Jlicutue £eiJtsrt)e (fouranl
Engeland en
eind
V S maken
aan „kernstop
Verdrag tussen VS en
Euratom getekend
Weer Russische proeven
echter geen
Voorlopig
nieuwe experimenten
Dulles vindt voorstellen
van De Gaulle gunstig
0
Onthulling van Daily Express
NAV O -troepen trekken op Wezer
terug bij Russische aanval
ZATERDAG 8 NOVEMBER 1958
BUREAUS: Steenstraat 37
Directie. Redactie Abonnementen-
Advertentie-afdeling Tel 31441.
ADVERTENTIES: 020 per millimeter.
Familieberichten 0.18 per millimeter.
(Bij contract belangrijke korting.)
Postrekening 5R930
Negrnfnderlipte jaargang no. 11409
CHRISTELIJK-N ATlOiS AAL DAGBLAD
Voor Leiden en Omstreken
„Stantvaitlcli It ahrbltutn
triyn bert ia teglif nspott"
,Wij bouwen
gewoon door
Zie pagina 4
V)
)E VERENIGDE STATEN en Groot-Britannië achten zich ontheven
van de verplichting om gedurende een jaar geen proeven met kern
wapens te nemen. Zij hebben er gistermiddag op gewezen dat de Sowjet
unie, na het begin van de Geneefse conferentie op 31 oktober, twee kern
wapens tot ontploffing heeft gebracht. Toch zullen de westelijke landen
hun proefnemingen niet onmiddellijk hervatten. Er zal rekening worden
gehouden met eventuele vorderingen in Genève, waar de V.S. en Engeland
blijven streven naar een hechte overeenkomst voor een gecontroleerde
(taking der proeven. President Eisenhower deed gistermiddag weer een
beroep op de Russische regering, mee te werken aan een tijdelijk verbod
op kernproeven.
De Amerikaanse commissie voor
atoomenergie heeft meegedeeld dat
de Russische kernproeven die
overigens niet van grote omvang
waren zijn genomen op 1 en 3
november. Uit de verklaring van de
commissie valt op te maken dat de
Sowjetunie mogelijk heeft gedacht,
beide experimenten in het geheim te
laten plaatshebben. Dit is echter lou
ter een veronderstelling.
De proeven werden genomen op een
EISENHOWER
niet langer gebonden
proefterrein in het zuiden van de repu
bliek en niet op het proefterrein van
Nova Zembla. in de Poolcirkel, waar de
afgelopen weken de meeste kernwapens
tot ontploffing zijn gebracht.
President Eisenhower, die gistermiddag
het Amerikaanse besluit bekendmaakte,
herinnerde er in zijn rede aan dat'de Ver
enigde Staten op 22 augustus hebben
meegedeeld, gelijk met het begin van de
Geneefse conferentie de proeven te zul
len stopzetten voor een periode van één
jaar, tenzij de Russen hun proefnemingen
zouden hervatten.
V oorgesch iedenis
Op 31 maart had Rusland besloten geen
kernwapens meer tot ontploffing te bren
gen en eind augustus waren de proeven
nog niet hervat. Eind september begon
nen de Sowjetgeleerden echter aan een
nieuwe reeks. Moskou betoogde toen dat
dit nodig was, omdat de westelijke
„atoomlanden" het Russische voorstel in
maart om alle proeven voorgoed stop
ie zetten hadden verworpen.
Later, omstreeks 30 augustus, weigerde
de Russische regenng in te gaan op h«
Brits-Amerikaanse verzoek om. met ii
gang van 31 oktober de proeven voor ee
jaar stop te zetten. Zij verklaarde, zie
vrij te achten de kernproeven voort t
zetten totdat hun totaal aantal gelijk w;
aan dat van de Verenigde Staten en Ei
geland tezamen.
Sinds de 31ste maart hebben de Ame
rikanen waarschijnlijk 34 en de Britten
vijf kernwapens beproefd. In de Sowjet
unie heeft men achttien kernproeve* ge-
Eisenhower wees er gisteren bovendien
op dat de Russen hun proeven voortzet
ten ondanks de door de Algemene Ver
gadering van de V.N. aangenomen reso
lutie waarbij er bij de partijen die in
Genève vergaderen op wordt aangedron
gen. geen proeven te nemen terwijl de
onderhandelingen .voortduren.
Een Amerikaanse afgevaardigde bracht
het hetvatten van de proeven door Rus
land gisteren ter sprake op de Geneefse
conferentie. De Russische afgevaardigden
wensten echter geen commentaar te ge
ven. In New York verklaarde Valerin
Zorin, de Russische vertegenwoordiger bij
de V.N., niets te weten over nieuwe
proefnemingen met kernwapens.
De eerstp officiële Russische reactie op
Eisenhowers woorden kwam van het pers
bureau Tass, dat verklaarde dat de V.S.
voorbereidingen treffen voor een hervat
ting van de proeven, „ondanks hun be
lofte. van 31 oktober af een jaar lang
geen proeven te zullen nemen."
Chroesjtsjef over
V S-verkiezingen
•jetpremier en partijbaas Nikita
Chroesjtsjef heeft gisteren op een recep-
ae in het Kremlin te Moskou, gegeven
ip de 41ste verjaardag van de oktober
revolutie, gezegd, dat de overwinninf
ie democraten in de Ver. Staten bete-
„dat de Amerikaanse kiezers
nachtspolitiek van Dulles en Eisenho'
lebben veroordeeld. Zij hebben laten j
at zij vrede wensen", aldus Chroesjtsjef,
iie voorts verklaarde in de democrati-
iche overwinning een mogelijkheid te zier
I de Russisch-Amerikaanse betrekkin-
n te verbeteren.
Maanraket niet
in haar baan
Ook de derde Amerikaanse „maanra
:et" heeft haar doel niet bereikt. Twin-
i? minuten nadat vanmorgen de geslaag-
le lancering van de Thor-Able-raket was
bekendgemaakt, moest de luchtmacht te
Cape Canaveral melden dat de derde trap
det goed functioneerde en de satelliet
et in haar baan zou worden ge-
racht.
Om half negen Nederlandse tijd ging
ie 52 ton wegende zuil van metaal en
aketbrandstof, die ongeveer dertig me
lang was, met donderend geraas de
ucht in. Het projectiel werd gelanceerd
it dezelfde installatie, waaruit de vorige
vee maanraketten waren afgeschoten.
Na dertig seconden was het projectiel
it het gezicht verdwenen. De Ameri-
luchtmacht hield het publiek op
ie hoogte: alles verliep naar wens. Dit
werd echter herroepen toen uit
ïentwaarnemingen bleek dat de
ierde trap zich niet op de juiste manier
ad losgemaakt van de vierde, die bestaat
it de satelliet en een remraketje.
Zestien minuten lang ving men te Jo-
hell Bank in Engeland seinen op van
itelliet. Na die tijd zweeg zij voor-
loed. Men vermoedt te Cape Canaveral
•at het vierde deel van de raket op aarde
kruggevallen is, doch kon niet onmid-
tellijk vaststellen waar dit kan zijn ge
beurd.
Dit is dus de derde keer dat een der-
felijke poging faalt. De eerste raket mis
takte n augustus. Zij ontplofte een paai
■econden na de lancering. De tweede, die
'p elf oktober werd gelanceerd, bereikte
hoogte van meer dan 145.000 kilome-
maar kwam niet binnen een afstand
80.000 kilometer van de maan, het
en als doel had gesteld.
Reorganisatie van de N.A.V.O.
Meer kans voor
hulpverlening
aan buitenland
DE
AMERIKAANSE MINISTER
van buitenlandse zaken, John
Foster Dulles, heeft gisteren op een
persconferentie zijn vertrouwen uit
gesproken in het nieuwe Ameri
kaanse Congres, dat nu overwegend
uit democratische afgevaardigden
bestaat. Hij hoopt, dat het Congres
hem in staat zal stellen doeltreffend
leiding te geven aan Amerika's bui
tenlandse politiek.
Tijdens de persconferentie
Dulles zijn standpunten weer, die hij
ten aanzien van de lopende politieke
problemen huldigt.
Hij was van mening, dat de Sowjet
unie door de hele wereld zal worden
veroordeeld voor de hervatting van zijn
kernproeven. Dulles verklaarde, dat de
V.S. Rusland dinsdag hadden laten we
ten, dat de laatste kernproeven door de
Amerikanen waren waargenomen en dat
Amerika tot gisteren had gewacht om
deze ontdekking wereldkundig te ma
ken, in afwachting van een Russisch
commentaar over deze zaak. Dit commw-
taar is echter uitgebleven.
Wat betreft de ontwapening verklaar
de de minister grote waarde te hechten
aan de conferentie die volgende week
in Genève begint en die handelt over
het voorkomen van verrassingsaanvallen.
Dulles is er verder van ijvertuigd dat
de door president Eisenhower bij het
Congres in te dienen voorstellen voor
buitenlandse hulpverlening makkelijker
•orden aangenomen, nu er een
grote democratische meerderheid be-
De toestand
loemde de mil
terd. De kleine
door het zenden
Britse troepen n
het Midden-Oosten
belangrijk verbe-
mogendheden hebben
an de Amerikaanse en
ar dit gebied geleerd
WEER 'n BERICHT
Vannacht verwacht men
koude-voeten-temperaruur1
Zorg dat U een Erres electro-
deken hebt! Geen ijsvoeten mei
U slaapt meteen in - U
heerlijk uitgerust op!
ERRES electro>deken
de veilige, gézonde,
werkelijk-afdoende
oplossing voor het
koude-voeten weer!
Verkrijgbaar bij de ERRES-handelaar
In de NAVO zag Dulles een gunstige
ontwikkeling door de voorstellen van
generaal De Gaulle, die gepleit heeft
voor meer overleg tussen de landen van
het Atlantisch pact. Dulles zag de voor-
stellen van De Gaulle niet als een po
ging een Brits«-Frans-Amerikaans trium
viraat in de NAVO to stichten. Hij maak
te overigens de inhoud van de brieven
van generaal De Gaulle niet bekend.
Over de Duitse hereniging zei Dulles,
dat het standpunt van de Bondsrepubliek
ten volle zou meewegen bij het uitoefe
nen van druk op Rusland om de hereni
ging te bewerkstelligen.
De Brandenburger poort, een
van de wereldvermaarde be
zienswaardigheden in Berlijn,
is nu vrijwel gerestaureerd en
baadt weer als vanouds in een
zee van licht. Geheel „als van
ouds" is de situatie echter niet:
de poort maakt deel uit van de
grens tussen West- en Oost-
Berlijn.
Londen betreurt
Monty's mening
over Italië
De Britse regering heeft de Italiaanse
ambassadeur in Londen officieel haar
leedwezen te kennen gegeven
laatdunkende uitlatingen van
schalk Montgomery. In zijn
had de vroegere Engelse legerleider de
beslissing van Italië om in 1943 met
Duitsland te breken „een buitengewoon
laag verraad" genoemd.
De Italiaanse ambassadeur in Londen,
Zoppi, had tevoren een bezoek gebracht
aan Sir Frederick Hoyar-Miller, de per
manente onderstaatssecretaris voor bui
tenlandse zaken, om het protest van zijn
regering te overhandigen. In een offi
ciële verklaring zei de Britse regering,
dat zij niet verantwoordelijk is voor de
opvattingen van Montgomery in zijn
boek, daar hij deze schreef in zijn per-
.oonlijke kwaliteit.
Ook Griekenland heeft in een officiële
verklaring geprotesteerd tegen Mont
gomery's opmerkingen over de gevechts
kracht van de Italiaanse troepen. De
Griekse regering zegt dat haar troepen
de jaren 1940—'41 moesten vechten
tegen Italiaanse troepen en dat de strijd-
geest van de Italianen zowel bij de aan-
ral als de verdediging respect afdwong.
MEISJE VERONGELUKT
Het negentienjarig meisje Doortje de
Boer uit Venlo is gisteren verongelukt,
toen zij met het voorwiel van haar fiet!
het rijwiel van een voor haar uit rijdende
vriendin raakte en een plotselinge
king naar links maakte. Zij sloeg
de laadbak van een passerende bestel
auto en werd op slag gedood.
Politieke satire
Voor het eerst sinds lange tijd treft ge (op pagina 5) in ons blad weer een
„politieke satire" aan, de visie van een tekenaar op het politieke gebeuren.
Deze tekening is afkomstig van een Brit (om precies te zijn: een Schot) die
reeds geruime tijd in ons land verblijft om een studie te maken van de Ne
derlandse politieke en sociale verhoudingen.
John Carson is, behalve een zeer kundig tekenaar, een merkwaardig man.
HU wil mensen leren kennen in hun omstandigheden en daarom zoekt hy die
mensen op. In allerlei landen heeft hij gewoond en gestudeerd, precies zoals
hy nu in ons land is. HU weet dat het vak dat bU beoefent, politiek tekenaar,
een moellqk en gevaariyk vak Is. „Ik geloof niet dat men bitterheid en haat
mag gebruiken als een politiek wapen in tekeningen", zo zegt hy „Milde spot
is al voldoende om hetzelfde te bereiken!" Zo heeft hy in Engeland carrière
gemaakt en zo tekent hy ook hier
John Carson heeft ons land op een vreemde manier leren kennen: in de
eerste meidagen van 1945 was hy de navigator van een der Lancasterbom
menwerpers die voedsel uitwierpen voor de hongerende bevolking van Rot
terdam.
IN BRUSSEL is vanmorgen een ak
koord tussen de Verenigde Sta
ten en Euratom getekend. Deze over
eenkomst houdt een gemeenschap
pelijk programma voor onderzoek en
ontwikkeling op het gebied van de
kernenergie in. Ook wordt de bouw
geregeld van verscheidene kernreac
toren voor industriële doeleinden.
Namens de Verenigde Staten tekenden
de heer John A. McCone, voorzitter van
de U.S.Atomic Energy Commission en de
heer W. Walton Butterworth, ambassa
deur van de Verenigde Staten voor de
drie Europese Gemeenschappen. Namens
Euratom tekenden de vice-voorzitter pro-
Anrico Medi, bij afwezigheid van
rzitter, Louis Armand, en de leden
de Europese Commissie van Euratom.
overeenkomst zal nu aan het Joint
nic Energy Commitae van het Ame-
anse Congres worden voorgelegd, dat
de overeenkomst nog voor 1 februari zal
goedkeuren.
Inmiddels zijn in Brussel en Washing
ton reeds besprekingen tussen de deskun
digen van Euratom en de Verenigde Sta
ten over de bouw van kernreactoren be
gonnen. De voorbereidingen voor de
bouw van de eerste reactoren zullen vol
gend jaar gereed zijn. Dan kan de indu
strie in de Euratomlanden en de Verenig
de Staten voorstellen doen over het op
nemen van reactorprojectcn in het
gieprogramma.
Dit energieprogramma bestrijkt de pe
riode tot 1963 en voorziet in een miljoen
Kw aan elektriciteit, opgewekt door kern
energie. Zo nodig kan deze periode met
twee jaar worden verlengd.
Gezamenlijk program
voor ontwikkeling
en onderzoek
De
Wederkerig
ereenkomst. die vanmorgen
is getekend, biedt beide partijen voor
deel. Zo zullen de Euratomlanden
profiteren van de ervaring en kennis
van de Verenigde Staten voor een
snelle ontwikkeling van de kernener
gie. Deze snelle ontwikkeling is nood
zakelijk. gezien het stijgend tekort
Op hun beurt zullen de Verenigde Sta
ten. waarvoor het op dit ogenblik
misch minder wenselijk is om kernreac
toren voor de industrie
gens de relatief lage kosten van de klas
sieke energie, van de Europese ervaring
kunnen profiteren.
De overeenkomst draagt dus
derkerig karakter. Dit komt tot uiting in
het tweeledig programma:
1. Een energieprogramma voor een gc-
installeerd vermogen van ongeveer een
miljoen Kw tegen 1963.
2. Een gemeenschappelijk programma van
dat zich over een periode
De r
die v
trekt.
type
de ontwikkeling in de Verenig
de Staten al in een vergevorderd stadium
zullen vermoedelijk met verrijkt
'erwacht wordt, dat in de verschillen-
150 Mw zullen worden gebouwd.
Het geheel zal ongevcei 350 miljoen
dollar kosten. Ongeveer 215 miljoen dollar
wordt door de deelnemende nutsbedrijven
andere Europese kapitaalbronnen ver-
De regering van de Verenigde Staten
stelt maximaal 135 miljoen dollar beschik
baar in de vorm van langlopende kredie-
imn Euratom. Euratom zal dese mid
delen opnieuw uitlenen voor de bouw
van de installaties.
Do onderzoekingen zullen plaats hebben
in de Verenigde Staten en Euratom. De
kosten voor de eerste vijf jaar worden
op 100 miljoen dollar geschat. Deze kos
ten worden eerlijk gedeeld.
Euratom belooft in de overeenkomst
dat de splijtbare stoffen alleen voor
vreedzame doeleinden worden gebruikt
Besprekingen in
Warschau hebben
traag verloop
Amerika en communistisch China heb
ben gisteren het gesprak in Warschau
over vermindering van de spanning in
de Straat van Formosa hervat. Twee we
ken geleden werd de bespreking opge
schort om Jacob Beam en de communis
tische zaakgelastigde Wang Ping-Nan in
de gelegenheid te stellen, ruggespraak
met hun regering te houden.
Welke de huidige standpunten van de
beide landen zijn, is niet bekend. Men
it echter aan, dat Ameiika blijft aan
dringen op beëindiging van de beschietin-
en dat Peking nog steeds vasthoudt
terugtrekking van de Amerikaanse
strijdkrachten uit de Straat van Formosa.
Na afloop van de conferentie van gis
teren, die nauwelijks twee uren duurde,
is Jacob Beam, de Amerikaanse vertegen
woordiger, weer naar Wathington gevlo
gen voor verder overleg met zijn regering.
LTET ENGELSE BLAD „Daily Ex-
Ai- press" schrijft over inlichtingen
beschikken, dat de N.A.V.O.
nieuwe plannen heeft aanvaard voor
de verdediging van West-Europa.
Deze plannen zouden voorzien in een
onmiddellijk terugtrekken op de
Wezer tn geval van een Russische
aanval. Oorspronkelijk was het de
bedoeling op de Rijn, enige honder
den kilometers meer naar het wes
ten, terug te trekken.
Nederland heeft volgens het blad echter
geweigerd, zijn troepen in Duitsland te
stationeren met het oog op de kosten
daarvan De Nederlandse strijdkrachten
aldus de ..Daily Express", zouden de noor
delijke sector blijven bewaken. Hun stel
lingen aan de Wezer zouden zij niet be
trekken, voor de strijd zou zijn begonnen,
zoals het ook voor de Rijn gold.
„Indien de Nederlanders er niet op tijd
zouden aankomen, zou de Britse flank
evenals in 1940 na de Nederlandse en
Belgische capitulatie ongedekt zijn", aldus
het blad.
Van Nederlandse zijde is deze be
wering echter met klem tegen
gesproken. (Red.).
„De bevelhebbers van de NAVO, onder
leiding van generaal Nors tad, hebben be
sloten de eerste verdedigingslinies meer
naar het oosten te verplaatsen. Dit is ge
daan op verzoek van de Duitsers, die zich
er over beklagen, dat by het terugtrekken
op de Rijn teveel Duits grondgebied wordt
prijsgegeven".
Het blad haalt vervolgens een woord
voerder van de Westduitse ambassade in
Londen aan. die heeft verklaard: ..Het
oorspronkelijke plan voorzag in het terug
trekken op de Rtjn, Indien ét Russen de
Elbe zouden oversteken. De Nederlanders
zagen zich de bescherming van de Rijn-
delta toevertrouwd, die zou worden ge
ïnundeerd".
De woordvoerder zei er echter bij, dat
hy geen commentaar kon geven op enige
wijzigingen in dit plan. Ook by het West
duitse ministerie van defensie ln Bonn
heeft men verklaard, niets af te weten
van een wijziging in de defensieplannen
van de NAVO Men zei, dat de bestaande
plannen gericht zijn „op de verdediging
van het gehele gebied van de Westerse
gemeenschap op een zover mogelijk voor
uitgeschoven lijn".
HET WEER IN EUROPA
Rapporten hedenmorgen 7 uur
en niet overgedragen worden aan onbe
voegden.
Verder heeft Euratom beloofd ernaar te
streven, de toepassing van douanerechten
voor produkten en grondstoffen tot een
minimum te beperken.
Tenslotte erkennen beide partijen in het
verdrag de noodzaak om maatregelen te
treffen voor de verzekering tegen aan
sprakelijkheid jegens derden.
Meer wind
Dc Bilt verwacht tot morgenavond:
Nu en dan opklaringen, maar
ook plaatselijk enkele
buien. Matige tot vrij krach
tige wind in hoofdzaak tus
sen west en noord. Iets lage
re temperaturen. (Opgemaakt
om 11.15 uur).
ZON EN MAAN
Zondag 9 nov.: Zon op 7.40 uur. onder
16Ü9. Maan op 5.07 uur, onder 16.06 uur.
Maandag 10 nov.: Zon op 7.50 uur, on
der 16.58 uur. Maan op 6.30 uur, ondei
16.41 uur.
Op 11 nov. nieuwe maan.
Weekeinde met
zon verwacht
(Van onze weerkundige medewerker
Het leek er vanmorgen niet veel op,
dat het een mooi en fraai zonnig week
eind zou gaan worden. Alleen in Zeeland
scheen om acht uur de zon al, maar
elders was het nog somber met hier en
daar mui met motregen. In de loop
van de dag trok dit regenfront naar
het oosten u-eg om plaats te maken voor
drogere lucht, die met 'n noordwestelijke
wind werd aangevoerd. De luchtdruk
gaat weer stijgen onder invloed van
een hogedrukgebied ten zuidwesten van
Ierland. Hierdoor zal ons land ook mor
gen in een gebied met overwegend droog
en vrij zonnig weer blijven liggen. De
temperatuur blijft voor nov. flink boven
normaal en kan in de middag tot 12 A
13 graden Celsius komen. Dit i* heel
wat beter dan in november 1941. Toen
er in deze eerste week van de slacht
maand al sneeuw was pevallen en er
'snachts 3 tot 5 graden vorst werd ge-
Koudere lucht is van IJsland naar
Schotland onderweg met enkele buien,
maar dit front zal ons voor zondag-
Stuur ds officiële aankondiging of
advertentie vin Uw verloving ssn de
SOLA-PABRIIK Tl ZIIST
U ontvangt dan gratl» ter kennismaking
komttige SO LA-UITZET
