Schepping van Donders
thans honderd jaar
ETHERGOLVEN
Gasthuis voor ooglijders
bekend in gehele wereld
SUCROSE
Nieuwe RAI-gebouw zal
zestien miljoen kosten
Js^^fnccsniiddel
Marktrisico
Ontslag bestuur Praeventieve
Geneeskunde kwam niet uit
de lucht vallen
Nut van schooltelevisie
is nog niet duidelijk
O.-,8
7
DONDERDAG 6 NOVEMBER 1958
Eeuwfeest van Utrechtse kliniek
(Van een onzer redacteuren)
"I^ANDAAG is het honderd jaar geleden, dat de eerste patiënten werden
V opgenomen in het Nederlandsch Gasthuis voor Ooglijders te Utrecht,
de eerste ogenkliniek in Nederland, gesticht en vermaard geworden door
de wereldberoemde physioloog Franciscus Cornelis Donders die met de
Duitse psysioloog Von Helmholtz en de Berlijnse oogarts Von Graefe tot
de grondlegger van de moderne oogheelkunde wordt gerekend.
Het jubileum van het gasthuis kan daarom niet worden losgemaakt van
de figuur van Donders, de man, aan wie het mede te danken is, dal
Nederland op het ogenblik het laagste blindengetal ter wereld heeft. Want
hij is het geweest, die wist te bewerken, dat aan alle Nederlandse universi
teiten een hoogleraar in de oogheelkunde werd benoemd, die op hun beurt
vele bekwame leerlingen kweekten, die ook in niet universitaire centra.
Brillen van
toen en nu
Ter gelegenheid van het honderd
jarig bestaan van het Nederlandsch
Gasthuis voor Ooglijders wordt van
7 november tot 6 december in het
universiteitsmuseum in de Trans
te Utrecht een tentoonstelling ge
houden, waarop de vorderingen in
de oogheelkunde gedurende een
eeuw worden geïllustreerd. Men
vindt er oude en nieuwe instrumen
ten, brillen uit verscheidene pe
rioden, belangrijke boeken, portret
ten. enz. enz. De tentoonstelling is
geopend op werkdagen tussen 14.00
en 17.00 uur.
De levensgang van Donders is boeiend
Hij werd geboren op 27 mei. 1818 als tien
de kind in een Tilburgs gezin. Toen hij
een jaar was, stierf zijn vader, en
moeder en zijn negen zusters belastten
zich met zijn opvoeding. Tien paar vrou
wenogen volgden nauwlettend zijn ge
dragingen en tien vrouwen probeerden
hem de baas te blijven. Dit lukte tot de
jonge Franciscus Cornelis de leeftijd van
zeven jaar bereikte. Toen gaf de moe
der het op en zij deed hem op school bij
meester Panken in het dorp Duizel. Hij
leerde daar zo ijverig en hij was zo vlij
tig, dat hij op zijn elfde jaar tot onder
meester werd benoemd. Twee jaar later
was hij wel in Duizel uitgeleerd en hij
stond op het punt naar Luik te gaap
om voor priester te studeren, toen er
oorlog uitbrak tegen de Belgische opstan
delingen. Van de studie kon niets komen
en omdat hij toch verder moest leren
werd hij naar een Franse school gezon
den.
Maar Franciscus Cornelis was bui
tengewoon leergierig. Toen hij be
merkte, dat het zuiden hem niet veel
meer kon leren, „trok hij Noordwaarts
over de verre, brede rivieren om voor
het eerst de stad te betreden, die hij
in zijn verder leven met zijn naam
beroemd zou maken. Want met de
studie waarmee hij er als kwekeling
van de School voor Militaire Genees
kunde en aan de universiteit een be
gin maakte, begon de knaap zich te
ontpoppen tot de man, wiens rijzige
gestalte en indrukwekkend voorko
men, wiens van schier profetische
kracht getuigende blik en voordracht
weldra de aandacht in de wereld der
wetenschap zou vragen."
Zijn ster steeg snel. „In het hoog-we
tenschappeliik Utrechts milieu, dat voor
taan het zijne zou blijven en voor 'n niet
gering gedeelte zijn stempel zou dragen,
voelde de jongeman zich als een vis in
het water. Hij bleef er vrijwel ononder
broken werken, steeds nieuwe banen zoe
kend, en vindend, voor de wetenschap
van het leven in het algemeen en vooi
de oogheelkunde in het bijzonder."
OOGSPIEGEL
Tegen hel midden van de negentiende
eeuw verkeerde deze wetenschap nog in
een bijzonder primitieve staat. Van we
tenschappelijk onderzoek was al evenmin
sprake als van een leidraad voor het
werk der brillenslijpers. „Donkers eerste
onderzoekingen van het oog dateren van
1845 en vallen juist in een tijd, waarin hij
met vertaalwerk in zijn behoeften moest
voorzien en zijn belangstelling voor het
kostbaarst kleinood der menselijke orga
nen werd geprikkeld."
In 1848 werd Donders benoemd tot bui
tengewoon hoogleraar aan de njksuniver
siteit te Utrecht. En drie jaar later zou
een buitenlandse reis aanleiding worden
tot het stichten van zijn ogenkliniek.
In 1851 reisde Donders naar Engeland
om daar de eerste wereldtentoonstelling
en klinieken te bezoeken. Daar hoorde hij
van de beroemde oogheelkundige Al-
brecht von Graefe. dat Hermann vom
Helmholtz in Koenigsberg de „oogspie
gel" had uitgevonden. Met dit instru
ment is het mogelijk het inwendige van
het oog te bekijken. Deze uitvinding is
zeer belangrijk geweest en het jaar 1851
wordt sindsdien beschouwd als het ge
boortejaar van de moderne oogheelkunde
Donders vestigde zich na zijn thuis
komst in Utrecht als oogarts. Dc patiën
ten stroomden naar hem toe. Met zijn
leerlingen ging hij ijverig onderzoekingen
met de oogspiegel verrichten en de re
sultaten waren wonderbaarlijk. Wat hij
wenste was een kliniek waar hij iedereen,
die ooglijder was kon helpen, een kliniek
met specialisten, waar op grote schaal
onderzoekingen konden worden gedaan.
Tot de oprichting daarvan nam hij het
Initiatief. In 1858 kreeg hij van een aan
tal particulieren de beschikking over
40.000 en van dat geld werd een huis
gekocht. Het Nederlandsch Gasthuis voor
Behoeftigen en Minvermogende Ooglij
ders was opgericht.
SPECIALISTEN
Van stonde af aan trok de kliniek, die
zeer modern was ingericht en van de
nieuwste hulpmiddelen voorzien, vele
bezoekers. Vele buitenlanders kwamen
naar Utrecht en de inrichting werd spoe
dig wereldvermaard, mede door de spe-
Betere zoetstof ontdekt!
Goed nieuws voor hen die geen
suiker mogen gebruiken (diabetici,
slanke lijn) I
In Amerika is een nieuwe zoetstof
ontdekt, met zulk een zuivere smaak
dat men in de hele wereld enthousiast
is. Aanvankelijk was dit nieuwe middel
vrij kostbaar, maar door Chefaro wordt
zij nu onder de naam Sucrose voor
een billijke prijs beschikbaar gesteld.
i« <L hele wsrsU snthsusiasl is I
cialisten die er werkzaam waren. Donders
was zo gelukkig uitnemende medewer
kers te vinden. Eén van hen was dr
Herman Snellen Sr., een voortreffelijk
operateur en uitvinder van instrumenten
Ook dient genoemd te worden zijn on
overtroffen amanuensis Kagenaar, die de
prachtigste instrumenten kon vervaardi
gen. In 1862 werd Donders benoemd tot
hoogleraar in de physiologie te Utrecht
Hij bleef directeur van het gasthuis toi
1883 en werd toen opgevolgd door Snel
len, die intussen tot hoogleraar in de
oogheelkunde was benoemd. Donders en
Snellen hebben een grote invloed op de
ontwikkeling van de ophthalmologic uit
geoefend. Nog maakt iedere oogheelkun
dige van hun vondsten gebruik.
De lijst van directeuren van de kliniek
is niet lang. Maar het" is een lijst van
uitnemende mannen, beginnende met
Donders. Na Donders kwam Snellen Sr.
en hij werd opgevolgd door zijn zoon.
Op Snellen Jr. volgde de beroemde prof.
dr. H. J .M. Weve en thans zwaait prof.
dr. J. ten Doesschate de scepter.
In de afgelopen eeuw is in het gast
huis een zeer grote hoeveelheid oog
heelkundig werk verricht. Het aantal
jaarlijks ingeschreven patiënten op de
PROF. DR. F. C. DONDERS
grondlegger van dc modem
oogheelkunde
polikliniek, dat in de eerste jaren circa
1000 bedroeg, groeide allengs tot veel
meer dan 13.000. Het aantal klinisch ver
pleegden, dat in de eerste decennia 300
tot 400 per jaar bedroeg, steeg in het
laatste decennium tot 1300 1400 per
jaar en het aantal oogheelkundige ope
raties steeg van 300 tot 1600 per jaar.
In de honderd jaren vart het bestaan
werden op de polikliniek in totaal inge
schreven 608.921 patiënten, van wie er
67.772 in de kliniek werd verpleegd mei
1.492.450 verpleegdagen. In totaal werden
63.230 grote operaties verricht.
In de loop van de jaren hebben man
nen van naam in het gasthuis gewerkt
Mannen als Landolt en Roller, van wie
de laatste de locaal-anaesthesie in de ge
neeskunde heeft ingevoerd door de toe
passing van de cocaïne. De eerste ope
raties onder locale ongevoeligheid wer
den in het Utrechtse „ooghuis" verricht.
Genoemd moeten worden oogheelkun
digen, die in latere decennia daar hun
opleiding hebben gehad of er werkzaam
zijn geweest: de latere hoogleraar in de
oogheelkunde te Groningen prof. dr. G.
F. Rochat, de bekende geneticus dr. P.
J. Waardenburg, de medicus-historicus
dr. G. ten Doesschate en voorts dr. F. P.
Fischer, die, voor het Hitlerregiem uit
Duitsland uitgeweken gaarne werd wel
kom geheten in het ooghuis en zich voor
al op het gebied van de research ver
dienstelijk heeft gemaakt. En bovendien
heeft dc oud-hoogleraar van Batavia
prof. A. W. Mulock Houwer sinds zijn
repatriëring een elf jaren zijn krachten
aan het gasthuis gegeven.
Donders' schepping bestaat vandaag
hónderd jaar. En het is goed naast het
zegenrijke werk, dat het Utrechtse gast
huis heeft mogen verrichten, ook óe
man te gedenken, die tot de oprichting
de stoot gaf. Toen hij in 1889, een jaar
na zijn ambten te hebben neergelegd
grave werd gedragen, werd hij herdacht
als een „heros der wetenschap, een
doener der mensheid, een der meest har
monisch ontwikkelde mensen, die Neder
land wellicht ooit heeft bezeten
Donders leefde uit diepe bewogenheid
met de mensheid. En die bewogenheid
sprak vooral duidelijk uit het eerste jaar
verslag van zijn dierbare gasthuis,
enkele regels schreef hij daarin neer
hem er toe dreef zich in te zetten v
de mens, die ooglijder is. Hij schreef
„Ik heb de man gezien, die zijn
leven met blindheid afgesloten wi
de, en erkentelijk jegens God een
nieuw tijdperk van levensgeluk voor
zich geopend zag. Ik zag de nijvere
ambachtsman, die zich gedoemd zag
het broo([ der genade te eten, en
thans voor zich en de zijnen 'weder
om het eigene zij het ook karige brood
verwerven kon. Ik heb de juichtonen
gehoord van de jeugdige moeder, die
nog nooit haar eigen kind had
schouwd, en niet ophield hel pas
geopend .oog met onuitsprekelijke
tveelde op dat dierbare gelaat te doen
rusten. En ik heb de blijde verwach
ting bespied in het oog van het niet
meer jeugdig kind, dat nog leren
moest hoe Gods lieve natuur zich het
liefst en daarom ook het schoonst in
het kinderoog afspiegelt."
20.000 VIERKANTE METER GLAS!
Eerste paal is
nu
geslagen
R.A.I.-JUBILARIS
Onmiddellijk na het slaan van
de eerste paal van het nieuwe
RAI-gebouw herdacht de Vereni
ging de RAI het vijfentwintigjarig
jubileum als hoofdbestuurslid van
haar voorzitter, de heer Egon F.
Eriksson. Het samenvallen van
beide gebeurtenissen was zeker
geen toevalligheid. Van het begin
af aan heeft »de thans zestigjarige
jubilaris als geen ander geijverd
voor de totstandkoming van het
nieuwe tentoonstellings- annex
congresgebouw van Neerlands
hoofdstad.
Toen de nog Jeugdige heer
Eriksson in juni 1933 zijn intrede
deed in het bestuur van de ver
eniging, was dit in de kwaliteit
van voorzitter van dc afdeling
grossiers in automateriaal. De sa
menwerking tussen branchegeno
ten had van meet af aan zijn aan
dacht en het is mede aan zijn stuw
kracht te danken, dat in 1939 de
eerste overeenkomst tussen groot-
en kleinhandel tot stand kwam.
In de jaren dertig ontpopte de
heer Eriksson zich als een pionier
van de massa-motorisering in ons
land door het in omloop brengen
van lichte motorrijwielen. Na de
oorlog werd hij dc promotor van
de gemotoriseerde fiets, die als
„bromfiets" alom in den lande ge
meengoed is geworden
Bij zijn veelzijdige ervaring op
hel gebied van de wegtransport-
middelenhi,-nche o.m. opgedaan
als directeur van de afdelin
gen automobielen, motorrijwielen,
bromfietsen, rijwielen en onder
delen van R. S. Stokvis Zonen
te Rotterdam voegde hij een
nimmer aflatende belangstelling
voor het organisatiewerk in de
breedste zin. Na van 1949 af voor
zitter van de afdeling motorrijwie
len van de RAI te zijn geweest,
werd hij in 1952 gekozen tot al
gemeen voorzitter van de RAI,
die hij o.m. vertegenwoordigt in
de commissie voor automobielbe-
langen in Nederland en in het
overleg van de Europese auto
mobiel- en motorrijwielindustne.
Voor zijn vele verdiensten is de
heer Eriksson vanmiddag de gou
den Leonard Lang-penning uitge
reikt, dc hoogste onderscheiding,
die de RAI kan verlenen. Zij ont-
I leent haar naam aan dc stichter
van het huidige RAI-gebouw aan
I de Ferdinand Bolstraat en is be
halve aan hem nog nimmer aan
I een ander toegekend.
(Van onze speciale verslaggever)
Toen vanmiddag de eerste paal
van het nieuwe R.A.I,-gebouw in de
grond werd geheid, kwam aan een
lange lijdensweg een einde. Amster
dam krijgt nu zijn meer dan vier
hectaren grote tentoonstellingshal
len, zij 't voorlopig nog zonder con
gresgebouw en dé veel besproken,
ondergrondse garage. Bijna zestien
miljoen gulden gaat dit pronkstuk
van de ..Nederlandse Vereniging De
Rijwiel- en Automobielindustrie"
kosten, waarbij het aandeel der ge
meente Amsterdam elf miljoen be
draagt. In haar grootste afmeting be
draagt de lengte 217,5 en de breedte
195 meter.
Het ip 1961 af te leveren deel van het
RAI-complex heeft een vloeroppervlakte
van ongeveer vijfenveertigduizend vier
kante meter. Het omvat vier grote ten
toonstellingshallen, een /aal voor klei
nere exposities, een cafe-restaurant, be-
drijfskantoren, bureaus voor het vereni
gingssecretariaat, vergaderzalen, dienst
ruimten en vier woningen. Het congres
gebouw, dat er aanvankelijk bij was ge
pland, zal vanwege de Bestedingsbeper
king pas op een later tijdstip Kunnen
worden gebouwd en totdien zal de zui
delijke gevel een „onvoljooide" indruk
maken.
De ligging van het RAI-compiex zoals
deze op 't ogenblik na vele wijzigingen
en veranderingen is vastgesteld, mag in
elk opzicht ideaal genoemd worden Vóór
het tentoonstellingsgebouw komt een
zal worden genoemd. De omzoming
krijgt haar vorm door brede parkeer-
stroken en er is een overvloed van ruim
te om uitbreidingsplannen te verwezen
lijken. Achter het gebouw, aan de
Amstel, zal reeds in de naaste toekomst
een geheel nieuwe stadswijk, die Buiten-
veldert heet, verrijzen.
In het grote complex neemt de enorme
tentoonstellingshal door vorm cn afme
ting een dominerende plaats in. Het dak
van deze hal is paraboolvormig gebogen
en wordt gedrager door een groot aantal
stalen spanten, ondersteund door heton
nen jukken. De overige hallen zijn door
de architect, de heer A. Bodon, in open
verbinding met de hoofdhal gebracht. I>e
bovenbouw, een staalconstructie, wordt
afgedekt door lichte betonplaten, welke
van daklichten zijn voorzien. De onder
bouw is van gewapend beton, evenals
het skelet van de overige delen van het
Met dit nieuwe RAI-gebouw wordt een
ruim zestigjarige traditie voortgezet, die
begonnen is in het vroegere Paleis voor
Volksvlijt aan het Frederikspleln met
?en rijwieltentoonstelling, «evolgd dooi
een auto- en motorexpositie, (n 1921 werd
de tegenwoordig», tentoonstellingshal aan
de Ferdinand Bolstraat in gebruik ge
nomen, door dc toenmalige voorzittei,
de heer Leonard Lang, als „een tijdelijke
voorziening" geschetst. De Tweede We
reldoorlog en de prioriteit, die de wo
ningbouw daarna genoot, zijn er o.m
oorzaak van. dat de uit haar gebouw-
gegroeide RAI zo lang op de verwezen
lijking van haar uitbreidingsplannen
heeft moeten wachten.
Werd het RAI-geboüw destijds primair
gesticht voor het organiseren van rij
wiel-, motor- en autotentoonstellingen, al
meer dan twintig jaar lang biedt de
RAI onderdak aan een veelheid van
expositie^ en vakbeurzen. Vooral op du
laatste facet zal in de toekomst het oog
worden gericht. Door de moderne outil
lage van het nieuwe gebouw hoopt het
RAI-bestuur zowel nationale als inter
nationale tentoonstellingen tc kunnen
Het RAI-gebouw vormt een aparte
naamloze vennootschap, waarvan de Ver
eniging de RAI de enige aandeelhoudster
is. Deze N.V. zal straks als beherend ven
noot optreden vai. de commanditaire ven
nootschap Het RAI-Gebouw, waarbij de
gemeente Amsterdam financieel is ge-
Mijnhardt's Zenuwtabletten
(Vervolg van pagina 5)
Gericn dc houding uan de socialisten
tegen de motie Engelbertink wa
opvallend dat de K.V.P. fractu
slotte voor de motie van de hee\
deling stemde. Een r.k. ochtendblad ,J)e
Volkskrant" had er nog op geu-ezen
dat de twee moties evenveel op elkaai
leken als uutte wijn op rode wijn. Maai
de heer Engelbertink (kath. v.) rede
neerde in de trant vanliever wat dar
niets. De heer Biesheuvel (a.r.) wai
daarover hoogst verbaasd, omdat de
socialisten in de2e motie te v
nadruk leggen op een redelijki
mensvorrning in de landbouw,
de regering normbedragen heeft
gelegd. Deze motie tendeerde, naa
mening, in de richting uan een
rnenspolitick, waarbij de socialisten al
leen leiten op de factoi
op factoren grond en kapitaal. Over deze
fundamentele kritiek heeft de K.V.P
geen woord gesproken en daarom t
we nok op dit punt in het duister
de houding uan deze fractie. De
Vredeling (soc.) werd ten slotte
genome
SGP.
:t de i
nkele V.V.D.-i
de A.R
Motie De Ruiter
De motie van de heer De Ruiter
(c.h.) was ongetwijfeld dc meest vei
gaande. De C.H. afgevaardigde wildi
van een gedeeld marktrisico niets weten
Bovendien wilde hij de garantiebasu
voor de akkerbouw verbreden door ook
garantieprijzen voor vlas erj koolzaad
vast te stellen Minister Vondeling had
eergisteren reeds laten weten dat hij
budgettaire bezwaren had tegen dit t
stel Het werd bij zitten en opstaan
worpen De K.V.P.. P.v.d.A. en
stemden tegen. Wat de A.R. betreft: de
heer Biesheuvel zeide wat de i
garantie betreft, zijn eigen motie, beter
te vinden. Daaruit bleek dat deze frac
tie ook heeft voor de budgettaire m
lijkheden, waarvoor de regering is
plaatst. De vlasontwikkeling wilde
heer De Ruiter nog „even" aanzien,
heer Biesheuvel was echter tegen
voorstel De Ruiter om ook voor kool
zaad een garantieprijs te garanderen
De meeste hoeren hebben, zo zeide hij,
het koolzaad reeds in de grond. Ook
de heer Engelbertink (kath. v.) zeide
dat de motie De Ruiter niet vooi
voering vatbaar was.
Motie Biesheuvel
De A.R fractie wilde de eerste
cent in het verschil tussen opbrengst-
prijs en garantieprijs voor rekening van
de overheid laten. Mocht dit verschil
groter worden, dan wilde de heer Bies
heuvel nader óverleg tussen regering
en parlement. De A.R. fractie
dus de internationale ontwikkeling nog
aanzien, alvorens een definitieve
uitspraak over het delen van het markt
risico tc doen. De fracties der K.V.P.
v.d A stemden tegen deze motie
varen van mening dat deze motie
rekkender was dan de motie Engel
bertink en Vredeling, waarin het markt-
voor een jaar was aanvaard. De
heer Biesheuvel stelde daarentegen dat
deze moties een aantasting van het re
geringsbeleid waren, terwijl zijn voorstel
de bedoeling had de ontwikkeling nog
De tweede motie die werd aangenomen
was die van ds. V. d, Zaal (a.r.) over
de afvloeiingsregeling voor de IJssel-
meervissers. De gehele Kamer ging daar
mede akkoord.
PooW onderwijshervorminj
naar Russisch voorbeeld
Het Poolse parlement heeft gisteren
:n wetsvoorstel goedgekeurd, dat
reorganisatie van het middelbare
derwijs inhoudt, naar het model vai
jongste hervormingen in Rusland. Het
gaat erom, de school dichter btj het leven
brengen en de afstand tussen handen
arbeid en geestelijk werk te verkleinen
Bestaan Instituut stond op het spel
voor Praeventieve Geneeskunde te Leiden heeft ingediend dezer
dagen publiceerden we hierover een bericht aanleiding heeft gegeven
tot verschillende onjuiste geruchten. Aangezien het instituut een algemeen
belang dient (het ressorteert onder het Praeventiefonds, dat wordt gevormd
door gelden van werkgevers en werknemers)
doen, op het ontslag terug te komen.
goed aan te
Uiteraard kwam het niet „uit de lucht,
-allen". Er was sprake van een conflict
situatie, die al enkele jaren duurde en die
zich steeds meer toespitste. Partijen in
dit conflict waren directie en bestuur
van het instituut enerzijds cn weten
schappelijke medewerkers anderzijds.
Het ging in feite om het bij uitstek on
afhankelijke karakter, dat wetenschap
pelijk werk nu eenmaal kenmerkt. Di'
behoeft een goede teamgeest uiteraard
niet uit te sluiten. Integendeel! Ten slotte
kan wetenschappelijk werk slechts worden
uitgevoerd in een wederzijdse waarde
ring van eikaars capaciteiten en ervarin
gen-
Het conflict nu Is ontstaan doordat di
elf9tandige karakter van het specialisti
sche werk niet verenigbaar bleek met de
wijze, waarop het bestuur en vooral ook
de directie van het Instituut de supervi
sie meenden te moeten Interpreteren.
Intimidatie
De verhoudingen werden wel In zeer
sterke mate benadeeld door een sfeer van
Intimidatie. Het bljjkt dat de medewer
kers van het Instituut zelfs met het ver
breken van hun dienstverband werden
bedreigd indien z(j hun werk niet precies
overeenkomstig de wensen van de direc
tie uitvoerden en dal het bestaan van
het Instituut zelf op het spel kwam te
ren steeds mrrr gespannen toestand
kwam, die niet bepaald bevorderlijk wa»
voor een Juiste uitvoering van het werk.
Het bestuur van het Instituut heeft
blijkbaar de verantwoordelijkheid voor
de gang van zaken niet langer willen dra
gen en zijn ontslag aangeboden Het be-
Uuur van het Praeventiefonds zal twee
onafhankelijke personen verzoeken de lo
pende zaken te behandelen.
Voorts verzocht het laatstgenoemde be
stuur de minister van social? zaken en
volksgezondheid enige personen aan te
wijzen, die een rapport uit zuilen moeten
brengen over de taak, de plaats en de
-tatus van het instituut, alsmede over het
•oekomstige beleid en een toekomstig
researchprogramma.
Commissie van onderzoek meent:
WOOR HET Nederlandse onderwijs en dan vooral gelet op het VHMO,
is het nut van de televisielessen nog niet duidelijk- De door het departe
ment van onderwijs, kunsten cn wetenschappen gevormde commissie voor
onderzoek inzake schooltelevisie Heeft zich nog geen mening gevormd, maar
óe voorzitter, drs. E Pelosi S.J., ziet verschillende bezwaren, waardoor
eigenlijk de onderwijsfilm op het ogenblik belangrijker lijkt als verrijking
v an het lesgeven door ..levende' beelden
Maar televisie is er als medium en daarom blijft het nodig zich er op
'e bezinnen, in hoeverre dat medium bruikbaar is bij het onderwijs.
Zo voorzichtig drukte drs. Pelosi zich I Heel misschien zullen er over enkele
uit toen hij gisteren op de eerste dag maanden de eerste proeven kunnen wor-
van een conferentie over- het gebruik drn genomen, maar verder is het nog
audiovisuele hulpmiddelen bij het i niel. Als bezwaren ziet de commissie,
VHMO, uitgeschreven door het Contact
centrum Bedrijfsleven-onderwijs
Woudschoten in Zeist gehouden, sprak
over het onderwerp „Verwachtingen
het onderwijs t.a.v. televisie".
De commissie, die onder leiding
drs. Pelosi van januari j.l. af wi
heeft al een werkplan ingediend bij het
departement, maar dit is nog niet in be
handeling genomen, waarom men nu
bezig is een eenvoudiger plan voor te
bereiden Er wordt in geen geval reke
ning mee gehouden, dat schooltelevisie
ooit zou kunnen voorzien in een leraren
tekort.
Commentaar
Waagstuk
De AVRO heeft het gewaagd, een
televisievoorstelling te geven van Dylan
Thomas' navrante spel „Onder het Melk
woud" in de vertaling van Hugo Claus.
Om twee redenen noemen wij dit een
waagstuk, ten eerste om de ongelooflijk
moeilijke techniek om in de kleine
ruimte van de Vi tusstudio een gans
dorp met 50 meespelenden aannemelijk
te maken en ten tweede om de inhoud
uan dit merkwaardige fragmentarische
Er is al zeer veel geschreven over
de opvoering door de Nederlandse Co-
medie, die wij nu op het beeldscherm
kregen te zien. Volstaan toij dus met
de nadrukkelijke opmerking dat wij een
spel als dit. hoe hoog van artistieke
kwaliteit het ook mag zijn toch beslist
niet voor iedereen aanvaardbaar achten
en dat wij het een groot bezwaar vinden,
dat kinderen indien zij niet onder toe
zicht zijn, toch maar de kans krijgen de
taal van dit stuk aan te horen.
Voor de prestatie die de acteurs en
actrices in de benarde ruimte leverden,
de voortreffelijke regie van Ton Len-
sink, de meesterlijke decors van Peter
Zwart en het zeer mooie camerawerk
hebben wij alle lof.
De kijkers maakten vanavond kennis
met de nieuwe tijdelijke Avro-omroep-
ster Goutje Kanbier. die voorlopig
Ageeth Scherphuis, die haar eersteling
verwacht, zal vervangen.
Goutje liet niet merken, dat ze een
beetje plankenkoorts had; ze heeft trou
wens op Curagao, dat zij in augustus
jl. verliet al in kinderprogramma's ken
nis gemaakt met de camera.
Aambeien?
neem Hemotabs
de nieuwe behande
ling van binnen uit.
televisicles leerlingen én leraar
passief maakt, dat dc leraar zijn positie
in de klas tijdelijk uit handen moet
geven en dat hij niet In staat is, de les
te onderbreken of tc herhalen, zoals dat
wel met een onderwijsfilm kan worden
gedaan.
De vraag blijft ook, of bij een televisie-
les wel voldoende contact tussen de le
raar in de studio en de leerlingen in
de klassen zal ontstaan: het is al zo
moeilijk voor een leraar, het contact met
alle leerlingen in de klas zelf te be-
Voorts vraagt men zich af, of tele-
visielessen in het schoolrooster zijn in
tc passen. Misschien zou men nog het
meest hebben aan televisiefilms, die nog
eens gedraaid kunnen 'worden op een
eigen projectie-apparaat en die para-
scholaire onderwerpen behandelen. Uit
zendingen daarvan zouden dan ook bui
ten de schooluren kunnen vallen.
vanavond
0 Bij de NCRV is het vrolijke avond,
die om 8 uur begint met een muzikale
show, om 8 55 uur het familiespel „Wie,
wat, waar?" brengt cn om 9.30 uur ge
zellige grammofoonmuziek. Om 10.10
uur wordt de serie „Oude orgels in
Noord-Duitsland" voortgezet met een be
zoek aan Lüneburg, waar Volker Gwin-
ner in de St. Johanniskirche composities
van George Böhm speelt.
0 Het Radio Kamerorkest treedt om
8.05 uur op in het AVRO-programma.
Andor Földes is dirigent en pianosolist.
U hoort de symfonie ln Bes no. 102 van
Haydn, het planoconcert no. 1 van Beet
hoven en de 35ste symfonie in D van
Mozart. Om 9.25 uur: het hoorspel „Het
huis aan de haven" door Manuel van
vanavond
hebt o
i simpel vrijwel smaakloos tabletje
n glas water ls alles wat U nodig
li pUn en ongerief te verlichten.
Zalf en zetpillen zUn overbodig. Met hun
werking van binnen uit, doen Hemotabs
de zwellingen slinken en bevorderen zo
de genezing. Ze zijn bovendien zacht
laxerend en helpen zodoende de normale
functies herstellen. Zo belangrijk voor
volkomen herstel van Aambeien en lang
durige vrijwaring van pUn.
HEMOTABS
Officier ontving
augurken
boete
'wee maanden gevangenisstraf,
irwaardelijke proeftijd van een
ontslag uit de militaire dienst zonder
ontzetting uit de bevoegdheid om bij de
gewapende macht te dienen, dat is
is dat de krijgsraad te velde
gistermiddag velde over een korps-
administrateui van het infanterie schiet
kamp te Harskamp. Van de grossier van
het legerkamp had hij diverse levens
middelen aangenomen Ook heeft hij
maal een huurauto gebruikt op kos-
van dezelfde grossier,
raadsman wees erop, dat de huii
houdster van zijn cliënt de goederen 1
ïngst had genomen en dat de korpi
administrateur zelf ze nooit heeft ge-
Honderd gulden boete, subsidiair 20
dagen hechtenis voor het aannemen van
giften kreeg een reserve le luitenant,
die president wa* van de officiersmes,
in het kamp. De grossier liet bij hem
en aantal flessen augurken en potten
ippelmoes thuis bezorgen en hoewel de
luitenant tot tweemaal toe hem de reke
ning vroeg, kwam deze niet.
Cycloon. Vermoedelijk hebben bijna 500
mensen het leven verloren bij een cycloon
die de kuatstreken van de Paktstaanae
provincie Dacca heeft geteisterd, aldus
'a Kwaliteitsproduct san da Wybart-fabflakaiL 70 an 90 cL alléén bij Apotliakira an Oroglstan
0 Minister Klompé is vanavond gast
in de KRO-Studio. Zij wordt om 8.20
uur ontvangen door Hannle Lips en
Louis Fréquin. Om 9 uur het jeugdpro
gramma Testplaat, om 9.25 uur vertelt
ritmeester J. Gruppelaar weer bij een
bezoek aan een Haagse rijschool en ten
slotte herdenkt Leo Riemens de compo
nist Puccini.
Programma voor morgen
VRIJDAG 7 NOVEMBER lSfel
Hilversum I, 402 m. 746 kc/s. NCRV:
7 on Nws en SOS-bcr 7 10 Gram 7 40 Idem
7 50 Een woord voor de dag 8 00 Nws 8 15
Gewijde muz 9 00 V d zieken 9 30 Gram
9 35 Waterst 940 V d vrouw 10 15 Gram
10 30 Morgendienst 11.00 Gram 1130 Voor do
oudere luisteraars 12 00 Sopraan en plano
12 30 Land- en tulnbouwmeded 12 33 Llehte
muz 12 53 Gram of act 13 on Nws 13 15
Lichte muz 13 15 Gram 14 20 Omr ork 15 15
Voordracht 15 35 Lichte muz 16 00 Tuln-
houwprnntje 16 15 Gram 16 25 Instr kwintet
17 00 Voordracht 17 20 Vocaal ens 17 40
Beursber 17 45 Gram
18 00 Muziekcorps 18 20 Licht progr 18 50
-■ ,n hp,
Radiokrant
0 00 Nieuwe
50 Oil hel en
30 Ter Introductie
kunst, klankbeeld 22 45 A\
23 00 Nws 23 15 Kunstov.
23 35—24 00
c/i. VARA:
Vi uw 11 00 Si
r Amus muz AVRO 1200 Lichte muz
12 20 Rcgerlngsultz: Landbouwrubrlek Hoe
'rn boer tn Moordrecht waterleiding kreeg
12 30 Land- en tulnbouwmeded 12 33 Snort
en prognose 12 50 Pianospel 13 00 Nws 13 15
Meded en gram 13 25 rian«muz 13 55 Roug
her 14 00 Harpkwlntot 14/0 Voordracht 15 00
Gevar progr VARA 16 00 Muzlekrevuo
16 30 V d zieken 17 00 V d Jeugd 17 30 Roe-
i v d Jeugd 1910 Jantmuz VPRO-
Iet platteland nu. caus 19 45 Tn«ta!la-
G Ch Dulnker te Hoogvliet rep
'PRO-nws 20 00 Nws 20 05 Rookbespr
t 20 35 Regertngsuttz De Vi
Jfgal -
SchUrmann.
legenwoordlger bH de Ver Naties 20 45
Atoom, cnus VARA 2100 Villa Sl-
In. hoorapel 21 20 Rltm muz 21 45 Lleht
Prokofiev De liefde v
l<-n Opera In 1 proloog
een aprookjesapel va
-ig Klover. de* konl™
land. I^tko Knroshetz.
Carlo Gozzl
inn; Leander.
lak bariton:
iko. bariton:
helle tovenaar 7-dravk" Kot
a Morgana een hek«. Vandra Guerlo-
h. sopraan: Llnetto. Nleoleltn en Ntnet-
de prinsessen, die In de sinaasappelen
borgen jtjn. Vanda Zlkheri. Rogena
vak mexxo-sopraan en Sonla Khorhe-
sopraan Kreonta. de kokkin. Fride-
Lupshn. bas: rarfarello. een duivel.
Vladimir Dolntehar. ba« Smeraldlne. zwar-
nvln. Elza Karlovatz. mezzo-sopraan"
r-nmonlemeefer. Slavko Shtrukel. te-
De heraut. Simeon Tzor. har.- Toe
dokter# hot
i Orkest" rrTkr
Opera LJublJai
Dirigent: Bogo Leskovtch
