kermis-KE
IN AMERIKA
NIET MOEILIJK
MAAR WEL LEKKER!
FABRIKANTEN
HOPEN OP EEN ECHTE WINTER
6
KERSTBIJLAGE 1958
„WAAR
CHRISTUS
EEN
CADEAUTJE
WORDT"
Qf (door Jan J. van Capclleveen)
J! J ET Amerikaanse kerstteest begint als de deuren van de
scholen na de lange zomervakantie weer open gaan.
Als de scholieren en studenten op de eerste schooldag in de
rij staan om van hun zuurverdiende vakantie-inkomen het
school- of collegegeld te betalen, staan in de kranten reeds de
eerste advertenties. ..Doe uw kerstinkopen vroeg", is de
wijze raad van de winkeliers die maar weinigen opvolgen.
Toch is de raad voor de handel niet helemaal nutteloos. Er
zijn altijd mensen die de kerstdrukte menen te kunnen ont
lopen door werkelijk maanden van te voren cadeautjes te
kopen. Zü komen dan tegen de kerstdagen prompt tot de
ontdekking, dat ze niet meer weten waar ze de pakjes ver
stopt hebben. Deze pechvogels moeten zich dan alsnog in de
wriemelende menigte storten en ze vinden het dan nog fijn
ook. Het Amerikaanse kerstfeest begint immers niet bij de
kribbe maar in de warenhuizen.
is nonit schel of schetterend. Het
:s achtergrondmuziek, een bege
leiding bij het winkelen nooit een
oproep tot c'e dans.
Chicago m de kerstweek is een
mengelmoes van een vooroorlogse
Edese heideweek, een tulpencorso,
en een Zeeuws fruitfeest. Dit alles
is tot room geklopt met tien lu
naparken, en aangelengd met een
wijnfec '.'eer uit het Moezelria!.
Het geheel wordt opgediend met
kerstbomen en hulst. Je vraagt je
af of dan niemand protesteert tot
je plotseling op ramen, deuren en
lantarenpalen kleine rode papier
tjes geplakt ziet met de verzuch
ting: ..Geef ons Christus terug in
Tijdens laatste volle week
voor kerstm.s is de zakenwijk van
eLke grote stad een bruisende hek-
secketel. Chicago spant wel de
kroon. Een zee van mensen over
spoelt dan de trottoirs en ver
dringt zich voor de toonbanken.
De meeste menseD komen hele
maal niet om inkopen te doen. Zij
willen alleen maar langs de ver
sierde straten drentelen om de
verlichte etalages te bekijken.
De sprookjessfeer wordt nog
versterkt door de straatversienng.
Chicago maakt geen gebruik van
gekleurde palen met vlaggen. Iede
re straat is weer een wonder van
beeldhouwwerken, sparregroen. en
een veelheid van lichten. We her
inneren ons een straat, die geheel
Copyright
De kerstetalages zijn een be
zienswaardigheid. Zij trekken
evenveel toeristen als het bloe
mencorso van de bollenstreek Van
hemde en ver komen de belang
stellender, met tremen en auto's
naar de stad Leerling-etaleurs uit
a.idcre steden moeten een ver
plicht bezoek brengen om de eta
lages te beoordelen. De Knapste
etaleurs, kunstenaars :r. hun vak.
werken maanden aan hun crea-
es Reeds jarenlang staat n de
kerstetalage -.an Marshall Fields,
de Bijenkorf van Chicago, het
oordje ,.C ipyr ght. Namaak ver
boden Iedere etalage is geregis
treerd en wee de etalage-Van-
Mcegeren. die zijn inspiratie zoekt
b;j de kunstwerken van Marshall
Fields
Voetje voor voetje slentert de
men:g-c lang; de grote winkelra
men Kinderneusjes drukken zich
plat tegen het koude glas om de
-prookjestaferelen nog bete in
zich op te nemen Deze etalages
ijn niet volgepropt me*, alle lei
verkoopbare .-pullen. Het zijn
schilderijen m 3 D met echte wa
tervallen. stroomversnellingen, rij
dende auto's -n treinen, skiende
.liegende vliegtuig'n
knap u'tgewerkt.
lie: geheel
en zo kunstai
men.- zich nauwelijks bewust u
\oor een etalage te staan met ar
tikelen. die verkocht worden
gewijd was aan sprookjes Aan
iedere lantaarnpaal was een van
zes tot tien meier hoge tprookjes-
'iguur bevestigd Sneeuwwitje
werd gevolgd door h: ar zeven
dwergen en aan de oferkant vier
den Roodkapje, en Assepoester
kerstfei .t Maar de sprookjesfigu
ren van Moeder de Gans werden
gezien door dc ogen v an Walt Dis
ney En natuurlijk ware i Mickey
Mouse. Goofy Knabb<1 cn Babbel
en zovele andere liguren uit de te
kenfilm ook van de partij.
Achtergrondmuziek
Luidsprekers gieten een onafge-
o.oken waterval van meer of min
de vellu.dende klanken over de
opeengepakte menigte. Bing Cros
by droomt kreunend van eer wit
te kerst, cn ccn meisjeskoor
swingt ..Stille Nacht" De
kerstdag heeft
Nicolaasavond dan van kerstrcest.
Het is trouwens dwaas om in
Amerika van een Eerste Kerstdag
te spreken, omdat een tweede
kerstdag daar niet wordt gevierd.
Alle huisgenoten hebben 's avonds
voor het naar begaan hun ca
deautjes onder de kerstboom ge
legd. Voor de hele kleintjes komt
Santa Claus, een dik rond manne
tje, heel wat minder eerbiedwaar
dig als onze St. Nicolaas midden
in de nacht de pakjes brengen.
Zelf verdienen
Ais -de kmderen eenmaal op
school gaan. moeten ze zelf hun
cadeautjes kopen of maken. Meni
ge jongen van tien of eif jaai
houdt er een krantenwijk op na
en verdient zo het benodigde geld
Om zes uur 's morgens is hij
vaak al op stap in weer cn wind.
De Amerikaanse ccbooijongen
'omt heus niet gemakkelijk aan
zijn g:ld. vooral ook omdat de
meeste ouders geen zakgeld geven.
Veel jongeren moeten zelfs hun
middelbare choolopleiding bekos-
bekost.gen. Als een Europeaan zijn
verbazing uitspreekt over het wer
ken (n al heel jonge kinderen,
antwo -den de ouders laconiek:
..Daar worden ze flink van."
Veel tijd voor de kerk is er niet
De Amerikaanse kerken zitten met
Pasen volgepropt, maar op kerst
dag ontb: ken zelfs de trouwste
leden, zodat in veel gevallen er in
het geheel geen kerstdienst meer
wordt gehouden, of het moet al
een kerstnachtdienst zijn. Dc och
tend gaat voorbij met het uitpak
ken van de cadeautjes. Moeder
brengt de middag in de keuken
door met het braden van dc kal
koen en het voorbereiden van het
kerstdiner. Meestal is de gehele
familie zo druk met eten en drin
ken dat het kerstverhaal er b:j
iscLiel
Gezellig
Ongetwijfeld is hc. feest, zoals
het wordt gevierd, gezell g: zo ge-
leiiig da- duizenden christelijke
sezir.r.en meegesleept worden en
al jaren m een kerstroes hebben
geleefd, eer ze tot de ontdekking
kwamen, dat Maria. Jozef, dc her
ders. koningen en engelen sprook-
jesfiguren waren geworden cn de
kribbe leeg was. He' is geen won
der dat de gelovigen zich steeds
meer zijn gaan verzetten tegen de
vermaterialisering van het feest.
Uit recalcitrantie hebben een aan
tal kerken het kerstfeest verzet
naar de zomer, maar ook dat
sch t geen succes t zijn Hun
daad was opzienbarend genoeg
om door de internationale persbu
reaus naar alle einden der wereld
te worden geseind, maar in alle
stilte hebben de meeste kerken
hun pogingen al opgegeven Wat
is ook een kerstfeest in juli" Het
is als eeD wintersportfeest in de
Sahara.
Denk echter niet dat de verwe
reldlijking van kerstmis ook een
bewijs is van onkerkelijkheid van
Amerika. Niets is minder waar.
Volgens de statistieken is Ameri
ka het meest kerkelijke land lei-
wereld. ook al wordt de kerst
dienst vaak pas op de zondag na
kerstmis gehouden.
Radio en tv
Via dc radio worden een ontel
baar aantal kerkelijke uitzendin
gen verzorgd. Wij prijzen ons ge
lukkig met de NCRV die drie en
een halve dag in de week uit
zend. Vergeleken bij de godsdien
stige uitzendingen in Amerika ko
men we er echter maar bekaaid
af. In een willekeurige week werd
op een erkdag over de twee Ne
derlandse zenders gemiddeld 56.6
minuten besteed voor directe gods
dienstige uitzendingen. In dc stad
Chicago kan men op ieder wille
keurig uur van iedere dag ceu
go '.«dienstige uitzending beluiste
ren en vaak pog enkele tegelijk.
Op de kerstdag zijn de uitzen
dingen niet van de lucht. Op de
middelgolf hoorden we eens bet
kerstevangelie op vier en twintig
verschillend manieren verkondigd
worden. Dit kan omdat iedere
kerk zendtijd kan kopen. Dc mees
te kerken hebben ontdekt, dat als
zij de morgendienst uitzenden het
bezoek niet achteruit gaat. maar
dat deze uitzendingen de diensten
juist stimuleren.
Ook de televisie is een aaró:g
woordje gaan meespreken, al s
het de kerk nog altijd niet gelukt
om dit medium volledig te gaan
beheersen. De aardigste kerstuit
zending. die wij zagen, kwam van
uit dc woonkamer van een predi
kant. Temidden van de uitgepak
te cadeautjes zat het gehele gezin
om. vóór de kinderen naai bed
gingen, nog uit de kinderbijbel te
iezen. Natuurlijk werd het kerst
evangelie gelezen cn toen zongen
de vier kinderen samen een lied.
Even later huppelden ze vrolijk
achter moeder aan om naar bed
gebracht le worden.
Onder de indruk
Het programma was zo simpel
•1 zo volkomen ongekunsteld, dat
het was alsof wij als kijkers toe
vallig bij dit gez.n waren binnen
gelopen. Toer de kinderen weg
waren, bukte de predikant zich
men. Hij raapte een stuk kapot
getrapt speelgoed op en keerde
ch naar de kijkers. Met het ka
potte autootje in zijn hand begon
hij heel eenvoudig te spreken over
dc vertrapte gave van God. Jezus
Christus was Gods gave aan de
wereld, waar wij hebben Hem ver
acht. Dc toespraak was door en
door Bijbels en mensen bij ons in
de kamer. d:c van de Bijbelse
boodschap mets wilden weten, wa
ren zeer onder de indruk.
In het commerciële Amerika
gaat de gave van God vaak ver
loren in dc stroom van kerstca
deautjes. God verhoede dat wij
dit kerstfeest gaan naapen.
Maar in datzeltdt land wordt cfck
Christus gepredikt als de Steen.
Die door c: bouwlieden werd ver
worpen. maar een Hoofd des
Hoeks is geworden zodat we ook
daar. ondanks de overvloed van
sprookjessfeer de echte Christus
toch n de kribbe konden vinden.
tahgej
schni
ichlsbox
uult is toe ge pust
Kerstbomen, rlie moeilijk groter
der met verlichting heloden kun
nen worden 'links onder!. Santa
Claus-parades i rechts onder)) en
een grootse feestverlichting in de
steden 'foto links horenI
\alt\jden met de Kerst
dagen graag veel zo'Q
willen besteden Eigenlijk
z\jn er drie eisen waaraan zo'n etentje moet
voldoen lekker, aardig van uiterlijk en
gemakkelijk le bereiden.
Feestdagen zijn er met om met een rood
gloeiend hoofd in de keuken te staart en dan
zenuwachtig en moe aan tafel te komen
Daarom moeten we ons plan de campagne
te voren in het hoofd hebben, de nodifle bood
schappen <ro tijd doen en geen gerechten uit
zoeken. die op het laatste nippertje gemaakt
moeten worden.
Wanneer we de eerste dag beginnen met een
tomaten-rep. dan kunnen we uit een enorme
keuze blikjes of pakjes naar enzë smaak kie
zen Denk er echter wel aan. dat de soep het
lekkerste wordt wanneer we aanmengen of ver
dunnen m-t melk In plaats var met water Is
de concentratie erg ster!: dan nemen we half
melk half water Op het laatste siroolen we wat
fijngeknipte peterselie op de soep
HOOFDGERECHT
Nemen we als hoofdgerecht konijn, dan is de
groente geen probleem meer. Een blik of Hes
appelmoes en we ziln klaar Laat onze beurs
het toe dan is het bijzonder tea.lelijk nu eens
cranberries, dc rode vossebessen, te nemen of
bij ieder een bordje te sei veren met een ge
mengds compote of alleen schijven ananas
Gok het twetje kunnen we van te voren klaar
maken. als we tenminste over een koel plaatsje
beschikken waar we het een paar uur kunnen
wegzetten
Voor leder dei disgenoten nemen we e«-n cou
pe of kl-in g azen schaaltje cn bezit u die niet.
dan kan het >p een schoteltje
We hakken at nate gember fyn en mengen
Aae door stiifgcslagcn room.
Hiervan maken we een bergje of we vullen
het glas ermee en strooien er wat van een
reep geraspte chocolade en wat fijngehakte
noten over. Een waaicrbiscuitjc erin steken
en een feestelijk dessert is klaar.
VOORGERECHT
Natuurlijk kunnen we nog een voorgerecht Re
gen. maar zwaar mag dat niet zijn. want
meestal wordt er des middags ook al eens ex
tra gesnoept en is er niet veel honger
Het beste doen we met een kleine hors
d' oeuvre die we reeds op het bordje voor ieder
klaar zetten. Een blaadje sla met wat lekkere
hapjes cn gegarneerd met een tikje mayonaise
en wat peterselie zal het beslist doen. De sa
menstelling hangt af van de smaak der disge
noten en van uw portemonnaic.
Z jn er visliefhebbers dan kunt u met een ge
vuld eitje, een paar sardientjes, een blokje zalm
uit blik of een paar rolletjes gerookte zalm
seelachs' al heel wat bereiken vooral als u
er een schijfje tomaat en wat fijngehakte kom
kommer b i doet. Haat men vis bij u aan
huis. neem dan een toastje met een mengsel
van fijne leverpastei en gehakte ham al dan
niet tezamen met een paar aspergepunten cn
een paar plakjes hard gekookt ei
DE TWEEDE DAG
poelier naar dc braadtijd. want die hangt af
van de grootte en leeftijd van het beestje.
Voor de rijst raden we de voorgekookte aan.
U loopt dan geen enkel risico. Mooie grote to
maten even in kokend water dompelen cn voor
zichtig schillen.
Heeft u een oven, schik ze dan in een vuur
vaste schaal, bedruip ze met een beetje ge
smolten boter, strooi er wat zout over en maal
op fijn. Even (niet langer dan
i de t
ZONDER OVEN
De tweede dag is een heldere groentesoep
goed begin Daarna hadden wij gedacht aan
kip met rijst en tomaten Zorg er vooral
dat u bij uw poelier een braadkip vraagt. Van Goudse,
binnen even zouten en ervoor zorgen, dat de smaak i
kip goed droog <dus niet op hel laatste nip
pertje nog een- wassen) m dc bruine maa
vooral niet zwarte boter komt Vlug hchtbruu
braden en dan gaar laten worden. Vraag uv
Zonder oven gaat hel ook. U doet de toma
ten dan precies hetzelfde toebereid in een
platte schaal 'bijvoorbeeld van een nest'
Zorg dat er een bodempje watei is. Met een
deksel erop. tien minuten laten sudderen. Voor
het opdienen schept u dc rijst op een ronde
of ovale schaal en schikt er voorzichtig de to
maten omheen
Als dessert kunnen we dan geven appelmoes
met schuim. Dit schuim maken we van stijf-
geslagen eiwit, dat we op het laatst vermen
gen met witte en roze schuimpjes die we grof
gehakt hebben. De berg schuim gameren we
met geconfijte vruchtjes. Willen we ook deze
maaltijd uitgebreider geven, dan kunnen we
er nog een «taartje aan geven door een gevari
eerde kaasschotel tot slot te geven. Op een
schaaltje of in een mandje serveren we ver
schillende soorten brood (rogge- Zweeds- en
wittebrood in halve sneedjes* en op een platte
schaal of broodplank (men moet kunnen snij-
kaassoorten: een dikke plak
punt brie. camembert of
Fulco zag een
stuk bot glijden
pULCO VERVEELDE ZICH BAR. Over enkele dagen zouden zij liet midwinter
feest vieren. De natuur bereikt dan in de kortste dag van liet jaar het
dieptepunt, maar tevens begint op dat ogenblik de vernieuwing. Vernieuwing,
het mocht wat.' Het zon nog een lange tijd duren, vóór je daar iets van zou
merken.
Hij dacht terug aan de voorbije zomer. Een goede tijd was dal geweest.
Zeker, ze hadden het druk gehad op het land. maar omdat hij zo goed de vissen
kon verschalken, werd hij er dikwijls opuit gestuurd om een maaltje vis voor
zijn ouders, broers en zusters te vangen.
Dat lag hem! Zwerven over de
velden, langs de meren cn op het
water. Hij hield van het Friese land.
Maar als in de winter dc landen dooi
de zee worden overstroomd, valt er
weinig te beleven. Dan kruip je met
een groep mensen tezamen op een
vliedheuvel. Overal om je heen is
water. Hier en daar zie je donkere
stippen. Dat zijn de terpen, waarop
je vriendin wonen, met wie je
's zomers op jacht gaat.
De winter had vroeg ingezet dit
jaar. De koude winden hadden het
water rond te terpen veranderd in
onafzienbare ijsvlakte. Nu kan je
ook i
anders op dan bij elkaar in de woning 1
te zitten. Als de zon is ondergegaan,
is dat wel gezellig. Dan wordt
veel hout op het vuur gegooid zo
dat de vlammen hoog oplaaien en de
warme gloed de koude verdringt door
dc lemen wanden van de woning
Vader vertelt dan verhalen over de
jacht. an overstromingen die hij in
zijn jeugd heeft meegemaakt en over
barre winters, die de mensen lange
lijden op de vliedheuvels gevangen
hielden.
Een paar dagen geleden deed
ader wel een heel spannend verhaal.
Er zou ergens in dc wereld een man
zijn geweest die zich de zoon van
God noemde. Van welke god. vroeg Fulco
zich af. D'r waren er zoveel. Nog vreem
der was. dat deze man moet hebben be
weerd. dat er maar ccn ware God is. die
alle mensen lief heeft. En die ene god
zou het winnen van alle andere goden.
Er zou dus weer gestreden moeten wor
den. Nou. als het op vechten aankomt, zal
ik niet achter blijven, dacht Fulco.
Onder zijn vrienden had hij immers de
roep zo sterk als een os te zijn. De os.
die zij een poos geleden hadden geslacht,
was inderdaad sterk. Kijk maar eens wat
ccn botten! Fulco had een hoeveelheid bot
ten bewaard in zijn hoekje van de
woning. Hij was handig cn hij zou er tij
dens de lange winteravonden wel wat van
kunnen maken. Waarom zou hij ze niet
eens opzoeken.
Botten
Fulco bekeek zijn voorraadje benen,
maar was er niet niet zijn gedachten
bij. Hij dacht aan zijn vrienden op de
terp verderop, naar wie hij nu niet kon
gaan door dat gladde ijs dat hen scheid
de. Met een stevig bot in zijn handen
liep hij naar buiten en keek over de ijs
vlakte. Dat ooemen ze nou zonnewende,
dacht Fulco. vernieuwing van het licht.
Met een nijdig gebaar smeet hij het bot,
dat hij in de hand had. van zich af. Het
harde been kwam met een venijnige tik
op het ijs cn school ver weg. Fulco stond
ernaar te kijken alsof Ifij met stomheid
was geslagen. Dat glijdt best' Ineens
kreeg hij een idee. Hij ging op een holle
tje de woning weer in. zocht twee botten
ter grootte van zijn voet en was de he
le verdere dag druk bezig Hij boorde in
ieder bot een gat en maakte aan het an
dere eind een soort haak. Als zijn vader,
moeder, broers of zusters vroegen wat
hij toch aan het doen was. zei hij alleen
maar: Zul je wel zien. Van een kocienhuid
sneed hij ten slotte twee stevige repen
af en toen niemand meer op hem lette,
sloop hij de woning uit. Hij bond de bot
ten onder zijn voeten en ging op hel ijs
staan. Hij zou zijn omgevallen, als hij
niet in iedere hand een stevige stok had.
Voorzichtig duwde hij zich van de kant
af en ineens schoot hij een flink eind
vooruit. Met wat oefenen zou het mogelijk
zijn dat een mens zich snel over het ijs
kon voortbewegen. Morgen zou hij zijn
familie eens laten zien. wat hij had uit
gevonden Voor hem betekende het ijs
niet langer thuis blijven.
Glijbenen
Aldus moet de uitvinding van de eerste
schaats hebben plaats gehad. De man die
zich het eerst op de glijbenen voortbe
woog. verstond beslist niet de kunst van
liet schrijven, zodat wij er slechts naar
kunnen gissen hoe de mens op de gedach
te is gekomen met behulp van koeiebeen-
dcren over het gladde ijs te gaan. Wij
weten alleen, dat de mensen die om
streeks het jaar 500 leefden, in Friesland,
een soort schaats hebben gekend Bij af
gravingen van vhedheuvels heeft men
een aantal t-xemplaren gevonden
Na de primitieve schaats gemaakt van
oenen, deed de ijzeren schaats zijn intre-
"e 1™?"' .Iand' °ns 15 slechls bekend, dat
in 1395 schaatsen van Ijzer werden ge
bruikt Tot ons is gekomen een haJd-
-ihiift met een tekening, die betrekking
heeft op een sehaatsongeJuk. In dal jaar
werd de la-jarige Liduina bij Schiedam
tijdens het schaatsen aangereden door een
ander meisje. Liduina viel en brak een
rib. die maar niet genezen wilde. Bijna
40 jaar bleef zij ziek. in welke tijd zij vi
sioenen kreeg, wat voor de R K. kerk
aanleiding was haar heilig te verklaren
De grote Nederlandse schilders die later
leefden, hebben menigmaal schaatsenrij-
esi meer ziet men immers de zgn. Nooi
schaatsen, die geheel uit staal bestal
Hij vertelde, dat de toekomst er voo
houten schaatsen beslist niet somber
ziet. omdat de eigenschappen van b
soorten schaatsen verschillend zijn. A
de Noor zit de schoen vast op het sta
Voordeel: stevig: nadelen: moet me
binden voor een hindernis, dan loopt
op kousevoeten en bovendien koelt de op
ruimte tussen schoen en schaatsijzer
voeten sterk af
De houten schaats is niet zo hoog
de Noor. waar tegenover staat dat r
zijn dagelijkse schoenen kan aanhoudi
Bovendien is een schaats met houten
venwerk zeer sterk. In de ..combino
heeft Nooitgedagt de voordelen van bi
soorten schaats gecombineerd E
schaats heeft een houten bovenwerk, w;
onder een buis zit. die op zijn beurt
bevestiging dient van het ijzer. Er is
geèn doorgang voor de lucht en men
zijn eigen schoenen aanhouden. Ook spi
het verschil in prijs een rol. Dc hou
schaats is goedkoper dan de stalen.
Het hout voor de schaatsenfabricagt
beukenhout uil Joego-Slavië of Duitsla
dat een jaar of langer in open loodl
wordt bewaard, daarna wordt gedro
tot een vochtpercentage van 12 pro
Dan is de werking er nagenoeg uit.
Het schaatsijzer (schenkel) bestaat
een strook ijzer met daaronder een r
staal, die erop wordt gewalst. Dit s
staat op het ijs. Zo goed als de ge
schaats wordt machinaal gemaakt. Ir
fabriek ziet men machtige valham
ponsmachines, hardingsovens, slijp-
polijstmachines hun werk verrichten,
het moet kan dit machinepark per w
6.0UU paar schaatsen maken.
Friese industrie
In Friesland vindt men alle Nederl
se schaatsenfabrieken op een na. In A
sterdam is nog een fabriek, die uiU
tend Noren maakt. Het mak
schaatsen is dus een typisch F
dustric. Toch hebben vroeger plaat
buiten Friesland hun naam gege
enkele schaatsensoorten. Dam w
Oudekerker cn de Bergambachler schal
Dat waren vrij korte stevige schaf]
past aan de behoefte in de 'streek
herkomst.
Om op een hobbelig bevroren ril
te kunnen rijden heeft men een
soort schaats nodig dan dc Fries
nenwateren en meren wil berijd'
Rariteiten
De heer Nooitgedagt toont or
ouderwetse modellen, die met een
pootschaats" zoals Fulco er eer
had. een plaatsje hebben in het
icitenkabinet" van de fabriek te Hi
Hij heeft ook schaatsen niet gekrii
ijzers, waarvan het enige doel ..sc'
heid" was. Ze dateren uit de tijd.
schaatsenmaken nog een ambacht
en de ambachtsman zijn werkstuk
mooi mogelijk wilde maken.
Een kneukelhouder wordt ook zorgt
dig bewaard. Dat is een schaats
twéé ijzers, die meer stevigheid gev
aan de schaatsliefhebber die de oudf
derlandse sport nog niet goed meesteri
Zelfs heeft men een exemplaar schal
dat thuishoort in de rubriek ..Uitvindt
dwazen cn fantasten". Dat is een sch
waarvan het middengedeelte van
ijzer is weggezaagd. Een of andere
dacht zeker een belangrijke verbeti
aan te brengen, zegt de heer Nooitgedi
misprijzend
Dit jaar ijs
Dc
ders uitgebeeld en het is opvallend, dat
de schaatsen van toen en nu weinig vaij
elkaar verschilden.
Ambacht en industrie
Het ligt voor de hand. dal de bakermat
van de schaatsenmakerij moet worden ge
zocht in Friesland, waar veel water is en
de winter vroeger dan elders in ons land
zijn invloed doet gelden. Hel maken van
schaatsen was vroeger een welkome be
zigheid voor de smid en de timmerman
van het dorp, die 's winters toch weinig
werk hadden. Eerst na dc uitvinding van
de stoommachine ontstond de schaatsen-
Ecn van de ambachtsmensen, die zich
bezig hielden met het maken van schaat
sen was Jan Jarigs Nooitgedagt. In 1865
begon hij zijn bedrijfje op zijn zolder,
doch in 1882 noemde hij zich niet langer
schaatsenmaker Hij liet ..schaatsenfabri-
kant" op zijn briefpapier drukken, want
hij had een stoommachine van vier paar-
dekrachten.
Na bijna honderd jaar is de bescheiden
schaatsenmakerij uitgegroeid tot een be
drijf. waarvan iedere Nederlander heeft
gehoord. De leiding heeft thans de klein
zoon van de oprichter, de heer Tj. Nooit-
gedacht.
Het is wel goed even op te merken, dat
in de fabriek, waarin enige honderden
mensen werk vinden, niet uitsluitend
schaatsen worden gemaakt, doch ook ge
reedschappen en speelgoed.
Hout en staal
Aan de heer Nooitgedagt hebben wij ge
vraagd, of het nog zin heeft schaatsen t«
maken, waaraan hout is verwerkt. Meer
an de schaatsenfabrii
hopen op een winter. Een „winter" w
in niet wordt geschaatst, beschouwer
niet als winter. De kans zit erin. zegf
zij. want volgens hun opvatting t
ben wij in een paar jaar geen
gehad. Als hel dit seizoen dan w
zal gaan vriezen tot het ijs de
bedekt, zal er veel worden ges
omdat het weer een nieuwtje i*. v
len de sehaatsenmeuscn In het I»
waar glijheen eens een onontbeer
hindingsmiddcl was.
MAUC RECKM/
