DE MENS
v
RUtiu
St.Maartensdijk nog altijd zonder
stokman
DE
in de Sint Pietersberg
hebben maar één vijand
Waar blijfi hun
wettelijke bescherming?
f& fff yi
ZONDAGS
BLAD
Hieuwt CciitórlK (ffoiimnl
ZATERDAG 22 NOVEMBER 1938
Wie heeft ze nooit eens voorbij zien flitsen in de avond
schemering, die kleine donkere diertjes, die door de
eeuwen heen een sfeer van geheimzinnigheid met zich
meedroegen en dit mysterieuze, ja voor velen zelfs
angstwekkende, tot op de dag van heden hebben be
houden. Want het aantal mensen, dat een vleermuis zou
durven trotseren, zoals men een vogeltje of een vlinder
tegemoet treedt, is nog altijd bitter klein. Wel zijn er nog
duizenden onder ons, die hardnekkig geloof hechten
aan het sprookje, dat een vleermuis maar al te graag zijn
heil zoekt in de kapsels der dames, om zich aldus op een
aangename manier van zijn ongedierte te bevrijden. En
hoe heel anders toch is de werkelijkheid.
Teneinde hierover
vernemen hebhen
we bijkans een hele
dag doorgebracht by
de beste grotten-
kenner van Neder
land. de juist 70
Jaar geworden raad
gevend ingenieur D.
C. van Schalk, af
komstig uit Rotter
dam. doch al tien
tallen Jaren woon
achtig in Heer, en
kele kilometers bui
ten Maastricht, waar
hy een kabelbaan
door de Sint Pie
tersberg bouwde
(Enci!) en uit dien
hoofde ook volop ge
legenheid kreeg de
vleermuizen van
zeer nabU gade te
slaan.
„Wanneer we horen spreken van
vleermuizen, moet men niet den
ken, dat ze ook maar iets met
muizen te maken hebben", zo be
gon de vitale expert zijn college
..En vogels zijn het evenmin. Met
de vogels hebben ze alleen ge
meen dat ze vliegen kunnen, en
met de muizen, dat het zoog-
ren zijn. Ze bezitten nl. ook een
haarvacht en voorts het vermogen,
levende jongen ter wereld te bren-
en te zogen. De vleermuizen
men echter een aparte orde in
de klasse der zoogdieren. Men
noemt ze handvleugeligen, omdat
de handen zo zijn gebouwd dat ze
dienst kunnen doen als vleugels.
Op deze foto krijgt men ee
treffelijke indruk t an de i
waarop de vlieghuid lus.
ledematen is gespannt
dank zij een uitgebreid ringonder- ijzerneuzen blijken evenwel heel
zoek. Met name de Utrechtse dicht bij de Zuid-Limburgse grot-
School van vleermuizenonderzoe- ten te blijven.
kers heeft zich in dezen zeer ver- Eveneens door het ringonder-
dienstelijk gemaakt. In de eerste zoek tyam men er achter, dat
plaats dr. L. Bels, die al in 1936 vleermuizen op z'n minst 17 jaar
als jong student in zijn woonplaats oud kunnen worden,d.w.z. in 1955
Haarlem, in de Haarlemmerhout, werd een Groote hoefijzerneus ge
uit eigen beweging vleermuizen vangen met een ring, die er 17
ging vangen en ringen. Weldra jaar tevoren aan bevestigd was.
trok hij ook naar Limburg, waar Daar men in 1938 helaas niet wist,
hij de nodige steun ontving van ir. hoe oud die vleermuis toen al was.
Van Schaik, alsook van zijn broer kon men zijn werkelijke leeftijd
P. J. Bels. Toen eerstgenoemde niet te weten komen. Gelijk er nog
ten slotte een proefschrift had ge- tal van andere dingen zijn in do
schreven over deze materie toog wereld der vleermuizen, die nog
hij als doctor Bels naar het bui- niet zijn opgehelderd. Men wil bijv.
tenland, om daar een positie als ook gaarne weten, hoeveel vleer-
bioloog te aanvaarden; en werd muizen ons land nog ongeveer telt
zijn onderzoek voortgezet onder de volkstelling! hoeveel dames en
auspiciën van het zoölogisch labo- hoeveel heren er zijn. hoe het staat
ratorium te Utrecht.
Groot- aantal
1
al voor het slapen de dan is het al gauw: ,,Sla dood dat
geven aan holle boom- ding!", zonder dat men cr een
oude fortificaties of an- redeiyk motief voor heeft. Maar
het ïichaanT zet dere bouwsels. Echte grotbewo- ook het onrust stichten in vele
zijn echter weer de fraaie grotten toerisme, industrie,
benen, alsook naar de lange staart, Groote hoefijzerneus, die helaas champignonteelt etc.
als het beest vliegt, weinig i
0_, wordt gezien en men van oude
uitgestrekte de Kleine hoefijzerneus, die nog forten, het laten
die, dank wel niet tot de zeldzaamheden van kerktorens, die
waardoor
eigenlijk
vlieghuid PHH m
zij de vele plooien, in en uit el- behoort, maar toch ook
kaar kan worden geslagen. Alleen achteruitgaat,
de kop is vrij. En van de vingers,
,.De winterslaap i
bedreiging -
rechtstreekse
vleermuizen-
dan nog bij
I! «- l - - i week of stand. En d-_
die evenals de armen erg lang wat geleden al begonnen. Daar- het vermoeden, dat het verdelgen
zijn, zijn ook de duimen vrij. De vóór kon men de vleermuizen Van allerlei insecten door bespui-
t als de iedere avond, kort na zonsonder- tingen van vrucht- en andere bo-
ing, zien uitvliegen om voedsel
zoeken, dat uitsluitend uit in
secten bestaat. Tegen dat de nacht
voorbij was zochten ze hun schuil- Zo trof de heer Van Schaik een
plaatsen weer op, gingen onderste- maal in de Pietersberg een
j ook nog vertellen dat boven hangen, genoten een welver- kraamkamer van drie- a vierhon-
de vleermuis slecht ontwikkelde diende dagrust en vlogen, als het derd Vale vleermuizen aan. maar
wegr begon te donkeren, opnieuw nadien heeft hij
tenen daarentegen zijn, i
benen, heel kort, maar dragen gang,
lange, kromme en uiterst scherpe
nagels, waarmee het dier zich a
de kleinste oneffenheid kan va
hechten."
ogen, doch des te beter functione
rende oren bezit en tanden die uit
zelfs meikevers kunnen fijnmalen,
dan hebt ge, naar we hopen, zo on
geveer een voorstelling
geen waarover ons g<
heer Van Schaik liep.
„Ja", zo vervolgde hij, „tijdens
mijn werkzaamheden in deze grot-
de inwendige vleermuis"
te versterken. Dat herhaalde zich
zo ieder etmaal van april tot in
oktober. En thans zijn ze dan in
gesprek met de hun diepe winterslaap verzonken",
aldus de heer Van Schaik.
„Een vleermuis slaapt evenwel
w niet alleen om het lichaam te doen
ik die vleermuizen herhaal- uitrusten. Zelfs niet
delijk. Meestal hangt er zo hier
en daar een tegen een mergel-
wand de kop naar beneden en
de buik naar de muur gekeerd.
Soms ook echter hangen er wel
dertig of veertig bi] elkaar. En ik ook, dat
hij iedere avond e
groot aantal bij elkaar ge
zien. Ze werden verdreven door de
industrie en waar zijn ze nu?
Kraamkamer
Een merkwaardig iets al weer,
die kraamkamers! Men moet nl.
weten, dat in de herfst de paring
»r„ kï; ,i„nt hn plaats heeft, al komt die ook wel
op ^rfnnm^che overwe- voor gedurende korte perioden van
vendien uit e v,;; min- ontwaken tijdens de winterslaap.
"ifkomt hrt en to tat vo'orjoor. Is april in hot
een vliegende land- dan gaan de mannetjes weer
hëb~het ook wel meegemaakt, da. vleermuis gevangen word., zijn B-
Tussen april 1936 en april 1051
heeft Bels niet minder dan 17.000
vleermuizen geringd, vleermuizen
van 14 verschillende soorten, ten- Op het terrein van onderzoekin-
einde toch maar een Inzicht te gen inzake de winterslaap heeft
krijgen in de migratie van deze dr. J. de Wilde tWageningenl met
beesten. Zo wilde hij o.m. weten, de heer P. J. Nieuwenhoven
over welke afstanden zij zich wel 'A'dam) veel werk verzet. In een
verplaatsen, of er sprake is van Zuid-Limburgse grot deden zij in
een geregelde trek van bepaalde de winters van 1952, 1953 en 1954
winterkwartieren naar bepaalde talloze waarnemingen betreffende
zomerkwartieren en omgekeerd en de temperatuur en de vochtigheid
nog andere zaken. Na april 1951 van de lucht in de buurt van de
waren het dr. P. F. van Heerdt slapende dieren, terwijl ook hun
en dr. J. W. Sluiter, die nogmaals gedrag en gevoeligheid voor aan-
duizenden dieren ringden om op de rakings-. licht- en geluidsprikkels
door Bels ingeslagen weg voort te steeds werden geobserveerd. Daar-
gaan. bij kwam o.m. vast te staan, dat
vleermuizen gemiddeld om de 12 a
Deze ringetjes zijn geen gesloten 14 dagen spontaan hun winter-
ringen, maar lichte aluminium slaap onderbreken en dan meest-
klemmetjes, die aan de onderarm, al van slaapplaats veranderen,
net boven de pols, worden aange- Vaak onttrekken zij zich daarbij
bracht en waarin een voor ieder aan het oog, door in een diepe
dier verschillend nummer is ge- spleet weg te kruipen, maar dr.
ponst. Voorts vermeldt het als A. Punt (A'dam) wist daar wel
adres: „Zoöl. Museum Utrecht, Wat pp. Deze ringde in de winter
Holland". De bedoeling is nu, dat van 1954-'55 een aantal dieren met
de vinder van zo'n dier het num- radioactieve ringen, liet ze toen
mer van de ring, alsmede de vdeer vrij en kon ze zo nodig opspo-
plaats en het tijdstip van de vondst ren men een Geiger-Müller detec-
aan dat adres doet toekomen en tór.
dan de vleermuis weer. mèt de Uit het vorenstaande blijkt
i!"VlU«orr,gro.. "J"! d,?r"n «P
dat in de loop der jaren geringd sief men zich in Nederland met
is. werd het al mogelijk een. zij het vleermuizenonderzoek bezig-
het nog wat vage. indruk te krij- houdt. En men wil nog veel
gen van de wijze, waarop zij zich verder gaan. Doch dan moet
in het voorjaar en in de zomer er ook voor deze beesten zoiets
verspreiden. komen als de Vogelwet (1936).
a r i De meeste vogels worden krach-
AStanden tens deze wet beschermd. Ook
Ook deed men bepaalde ontdek- de
kingen over de afstanden, die ze S™»ten een wettelijke beseher-
soms afleggen. De grootste af- ming. Maar de vleermuizen, die
stand, die Bels kon vaststellen, maar zeer langzaam vermenig-
was 429 km, daar een door hem in vuldigen één jong per jaar
Haarlem geringde vleermuis, nl. bleven tot dusver van iedere
een Rosse vleermuis, in de buurt wettelijke bescherming ge-
he" buftenlamfis "Sill 'éens^een sP«»d Hetgeen door de men.
afstand van 700 km geconstateerd. sen van de wetenschap om di-
Doch veel verder schijnen ze niet verse redenen in hoge mate
te trekken. De beide soorten Hoef- wordt betreurd.
poosje bij
hingen. Of liever over ïikogr, gë- bedraaït Tijdens de slaap echter zdaLSite"'
lijk dakpannen. Nou, dan word je loopt die temperatuur snel terug J
l„e. into „rol tot /liga wan Ho nmffVinS. .5
schiedt. Waar men nu zo n ver-
i vrouwtjes tegenkomt
nieuwsgierig, je leest er eens iets en wel tot die
van. en als je er dan ook nog het In de grotten
r.odige van te horen krijgt van
wetenschapsmensen word je steeds
nieuwsgieriger en wil je er nog
veel meer van weten. Zo
mij althans gegaan.
de omgeving,
in ae grouen van de Sint Pieters-
berg bedraagt deze slechts 10 gr va„ kraarakarie„, Be-
ei..,, uaonin'r- flv= v.nde Vale vleermuis heeft
de heer Van Schaik in de Pieters-
'Ct ^US °°h feennorwfi^prhr^iiknC7o de neer Van scnalK ln de fiel
het ring van het energieverbruik. Zo kraamkamers eezien
komt het, dat met name geduren- derë °°K KraamKamers gezien
de de winterslaap de hartslag te
rugloopt van bijna 100 per 1
tot 1 per 10 minuten en oob. uc Nederland voorkomen
neen nuiiuen ^IFweree^LffTaTr "zondw daaTond^o'ok
m,„s, vijftien verschillende t'ïï^.ger™. d" h S^etVdln
•oorraadje, dat ze opteren. En Zt,„i
Vijftien soorten
ie- de Grote hoefijzerneus (30 40 bij
linuut elkaar) en nog van een derde
ook de soort- Van de overige twaalf
soorten vleermuizen voor, die óf
tot de familie der Gladneuzen, of
tot die der Hoef ijzerneuzen beho
ren. Tot de Gladneuzen rekent
S&^tT'zSd.^g" jacht te ga,„. bes, ,e redden,
i mergelgangen worden aangetrof
fen; voorts de Dwergvleermuis,
de Rosse vleermuis, de Laatvlie-
ger, de Grootoor en de zeldzame
Mopsvleermuis, die alle vijf in ons
land gesignaleerd werden, doch
juist niet in de grotten, daar zij
altijd t
- enkele exemplaren.
ook gedurende lange perioden v... de wetenschapsminse„, ln.
slech, weer m a„de«U«n£«l<ta I0Bd„heid de biologen, allerminst
Jaloers
Men zal moeten toegeven, dat
opgemerkt. Trouwens de stapels
lectuur, die er al over verschenen,
spreken voor zich zelf. Het vleer-
jizenonderzoek nam in Neder-
Na het begeerde onder
i het
deze dieren dus over eigenschap- land reeds zulke grote vo
pen beschikken, waarop men ja- dat er al gerept wordt
loers zou kunnen worden. Doch
is één groot nadeel
Amsterdamse en een Utrechtse
erbon- „School". Uit beide universitaire
hun slaapmethode. wel centra trekken ieder jajr groepen
te verstaan. Die diepe winterslaap studanten C!-*
doet de ledematen nl. verstijven, en ander
zodat de dieren, bij het naderen te
.jflb' iJb
de geboorte- en de sterftecij-
ters enz. enz. Hiertoe wordt ook
door het Museum van Nat. Historie
te Leiden de nodige arbeid ver
richt.
Veel werk
In het midden, met een
grotten én de vlet
in de St. Pietersberg, ten dele bestaande uit studenten, aan de arbeid,
n in de hand, ir. D. C. van Schaik, wiens uitgebreide kennis van de
i door alle onderzoekers steeds hogelijk wordt gewaardeerd.
HONDERD JAAR
GELEDEN
GEBOREN
Onbekende onderwijzeres groeide toi schrijfster van wereldformaat
De wereld van 1S09 moet wel verbaasd en verheugd
tegelijk zijn geweest toen bekend werd, dat de Nobel
prijs voor literatuur dat jaar was toegekend aan een
vrouw. Verbaasd, omdat nooit te voren een vrouw voor
deze hoge en door velen begeerde onderscheiding in
aanmerking was gekomen, verheugd, omdat de schrijf
ster van Gösta Berling het hart van de wereld had
veroverd. Selma Lagerlöf was uitgegroeid van een ver
legen en onbekend onder wijzer es je tot een vrouw van
wereldformaat. En de Nobelprijs, haar verleend voor
„edele idealiteit, rijkdom van fantasie en zielvolle voor
stellingswijze", betekende niets anders dan het geven
van gestalte aan een verering en bewondering, waar
mee ze toen al jaren was omgeven.
week nodig, om een enkel
net af te maken. Zo gebeurde
het, dat deze traagheid in h< t
werk. dit mij moeilijk vallen
te scheppen, mijzelf aan mijn
kunnen deden twfjfelen. De
lust tot dichten en de inner
lijke drang kunstzinnig te
scheppen, leefden nog wel in
mij. Maar ik vreesde, dat ik
op de verkeerde weg was...
Ziekelijk
Een lange rij van onder
scheidingen was haar toen al
ten deel gevallen. In '1904 had
de Zweedse Academie haar
de gouden medaille geschonken
en het Koninklijk Genootschap
van Wetenschappen te Göte-
borg had haar tot lid be
noemd. Ze was nog geen vijf
tig jaar toen de universiteit
van Upsala haar het ere-docto-
raat toekende. Haar vijftigste
verjaardag in 1908, werd in
heel Zweden gevierd. Later
viel haar een even grootse hul
diging ten deel, toen, 37 jaar
na het verschijnen van haar
Gösta Berling de opera van
Stockholm De Kavaliers van
Ekeby opvoerde. „Van alle
kanten", zo schreven de dag
bladen. „stroomden de bezoe
kers toe. De Noorse gezant
reikte aan Selma Lagerlöf op
last van zijn regering de St.
Olofsorde uit. die van Dene
marken de Deense medaille
van verdienste, en een afvaar
diging van dc Greifswalder
hogeschool verleende haar de
titel honoris causa. De Zweed
se kroonprins leidde haar. na
afloop van de opvoering, naar
het banket, waaraan 250 gas-
Dichtcrkoningin
Een van haar biografen
telt daarover: „Daar tro-
de grijze dichtcr-koningln tus-
al de prinsen .1
sen en afgevaardigden
Wermeland gelijk eens
machtige Majoorske uit
Frykendal...."
In haar jeugd was ze een
ziekelijk kind. Zij leed onder
de gevolgen van kinderver
lamming en als vierjarig meis
je vertoefde zij lange tijd in
een badplaats om genezing
voor haar kwaal te vinden. In
haar Jeugdherinneringen ver
telt zij daarover. Zij vertelt:
„Op weg naar de badplaats
zag ik een paradijsvogel en ik
vroeg hem zachtjes: Je komt
zin tus- het Parad'is en bent bij
nrlnses °nZe Lleve Heer gr weest Toe.
prinses- nn?» t u.-
wil jij dan Onze Lieve Heer
vragen of Hij mij beter wil
maken." Het wonder ge
schiedde en dit deed haar
schrijven: „Niet de zeelucht,
maar Onze Lieve Heer heeft
mij genezen, toen dc paradijs
vogel Hem er om gevraagd
p" grote indruk maak-
het haar har- °Pj,,5r de,doot van h»ar
„.„„1 dichteres te oedtr'. die ,h"r a"'ld
worden. Ze heeft daarover nooit ?Proolcl« had verteld, sprook.
Selma Lagerlöf werd op 20
november 1858 op het oude, af
gelegen landgoed Marbacka in
Wermeland geboren. Van
jongsaf aan was het
tewens een groot dichteres te
de Sint Pietersberg
Limburgse grotten om
luisteren en actief mee
helpen bij het wetenschappelijk
werk dat hier van tijd tot tijd
wordt verricht.
Hel gehoor
mhhhh
ijand, niet onmiddellijk
i staat ziin de vlucht te nemen.
Om weer oo tem
peratuur te komen
zijn ten minste vijf
en soms wel dertig
Zo was het de Nederlandse gc-
fimn^ratmir leerde dr. S Dijkgraaf «Utrecht).
temperatuur ty dje -n 194Q belangrijke ondekkingen
d!2S P ZJÏ deed omtrent het localiserings- en
gedaald en d oriëntatievermogen van die dieren.
is natuurlyk veel ofschoon al veel eerder bekend
te veel om aan ae was ^at vleermuizen al vliegende
greep van een De- aneriei obstakels weten te vermij-
lager te kunnen den zel^s aJ zijn ze blind gemaakt,
ontsnappen. ue- werd pas aan dr Dijkgraaf volko-
lukkig daarom dat men duidelijk. welk een rol het
hun schuilplaatsen gehoor daarbij precies speelt. De
doorgaans met zo vleermuizen wekken nl. zelf ge-
gemakkelijk leun- luidstrillingen op, die tegen bepaal-
„en worden opge- de
voorwerpen opbotsen en terug-
spoord. al kost het kaatsen. Door het opvangen van
de insiders nu ook dje teruggekaatste trillingen wor-
weer niet zo heel den zjj tijdig gewaarschuwd voor
veel moeite. Maar een komende hindernis als bij
die insiders zijn radar. Tezelfder tijd ongeveer
veelal hun vrien- ontdekten ook twee Amerikaanse
den en deze laten geleerden een en ander, terwijl ze
hen met rust. bovendien vaststelden, dat die uit-
gezonden trillingen voor het groot-
Welke vijanden ,te dccl van slipCrsonisch karak-
heeft de vleermuis ter zjjn m a w. dat ze niet meer
hier te lande? Het met het menselijk oor kunnen
is haast bescha- worden waargenomen,
mend om het t« Maar men wenste nog méér ont-
vernemen: eigen- dekkingen. Zo had men ook nog
lUk alleen maar de geen antwoord op de vraag, hoe
mens. En waar- vleermuizen hun plekje, waar ze
om? Vermoede- plegen te overwinteren, altijd weer
lijk, omdat zovelen zo goed terug kunnen vinden Ze
het zulke grlezeli- zijn nl. trouw aan hun eigen grot-
ge beesten vinden, ten. Dat antwoord laat nog steeds
Wordt er dus een op zich wachten Het feit echter
vleermuis ontdekt, werd onomstotelijk vastgesteld.
Het is nog niet te laat om
te solliciteren. In St. Maar
tensdijk is nog altijd de po
sitie van „hondeslager" of
„stokman" vacant. Diploma's
zijn niet vereist en evenmin
een vestigingsvergunning.
De stokman is een kerkelijke
functionaris, die in enkele plaat
sen in Zeeland nog in ere is. In
St. Maartensdijk is de 64-jarige
J. van der Rhee al jaren lang
stokman en het ziet er naar uit
dat hij het nog wel even zal
blijven ook. Wat deze functie in
houdt vertelt het Gereformeer
de (Bonds-) weekblad.
•mill' min mini >1111111 hui urn «inr
00K GEEM SOLLICITANTEN
'limn limn min... 11111*1.1.111111 hui hui
lede kwamen er echter, als gevolg
van de activiteiten van de stok
man", geen honden meer in de
kerk.
Toen heeft men de stokman
maar een andere taak gegeven,
een taak, die hem eveneens offi
cieel werd opgedragen: het rustig
houden van de jeugd. De stok
man werd, evenals de koster, een
kerkelijke functionaris.
Stokman Van der Rhee hoeft
bijna nooit z\jn stok te gebrui
ken. ,Jk kan het met mijn ogen
jongelui zitten, evenals op de
galerij. En waar jongelui bijeen
zijn, ontstaat wel eens rumoer en
is toezicht nodig. Dat toezicht wel", meent hij en dat is niet te-
wordt uitgeoefend door een spe- veel gezegd. Hij heeft ontzag bij
ciaal daarvoor door de kerkeraad de jeugd van Sint Maartensdijk,
aangestelde man: stokman Van Qmdat ge„adigi,n
voor de funtie van tweede stok-
Hoe hij aan de naam voor z\jn man zijn komen opdagen, heeft
gewoonte dat de kinderen in de ambt komt? Vroeger had men in de kerkeraad besloten, dat de
kerk bij de ouders zitten. Veelal Sint Maartensdijk een kerkelijke kerkeraadslgden om de beurt
jongeren ge- functionaris, wiens taak het was toezicht op de galerij zullen uit-
om 's zondags tijdens de ere- oefenen. „Liefdebeurten" wordt
dienst, gewapend met een stok, dat genoemd, hoewel de liefde
die niet verhuurd worden. Op de honden, die de kerk binnen- voor zo'n beurt niet bijster groot
deze banken gaan 's zondags veel slopen, te verdrijven. Van liever- is.
Het is te St. Maartensdijk geen
zitten ouderen t
scheiden en achter de preekstoel
bevinden zich bovendien banken,
geen twijfel laten bestaan. In
het boek „Leidende vrouwen
van Europa" van Elga Kern
heeft zij dat uitvoerig beschre-
Droom
„Sedert mijn zevende jaar",
zo schreef ze. „zweefde mij
als schoonste droom voor ogen
eens schrijfster te worden.
Sinds mijn vijftiende jaar had
ik verzen geschreven en
steeds gehoopt, dat ik een
maal een groot dichteres zou
worden. Doch, van al deze
hartstochtelijke wensen was
nog niets in vervulling gegaan
cn op deze avond (in 1886) te
Landskrona, kort nadat ik
mijn 29ste verjaardag beëin
digd had, stond ik nog steeds
even ver van het gedroomde
doel af. Soms scheen het mij
zelfs, als ware ik er verder
van afgeraakt dan in het voor-
uitliej
die
gestorven was het alsof de
van een mooie tovcrwe-
was gesloten; een deur,
we vroeger vrij in- en
en. Er was nu niemand,
ze deur meer kon open
maken". Over de dood zou ze
nog eens schrijven: „De dood
wil niet met tranen, maar met
vreugde worden begroet, want
hij bevrijdt de ziel van de
boeien der smart, van de ke
tenen van de stof, en laat
haar vrij opzweven tot God".
Veelomvattend
Hel i
Selma La
gerlöf in veelomvattend. Maar
door twee boeken ia haar
naam vooral blijven voortleven
tot op de huidige dag. Het eer-
Gosta Berling. maakte
g beroemd. Het Is
PR.H H HHH predi-
Terwijl ik thuis op het land kant'
mijn jongere zuster onderwijl
gaf en ook nog later tijdens
mijn kweekschooljaren, was
het mij gemakkelijk gevallen
mijn gedachten in rijmen om
te zetten. Het liefst had ik son
netten geschreven. Ik kon de-
kleine gedichten
Jlr verslaafd
sterke drank, wordt afgt
dreigt te mislukken. Het gege-
heeft zij ontleend
werkelijkheid. Haar vader
telde haar eens het leven
een Jeugdvriend: „overal
hij kwam hracht hij vreu
hij mislukte do..r
de
nige vrije tijd, die ik van mijn drank". Het verhaal ontroerde
haar diep. Het Inaplreerdc
zij creëerde de figuur
Berling, wiens
.r papllP
Zeker, ik geloofde niet.
mijn sonnetten af waren, naam sindsdlei.
Maar zij waren mij tenminste hoeken der aarde Is uitgedr:
zonder moeite uit de pen ge- (ten. En het tweede boek.
nijn befaamd.
Verkeerde weg?
Christuslegenden,
oord van de Duitse
criticus prof. O. Levertin. „tot
hoge kunst geworden kinder
lijkheid".
In de vroege morgen van 16
maart 1940 overleed Selma La
gerlöf, 81 js
Toenmaals heb ik volstrekt
geen hoge eisen aan mijzelf
gesteld, maar het verzen sme
den als een prettig spel be-
schouwd. Desniettegenstaande reld besefte, dat zij
echter heb ik altijd met zeker- verlies had geleden. Een rijk
heid verwacht, dat de juiste en vruchtbaar leven was afgi-
tijd voor werkelijk, geheel sloten. Een kaars, die lang
dichterlijk scheppen dan zou had gebrand en haar licht hei-
moeten komen, als ik de der had laten schijnen, was op-
kweekschool verlaten zou heb- gebrand. Honderd jaar geleden
ben en vrijer over mijn tijd werd Selma Lagerlöf geboren,
zou kunnen beschikken. Maar. Het was een gebeurtenis,
het was helaas anders uitge- waaraan de wereld nooit kan
komen. Het dichten ging stroef voorbijgaan
