Wilsveen is nog maar een bordje naast een vent verbod... „Ze weten niet wat ze doen zegt boer Groenewegen Werd Z. Provinciën door onderstroom gegrepen? Compensatie gedupeerde tuinders in B-driehoek GOOCHELT DE PROVINCIE MET CIJFERS? Bordje in de ruimte Pensioenen DINSDAG 11 NOVEMBER 1958 echten tegen de windmolens van Stompwijk (Van een onzer redacteuren.) TAE DRIE MOLENS van Stompwijk. Stille getuigen van een rijk agrarisch verleden en nu tevens symbool van een onzekere toekomst. Ze vorm den het uitgangspunt van ons speuren naar wat Wilsveen is en straks heet te zullen worden: het?- meest westelijke grensgebied voor de toekomstige stad met honderdduizend Hagenaars. Nu is het nog niet veel meer dan een keurig bordje met „Wilsveen" erop, wat slordig in de grond gestoken op de grens van Leidschendam en Zoetermeer. Wilsveen in het grensgebied dus, met pal ernaast een verbodsbordje Leidschendam - verboden te venten zonder vergunning van B. en W.". Ondertussen treft de regering al voor bereidingen om met haar wetsontwerp de nieuwe stad in de Kamer „uit te venten". paslEioscsSfe IÏRM0EN TE »E*T En als dat allemaal lukt, dan zullen dexe bordjes na verloop van tijd zonder veel omhaal worden verhangen om plaats te maken voor het centrum van die nieuw gedachte en gedurfde stad-in-de- ruimte. Ja, op dezelfde plaats. Het trum dan van een stad, die zich uitstrekt over de gemeenten Leidschendam, Zoe termeer en Nootdorp. „Tot daaraan toe willen ze gaan," zo zegt ons een verbitterde boer, Jan Groe newegen uit Zoetermeer. En zijn hand wijst over een schier onafzienbare vlakte van weide en akkerland, hier en daar onderbroken door uitgestrekte percelen grasopstand, nog eens door dijkjes en vaartjes. De boer i6 opstandig en zijn buren zijn dat ook. Wat ze daar in Den Haag willen doen met ons en onze grond, is een schandaal, meent hij. We troffen hem onder melkenstijd en dus onder zijn koeien op zijn kapitale boerderij aan de Voorweg 109, onder Zoetermeer. Zoetermeer dat het grootste grond- offer, n.l. 885 hectaren zal moeten brengen. Hij, de boer, heeft alleen al een 40 ha in het bedreigde gebied. Mooie grond, voor weide en akker bouw. Hij reeds ons er met de jeep over. Van zijn hoeve „De Hoge Woning" gaat een kilometerlange betonnen pad het land in Dat pad kostte hem 15.000 gulden, maar het wordt dan ook begrensd door prachtige grond. „Kijk, daar heb ik zojuist winter tarwe gezaaid en daar hebben we pas de bieten uitgehaald. En in deze polder, de Driemanspolder hebben ze zes jaar ge leden nog voor een half miljoen aan be- malingswerken uitgevoerd. Zou dat nou allemaal weggegooid zijn, al dat geld en al die arbeid?" Hij kan het haa.-t niet geloven. En al die boerderijen en tuinde rijen dan. Gisteravond rekende boer Groenewegen het zijn vrouw nog voor: ze kwamen tot wel vijftig boerderijen in deze buurt gemeenschap Wilsveen. Wel vijftig boe renbedrijven die dan van de kaart zouden worden geveegd. In Den Haag hebben ze het wel over dertig bedrijven, maar vol gens boer Groenewegen klopt dat niet helemaal. De gemiddelde grootte is wel 30 ha, maar verschillende drooggelegde polders zijn verkaveld. Olieboeren boffen „En dan willen ze ons naar het nieuwe IJsselmeergebied overbrengen, maar ze vergeten in Den Haag dat de geslachten hier sinds eeuwen hun vee hebben geweid en het land hebben bebouwd. De tijd dat bij een boerderij hier op handslag van eigenaar verwisselde, is sinds lang voor bij. Zo is „De Hoge Woning", die uit 1676 dateert, al sinds 1938 in het bezit van de Groenewegens. En zo is het tot in de wijde omgeving, die gekenmerkt wordt door genoemde Driemanspolder, de Zoe- termeerse, opnieuw drooggemaakte, polder en de Meerpolder. „Kijk, zegt de boer, daar achter de Meerpolder ligt het oliegebied. Die heb ben daar geboft, ze mogen er nu blijven zitten, naar het heet." De grens ten noordoosten van Wilsveen zal n.l. worden gevormd door dit gebied Aan de zuidzijde wordt het begrensd door de dubbele barrière van de rijksweg Den Haag-Utrecht en de spoorlijn Den Haag- Gouda. Brede groenstroken, die de nieuwe stad ruimtelijk moeten scheiden van de bestaande woonkernen, vormen de grenslijnen aan de oostelijke zijde Zoe termeer en aan de westelijke kant Zoals dt drie moiens onder Stompwijk hier uit de grondmist van een herfstig polderland schap opduiken, zo dook dezer dagen het regeringsvoorstel in zake Wilsveen plots uit de mist van de vele plannen voor een nieuwe stad-buiten-de-stad op. Tot grote schrik van degenen die in dit gebied hun land en tuinde rijen hebben liggen en meenden dat het wel zo'n vaart niet zou lopen. Toch vormen deze drie molens ook een van de raakpun ten van het plan, dat vele uit lopers telt. Leidschendam. Generaal genomen zullen de stedebouwers aan weerszijden van de bestaande weg Leidschcndam-Zoetermeer vrij spel krijgen. En met deze 1300 hectaren polderland kan men behoorlijk uit de voeten. Be grijpelijk dat, waar het over zo'n uitge strekt terrein gaat, weerstanden te over winnen zijn. Geen wonder ook, dat de boeren en tuinders uit deze omgeving er schande van spreken. Dat hun redenering even simpel als welsprekend is, valt ook te begrijpen. Die redenering is ongeveer als volgt: „Het is allemaal begonnen toen die nieuwe, burgemeester in Den Haag kwam. Toen werd er pas goed ge wroet in onze grond vanachter de bureaus dan altijd. En we konden nergens een voet tussen de deur krij gen, ook onze standsorganisaties niet Het bleef allemaal bij een rapport van het Landbouwschap. Daarmee was voor ons de kous blijkbaar af." Vraagt ge er mannen als Groenewegen naar, dan is hun nog steeds niet duidelijk waarom de regering per se wil vasthouden aan deze cultuurgronden en verplaatsing van bijv. voornamelijk een administra tieve stad naar het oosten van het land van de hand wijst. Jullie stadsen, zo zeggen ze dan. kijken je blind op die nederzetting van een dertig boerenhuizen aan de oevers van de kleine vaarten, waar oude op haalbruggetjes verbinding met de de smalle landweg geven. Maar jullie vergeten dan de waarden die achter die boerderijen liggen. Jullie vergeten de oorlogstijd, toen wij van hieruit de de steden van voedsel moesten voor zien. Wie dgze kostelijke grond weg gooit, graaft zijn eigen graf." Zo praten ze dan, de boeren en tuin ders die zo plots op de wip van het nieuwe Wilsveen komen te zitten en op recht menen dat nut en nadeel el kaar hier niet evenwicht houden. Stelling nemen Voor hen kwam het jongste regerings geluid als een donderslag bij heldere hemel en ze kijken nu dan ook met heel andere ogen naar het bordje „Wilsveen" in hun bodem. Want als „Den Haag" zijn zin krijgt, zal daar binnen afzienbare tijd het centrum van de nieuwe stad verrijzen met moderne gebouwen als stadhuis, ker ken. theaters, bioscopen en waar een modern stadscentrum nog meer behoefte aan heeft. Van daaruit zullen zich dan de vijf grote wijken groeperen met een KAPITEIN-TER-ZEE M. J. VOS heeft gistermiddag voor de Marineraad het beleid verdedigd, dat hij als commandant van Hr. Ms. De Zeven Provinciën meente te moeten voeren, toen de kruiser op 25 augustus even buiten het Schulpengat een mankement aan de machines vertoonde. Zijn verweer duurde bijna anderhalf uur. Zonder aarzelen anwoordde hij op de vele vragen, die de voorzitter, mr. L. van Lookeren Campagne, en de ove rigeleden van de raad hem stelden. Aan het eind van zijn betoog kwam hij tot de conclusie dat zijn schip door een onbekende onderstropm moet zijn gegrepen en op de ver onder water doorlopende glooiing van het westelijke havenhoofd van het Harssens eiland moet zijn gezet. bebouwing van veertig woningen per1 hectare, waarvoor trein en bus dan weer aansluiting op de steden in de omgeving moeten geven. Het is ook allemaal moeilijk te volgen, voor de betrokkenen. De eerste schrik ait hen nog in de benen, naar we ervoe ren. Zeker is al wel, dat men vanuit dez« streek stelling zal nemen tegen deze voornemens. Zonder slag of stoot wenst men zich in geen geval over te gevt „We hopen de Kamer mee te krijgen c dit snode plan naar elders te verwijzen", zo verzekerde men ons in de kringen de standsorganisaties. Voorstel voor oprichting stichting p edeputeerde Staten van Zuid- Holland hebben Provinciale Sta ten voorgesteld de provincie te doen deelnemen in de op te richten stich ting Vervanging tuinbouwgronden in Zuid-Holland (B-driehoekplan). Het voornaamste doel van deze stich ting zal zijn „het verschaffen van vervangende grond aan tuinders, eigenaren en pachters in Zuid-Hol land, die wegens stedebouwkundige maatregelen de grond waarop zij hun bedrijf uitoefenen aan de overheid moeten afstaan en ontruimen." De naam B-driehoekplan is gekozei omdat G.S. de vervangende grond pri mair beschikbaar wensen te stellen ii de driehoek welke wordt gevormd door het landbouwgebied van de gemeenten Berkel en Rodenrijs, Bleiswijk en schenhoek. Hier ligt een gebied ruim 2000 ha, dat voor een belangrijk gedeelte als compensatie beschikbaar zou kunnen worden gesteld. Het tegen woordige grondgebruik in het onder zochte gebied is als volgt: 1560 ha bou' land. 470 ha grasland en 12 ha boom gaard. Er komen 129 tuinbouwbedrijven voor. waarvan de gemiddelde bedrijfs- grootte 1.94 ha bedraagt. Voor ongeveei 70 procent is de grond in eigendom bij de exploitanten. Het zijn voornamelijk zes gemeenten die door uitbreiding de komende jaren tuinders in grote m lijkheden zullen brengen. Dat zijn Delft, waar het gaat om de verplaatsing 19 bedrijven met in totaal 30 ha, Gouda met 15 bedrijven en 17 ha, Den Haag Het Haagse college van B. en W. heeft zich over het advies tan Ged. Staten ook verbaasd, zo schrijft het aan de gemeenteraad. ..Terwijl Ged. Staten op 30 september 1957 in hun recreatie-nota rammg geven van in totaal 1211.000 inwoners voor de agglomeratie LeidenDen HaagDelft in 1980. wordt negen maanden tater een raming opgegeven aan de regering van 1.150.000 a 1.160.000, zonder dat er een enkel motief, berustende op sindsdien gewijzigde omstandigheden voor deze wijziging In de dogr Ged. Staten zelf aangehaalde nota van de Prov. Planologische Dienst ..Een nieuwe stad ui randstad Holland" van 1 mei 1957 wordt op grond van een totale bevolkingsprognose van 1200.000 zielen en een capa citeit van 730.000 inwoners van de Haagse agglomeratie geconcludeerd tot de noodzaak van de bouw van een nieuwe stad, zij het op een andere plaats dan in Wilsveen. ..Zelfs indien men het tn dezelfde nota gestelde uitgangspunt van een gemiddelde groeisnelheid van 10.000 inwoners per jaar voor het gebied Leiden—Den Haag—Delft zou aanvaarden, is" volgens liet Haagse college van B. en W. ..de conclusie, dat het inwonertal in 1980 hoger al liggen dan het thans door Ged Stalen geproduceerde getal van I 150.000 1.160.000. In feite is echter gedurende recente perioden een groeitempo geconstateerd, dat boven de 11.000 ligt. Ook hieruit blijkt, dat een bevol kingsprognose van 1200.000 zielen in 1980 zeer reëel is. met 59 bedrijven en 88 ha, Rotterdam met 167 bedrijven en 244 ha, Rijswijk met 17 bedrijven en 25 ha en Zwijndrecht 17 bedrijven en 31 ha In totaal gaat het dus om rond 194 bedrijven met 435 ha. Dit zijn schattingen tot het jaar 1970. Gaat men na hoeveel tuinbouwbedrijvi in de gehele provincie tot 1970 zullen moeten verdwijnen, dan komt mer een aantal Nran 460 met een totale op pervlakte van 464 ha. Omtrent de situ: tie na 1970 is uiteraard nog te weinig bekend, maar naar globale schatting moet tot 19P0 de te ontruimen o. vlakte op rond 1000 ha worden gesteld. In de B-driohoek is dus voorlopig vol doende grond voor compensatie. Wilsveen; een bordje tn de ruimte. Een vage aanduiding op een polder weg op de grens van Leidschendam en Zoetermeer. Toch is het al plaats bepalend en doet het zelfs werkelij ker aan dan het Leidschendamse buur-bordje, dat nog heel pro zaïsch over een ventverbod handelt. Maar straks begint de regering in de Kamer met het „uitventen" van de nieuwe groot-stad, zich noemende Wilsveen. En of daarop het Leid schendamse verbodsbordje ook van kracht zal zijn staat te bezien. De jongste geluiden uit Leidschendam wijzen overigens in een heel andere richting. Ook daar achtten de stands organisaties de tijd gekomen de bur gerij te activeren en te wijzen naar de h.i. rampzalige gevolgen op deze uitstek voor land- en tuinbouw geschikte grond. Zijn het in Zoeter- r meer speciaal de boeren die bij het horen van de regeringsplannen met het plan-Wilsveen op de ketting springen, in Leidschendam zijn de belangen van de tuinders regelrecht in het geding. „Toen het lek in de flens van de hoofdstoomleiding was geconstateerd hebben we overleg gepleegd en ons afgevraagd wat ons te doen stond." vertelde kolonel Vos. „Wij besloten op 'iet ondiepste gedeelte van het Schulpengat te proberen in welke mate het schip manoeuvreerbaar was en de proeven wezen uit. dat we met een schroef verder konden varen en binnenkomen. Daarom was er ook voor mij niet de minste reden om de commandant maritieme middelen te Den Helder verder, in te lichten dan we hadden gedaan." SLEEPBOTEN i worden „De reparatie kon op zi verricht." verklaarde hij „en ook een reparatie op de rede was niet mogelijk, omdat dit veel te veel tijd zou kosten. Daarom besloten we naar binnen te gaan Ik had het voornemen aan de avond van diezelfde dag dan weer uit te Van de zijde van de Marineraad werd de vraag gesteld waarom geen sleep- bootassistentie was verzocht bij het bin nenvaren van de haven. „Sleepboothulp zou mij niet veel hebben geholpen. Ik was ervan overtuigd dat ik het schip zonder sleepboten veel beter in de hand zou houden," aldus de kapitein-ter-zee Vos. Aan de hand van een situatiescheta vertelde kolonel Vos de gang van zaken. „De 26ste augustus, om vijf uur 's mor gens, werden de ankers gelicht. We had den besloten de normale vaarroute te nemen. Met een royale boog zou ik de haven binnenvaren. Toen ik de Texelse boot zag naderen ben ik In een bocht uitgeweken, omdat ik zelf bet ogenblik wilde bepalen waarop ik naar stuur boord zou gaan. Bij bet weer terugkomen in de normale route zag ik dat we te dicht naar de kant voeren en ik gaf nog het bevel: „hard bakboord aan boord." Maar nog voor de roerganger daarop kon reageren zaten we al op de glooing. Ik vermoed dat we zijn gegrepen door een onderstroom." Ten aanzien van de plaats van de bag germolens vertelde kolonel Vos dat hij •eeds meermalen zijn superieuren had jewezen op de moeilijke omstandigheden vaaronder de kruiser de haven soma noet binnenlopen. Ook na 26 agustua heeft hij er voor gewaarschuwd dat de ligging van de baggermolens dikwijls gevaarlijk is; dat zij een gevaar kunnen opleveren bij het manoeuvreren met kruiser die( bijna 200 meter lang is slechts langzaam op het roer reageert. Het hoofd van de machinekamer, ka- pitein-luitenant-ter-zee L. C. Rietdijk be vestigde de verklaringen van kolonel Vos. Ook hij was van oordeel, dat het séhip met één schroef nog ten volle be stuurbaar was. „De proeven in het Schul pengat hebben dat uitgewezen en daar- was ik met de kolonel van mening dat melding van het feit dat we met een schroef de haven zouden binnenko men, overbodig was. Ik heb de instru menten gecontroleerd en het bleek mij dat- de navigatie goed was te voeren. Er was hoogstens een verschil van twee graden met normaal." Voorts betoogde hij dat de reparatie aan de stoomleiding op zee niet had kunnen gebeuren. Een noodreparatie was niet mogelijk en daarom werd besloten naar de rijkswerf terug te keren. Kapitein-luitenant-ter-zee N. J. Jonge- waard, havenofficicr van Den Helder, verklaarde tenslotte nog dat de orders die hij aan de baggermolens gaf bij het binnenkomen van grote schepen nauw keurig werden opgevolgd. Na de stran ding van De Zeven Provinciën is echter in de gang van zaken een wijziging ge komen. Het verhalen van de molens achter de lichtenlijn wordt nu niet meer aan het initiatief van de schippers van de baggermolens overgelaten, maar dit wordt hun opgedragen door het hijsen van een bal op een van de forten. Op een vraag van de voorzitter ant woordde de overste: „Als ik had gewe ten dat de kruiser op één schroef zou binnenkomen, had ik zeker een aantal sleepboten gezonden. In de afgelopen jaren is het echter slechts eenmaal voor gekomen, dat een kruiser op de rede om assistentie van sleepboten heeft ver zocht. Dit was de Kruiser De Ruyter, die bij een krachtige westenwind werd vastgemaakt. Bij die gelegenheid werd bijna de sleepboot Orkaan verspeeld. Ge zien het risico doet daarom een kruiser liever geen beroep op sleepboothulp.'* Overste Jongewaard verklaarde ten slotte nog dat naar zijn mening de bag germolen Oostgeul 15 meter achter de lichtenlijn lag en geen gevaar opleverde - De Zei i Provi De r irineraad zal later uitspraak doen. Commissie Deelnemi zijn de pre jaar hebben Ged. Staten een commissie ingesteld, die de uitvoe ring van het B-driehoekplan moest voorbereiden. Eind september is de com missie met haar rapport gereed gekomen. G.S. kunnen zich met de voorstellén van de stichting kunnei de drie „ontvangende' gemeenten, zes „vertrek"-gemeenten ei de gewestelijke raad voor Zuid-Holland van het Landbouwschap. Al deze instan ties zullen in het bestuur vertegenwoor digd zijn en tevens voor een bepaald ge deelte garant voor de schulden en even tuele tekorten van de stichting. De pro vincie dient voor 10 procent garant te zijn. Concreet stellen G.S. voor hun te machtigen aan de stichting van provin- cicwegc zonodig voorschotten te ver strekken, die de 100.000 niet te hoven mogen gaan. Een bedrag van 100 is nodig als bijdrage in hel aanvangskapi taal der stichting. Ook elders Buiten de garantieregeling worden houden de financiële gevolgen van werkzaamheden der stichting, die niet op de tuinbouwvestiging betrekking heb ben. De commissie heeft het nuttig ge oordeeld de mogelijkheid open te laten dat de stichting ln bijzondere gevallen evens werkzaam kan zijn ten behoeve an de compensatie van andere agrari- che grondgebruikers dan tuinders. In eze gevallen komt de daarbij betrokken ertrekgemeente naar de mening van de der voor het verlenen van an de stichting in aanmer king. Een uitzondering hierop is ge- het geval zo'n compensatie betrekking heeft op de tegenwoordige grondgebruikers in de B-driehoek, om dat daarmee ook dc tuinbouwvestiging rnrdt gediend. 'Aangezien ook de raden van de bij de prichting betrokken gemeenten en he' indbouwschap nog besluiten moeten emen en de mogelijkheid niet is uit- esloten dat dit nog tot enige wijziging an het ontwerp-reglement aanleiding eeft, verzoeken G.S. Prov. Staten teven- en *c machtigen niet principiële wijzi gingen of adiivullingen aan te brengen. Naturalisaties op Nieuw-Guinea De indiening van een wetsontwerp tot verlening van het Nederlanderschap twintig Ingezetenen van Nederlands N.- Gulnea kan binnenkort bij de Tweede Kamer worden tegemoet gezien, zo deelt dc minister van justitie prof. dr. I. Sam- kalden mee ln antwoord op schriftelijke vragen van het Tweede Kamerlid Van Rljckevorsel (kath.v). Enkele verzoeken om naturalisatie zijn afgewezen. De terende verzoeken zullen opnieuw worden Ruimte-probleem (Vervolg van pagina 1) Tegenover hot standpunt van Ged. Sta ten, dat uiteindelijk het plan-Reijens de voorkeur zou verdienen boven het plan- Wilsveen, stelt het Haagse ooilege van B. en W., dat Reijens geen oplossing biedt voor het ruimte-probleem voor de Haagse agglomeratie, omdat dit plan door zijn zuigkracht op de Rotterdamse agglo meratie een nieuw probleem zal doen ont staan. Het plan Wilsveen biedt een veel grotere vrijheid van handelen, waardoor meer zekerheid bestaat, dat een goede stad tot stand zal komen. Bovendien zal hot plan-Wilsveen binnen veel kortere tijd kunnen worden verwezenlijkt dan het plan-iReijene. hetgeen met het oog op de nijpende tijdnood van groot belang is. Verder verdient Wilsveen verre de voor keur boven Reijens in verband met de agrarische belangen en door de voordelen van de verkeersverbindingen. Voorts zijn de recreateemogeüjkbeden voor de be woners bij het plan Wilsveen aantrekke lijker en zijn de bodemgesteldheid en de waterstaatkundige toestand voor de bouw van een stad onder Wilsveen gunstiger dan bij Pijnacker, waar het plan-Reijena verwezenlijkt zal moeten worden. Ten slotte meent hot Haagse college van B. en W-, dat ook uit bestuurlijk oogpunt de voorkeur aan het plan-Wilsveen gegeven zal moeten worden. Als vaststaand neemt men aan, dat de ontsluitingskosten van Wilsveen aanmerkelijk lager rullen zijn dan die van Reijens, omdat voor Wilsveen de toegangsweg tot en met het via duct onder Rijksweg 4a gereed ligt en voor de uitvoering van het plan- Reijens niet alleen een viaduct onder det Rijksweg 12 en onder de spoor baan naar Utrecht zou moeten wor den gemaakt, doch ook de Hofplein- lijn op een viaduct zou moeten wor den gelegd. UIT NEW YORK vernemen we. dat er nog twee vete ranen uit dc Amerikaanse burgeroorlog in leven zijn. nl. Walter W. Williams te Houston in Texas en John B. Sal- ling te Slant in Virginia. En deze beide laatst overlevenden van bijna vier miljoen jongens in blauw en grijs, die bijna 100 jaar geleden ten oorlog trokken, zijn zeer oud. Wal ter telt 116 jaren en John 112 jaren. De eerste is doof en de tweede mist volkomen het gezichtsvermogen, maar hun geestkracht is nog onge broken. Nu heeft het congres deze bei de veteranen een maandelijks pen sioen toegekend om daarin tot uitdrukking te brengen dat het grote bewondering cn groot respect heeft voor de mannen, die destijds onder de moeilijkste omstandighe den ten strijde trokken en v eel ont beringen hebben geleden. Het pen sioen dat 'hun ten deel is gevallen, bedraagt maandelijks 135 dollar. Toen zij het grote nieuws verna men was hun reactie geheel ver schillend. Wat ga je nu met dat geld doen?, vroeg de verpleegster die Williams een deel van de dag verzorgt. Williams schoot zijn ta bakspruim van de ene wang naar de andere en antwoordde toen; Als we nu eens begonnen met samen ergens lekker te gaan eten? Zijn vriend Sailing was minder vrijge vig. Hij wist het nog niet zo pre cies, vertelde hij. Hij zou het er wel goed van gaan nemen, maar hij no digde toch niemand uit de eersta cheque met hem op te maken.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1958 | | pagina 5