gecompliceerd en vol tegenstelling Wj «r lH|H j m jBfi w\ Hmgfe V IS HET EEN LATE ONTDEKKING VAN EEN WAAKHEID? Regeringscrisis NIEUWE LEIDSCHE COURANT PAGINA 19 WOENSDAG 31 DECEMBER 1958 Hoogtepunten van een half jaar (II) Vervolg van vorige pagina Bovendien: zijn de vormen, waarin wij ons mens-zijn beleven, ook in staat en maatschappij, al leenzaligmakend? Dat wil zeggen: moeten wij die vormen trachten over te brengen op de jonge vol keren? Vergeet niet. dat onze de mocratie óók nogal wat feilen vertoont. Dat vooral de leiders van deze volkeren een buitenge woon grote verantwoordelijkheid dragen, wie zal het ontkennen0 Wat Nasser om alleen hem maar te noemen doet valt niet goed te praten met een verwij zing naar die groeikrampen! Maar we zullen wel moeten be denken. dat ook in het ..christe lijke" Westen dictators en dema gogen nog altijd niet tot een uit gestorven geslacht behoren! En dat het voor de miljoenen in wat wij met een modeterm ..onderont wikkelde gebieden" plegen te noe men belangrijker is. dat zii vol doende kunnen eten dan dat zij op de in het Westen beproefde democratische manier geregeerd worden. Sterke man Die beproefde democratische re geringsvormen kunnen Intussen ook tot excessen voeren. Zo zelfs, dat het volk roept om de sterke man en die ook krijgt: Frankrijk riep voor de tweede maal De Gaulle aan het roer, na dat het leger in Algerije ..Parijs" Vrijhandelszone onmogelijk zijn, omdat wij in elk opzicht onze mond moesten houden. Dan zou het gekibbel om de plaats van vestiging van de zetels der Euro pese gemeenschappen een vol maakt irreële bezigheid zijn en dan zou het zoeken naar een op lossing der tegenstellingen in economisch opzicht tussen de verschillende Europese landen niet nodig zijn, omdat voor het gehele leven van mens en volk de bevelen uit het Kremlin zou den komen. Maar juist omdat dit zo is en omdat de dreiging uit het Oosten blijft bestaan, zullen wij in Europa zo spoedig mogelijk onze interne controversen opzij moeten zetten en beseffen, dat wij en politiek en economisch en cultureel en geestelijk niet met mooie woor den, maar met de daad grote waarden hebben te verdedigen. Bezit Die waarden het blijkt al uit de omschrijving zijn meer dan alleen materiële, hoe belangrijk die ook zijn. Het is zo gemakke lijk te zeggen, dat een mens, die in armoede moet leven, toch wel gelukkig kan zijn, maar dan is dat geen christelijke uitdrukking! De mens vrij van gebrek is een christelijk begrip, mits wij die mens zien als rentmeester van al hetgeen hem is toevertrouwd. In die zin heeft ons spreken in Ne derland over bevordering van be zitsvorming werkelijke inhoud, al blijkt het moeilijk daaraan con crete vormen te geven, hoezeer men er ook van overtuigd mag zijn, dat bezit de mens kan op heffen. Nu alles erop wijst, dat de economische depressie weer is overgedreven, is een hier en daar scherpe discussie ontbrand over de vraag hoe die meerde re welvaart (of met een moder ner woord: de economische ruimte) moet worden verdeeld. In de vorm van loonsverhogin gen voor de werknemers? Of misschien in de vorm van ver korting van de werktijd met be houd van hetzelfde loon? Vragen, waarover wij in Neder land het nog niet helemaal eens zijn met elkaar! Evenmin als over de vraag, of de befaamde consu mentensubsidie op de melk moet worden afgeschaft en of het lan- wm v T wipP Urgent ger de c BORIS PASTERNAK een ultimatum had gesteld. De „revolutie van de 13e mei" heeft voor Frankrijk vérstrekkende ge volgen had. Die op dit moment nog niet zijn te overzien. Veel macht in handen van één mens is een hoogst gevaarlijke zaak. Maar ieder, die het optre den van De Gaulle met grote zor gen heeft tegemoetgezien. zal eer lijk moeten bekennen, dat hij niet bezweken is voor de verleidingen van de macht. Zijn komst was een bewijs van de onmacht van het Franse volk, dat door zijn ontstellende verdeeldheid de de mocratie tot een aanfluiting had gemaakt. Bij dat alles speelde de verhouding tot Algerije een zeer belangrijke rol. Het gaat daarbij om een nieuwe vorm van samenleven tussen twee volkeren, een vorm, die nog niet gevonden is. En zolang dat niet het geval is. zal het bloed var. Fransen èn Algerijnen blijven vloeien. Zal De Gaulle, nu vele Fransen in tweede instantie de zeer conser vatieve Jacques Soustelle hun steun hebben gegeven, het red den? Felle strijd om het vinden van leven van volkeren en groepen: ook Cyprus is er een voorbeeld van. En ook hier is het een strijd die gepaard gaat met het vergieten van bloed, vaak van onschuldigen Engeland maakte een zevenjarenplan bekend, maar het is in slechte aarde gevallen. Grieken en Turken staan lijnrecht tegenover eikaar en slechts het hardhandige optreden van de Britten voorkomt een algemene slach ting De Navo. die trachtte te be middelen, moest fa len, omdat van de standpunten geen duimbreed werd prijsgegeven. Juist? De Navo was méér in het nieuws in het afgelopen jaar. heid de jaarlijkse last derden miljoenen guldens wegens huursubsidies te dragen. Volgend jaar zal de S.E.R. zijn advies uit brengen. Woningnood Zo zijn er meer problemen in ons goede vaderland. Eén daar van: de woningnood. Het wordt welhaast onmogelijk daarover nog één woord te schrijven, dat al niet eerder is geschreven... Er wordt hard gebouwd in Nederland, maar nog lang niet genoeg. Tienduizen den woningen komen klaar, maar honderdduizenden mensen staan jaar in jaar uit te hunkeren naar een eigen dak boven het hoofd. Verlovingen gaan uit, omdat men met langer kan wachten. Huwe lijken breken kapot, omdat de psychische druk van alsmaar voortdurende inwoning te groot is geworden. En waar grote com plexen gebouwd zijn. heerst vol gens sommigen de flatneurose, ge volg van het te dicht op elkaar leven in modern gefabriceerde ruimten, die alles missen wat maar enigszins lijkt op een klein stukje ..beschermd domein"... De mens: slachtoffer van de woning nood in tweeërlei opzicht. Hij kan zijn mens-zijn niet beleven zoals hij wil en waarop hij recht heeft. Knappe deskundigen, specialisten in hun vak. bemoeien zich ermee, maar soelaas hebben zij helaas nog niet kunnen bieden. Zij zijn het met elkaar bovendien niet Wat die eerste vorm van wo ningnood betreft staan de me ningen scherp tegenover elkaar, naar gelang van de politieke opvatting: overheidsbouw te- Dit ,de het dediging vrije Westen opge richte bondgenoot schap stond b.v. aan scherpe kritiek bloot van de zojuist afgetreden opper- bevelhebber der Navostrijdkrach- ten in Europa, veldmaarschalk Montgomery, die meende, dat er eigenlijk niets van klopte wat de organisatie en het beleid betreft. De gewone man is niet in staat na te gaan, of deze kritiek ge rechtvaardigd is. Misschien is het goed, dat de mens in West- Europa nog eens met zijn neus op de volstrekte noodzaak van het bestaan van de Navo is ge drukt: bestond dit bondgenoot schap niet, dan zou ook ons land naar de mens gesproken allang wingewest van Moskou zijn geweest. Dan zou ook alle gepraat over een Europese Eco nomische Gemeenschap en een In onze Nederlandse samenleving is er nog zo'n vraagstuk, dat een steeds urgenter karakter krijgt. Velen zetten het zelfs bovenaan op de lijst van nationale proble men. Wij doelen op de ruimtelij ke ordening, die. tot haar meest simpele proporties terugge bracht, in de aller eerste plaats een lijke verhoudingen, van voortschrijdende massificatie ener zijds en doorgaande ontvolking ander zijds. Wie kennis neemt van de feiten, slaat de schrik wel pens om het hart. Het zou alles nog zo'n vaart niet lo pen. als wij in Ne derland nog voldoen de onontgonnen ge bieden hadden en... als de animo om te emigreren groter was. Toch is er nog heel wat aan te doen om de scheef groei- ende verhoudingen weer recht te trek ken. Dat is èn in de de volksvertegen woordiging èn in talrijke publi- katies èn op verschillende congres sen wel duidelijk naar voren ge komen: decentraliseren, d.w.z. al- lerhand economische en andere activiteiten, die niet beslikt aan de Randstad Holland zijn gebon den, overbrengen dan wel begin nen in andere delen van het land. in het Noorden, het Oosten en het uiterste Zuidwesten. Bij dat alles gaat het en dit kan niet genoeg worden onder streept om de mens in zijn ontplooiingsmogelijkheden en in een milieu, waarin h(j niet een nummer is, niet opgaat in de grauwe massa of dat is de an dere kant niet dreigt te ver kommeren, omdat hem de midde len voor een menswaardig be staan ontbreken. Onze regering ziet de problemen en is ook van plan maatregelen te treffen. Men denke slechts aan de zesde industrialisatienota stelt. De overheid zal daarbij niet voor gemakkelijke oplossingen staan, als zij wil vasthouden (en dat is het enig juiste uitgangs punt) aan het stimuleren op de ene plaats, maar het ook niet wil len verhinderen op de andere Onbehagen Er zijn waarschijnlijk weinig oudejaarsavonden geweest, waar op Nederland niet in het bezit was van een écht kabinet. De ge beurtenissen liggen nog te vers in het geheugen om het gehele ver loop van het politieke drama nog eens te gaan behandelen. Het jaar. dat wij vandaag afsluiten, was een jaar van groeiend politiek on behagen met de sinds jaar en dag bestaande verhoudingen. Dat on behagen kwam al sterk tot uiting bij de statenverkiezingen en nog veel meer kort daarna, bij de raadsverkiezingen. Talloze Neder landers hebben via hun stembrief je laten weten, dat zij het anders willen al moet daar helaas direct aan worden toegevoegd, dat hun nieuwe keuze in vele geval len door uitsluitend opportunisti sche overwegingen was ingegeven. Dit is waarschijnlijk wel een van de meest betreurenswaardige con- het eind De technische voortschrijding drukking in de pogingen om het manen cirkelen rondom onze aardbol, maar het schot op de maan mislukt steeds u-eer. daan. Zonder pardon zijn zij uit het land gezet en zo stapten zij later in Nederland aan wal, hui verend in de kille wind, die over het water of het land kwam aan gewaaid, berooid van alles wat hun dierbaar was. Met vele duizenden kwamen zij, de gerepatrleerden, Nederlanders, stuk voor stuk met een eigen ge schiedenis, om hier een nieuw le ven te beginnen. Of om er te ster ven In het land. dat zij niet ken den en dat, ondanks alle goede zorgen van particulier en over heid, hun vreemd is gebleven. Toen zevenendertig verstekelin gen werden teruggestuurd naar In donesië. kwam ons volk in het geweer. Het was een verrassing, gezien de lauwheid, die op zo ve lerlei gebieden bestaat! Zeker, niet altijd is elk woord in de strijd om hun toekomst op een goud schaaltje gewogen en in de volks vertegenwoordiging is nogal eens de uitdrukking „buitenparlemen taire actie" gebruikt. Maar men had over het hoofd gezien, dat het rechtsgevoel van het Neder landse volk was gekrenkt. Er werd een compromis gevonden, dank zij een voorstel van de rech ter: de zevenendertig konden naar derlandse soevereiniteit tot de be- volkirig zelf in staat is te beslis sen. overdracht aan Indonesië en beheer door enkele door de Ver. Naties aangewezen staten. Het eerste standpunt is het meest reële: het gaat uit van de door de historie geschapen roeping en taak van Nederland en het houdt het meest rekening met de Papoea, wiens lot niet door het één of andere experi ment in de waagschaal mag wor den gesteld. Maar dit standpunt betekent ook het brengen van offers. En zijn wij in het moe derland daartoe echt bereid? Over Indonesië zouden vele ko lommen te schrijven zijn. Over de rebellenregering, die niet slaagde in haar pogingen dit grote land een stabiel bewind te geven. Over de burgeroorlog en de guerrilla, die nog woedt m de binnenlanden van Sumatra en Celebes. Over het hand over hand toenemende com munisme. Over de economische chaos, die langzamerhand volledig is. Over het conflict tussen de beroepsdemagoog Soekarno en de integere Hatta, dat, ook al ont moetten zij elkaar weer. niet wer kelijk is opgelost. Het is alles in- droevig. Wij noemen slechts de nationalisatie van de Nederlandse ondernemingen, in strijd met al le recht en elke moraal. Wij kun nen wel protesteren, maar weten van tevoren, dat het geen enkele zin heeft. Wij zijn immers maar een klein land... Weggeschopt Het allerergste is wat de Indo nesische machthebbers in hun „fa se van de strijd om Nieuw-Guinea" de duizenden Nederlanders, die vaak hun leven lang in Indonesië hadden gewoond, hebben aange- Het Britse koninklijke paar uos in Nederland op bezoek. Op de plaatsen u<oar Koningin Elisa beth en haar gemaal verschenen was de ontvangst zeer hartelijk. Rouw De dagen na 14 augustus heeft Nederland gerouwd, toen aan de onzekerheid over het lot van de negenennegentig inzittenden van het K.L.M.-toestel „Hugo de Groot" een einde kwam. Ruim tweehonderd kilometer voor de Ierse kust vonden zij de dood in de onstuimige golven van de oce- Negenennegentig mensenle vens werden op eenmaal afge sneden, bloeiende levens: „men kent en vindt hun standplaats zelfs niet meer". Ook dat is het beeld van de mens: plannen makend, maar nooit wetend, of hij ze zal kunnen uitvoeren. Omdat hij niet weet welke Góds plannen zijn. Omdat hij onder worpen is aan de dood, die vaak komt, als hij hem niet verwacht. Kerkelijk erf Het jaar 1958 was ook vol van gebeurtenissen op het kerkelijke erf. In binnen- en in buitenland. Het is ook nu weer duidelijk ge bleken. dat geografische grenzen vervagen door de sterk toenemen de contacten tussen kerken en ker kelijke figuren in de verschillen de landen. In het eigen land wa ren er met name twee uitspra ken van de generale synode der Ned. Herv. Kerk, die veel stof hebben doen opwaaien. Daar was in de eerste plaats de verklaring inzake de belijdenis, die duidelij ker dan voorheen de grenzen van de belijdende kerk aangaf en deswege met name in vrijzinni ge kring op grote bezwaren stuit te. waaraan vooral door prof. Banning in zijn befaamde Asser rede uitdrukking werd gegeven. Daar was in de tweede plaats de synodale uitspraak, waarbij het ambt voor de vrouw werd opengesteld. Scherp was de kri tiek op dit besluit, dat naar ve ler mening niet genomen had mo gen worden, omdat èn de schrif tuurlijke grondslag ontbrak èn de verhoudingen in de kerk zeer ern stige schade werd toegebracht. Vele Hervormde gemeenten zul len zich dan ook niet aan de be slissing houden. De synode vraagt, zo heeft zij laten weten, ook geen gehoorzaamheid. Maar het staat wel vast, dat in de toekomst in de praktijk tengevolge van deze uitspraak grote moeilijkheden zul len rijzen. Heroriëntering De Nederlandse kerken ston den wat hun zendingswerk betreft voor grote problemen. Vele be sprekingen zijn gewijd aan de her oriëntering, nu naar de mens ge sproken de zending in Indonesië zal worden afgesloten, al zullen de zendingsarbeiders daar blijven zolang zij kunnen. De opdracht van Christus tot het stichten van Zijn kerk zal dus elders moeten worden gerealiseerd. Reeds zijn enkele principiële beslissingen ge nomen. De Hervormde zending ziet in Afrika voorlopig een ar beidsterrein en heeft voor dat werk reeds twee zendelingen be schikbaar, de Gereformeerde zen ding heeft contacten gelegd in Zuid-Amerika en stuurt enkele waarnemers die volgend jaar de synode zullen adviseren. Zo gaat het werk door „opdat de ganse aarde vol worde van de kennis des Heren." Opdat elk mensen kind, van welke taal of kleur of cultuur hij ook zij en waar hij ook woont en leeft, in vrijheid of in slavernij, het wete, dat zijn mens-zijn alle zin heeft verloren, wanneer hij niet in dagelijkse re latie staat met Hem. Die het le ven geeft en dit onderhoudt. Wij zijn op zoek geweest naar het beeld van de mens in de spiegel van 1958. Wat wij heb ben gevonden was niet zo op wekkend. En wij weten, dat het in het nieuwe jaar niet beter zal zijn. Maar zolang God om ons denkt, is er geen reden tot wan hoop of pessimisme. Wij hebben de vaste zekerheid, dat Hij ons niet in de steek zal laten, on danks alle schaduwen en duis ternis in en rondom ons. De zekerheid ook, dat het geschon den en het verminkte mensbeeld eenmaal in de glorie van het paradijs zal zijn hersteld. Zo is de toekomst aan de mens, die, dwars door alle wereldrumoer heen, de kroon zal dragen en met Christus zal heersen op de nieuwe aarde, waar gerechtig heid wonen zal en Gods kinde ren zullen wandelen in het vro lijk levenslicht! Het kabinet-Drees struikelde op de belastingvoorstellen minister Hofslra. De socialistische ministers verdu-enen uit het binet, dat tot een rompkabinet len i volk De Amerikaanse Nautilus voer onder het ijs van de Noordpool door. Ook deze prestatie betekende prestigewinst genover particuliere bouw. De voorstanders van het eerste zien één heel belangrijk ding over het hoofd: dat overal, waar het particuliere initiatief in vrijheid maar gebonden aan algemeen- sociale normen, zich kan ont plooien, de beste resultaten kun nen worden verwacht. Ook dat is een onderdeel van de uisie op de mens! de vraag hoe een volk moet 1 den geregeerd primair gaat om een principiële uitspraak. Zij la ten zich steeds meer leiden door materiële overwegingen. Wij kun nen slechts hopen, dat straks, bij de verkiezingen, velen zullen in zien. dat zij zich vergist hebben. Nieuw-Guinea „De politiek" heeft in de Ne derlandse verhoudingen dit jaar dus wel een voorname rol ge speeld. En dan denken wij daar bij zeker niet in de laatste plaats aan Nieuw-Guinea en in het algemeen aan onze verhou ding tot Indonesië, als wij daar van tenminste nog kunnen spre ken. Nieuw-Guinea kreeg een nieuw {ouverneur in de persoon van dr Platteel, terwijl er een samenwer 'cing ontstond met Australië, dit voor de verdere ontwikkeling var Nieuw-Guinea veel doet verwach ten. Drie standpunten bestaan er ten opzichte van de toekomst van Nieuw-Guinea: de onbeperkte Ne- Gebeurtenissen, die in het eerste halfjaar van 1958 plaats hadden, vonden hun voortgang in het tweede zestal maan den. De Gaulle, de Libanon, het gehele Midden-Oosten wa ren brandpunten. De strijd om de ruimte tussen Amerika en Rusland duurde voort. Er werden nieuwe raketten gelan ceerd. De Amerikanen probeerden vergeefs de maan te be reiken en tot een topconferentie der grote mogendheden kwam het ook niet. Opstand en koningsmoord In de Libanon was het In mei met relletjes begonnen. De regering werd omvergeworpen en er ontstond een toestand, die veel op een operette-oorlog leek. De Amerikaanse Zesde Vloot stoomde op, ook op Cyprus bleven de ongeregeldheden voort duren en op 15 juli landden Amerikaanse troepen In Libanon, waar Chehab president werd. Daags tevoren was de wereld opgeschrikt door de zinneloze moord, die dc revolutie in Irak inluidde. Te Bagdad werden koning Feisal II. kroonprins Ab- doel lila en de pro-westerse premier Noerl es Said op wrede wijze om het leven gebracht. Abdoel Karlm el Kassen werd daar de nieuwe machthebber. En in Jordanië zat ook de Jon ge koning Hoessein klem tussen vele Intriges. MINISTER ALGERA RAKET EXIT Te Cape Canaveral (Florida) lanceerden de Amerikanen de eerste raket, die de maan moest bereiken. Na 77 seconden ex plodeerde het gevaarte. Het geval-IJsland Omdat IJsland de territoriale wateren tot 12 mijl uitbreidde, kwam het per 1 september tot een visserij-oorlbg. Vooral de Britse vissers kwamen in moeilijkheden en de IJslandse vloot bewaakte de wateren. Zeven Provinciën Op 26 augustus liep Hr. Ms. kruiser „De Zeven Provinciën" in Den Helder op een havenhoofd. Vijf sleepboten trokken het schip vlot. VLAGGESCHIP Koningin Juliana liet het vlaggeschip „Rotterdam" van de Holland-Amerika Lijn te water, een zeekasteel van 37.000 ton. 228 meter lengte en ruimte biedend aan 1400 passagiers. Onder de noordpool Op 7 augustus werd bekend, dat de Amerikaanse atoom- onderzeeër .JJautilus" een geslaagde reis had gemaakt on der het ijs van de Noordpool door. De commandant W. R. Anderson werd van boord gehaald om voor dit wapenfeit gehuldigd te worden. Het was een groot Amerikaans succes. VERLOVING IN JAPAN Japan geraakte in opschudding, toen in november de kroon prins Akihito zijn verloving bekend maakte met het niet-adel- lijke meisje Mitzjiko, de dochter van een rijke meelfabrikant. Chroesjtsjef oppermachtig (II) Boris Pasternak kreeg voor zijn boek Dr. Zjiwago dc Nobel prijs voor literatuur toegekend. Op 25 oktober was hij nog dankbaar, maar vier dagen later weigerde hij dc prijs; ook hier was Chroesjtsjef te machtig. Referendum In Frankrijk gaf 97 pet. van de kiezers het jawoord aan de nieuwe grondwet van De Gaulle, die later in het jaar ook nog president van de Franse republiek werd. PAUS Op oktober overleed paus Pius XII op 82-jarige leeftijd. De 76-jarige Italiaanse kardinaal Angelo Giuseppe Roncalll werd de nieuwe paus. Hij kreeg de naam Joannes XXIII. De zaak-F'ormosa Vooral de Amerikanen werden in verlegenheid gebracht, toen eind augustus de Chinese communisten aankondigden het eiland Quemoy te zullen veroveren en een aanval op Formo sa gevreesd werd. Tsjang-Kai-Sjek rekende op Amerikaanse hulp en kreeg die ook. DREIGING VOOR BERLIJN In november besloot de Sowjetunie van Berlijn een gedemi litariseerde stad te maken. Het bezettingsstatuut werd opge zegd en West-Berlijn voelde zich een zeer bedreigde voorpost van de vrije wereld. V crslekelingen Er werden 37 Indonesische verstekelingen, die Nederland had den weten te bereiken, teruggestuurd. Zij kregen toestemming om naar Nieuw-Guinea te gaan en op 14 november bereikten zij Merauke. Nederland kreeg aan het eind van het Jaar een kabinets crisis. Na de 7 punten van mr. Burger, kwamen dc socialis tische ministers in een moeilijk parket. Zij traden af, toen de belastingvoorstellen van minister Hofatra in het geding bleven. Dr. Beel slaagde er in een rompkabinet te vormen, zonder de socialisten. K.L.M.-RAMP Een tragische ramp overkwam de KLM op 14 augustus. Bij Shannon (Ierland) stortte de Super-Constellation „Hugo de Groot" neer. Er waren 99 doden. IN ENKELE WOORDEN: De rassenstrijd In Little Rock laaide aan het begin van het nieuwe schooljaar weer op - De Rus Koeperman versloeg de Canadees Deslauriers en werd wereldkampioen dammen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1958 | | pagina 19