarine„4"
doet wonderen!
middelen
eigen vervoer.
GEEN VUISTEN
De heer Van de Wetering maakte in
zijn rede grote bezwaren tegen de 'me
thode. die de Overheid volgt om een
betere prijsvorming van de vracht te
bereiken.
Maar, waarschuwde de spreker. vuisT
•ten op tafel, grote woorden, stakings
acties en andere brute middelen meer,
die men in spmmige beurskringen nog
wel eens hoort aanprijzen, zijn niet
alleen ondeugdelijke middelen uit een
verouderd arsenaal, maar zij dienen
het rustig overleg en de goede samen
werking en het wederzijds vertrouwen
tussen alle belangstellende partijen piet.
En de heer Van de Wetering vervolg
de:
Jk wil niemand onkundig laten van
m[jn gevoelen, dat de onrust en sta-
was goede belangstelling voor
de eerste samenkomst, die werd ge
houden in de gereformeerde Imma-
nuëlkerk. Speciaal de jongeren wa
ren uitstekend vertegenwoordigd. Eni
ge hervormde predikanten hadden
hun catechisaties stilgezet om -de
jeugd gelegenheid te geven deze her
denkingssamenkomst niet te missen.
J. H. Smit Sibinga, hervormd
predikant te Eindhoven, sprak als
voorzitter van de commissie van
■kei Ijk belrouwbei
helpen elkaar en doen wonderenl kihgsactiê op de Rotterdamse Beurs
mijn instemming niet heeft, omdat zul
ke daden niet alleen de tegenpartij prik
kelen en het georganiseerd overleg
belemmeren, maar ook omdat de
Overheid hier niet onverschillig te
genover kan staan."
Naar aanleiding van de toenemende
concurrentie van het bijzonder en eigen
vervoer heeft het hoofdbestuur van
Ned. Prot. Christelijke Schippersbon-d
enquête onder de leden gehouden. Uit
deze enquête bleek, dat niet minder dan
86 procent met het voorstel tot trans
portovername instemden. Het bestuur
streeft namelijk met de Stichting Parti
culiere Binnenvaart naar vervoerszeker-
Elk labiel Chelarine „4" beval 4 genees
middelen, die in de gehele wereld beroemd
zijn geworden en millioenen mensen al
baal brachten. De vier middelen tezamen
werken n&g beier en helpen ook vaak dan,
wanneer andere middelen falen. rf
prof. dr. W. F. Dankbaar te Groningen het woord. In de volgende
weken zullen de hoogleraren Berkouwer uit Amsterdam en Haitjema
uit Groningen de reformatorische christenen te Eindhoven voor
lichten.
Advertentie
20 STUKS 75 CT
115
M..r kon majoor Thorn ook niet vertellen. w wis-
ten daar In de herberg ook niet meer dan de naam.
„Zoudt u hem herkennen, ala u hem weer zag.
Vr.°DatCgeioof Hfc'weL Hij had zoiets eigenaardigs
in zijn gezicht, dat men niet licht vergeet.
Carlyle vroeg zijn gast tenslotte, te willen
t_t'n. «mdMtrvit prffpn? trof.
r mevrouw
West Lynne. Zo trouwde Car
lyle opnieuw en was er opnieuw een vrouw des hui
zes op East Lynne.
HOOFDSTUK 7
Lady Isabella waa gouvernante bij de familie
Croabv. een van die Engelsen die zich liever niet
in Engeland laten zien, maar die het J~
wal Wei naar de zin hebben. Ze
Het treinongeluk bezorgde haar
van
door ANN LUDLOW
Het bleek dat de familie Carlyle een gouvernante
nodig h.ad voor de kinderen, iemand die ook Frans
kende Ze hadden mevrouw Latimer zelfs gevraagd
eens voor hen rond te kijken naar iemand die eer
betrekking in die geest op East Lynne zou wilton
aanvaarden.
Door Afy werd mevrouv
opmerkzaam gemaakt.
Latimer op juffrouw Vi-
i de vatfte
erg veranderd
- n groot litteken
vu wat "kreupel géworden En verder hebben
berouw en verdriet haar sporen op haar gezicht na
gelaten. Ook lispelt ze wat, vanwege een paar tan
den die ze is kwijtgeraakt Ze verbergt haar haar.
dat bijna wit geworden is. onder een soort muts
Op die manier tracht ze zelf haar verandering nog
groter te maken en overdag draagt ze meestal ook
nog een blauwe bril en een volle.
Wie zou haar overigens herkennen? Er was niet
veel meer over van ae schitterende Lady Isabella
Zelfs Carlyle zou haar met herkend hebben. En
toch zag ze er nog goed uit. zacht en vriendelijk
«ras ze en de mensen verwonderden zich er over
dat een zo jonge vrouw al grijs haar had.
Ze was nu twee jaar bij de Crosby's. Ze had ver
teld dat ze Engelse was. maar weduwe van een
Fransman ze moest toch een aannemelijk ver
haal vertellen, als ze naar haar verleden vroegen
Referenties kon ze niet geven, maar ze
aller genegenheid en ze kon er komen
„Ze hebben op dit ogenblik geloof ik geen gou
vernante meer. De vor.ge is weg. Zoudt u er voor
voelen, met ons mee te gaan en gouvernante op
East Lynne te worden? U lijkt me wel geschikt".
Mevrouw Latimer vroeg het nadat ze Isabella in
haar kamer had laten komen.
Lady Isabella was er door Afy een beetje op voor
bereid. alhoewel ze er in de verste verte niet aan
gedacht had. dat zij voor die betrekking m aanmer
king zou komen. Ze wist niet wat ze zeggen moest.
te veel om direct alle consequentie
als
liet
Helena iw». b—-• - - -
ker wat de gouvernante tc wachten stond. Ze
ren in een bekende Duitse badplaats en het gevaar
Engelsen te treffen die Lady Isabella gekend had
den werd groter.
Op zekeren dag verscheen Afy Hallijohn met eer,
zekere mevrouw Latimer. Een pijnlijk moment
werd het voor de gouvernante juffrouw Vine, toen
Afy bij haar op de tuinbank kwam zitten. Niette
min hoorde ze op die manier iets over haar kinde
ren die zo schandelijk door hun moeder verlaten
waren. Toen de kwelling te groot werd. wendde ze
hoofdpijn voor en trok zich terug in haar kamer
Afy had zo juist verteld dat mijnheer Carlyle her
trouwd was met Barbara Hare.
„Ik hoop dat ik u helpen kan", z.i mevrouw Cros
by tegen mevrouw Latimer. ,.U (dit was gericht tot
juffrouw Vine) hebt ons uitstekend voldaan en ik zou
het fijn vinden als u weer een goede betrekking
krijgt, nu wij voor Helena geen gouvernante meer
nodig hebben. Het lijkt me een gelegenheid zoals
er zich maar weinig voordoen. De Carlyle's staan
uitstekend bekend".
„Zal ik mijnheer Carlyle schrijven, dat u ervoor
voelt?" hernam mevrouw Latimer.
Lady Isabella dwong zich met geweld tot een
waken uit haar toestand, zodat haar gedachten
helder genoeg werden om de vraag te kunnen be
grijpen en beantwoorden. „Misschien zoudt U zo
vriendelijk willen zijn om me tot morgen tijd te la
ten. om de zaak te overwegen? Eigenlijk was ik
niet van plan geweest om een betrekking in Enge
land aan te nemen."
(Wordt vervolgd.)
keuze tussen socialisten en liberalen' Pro{ 0ud jiJn klezm
Prof. Oud laat het voorkomen alsof
het zo is. Wie tegen de socialisten is.
behoort, meent hij, o'p hem te stem
men. Voor ons besef klinkt het nog
altijd wat overmoedig en wat wei
nig overtuigend uit de mond van de
man die zelf mee de socialistische
partij op de been heeft geholpen.
„Wat is het voor een figuur", zo
vraagt „Het (liberale) Vaderland'
keus; deze oud-socialist schijnt het
schrikbeeld van het socialisme niet
te kunnen ontberen. Voor de omvang
van zijn politiek wapenarsenaal kan
dit niet pleiten. Vandaar de wat sim
pele tegenstelling socialisme of libe
ralisme.
„Het (liberale) Vaderland" acht de
yraag mogelijk, of het niet wat zach-
ter gezegd had kunnen worden dan
„dat „men" bijv. van deA.R. «trilde de heer 0nd deed wij vrezen
niet, want juist in de schijnbare
kracht van deze tegenstelling ligt
haar zwakheid. Het gaat niet maar
socialisme of liberalisme. De
lijsttrekker prof. Zijlstra i
ponent van de brede 1
2 op de A.R.-lijst, de heer Bruins
Slot, is daar tegen?"
Indien wij op deze vraag moesten kiezer zal verstandig doen, zich deze
antwoorden, zouden wij voorop wil- keuze niet te laten opdringen; tegen-
len stellen, dat het in elk geval al over dit liberale dirigisme sta hij op
een vreemde figuur is, wanneer op zijn vrijheid.
HET DUITSE PROBJ EEM
j^U Mikoyan naar de Sowjetunie B nog niet i:
teruggekeerd en het stof, dat hii plotseling
in de Verenigde Staten heeft doen overhelt,
opwaaien, weer is neergedwarreld, Meer voelen wij
breekt de tijd aan van nieuw diplo
matiek contact over de Bcrlijnse die nieuwe kansen ziet voor de Duitse
kwestie en het probleem der Duitse hereniging door middel van beper-
hereniging.
Op 27
hun bevoegdheden
sers over en kunnen
lijkheden ontstaan. Het
ultimatieve datum, zoals uit verkla
ringen van de afgelopen weken is ge
king van de bewapening in Midden-
dragen de Russen al Europa. Maar zelfs op dit terrein be-
1 de Oostduit- vinden zich voetangels en klemmen,
ernstige moei- die een voorzichtige benadering
wel geen noodzakelijk maken.
De mogelijkheid is niet uitgesloten,
dat de westelijke mogendheden West-
Zolang de Verenigde Staten zich niet spreken. Gevreesd moet echter i
duidelijk hebben uitgesproken
Oostduitse regiem z
tot hereniging
voorbereiding een kort openingswoord
Hij vestigde er de aandacht op,
dat hier van heiligen- of heldenver
ering geen sprake was.
Wie dat zou denken, behv>eft
betere confrontatie met Calvijn.
Neemt men zijn werken ter hand, dan
wordt men er door de hervormer
zelf toe gedrongen verder te
zijn persoon.
Deze studie van Calvijn behoort
eigenlijk door elk reformatorisch
christen ter hand te worden geno
men. De denkkracht van Calvijn
is ongelooflijk, en zijn gedachtenwe-
reld te schetsen in drie lezingen acht
te ds. Smit Sibinga aari de karige
kant. Toch zou dit minimum vol
doende kunnen zijn om nader tot Cal
vijn te komen en misverstanden om
trent hem, door onkunde veroorzaakt,
weg te nemen.
Prof. Dankbaar, die als schrijver
over Calvijn an als voorzitter
Ned. oecumenische raad gevraagd
was te spreken over Calvijn en
eenheid der kerken, hield daarna
rede.
De hooggeleerde spreker gaf eerst
een overzicht van Calvijns leven,
waarna hij een paar vaak gehoor
de misverstanden trachtte recht te
zetten.
Calvijn was geen despoot in Genève.
Dat kon ook niet, want hij had in
die stad lang niet zoveel te zeggen
men vermoedt. De strenge maat
regelen, die men op zijn naam
schrijft, zijn niet van Calvijn maai
werden toegepast als uitvloeisel van
het door Karei V ingevoerde straf
recht. Bovendien ondervond Calvijn
sterke tegenstand van de libertijnen,
die in Genève veel te zeggen hadden.
Dat neemt niet weg, dat de zaak-
Servet een schaduw werpt over Cal
vijns arbeid te Genève. Op dit punt
valt er bij hem een gebrek aan
zicht in de geestelijke waarde van
het geloof te bespeuren. Hij zag
toen niet in, dat men de gewetens
niet dwingen kan.
Het is de eer van humanistische
stromingen, dat zij hiervoor beter
begrip hadden. Die kans heeft de re
formatie zich laten ontgaan Vandaar
dat het gebeuren met Servet, hoezeer
ook te begrijpen in het kader
tijd, de schandvlek der Geneefse re
formatie blijft.
Dit alles neemt niet weg, dat Cal
vijn toch zeer ruimhartig dacht over
andere kerken. Terwille van de een
heid der kerken heeft hij duizenden der grootste geesten uit de wereld-
brieven geschreven, maakte hij rei--historie. Een kennismaking met hem
zen en nam hij deel aan godsdienst- j is altijd verrijkend.
men om de herenigingskansen te be
den, dat een dergelijk gesprek, strandt
kwestie zullen volgen, houdt de worden ondergebracht,
stroom van geruchten aan. Ze weet Beperking van de bewapening in
Newsweek zelfs te melden, dat men Midden-Europa blijft dan over als
in Washington een confederatie tus- enige middel om althans voorlopig de
sen West- en Oost-Duitsland over- gevaarlijke spanning in dit deel van
weegt, hetgeen erkenning van het de wereld weg te nemen. Op dit ge
bied kunnen de westelijke mogend-
WeWe meenen, dat deze veronderstel- heden niet tegenvoorstellen komen,
ling waarschijnlijk het gevolg van wellicht gebaseerd op de plannen,
dat vrije verkiezingen niet de enige Of zij het Duitse probleem dichter
oplossing zullen brengen,
Duitsland te komen. Maar dit behoeft blijft echter een groot vraagteken.
Weer Britse vertaling
van Nieuwe Testament
Over een jaar zal (weer) een verta
ling van het Nieuwe Tastament in het
Engels verschijnen. De vertaling in
hedendaags Engels werd samenge
steld door een groep geleerden uit Ox
ford en Cambridge. Verscheidene grote
protestantse kerkgenootschappen hebben
hun goedkeuring aan het ontwerp-verta-
ling gehecht.
Geleerden zijn nog met het Oude Tes
tament bezig, maar omdat dit bijbel-
deel veel langer is dan het N'euwe Tes
tament, zal met de publikatie nog wel
enige tijd gemoeid zijn.
De gezamenlijke uitgevers van deze
bijbel-uitgave, de Oxford University
Press en de Cambridge University
Press, hebben zich ten doel gesteld
„volmaakt boek" het licht te doen z
gesprekken. Calvijn heeft er onder
geleden dat Lut' er en Zwingli uit
eengingen. Hij achtte het verschil
van opvatting niet fundamenteel ge
noeg om een scheiding te rechtvaar
digen.
Dat gold natuurlijk wel ten op
zichte van Rome. De roomse mis
vond hij lijnrecht in strijd met het
geopenbaarde Woord van God.
Maar ook met de kerk van Rome
wenste Calvijn niet alle banden door
te snijden. „Rome heeft altijd nog
de goede doop", zei hij.
Aan Theol. Hoogeschool
Prof. dr. Den Hartogh
werd gehuldigd
(Van een onzer verslaggevers)
Ter gelegenheid van het 25-jarig
hoogleraarschap van prof. dr. G. M.
den Hartogh, verbonden aan de
Theologische Hoogeschool der Gere
formeerde Kerken in Nederland in
Kampen, werd gisteravond een hul
digingsbijeenkomst gehouden.
Hartelijke woorden, waaruit grote
waardering voor de jubilaris als mens,
wetenschapsman en dienaar der kerken
sprak, werden gesproken door de pre
sident-curator der Hoogeschool, ds. P.
D. Kuiper, de rector, prof. dr. H. N.
Ridderbos, en de praetor van de senaat
van het corps Fides Quaerit Intellec-
tum, de heer A. Dekker.
Ds. Kuiper bood de jubilaris een door
Roelof Koning geschilderd portret aan.
In een toespraak, die soms geestig,
soms ernstig getuigde van oprechte
waardering, schetste de spreker prof.
Den Hartogh als een man, die zijn
taak vervulde met een warm toegewijd
hart en in sterke verbondenheid aan de
kerken en de school der kerken. In zijn
ziekte zocht hij zijn troost bij Hem die
alleen ware troost geeft.
Professor Ridderbos tekende de jubi
laris als een figuur, die gestuwd door
de kracht van de reformatorische ople
ving in de vorige eeuw die hij door
en door kent de band van de theo
logie aan de geschiedenis bewaart en
doet functioneren. Hij bood twee histo
rische atlassen aan.
Praetor Dekker verraste in een zeer
geestige toespraak de hoogleraar met
een foto van Kampen's IJsselfront na
mens de studenten, en met een benoe
ming tot ere-lid namens het corps Fide*
Quaerit Intellectum.
De jubilaris dankte de sprekers met
een gevoelig, persoonlijk woord.
