Lekkerste
sha
gin
Nederland
W ■jij
gSTte
Groot succes, ondanks
terugval naar
A gegevens naar „huis"'
aarde
WAT?
Van uur
tot uur
Cape Canaveral: Ted Gordon
knauwe op zijn sigaar
c
s Radio seinde belangrijke
Tanker had uitloopbaan
van 32 meter niet nodig
Jeugdspaarwet leverde
70.000 contracten op
MAANDAG 13 OKTOBER 1958
PIONIERgrootse Amerikaanse prestatie
*8aruc itlUaJ
tv°'de „Pioniei
gjtomen, zoi
sz
;t g( AL HEEFT DAN DE TWEEDE RAKET, die de Amerikanen in de richting
krejf*- van de maan hebben afgevuurd, haar doel niet bereikt, de lancering is
sWeen enorm succes. Voor het eerst heeft een aards voorwerp zich van de
eId<barde „losgemaakt". Nu betekent dit niet in de strikte zin des woords, dat
.Pionier I" geheel buiten de invloed van het aardse graviteitsveld is ge-
de eerste enthousiaste berichten uit Cape Canaveral werd
ksp^gemeld. Ook de maan bevindt zich ten slotte in dit zwaarteveld. Ware dit
veiniet het geval, dan zou de maan onmogelijk een baan om de aarde kunnen
w%eschrijven.
do« Het maanvaartuig bleef dus binnen
rok'He aantrekkingskracht van de aarde,
"maar door zijn enorme snelheid is
de „kinetische" energie die het kon
opbrengen, groter geworden dan zijn
potentiële". In meer begrijpelijke
taal: de energie van zijn van de
2. iarde afgerichte beweging is
groter geworden dan de energie die
het voorwerp heeft doordat de aarde
^ïet aantrekt.
net jg en dit is van grote betekenis
3—v_ de mens voor het eerst gelukt de ba
f—lans tussen potentiële en kinetische
1—fcnergie. die tot dusver altijd naar de
0kant van de potentiële doorsloeg, naar
3Hde andere kant te laten doorslaan.
aarde waarop de Pio-
kunnen bereiken, was
lijn snelheid zo groot zou moeten
dat hij de zwaartekracht van de
onen blijven trotseren, tot-
ngekomen in het veel klei-
krachtveld van de maan. Dit mis-
echter door twee oorzaken: de
nier ging iets trager van start dan
bedoeling was en doordat hij enigs-
s afweek van zijn route, werd de reis
nger en de invloed van de „maan-
aartekracht" geringer.
Jukt!
Wat nu?
Toen de geleerden van de waarne
mingsposten te horen kregen, dat de
Pionier noch in een baan om de maan
zou gaan draaien, noch op die planeet
hu:
Zaterdag 09.42 uur. Met een begdnsnel-
j^Jheid van 40.000 kilometer per uur verlaat
de eerste maanraket, die werkelijk een
eind in de richting van de maan zal komen,
l®.®'de lanceerbasis te Cape Canaveral. Alles
ZW verloopt naar wens. Men is enthousiast
00' over de start.
«Ir. Washington meldt ruim een uur later
dat de pionier zich op ongeveer 70.000
kilometer van de aarde bevindt en dal
uit de eerste ontvangen gegevens blijkt
vaJdat hij misschien iets afwijkt van de be-
doelde baan.
Te: Tegen het middaguur tTeedt het volg-
rge,«tation op Hawaii in werking. Alle in-
gi it rum enten in de satelliet werken geheel
)0j( volgens plan. De temperatuur in de Pio-
:ijBr.ier blijft stabiel op ongeveer 40 graden
if F., het stralingsniveau komt niet bove
Loi* röntgen per uur.
a! In de loop van de middag houdt prof.
Dunn, president van de laboratoria voo
rijd ruimtetechnologie, een persconferentie
ub Er zijn, zo zegt hij. aanwijzingen dat de
lanceersnelheden iets lager zijn geweest
dan de bedoeling was.
Inmiddels wordt uit de Engelse plaats
Jodrell Bank, waar de grootste telescoop
ter wereld staat, gemeld dat de Pioniei
zich op 80.000 km hoogte bevindt en da
d« positie wordt gevolgd met de nauw
keurigheid van een halve graad. Nooit
heeft een satelliet zulke duidelijke sei
nen uitgezonden.
Het centrale bureau In Californië is
intussen echter tot de conclusie gekomen
dat de baan van de raket ,wat hoger ligt
dan de bedoeling was. Blijkbaar heeft de
zatelliet de laatste trap van de raket iets
te langzaam genomen.
NIET
Dan komt in de loop van de middag de
officiële verklaring: de satelliet zal de
omgeving van de maan niet bereiken.
Men berekent de geschikste tijd om het
eindraketje te ontsteken en zo te trach
ten de satelliet toch nog in de richting te
brengen.
Voor dag en dauw zondagmorgen heeft
de Pionier ongeveer een derde van de af
stand afgelegd en is nu ver naast zijn
route. De hoop op volledig succes is prak
tisch opgegeven. De snelheid is een paar
procent te laag.
Dan neemt men omstreeks het middag
uur de laatste maatregel die kan worden
genomen: de eindraket wordt afgevuurd,
vanaf Hawaii. De Pionier reageert ech-
I ter niet. De temperatuur is daarvoor door
de afwijkende vlucht te hoog opgelopen.
Zondagmorgen heeft de Pionier 175 000
kilometer afgelegd De snelheid daalt aan
zienlijk. Niet veel later verklaart prof.
Levell: de Pionier moet nu op weg zijn
naar de aarde na zich ten hoogste 130 000
tot 145.000 kilometer van haar te hebben
verwijderd. De grootste hoogte werd be
reikt 27 uur na de lancering.
Maandagmorgen ten slotte komt de
Pionier om de aarde terug. Verbrandt hij
in de atmosfeer ofdraait hij om de aarde'
Tegen de middag weet men alleen maar
dat alle contact is verbroken
H. M. MuDstzrman. agent van de Ne
derlandse Handelmaatschappij hij de
keronderneming Mariënburg n Suric
la op M-jarige laadtijd overleden.
Mogelijk zou de Pionier langs het
krachtveld van de maan schieten en
zich in de ruimte verliezen. Mogelijk
zou hij dan na vele jaren weer eens
worden opgemerkt, als een miniatuur
satellietje.
Misschien ook zou de Pionier terug
keren naar de aarde en als een super-
Spoetnik om de aarde gaan draaien.
Waarbij de afstand tussen de raket
van enkele honderden mijlen tot
150.000 mijl.
De Pionier zou bovendien eeuwig du
rend als een slinger tussen maan en
aarde heen en weer kunnen bewegen.
De satelliet zou niet in het graviteits
veld van de maan komen en door de
aarde worden teruggetrokken, ^fan-
neer de snelheid daardoor nu tot de
oorspronkelijke 40.000 kilometer per
uur zou worden opgevoerd, zou de
satelliet weer uit haar baan om de
aarde worden geslingerd, door de
centrifugale kracht, en weer in de
richting van de maan gaan vliegen.
Dit zou zich tot in het oneindige
kunnen herhalen.
4. Ten slotte en men achtte dit het
meest voor de hand liggend zou de
raket eenvoudig weer kunnen terug
vallen naar de aarde en dan vermoe
delijk in de atmosfeer verbranden.
De gegevens die de Pionier uitzond zijn
zoals wij zaterdag al reeds meldden
door verschillende stations opgevangen.
De bekende geleerde, professor Lovell.
van het observatorium in de Britse
plaats Jorrell Bank berekende zaterdag
dat de Pionier zich voortspoedde met een
snelheid van vijf kilometer per seconde
en met 110 omwentelingen per minuut.
Aangezien de maan zich op een
van 354.000 kilometer in de ruimte be
vindt, moest de raket worden gemikt op
punt dat 220.000 kilometer op de loop
i de r
Alle Amerikaanse geleerden, die zich
met de Pionier bezighouden, hebben na
drukkelijk verklaard dat het enige doel
van het experiment is. de kennis van het
heelal te vergroten. De gegevens zullen
worden doorgegeven aan de commissie
voor bet Internationale geofysische jaar.
Dat deze wetenschappelijke prestaties
voor goed een eind maken aan de geruch
ten als zouden de Amerikanen een grote
achterstand bij de Russen hebben op dit
terrein, behoeft nauwelijks betoog.
De gegevens die de Pionier heeft ver
strekt, betreffen de positie van het ruim
tevaartuig, de snelheid, de radiatie, de
micro-meteorieten die hij ontmoet, de in
wendige temperatuur en de omwente
lingssnelheid. De televisiecamera is niet
in werking getreden, aangezien die was
bedoeld om gegevens over de achterzijde
van de maan door te seinen.
Via een twee-armige antenne, die uit
de Pionier stak, gingen de gegevens naar
de vijf waarnemingsstations op aarde, die
ze voor verdere analyse doorstuurden
naar de centrale post in Californië.
afstand De start van de Pionier was heel
gelukkig behalve de geringe
afwijking, waardoor de raket
net iets te steil omhoog ging
Drs. E. H. v. d. Beugel
Geen compromis
rond EurozeteJ
,De werkwijze van de nieuwe £i
organen loopt door het uitbüjv
een beslissing over de zetel ii
mate gevaar". Dit heeft de staats
secretaris van buitenlandse zaken, drs.
E. H. van der Beugel, zaterdagmiddag
op het congres van de Europese be
weging in Roermond gezegd.
)rs. Van der Beugel noemde de zetel
kwestie een van de voorbeelden, waar
in „nationaal prestige en souvereini-
teit van de zes landen van Klein-
Europa een onevenredige stem heb-
De staatssecretaris verklaarde voorts,
dat de Nederlandse regering een com
promis in de zetelkwestie niet kan
aangaan. „Een compromis kan mis
schien wel een oplossing op korte ter
mijn brengen, maar op lange termijn
zou hierdoor onherstelbare schade ont-
i hij.
Benelux. Invoer in augustus 1633 (v.j.
1966) miljoen, uitvoer 1442 (1373) min.,
invoer uit Nederland in Beigië-Luxe-m-
burg 132 (146) min., invoer vandaar in
Nederland 165 (205) min.
\JIJFENDERTIG MINUTEN voor de lancering van de Pionier werd de
spanning op Cape Canaveral intens. In het blokhuis zaten 65 man
nen voor de eindtelling, de uiterst gewichtige laatste controle voor de
start. Het hoofd van deze controlegroep is de 28-jarige Ted Gordon. Hij
neemt alle beslissingen over het lanceren en over hem wordt verteld,
dat hij niet gauw in paniek raakt. Maar deze keer kauwde hij toch nerveus
op een grote sigaar.
af. Groen is het licht op het bord en
dat betekent dat alles normaal ver
loopt.
Als het rode licht begint te flikkeren is
er iets mis. Dan wordt nagegaan in
welke ploeg de fout is gemaakt en de
chef van deze ploeg moet een kist bier
aan laten rukken. Maar deze keer komt
er geen bier aan te pas.
Vijfendertig minuten voor de start. Plot
seling wordt het doodstil in het drukke
blokhuis. Buiten op een afstand van
200 meter staat de Pionier op de lan-
ccerplaats, glanzend in de zoeklichten
De raket is geheel gedesinfecteerd, om
bij een eventueel landing op de maan.
het op de planeet aanwezige leven niet
te infecteren.
e mannen in het blokhuis gaan hun
grote 'witte sporthemden aantrekken
t dc i
i hun
hun functies in grote rode letters erop.
geschilderd.
Lanceerhemden hebben de mannrn deze
kledij genoemd, die gedragen wordt om
te voorkomen, dat zich onbevoegd per
soneel in het blokhuis bevindt.
Tien
ondraaglijk. Dc
bij. Eindelijk, dertig seconden voor het
uur nul, het beslissend* ogenblik.
De 30-jarige ingenieur Hal Eaton drukt op
een gewone knop. Dat is de laatste
menselijke handeling voordat de mach
tige raket de lucht in schiet in een
Aftellen
De hoofdingenieurs zitten aan een tafel
achter het versterkte betonnen ge
bouw. Hun werk is gedaan. Nu begint
Ted Gordon zijn belangrijke taak.
Alleen is het ge:
trole-apparaten te horen
klinkt de rustige en n
van de test-omroeper. D(
fasen, die aan de star
worden nauwkeurig aff
de e
i daartussen
Groen
Gespannen zit Ted Gordon achter zijn
tafel en houdt geen ogenblik zijn ogen
van bet grote flikkerende controlebord
Uur nul
Brazilianen juichten bij Verolme
(Van een onzer verslaggevers.)
JUICHENDE BRAZILIANEN vielen elkaar zaterdagmiddag in de armen toen de
machtige scheepsromp van de Presidente Juscelino onder de drnk van ankers
en kettingtrossen sierlijk omzwaaide naar het midden van de rivier de Noord. De
spanning was gebroken: de 33.0«0 tons tanker, die de trots zal worden van de Bra
ziliaanse koopvaardij, was met goed gevolg te water gelaten. En voor hen, die aan de
voorbereiding van de stapelloop hadden gewerkt, was dat een beloning voor veel
moeite en zorgen nauwkeurig namelijk had het schip de baan gevolgd, die na ont
zaglijk veel berekeningen op papier was uitgestippeld.
Toen het water in de rivier zaterdag
middag zijn hoogste stand bereikt had.
sloeg, naar oud gebruik, een fles tegen de
boeg van het schip aan schervenzij
was echter voor deze bijzondere gelegen
heid gevuld met bronwater uit de stad
waar de president van Brazilië werd ge
boren en zij was door een speciale afge
zant enkele dagen geleden over te oceaan
naar Nederland gevlogen. Me' dit bron
water werd de doop van de Presidente
Juscelino op de Verolme-werf in Alblas-
serdam bekrachtigd.
Berekeningen, die steunden op vroege
re tewaterlatingen in Alblasserdam en
proeven met een model in het Wage-
nuigse laboratorium hadden uitgewezen,
dat de Presidente Juscelino een uitloop-
baan zou hebben van slechts tweeëndertig
meter. Zo voortreffelijk echter waren de
voorbereidingen getroffen, dat deze korte
afstand zelfs niet was gebruikt. En
scheepsbouwer C. Verolme kondigde dan
ook na afloop van de tewaterlating trots
aan, dat een volgend schip wat de moge
lijkheden bij de stapelloop betreft, nog
vijfendertig meter langer kan worden ge
bouwd.
Hij maakte deze opmerking 'n een
9praak tot de veie honderden genodig
den, waarin hij zei dat de tanker nog vóór
31 januari van het volgend jaar in Rio de
Janeiro voor de officiële overdracht zal
kunnen binnenlopen. „Dat betekent, dat
de contractdatum met twee maanden zal
zijn vervroegd. Wij hebben in sneller
po gewerkt om te kunnen voldoen as
wens van de Braziliaanse president, die
op die dag drie jaren in zijn hoge ambt
werkzaam zal zijn."
De Presidente Juscelino wordt gebouwd
voor rekening van de Braziliaanse olie
maatschappij Petrobrós.
Aan het slot van de bijeenkomst deelde
de heer Verolme nog mee dat de echt
genote van de president van Brazilië de
volgende tanker, die op de werf in Al
blasserdam voor dit land zal worden ge
bouwd, persoonlijk de naam zal geven.
Eis van Philips
in Amerika
Woensdag zal de Amerikaanse commis
sie voor atoomenergie een zitting houden
in verband met de eis van de Philips
Gloeilampenfabrieken van 20 miljoen dol
lar als vergoeding en beloning voor het
gebruik van uitvindingen op het terrein
in kernenergie, welke reeds sinds 1955
mhangig is.
Alleen Ted Gordon kan in deze 30 i
conden op een rode knop drukken t
het laatste proces voor de star» te c
derbreken. Maar dat is niet nodig.
f
iBHnrasiflr
te, je Arm
,Jmm 1
W11111 ^aatroian
In drie smaken
Zich baserende op uitgebreide smaak
proeven en op een meer dan tweehonderd
jarige ervaring in het verwerken en mè
langeren van tabakken, is de bekend
De drit shagmerken ran dl bekende Ptrwta
Van Rossem dit hiermn ook op dh gt-
heeft bereikt in smaak en kwaliteit.
V.Lnt- zwart -Rotterdam shag*hatf-
zwart Duo shag" fin ptastte), en de lichte
Matrozen ihag" fVirginia). Di prijzen
voor Nederland zijn resp. 85. 95 en 95 cte.
Rotterdamse firma Van R. - al va
oudsher befaamd expert voor pijptabak
ken - erin geslaagd nieuwe successen t
boeken op het gebied van shag. In kwa
litcit, geur cn smaak staat deze firm
thans met 3 merken to 8 smakenJ
vooraan in de markt.
..ROTTERDAM SHAG"
„MATROZEN SHAG"
(95 cO Een licht# Virginia shag. Het bij
zondere van deze shag is o.a., zo deelde
de Firma mede, dat de tabak anders dan
bij andere marken vaak het geval is, vol
strekt ongeverfd en ongesausd is, hetgeen
de volle zuiverheid vin een rijpe wrginit-
smaak waarborgt.
(85 ct) Voor de liefhebbers van de special
smaak van "zware" shag, is deze nian
al reeds lang een begrip. De export var
dit produkt naar talloze zeehavens overa
ter wereld is wederom een bewijs dat oo
een nederlands bedrijf zich op internatio
naal niveau kan ontplooien.
„DUO SHAG"
(95 ct) Duo shag (in geel-gouden plasti
verpakking) is een door erv aren mélangeur
samengestelde speciaal-mélange voor d
steeds toenemende groep rokers van halt
zware tabakken. Recente amaakproevér
hebben geleid tot een goed uitgebalanceen
en karakteristiek «lOfQ» van een ZfiCl boo,
Tabak-experts
geven garantie
ledereen kan thans, geheel vrijblijvend,
eens een proef nemen in rijn eigen smaak,
want de FirmaVan Rossem biedt zijn publiek
een waarlijk unieke garantie: „Mocht n.l.,
om de een of andere reden het gekochte
pakje u minder goed toeschijnen dan wat
u anders rookt, dan ontvangt o - indien
u hel pas aangebroken pakje Onet opgaaf
vin naam, adres cn reden) opzendt aan
Van Rossem'» Tabakfabriek, Boezem-
singel 33-57, Rotterdam-per ommegaande
UW GELD RETOURT
JONGEREN GRIJPEN HUN KANS
(Van een onzer redacteuren)
F\E propaganda-actie, die vooi
T* Jeugdspaarwet is ondernomen,
heeft reeds belangrijke resultaten
opgeleverd. Bij de postkantoren, de
boerenleenbanken en de spaarban
ken zijn reeds zeventigduizend spaar-
overeenkomsten afgesloten. Bijna
honderdduizend boekjes met gege
vens zijn bij de banken afgehaald,
zodat men verwacht, dat het aantal
contracten nog meer zal toenemen.
Een nieuwe oplaag van de boekjes is
in overweging.
Het aantal van zeventigduizend is ge
baseerd op steekproeven. Van verschil
lende spa a rins tellingen was het nog met
mogelijk gegevens te verkrijgen, zodat
het niet uitgesloten ie, dat nog veie Jon
geren spaarovereenkometen hebben ge
sloten. d:e nog bij de genoemde zeventig
duizend geteld moeten worden.
Gebleken is, dat er enig misverstand
bestaat over de leeftijd van deelneming.
Het is niet ledereen duidelijk, dat men
zijn 21ste jaar mag beginnen, mits
i maar 15 jaar oud is. Voor ex-militai-
is zelfs de mogelijk geopend nog
later te beginnen.
Ga het horen!
Ga het halen!
In de totstandkoming heeft de Rijkspost
spaarbank namelük aanleiding gevonden
haar rente voor de spaarovereenkomsten
te verhogen tot 3-24 procent. Als motief
gaf mén op, dat enkele grote banken bun
rente eveneens hadden verhoogd. De Ne
derlandse spaarbankbond beeft in eerste
aanleg geprotesteerd, omdat men weinig
reden zag de jeugdspaarders behalve de
premie van overheidswege (tien procent
over het gespaarde bedrag plus rente)
nog een extra beloning toe te kennen.
Het beroep van de R.P.&. op de rente
verhoging door enige grote spaarbanken
noem', men bepaald onjuist. Nadat een
aantal boerenleenbanken te kennen had
gegeven 3 25 procent rente te vergoeden,
heeft aanvankelijk slechts een van da
grote bondsspaarbanken dit voorbeeld ge
volgd. Pas nadat de RP-S. ook bot de
renteverhoging had besloten, zijn er meer
bondsspaarbanken gevolgd. Terecht kas
dus aan de R.P.S. worden voorgehouden,
dat zij door haar optreden een overigens
niet gemotiveerde renteverhoging heeft
uitgelokt, aldus de Nederlandse spaar
bankbond.
Hoe het echter ook i|J. de Jeugd vaart
er wel bjj. Z(j ziet haar spaaractivlteit is
veie gevallen met een hogere rente ba-
T andartsregeling
jaar verlengd
In de jaarvergadering van de Neder
landse maatschappij tot bevordering der
tandheelkunde, zaterdag gehouden in
Maastricht, is het voorstel aanvaard, om
de bestaande regeling voor de honore
ring van tandartsen, die ziekenfonds
leden behandelen, met een jaar te ver
lengen tot 31 december 1959. Het betreft
hier de honorcringsregeling, welke een
inde maakte aan het conflict tussen
ziekenfondsen en tandartsmedewerkers.
Deze regeling zou van kracht blijven
tot het einde van dit jaar.
Ter vergadering werd ook uitvoerig
an gedachten gewisseld over maatre
gelen, welke door tandarts en werkgever
zou kunnen worden voor het
beperken van werkverlet als gevolg van
noodzakelijk bezoek aan de tandarts.
Door het vaststellen van een reeks prak
tische aanbevelingen hoopt men ook van
tandartszijde een bijdrage te kunnen le
de bevordering van de produk-
tiviteit, zonder dat grondbeginselen van
een goede tandheelkunde geweld wordt
aangedaan.
Kolendamp. Te Achlum in Friesland
heeft zich gisteren een geval van kolen
dampvergiftiging voorgedaan, waarbij
de 76-jange mevrouw Boonstra-van der
Laan om het leven is gekomen. Haar
echtgenoot, de 72-jarige H. Boonstra
werd in bewusteloze toestand naar het
ziekenhuis te Harlingen vervoerd. Zijn
toestand is zorgwekkend.
I
