ïlieutue £ci}tsrt)c (ümirnnl
Russische „Loenik" komt
in baan om de zon
WESTEN VERRAST DOOR GROOTS SUCCES
Te snel voor landing
op de maan
Rotterdammer vindt in
Overijssel
uranium
Deze baan om de zon?
Demonstranten volgen de streng
bewaakte Mikojan door Amerika
Franse regering gaat de
bureaucratie te ïijf
Prinses traint in
Val d'Isère
Sneeuwval bracht enige
vertraging teweeg
MAANDAG S JANUARI 1959
BUREAUS: Steenstraat 87.
Directie, Redactie. Abonnementen- en
Advertentie-afdeling Tel. 31441.
ABONNEMENTEN- 7.50 per kwartaal;
2.55 per maand; 0 59 per week.
ADVERTENTIES: 0.20 per millimeter.
Familieberichten 0.18 per millimeter.
(Bij contract belangrijke korting.)
Postrekening 58936.
Directie: r. DiEMEB
Hoofdredacteur: Dr. 8. DIEMEB
CURISTELIJK-NATION AAL DAGBLAD
Voor Leiden en Omstreken
„ftantvasticf) U ahfbltucn
myn bert ia Ugfjtnspocr
Negrnrndertlpite jaargang
Tanker zwaaide
op pier
Zie pagina 5
T~\E EAKET die de Russen vrijdag hebben gelanceerd en die zij de naam
•*-' Loenik hebben gegeven, is op een afstand van 7500 kilometer langs
de maan geschoten en raast nu door de ruimte in de richting van de zon.
Op veertien januari zal zij het dichts bij de zon komen (volgens Russische
berekening op 146.400.000 kilometer afstand) en daarna met een omloop
tijd van ongeveer vijftien maanden een eivormige baan van 343.600.000
kilometer om de zon gaan beschrijven. De Loenik wordt dus de eerste
door mensen vervaardigde planeet, die om de zon draait
"C1 EN RUSSISCHE GELEERDE schreef vandaag in het partijblad Prawda
dat de raket gemakkelijk de maan had kunnen raken, doch dat dit
nooit de bedoeling is geweest. Hij liet echter uitkomen dat het niet lang
meer zal duren voordat een raket wordt afgeschoten die regelrecht op de
maan is gericht. Een andere Sowjet-geleerde schreef in de Prawda, het niet
uitgesloten te achten dat de raket later toch weer naar de aarde terug
keert. De baan van de raket zal die van de aarde wellicht kruisen op het
punt waar de raket de ruimte is ingegaan.
De Prawda die de gehele voor
pagina aan dc Loenik wijdde
meldde dat de ruimteraket zich vol
gens de laatste gegevens van van
morgen vroeg op een afstand van
550.000 kilometer van de aarde be
vond. Toen zij de maan passerde was
ze 370.000 kilometer van de aarde
verwijderd. Dit zijn vermoedelijk de
laatste gegevens die de Loenik heeft
doorgegeven, aangezien de afstand te
groot is geworden voor radiocontact.
Bovendien raken de batterijen in dc
raket uitgeput.
De afstand aarde-maan heeft de raket
in nog geen 36 uur afgelegd. Zij pas-
seerde de planeet met een snelheid var
2,45 kilometer per seconde. Hoewel de
raket toen op betrekkelijk geringe af
stand van de maan verwijderd was
de westelijke geleerden zijn onder de
indruk van dc grote trefzekerheid
was de snelheid te groot om haar bin
nen de aantrekkingskracht van de r
te houden.
Te snel
In ieder geval Is het duidelijk dat de
Russen over een enorme raket beschik
ken met een geweldige voortstuwings
kracht. Een ruimteschip dat op de maan
moet landen zal een geringere snelheid
moeten hebben. Toen de Loenik zondag
morgen om tien uur 60.000 kilometer
van het centrum van de maan was ver
wijderd en 422.000 kilometer van de
aarde, bedroeg de temperatuur in de
raket tien tot vijftien graden Celcius.
De directeur van het Moskousc plane
tarium, Viktor Bazikin, heeft meege
deeld dat alle gegevens over de ruimte,
die door middel van de raket worden
verkregen, wereldkundig zullen worden
gemaakt. De Russische geleerden trek
ken uit de geslaagde lancering de vol
gende conclusies:
J de grenzen tussen de sterren
kunde en de studie van de na
tuurkundige gesteldheid van de
sterren zullen verdwijnen.
9 men kan aannemen dat vertegen
woordigers van de huidige gene
ratie al een ruimtereis kunnen
maken.
3 men zal pas een raket op de maan
kunnep laten landen als men deze
raket, wanneer zij op het punt
staat het gebied van de maan bin
nen te dringen, een snelheid weet
te geven, minder dan die welke
nodig is voor een lichaam dat van
de maan komt, om los te komen
van de aantrekkingskracht van
de maan.
De Russische professor Dobronrawof
heeft, volgens het persbureau Tass, mee
gedeeld dat een raket van de grootte en
het gewicht van de vrijdag gelanceerde
Loenik een cabine kan bevatten voor
twee of drie personen.
Een commentator van radio-Moskou
vertelde zaterdag dat de Sowjetunie in de
zomer van het vorige jaar al een raket
naar de maan had kunnen lanceren. Het
was toen echter nog niet mogelijk een
nuttige last in het projectiel aan te
brengen. Het lanceren van een raket zon
der instrumenten heeft geen zin, aldus de
commentator.
Felicitaties
Inmiddels heeft president Eisenhower
van Amerika de Russen gelukgewenst met
hun enorme prestatie een raket buiten de
aantrekkingskracht van de aarde te bren
gen. Ook premier Macmillan van Enge
land heeft zijn felicitatie naar Moskou
laten seinen.
Als reactie op het Russische succes heeft
het Amerikaanse leger zaterdagavond be
kendgemaakt, dat spoed wordt gezet ach
ter een project voor ontwikkeling van
een raketmotor, die een zwaar ruimte
schip in een baan om de aarde, de maan
of zelfs de zon zal kunnen brengen. De
druk van deze motor zou circa 700 ton
bedragen en verkregen worden door sa
menvoeging van de Jupiter-raketmotoren.
Doordat de Russen zich juist hebben
toegelegd op het maken van sterke raket
motoren hebben zij dit succes kunnen
boeken, zo heeft de Duitse raketdeskun-
dige, professor Hermann Oberth, gezegd.
De Duitse geleerde stelde de Amerika
nen overigens gerust, dat zij slechts een
achterstand van twee tot drie maanden
hebben. „Ga niet door bewondering van
de Russische prestatie bij de pakken
neerzitten", luidde zijn advies.
De Russen zelf zijn zeer enthousiast over
de lancering van de Loenik. De kranten
brachten het nieuws in grote opmaak en
van alle kanten werd een juichend com
mentaar gegeven zoals het volgende van
prof. Blagonrawof in een Russisch jeugd
blad: „Mijn jonge lezers", zo schreef de
Russische professor, „zullen eens langs de
rand van een maankrater lopen, het
eeuwenoude geheim van de Marskanalen
ontsluieren en Venus onder het wolken
dek kunnen aanschouwen.
Professor Blagonrawof wilde het werk
van de Amerikaanse deskundigen niet
kleineren, maar hij meende dat de Ame
rikanen het vraagstuk van de interplane
taire vluchten verkeerd aanpakken.
Chroesjtsjef: Alle
laster omzenuwd flÓMTA CC
„De nieuwe overwinning van de Sow
jetunie is een overU-igend bewijs voor
het feit dat een socialistisch regime op
doelmatige wijze de ontwikkeling van de
economie, de wetenschap, de techniek en
de cultuur bevordert. Het succes van de
raket heeft de lasterpraatjes van de vij
anden die proberen het Sowjetregime in
een kwaad daglicht te stellen, met één
slag ontzenuwd".
Aldus de eerste officiële reactie van
premier en partijleider Chroesjtsjef Hij
legde die zaterdagavond af op een bijeen
komst van de Opperste Sowjet der Wit-
russische Sowjetrepubliek in Minsk.
Hoe de Russische Loenik eruit
ziet, blijkt uit deze telefoto, die
vandaag uit Moskou is geseind.
Er is nl. een speciale postzegel
uitgegeven ter gelegenheid van
dit Sowjetsucces. Links de Loe
nik, rechts drie kleine spoetniks.
Op de achtergrond het Kremlin.
Bovenaan staat gedrukt „21ste
partijcongres" en onderaan „Pos
terijen U.S.S.R. Eén roebel."
Resultaat van
vele boringen
DE Nederlandse bodem bevat ura
nium. Ergens in Overijssel heeft
de Rotterdammer J. Z. Lierop, eige
naar van een grondboorbedrijf, dat
zijn naam draagt, naar hij ons beves
tigde in te exploiteren hoeveelheden
dit erts aangetroffen in lagen, die
variëren van drie tot vijfendertig cen
timeter. Dit is de eerste vondst van
die aard in ons land.
De ontdekking in Overijssel is het re
sultaat van vele boringen, die het Rot
terdamse bedrijf sedert enige maanden
verritht voor eigen rekening en eigen
risico op particuliere terreinen. De gebie
den, waar de uranium is gevonden, val
len buiten de concessies "van de Neder
landse Aardoliemaatschappij en daaro
wordt de vindplaats aangeduid als
gens in Overijssel".
Ook al is er nauwelijks iets op te
zien, deze foto is desondanks
een historisch document. Ze werd
namelijk gemaakt vanuit de Rus
sische ruimteraket op een hoogte
van 120 kilometer boven de aar
de en daarna naar de aarde over
geseind. Welk deel van de aarde
er precies op te zien is, is niet
bekend gemaakt.
Geen geweld bij
oplossing van
kwestie-Berlijn
'"PWEE SOORTEN begeleiders ver-:
gezellen de Russische vice-pre
mier Anastas Mikojan op zijn va
kantiereis door de Verenigde Staten.
Om te beginnen zijn daar de zwaar
gewapende mensen van de Russische
en Amerikaanse veiligheidsdiensten,
die het leven van de Russische
staatsmar moeten beschermen.
Een klein legertje van deze mensen
stond hem gisteren bv\ -ijn aankomst op
het vliegveld van New York al op te
wachten en gedurende de tien dagen van
zijn verblijf in Amerika zullen zij hem
geen ogenblik onbewaakt laten. Dat is
wel nodig ook, want toen Mikojan en
kele uren later per auto naar Washing-
vertrok. kwamen zijn andere bege-
frs op de proppen,
tt waren demonstranten, hoofdzake
lijk Hongaren en Wit-Russcn, die
vrachtauto's achter de stoet aanreden.
Zij voerden wapperende spandoeken met
zich mee. waarop in grote vlammende
letters opschriften als „Ga naar huis.
Mikojan" en „Rode moordenaar" ston
den te lezen.
De betogers hebben al aangekondigd,
dat zij voor ieder gebouw, waarin Miko-
in zich zal ophouden, hun spandoeken
Uien ontrollen en posten zullen uit-
Ondanks deze duidelijke uitingen van
afkeer echter heeft men goede verwach
tingen van Mikojans bezoek. Vanmiddag
heeft hij een onderhoud gehad met mi
nister Dulles en algemeen wordt aange
nomen, dat daarbij ook de Berlijnse
kwestie ter sprake is gekomen.
Men acht het ook niet uitgesloten, dat
Mikojan een bezoek aan president Eisen
hower zal brengen. Het ministerie van
buitenlandse zaken heeft verklaard, dat
Eisenhower er in principe wel iets voor
zou voelen en de Rus verklaarde dat hij
Ike graag zou willen spreken.
Nadat hij een vredesboodschap van
Chroesjtsjef voor het Amerikaanse volk
had voorgelezen, verklaarde Mikojan, dat
de Russische regering niet van plan is
de Berlijnse kwestie met geweld op te
lossen. „Het Russische standpunt is mis
verstaan", zei hij. „Wij willen Berlijn
of onderwerpen". Het Wes
ten dient, aldus Mikojan, de voorstellen
van het Kremlin met grotere zorg te be
studeren.
De lancering van Ruslands ru
raket noemde hij een bijdrage tc
wereldvrede en hij beloofde, dat Rus
land het uiterste zal doen om de resul
taten van deze prestatie ook in dienst
van vrede en vriendschap te gebruiken.
Verder deelde Mikojan mee, dat
de Sowjetunie ernstig plannen heeft
om een bemande raket naar de n
te sturen. „Dit is wel degelijk een
mogelijkheid", zei hij, „en onze ge
leerden zijn er druk mee bezig."
Sultan Hamid naar
Indonesië
Sultan Hamid i6 dezer dagen met eer
'liegtuig uit Nederland naar Singapore
•ertrokken, vanwaar hij zal doorreizen
laar Indonesië. Zijn gezin is in Den Haag
gebleven.
Twee maanden geleden kwam sultan
Hamid uit Djakarta in Nederland aan.
Een deel van ons zonnestelsel is op
dit kaartje schematisch afgebeeld: om
de zon heen achtereenvolgens Mercu-
rius, Venus, Aarde (met Maan) en Mars.
In deze ruimte vormt thans Loenik de
eerste kunstmatige planeet. Met een
we lijn (waarvoor excuses aan C.PJ)
hebben wij naderhand aangegeven hoe
„ongeveer" de baan van Loenik or
zon kan worden. Terwijl de banen der
planeten vrijwel cirkelvormig zijn, be
schrijft Loenik een eivorm. Op de kaart
ontbreken de planeten Jupiter, Saturnus,
Uranus, Neptunus en Pluto. Deze laatste
staat plm. 4 miljard km van de zo
onze Aarde .slechts" 150 miljoen.
Verolme plant Ned.
vlag in Ierland
De heer C. Verolme zal morgen de Ne
derlandse vlag planten op de plaats waai
h\j in Ierland een werf zal bouwen. Te
zamen met het nieuwe op Rozenburg over
genomen dok van 110.000 ton zal Verolme
v\jf nieuwe dokken krijgen, namelijk drie
gegraven dokken van 110.000. 85.000
35.000 ton en twee drijvende van 25.000
en 10.500 ton. Deze beide laatste worden
in het eerstgenoemde dok gebouwd.
Kabinet van Antillen. De portefeuilles
van de ministerraad der Nederlandse
Antillen zijn thans definitief als volgt
verdeeld: Minister-president en minister
algemene zaken E. Jonckheer, vice-
minister-president en minister van justi-
mr. S. W. van der Meer, economische
sociale zaken S. D. Kroon, financiën
welvaartszorg J. E. Yrausquin, ver
;r, vervoer en volksgezondheid F. J
C. Beaujon, onderwijs en volksontwikke
ling F. B. Tromp.
D
E FRANSE REGERING zal aan
véél bureaucratie een eind ma
ken, door hervormingen in het plaat
selijke bestuur in te voeren. De ge
meenteraden krijgen grotere zelf
standigheid, vooral bij het besteden
van de plaatselijke belastingen. Het
al drie eeuwen oude stelsel van
grondbelasting zal worden herzien
aan de hand van een nieuwe waarde
schatting.
De minister van binnenlandse zaken in
het kabinet-Dc Gaulle, Pelletaer, die dit
bekendmaakte, deelde voorts mee dat ook
het bestuur op hoger dan op plaatselijk
niveau zal worden gereorganiseerd. Dit
wordt gedaan om het aan te passen aan
de economische ontwikkeling van het
land.
Er zullen 25 administratieve gebieden,
elk met een 'prefect aan het hoofd, wor
den ingesteld. Voorts zullen gemeenten
met gemeenschappelijke belangen worden
samengevoegd tot districten.
Oud-strijders
Wat betreft de financiële maatregelen
die de laatste tijd door de Franse rege
ring zijn genomen: het rechtse blad
Aurore leverde zaterdag kritiek op het
besluit om geen pensioenen meer te be
talen aan oud-strijders die het niet nodig
hebben De pensioenen zijn volgens het
blad over het algemeen zo laag dat met
deze maatregel al heel weinig geld zal
worden bespaard, terwijl de symbolische
waarde van de pensioenen zeer groot is.
In een ander blad. Forces Nouvelles.
een weekblad van de M.R.P., heeft de
secretari6-generaal van deze partij
felle aanval gedaan op de regeringsmaat
regelen. Simonnet schreef in een hoofd
artikel dat de politiek van economische
expansie en van vooruitgang op sociaal
gebied naar zijn mening door de laatste
maatregelen in de waagschaal is
legd.
De afschaffing van de beweeglijke loon
schaal brengt, zo schrijft hij, mede dat de
lonen niet automatisch de stijging der prij
zen zullen volgen met als resultaat, dat
de levensstandaard van allen, die van de
vruchten van hun arbeid leven, zal dalen
Ongetwijfeld moeten er van de Fransen
offers worden gevergd, maar zelden zijn
zij zo ongelijk verdeeld geweest, zo con
cludeert Simonnet.
Hij vestigt er de aandacht op. dat deze
politiek is voorbereid door een comité,
dat bestond uit bankiers, hoge functiona
rissen en werkgevers, maar waarin geen
enkele arbeider, boer of vertegenwoor
diger van de gezinnen zitting had
Dit riekt, aldus Simonnet en dit 16 geen
politiek die gemaakt is door het volk of
voor het volk. „Dit is niet onze politiek"
Man onder boom. Bij het laden van
gekapte bomen te Ophemert. is de 28-
jarige H. de Rijk uit Dreumel zaterdag
morgen onder een boom bekneld geraakt
ter plaatse overleden Hij bevestigde
takel om de stammen, die plotseling
losschoot.
Als de New Yorkers gehoopt
hadden nu eens met eigen ogen
de Sowjet-leider Mikojan te kun
nen zien, is die hoop de bodem
ingeslagen: de heer Mikojan was
wel in New York maar hij werd
voor en achter, links en rechts
omringd door politiemannen.
Leden van de Hongaarse vluch-
telingenfederatie hadden name
lijk laten weten dat ze van plan
ivaren de Rus te ontrfoeren en
dus was er een lijfwacht ge
vormd van liefst 400 politie-
Het uranium is aangetroffen op een
'diepte van ongeveer dertig tot veertig
meier. Het erts kwam aan de oppervlak
te in de vorm van nerfjes ter lengte van
enkele centimeter».
Na de eerste boring, die de aanwezig
heid van uranium aantoonde, is nog
een reeks boringen verricht om de loop
van de aders vast te stellen. Zeven horin
gen hadden geen succes, maar vijf van
de twaalf leverden een goed resultaat op.
„Onwaarschijnlijk"
„Behalve In een museum. Is hier In
Nederland nog nooit uraniumhoudend ge
steente aangetroffen", aldus prof. dr. B.
G. Escher, hoogleraar In de algenu-ne
geologie aan de rijksuniversiteit te Lel
den. Prof. Escher verklaarde desgevraagd,
dat hü het vinden van een uranlumlaag
In Nederland hoogst onwaarschijnlijk
achtte, omdat dit element slechts voor
komt In gneis- of granietformaties, die
hier niet voorkomen. Hooguit zouden spo
ren van uranium kunnen zijn aangetrof
fen in tijdens het diluvium aangevoerde
zwerfstenen uit Scandinavië, die behoord
hebben tot zo'n formatie waarin de aan
wezigheid van uranium wel mogelijk Is.
Een geigerteller geeft deze sporen natuur
lijk wel aan, aldus deze hoogleraar, dlc
het uitgesloten aehtte, dat, zo men werke
lijk uranium heeft aangetroffen, de vondst
van economische betekenis zou kunnen
z|jn.
Koningin terug
uit Engelanti
Koningin Juliana en prinses Margriet
zijn gisteren na een driedaagse visite
aan prinses Alice, gravin van Athlone,
in Engeland, teruggekeerd op het pa
leis Soestdijk. Zij werden gehaald door
prins Bemhard, die zaterdag zelf de
Dakota naar Engeland vloog, waar hij
landde op de R.A.F.-bases te Northolt.
Prinses Irene, zaterdagavond in het
Franse wintersportcentrum Val d'Isère
aangekomen, heeft zioh reeds terdege
voorbereid op de woensdag beginnende
ski-wedstrijden om de nationale titel,
•voor zij een ernstige kandidate ge-
noemd wordt. Ondanks, het slechte weer
ging dc Prinses gisteren met haar ski-
coach Toni Mark naar de Solaises-helling
t ski te lopen. In een winkel van de
Olympische kampioen Hanri Oreiller
kocht ze op weg naar de helling een
paar handschoenen. Na het diner speel
de zij met haar vriendin Dora van Ha-
na, die haar vergezelt, ping-pong,
dronk vruchtensap en oefende met een
hoela-hoep. De Prinses heeft het roken
i drinken gestaakt.
Majoor Bischoff van Heemskerck
W.F.K., eerste stalmeester van de Ko
ningin, die ook prinses Irene vergezelt,
•p een vraag van een journalist dat
het „belachelijk" was te menen, dat de
Prinses naar Val d'Isère zou zijn geko-
om er de Prins van Hessen te ont
moeten.
Iets kouder
De Bilt verwacht tot mor
genavond
Vannacht opklaringen, op
de meeste plaatsen lichte
vorst en weinig wind. Mor
gen toenemende bewolking
met plaatselijk enige regen
of sneeuw, vooral in het zui
den van het land. Overwe
gend matige wind tussen zuid en oost en
temperatuur om het vriespunt.
(Opgemaakt om 11.15 uur).
ZON EN MAAN
Dinsdag 6 januari: zon op 8.48 uur,
onder 16.44 uur. Maan op 5.30 uur, onder
14.35 uur.
januari nieuwe maan.
Sukarno zal vechten
om Nieuw-Guinea
Sukarno heeft zaterdagavond op de
nieuwjaarsreceptie te Djakarta voor een
gehoor van 500 diplomaten en ambtena-
cerklaard, dat Indonesië niet alleen
aanspraken maakt op Nederlands Nieuw-
Guinea. maar ook bereid la voor die
aanspraken te vechten. Alle 85 miljoen
inwoners zijn bereid tot die strijd, zelde
hij.
„Indien men de eenheid bewaart
s instrument gebruikt, zal met Gods
hulp West-Inan weer Indonesisch wor-
zo niet dit jaar dan in de komende
jaren", verklaarde Sukarno.
TIEN CENTIMETER IN ZUID-LIMBURG
Bergbekl immers
verongelukt
TAE SNEEUW, die gisteren op vele
plaatsen in Nederland is geval
len, heeft het verkeer hier en daa
enigszins belemmerd. De meesu
sneeuw viel in Zuid-Limburg. Men
mat daar op het vliegveld maar ltefsi
tien centimeter, maar meestal bleef
de sneeuwval tot enkele centimeters
beperkt.
De vertragingen, die hierdoor
vooral in het noordoosten ontston
den. hadden vrij weinig om het lijf.
met een kwartiertje langer wachten
of rijden was het meestal wel be
keken. Vanmorgen zag het er wai
somberder uit. Vannacht was het na
melijk gaan vriezen, waardoor de
wegen spiegelglad waren geworden
De busdiensten van Groningen naar
de omgeving bijvoorbeeld raakten
enigszins in disorde, waardoor velen
treinaansluiting misten. De
spoorwegen reden echter praktisch op.
tijd. En latei op de morgen ging het ben gefaald.
ook op de wegen weer wat beter.
In het noordoosten van het land had
den de bus- en treindiensten nogal wat
vertraging, maar over het algemeen viel
het wel mee. Meestal duurden de ver
tragingen niet langer dan een kwartier.
Ongelukken kwamen praktisch niet voor.
Heeft men hier dus slechts een be
scheiden voorproefje van de winter ge
had, in Montreal (Canada) was de situa
tie ernstiger. Dertien zeeschepen liggen
daar te wachten op ijshrekers, die hen
uit het ijs moeten bevrijden. Onder meer
ligt de Prins Frederik Hendrik van de
Oranjelijn vastgevroren.
In Schotland raakten vijf mannen, die
op trektocht waren naar Glen Clova, In
dc Cairngorm-bergen vermist. Sinds
nieuwjaarsdag heeft men niets meer van
hen vernomen, boewei ze slechts dertig
kilometer hadden af te leggen. De ver
schrikkelijke stormen, die In bet ge
bergte woedden, hebben hen waarschijn
lijk parten gespeeld. Reddingsploegen
hebben tot nu toe vergeefs gezocht.
In Oostenrijk zijn vijf skiers, onder wie
drie meisjes, door een lawine bedolven.
Sedert een week zijn ze in het Totea-
gebergte vermist. Reddingspogingen heb-
