ïlieuwe geihsctye (iTourant
Klinkende victorie voor
premier De Gaulle
Enthousiasme over
De Gaulles succes
TACHTIG PROCENT VOOR VIJFDE REPURLIEK
Communisten leden
grote nederlaag
Persons volgt
Adams op
Spaak stelt wijziging
van Brits plan voor
TYFOON IN JAPAN EIST
HONDERDEN DODEN
Desnoods atoomwapens
tegen Rood-China
Onderzoek ontgroening
in Groningen
Matroos steekt
zij ïi wouw neer
$oleX<
Si
Jif
ill: !i
MAANDAG 29 SEPTEMBER 1938
BUREAUS: Steenstraat 37.
Directie. Redact-,e. Abonnementen-
Advertentie-afdeling Tel. 31441.
ADVERTENTIES: 020 per millimeter.
Familieberichten 0.18 per millimeter.
(Bij contract belangrijke korting.)
Postrekening 58936.
Directie: F. DIEMER
Hoofdredacteur: Dr. E. DIEMER
(JJR1STELIJK.HATIONAAL DAGBLAD
i Voor Leiden en Omstreken
is al
mgn 9*1 ia
Negenendertigste jniirgang no. 11375
SPORT
en wedstrijden
Pagina 4, 6 en 8
A
TAE KLINKENDE overwinning die premier Charles
de Gaulle gisteren op zijn tegenstanders heeft be
haald. heeft zelfs de Fransen die vóór zijn nieuwe
grondwet stemden uiterst verbaasd. Meer dan tachtig
procent van de kiezers stelde zich achter De Gaulle en
wierp dus de Vierde Republiek overboord. Zelfs de
keuze van Frans-Guinea, dat zich uit het Franse ge
menebest wil terugtrekken, kan aan de overweldigende
steun die de premier ontving in het moederland, in Al
gerije en in de andere gebiedsdelen, geen afbreuk doen.
Aanstaande zondag zal de Vijfde Republiek officieel
worden afgekondigd in de Staatscourant.
Gaullistische leiders noemden het succes van de pre
mier vandaag de beslissende slag voor de communisten.
De oude nationale vergadering wordt door het goed
keuren van de grondwet automatisch buiten werking
gesteld en Do Gaulle heeft vier maanden voor zich,
waarin hij bijna dictatoriale bevoegdheden heeft. Hij
zal in die tijd een nieuwe kieswet opstellen voor de
verkiezing van de Algemene Vergadering. Deze wet zal
voor de communisten' zeker zeer ongunstig uitvallen.
De nieuwe verkiezingen zullen vermoedelijk eind no
vember of begin december worden gehouden.
Nooit is de opkomst bij een verkiezing in Frankrijk zo groot geweest.
78,5 procent van de Franse kiesgerechtigde onderdanen nam aan de stem
ming deel. Voor het moederland en Corsica is de officiële uitslag: 17.666.828
vóór en 4.624.478 tegen. Slechts 20,75 procent van het aantal kiezers stem
de dus tegen, vijftien procent onthield zich geheel van stemming. In de
overzeese gebiedsdelen was het succes zoals gezegd niet minder groot.
Volgens de nog niet officiële gegevens van vanmorgen verklaarde in Alge
rije zelfs ongeveer negentig procent van de kiezers zich akkoord met de
plannen van premier De Gaulle.
Tussen één en anderhalf miljoen kie
zers, die bij de verkiezingen van 1956 op
de communisten stemden, hebben ditmaal
,,ja" gezegd tegen De Gaulle. In ambte
lijke kringen te Parijs wordt geschat
fer onder de 4.624.478 tegenstemmers 700.000
jiiet-communisten zijn. Bij de verkiezin-
E»n van '56 verwierven de communisten
454.589 stemmen.
De uitslag in Frans Guinea werd ver-
Iwacht. Het zal vermoedelijk zondag
ils de nieuwe grondwet wordt afgekon-
ligd zijn nieuwe status al inne
)e nationalistische leider Sekoutoure
eidde het gebied naar de onafhankelijk
heid. Hij is de grote man in dit gebied en
werd marxistisch opgevoed. Op het ogen-
ilik zo zegt hij is het communisme
voor hem echter onbruikbaar.
Hoe de overzeese
gebieden stemden
j In Parijs werden in de loop van van-
de volgende uitslagen van de over-
gebiedsdelen officieel bekendgo-
t:
Madagascar: 973.000 ja, 259.000 neen;
Caledonië: 26.085 ja, 500 neen;
Pierre en Miquelon: 2.325 ja. 46 neen;
mi on: 83.621 ja, 5.248 neen.
Franse inwoners van Tunesië: 50.449 ja,
1.334 neen; Franse inwoners van Kame
roen: 10.538 ja, 368 neen; van Laos: 2.505
fa, 46 neen; van Togoland: 1.764 ja. 140
Departement Oran (Algerije): 420.902
Ja, 9.113 neen; Mauretanië (West-Afrika)
129.9631 ja, 9.953 neen; Algiers (stad):
J176.755 ja, 13.775 neen.
In andere delen was de uitslag vanmid
dag nog niet officieel bekend. De volgende
iltslagen kwamen binnen:
Algerije 2.852.951 ja, 94.414 neen (geldt
TOor tachtig procent van het aantal ult-
lebrachte stemmen); Guinea 177.792 neen.
4515 ja.
President Eisenhower heeft zaterdag de
feneraal-majoor buiten dienst Wilton B.
ersons benoemd tot zijn voornaamste
medewerker als opvolger van Sherman
Adams. Persons is 62 jaar. Hij is plaats
vervangend assistent van de President ge-
Voorts heeft president Eisenhower
Brvce N Harlow benoemd tot zijn plaats
vervangend assistent voor zaken die het
Congres betreffen. Dit is een nie
functie.
gebied geen directe voorzieningen opge
nomen en met een ,ja" stem gaf de Alge
rijn eenvoudig een blijk van vertrouwen
in premier De Gaulle. 83 procent van de
kiezers ging in Algerije naar de, stembus,
97 procent daarvan stemde 'vóór De
Gaulle.
Op Madagaskar, waar tien jaar gele
den duizenden om het leven kwamen bi.
een mislukte nationalistische opstand,
kreeg de grondwet een royale meerder
heid. Slechts in de hoofdstad Tananarive
werden meer neen-stemmen uitgebracht.
Alle vier provincies van Frans Equa
toriaal Afrika stemden overweldigend
voor De Gaulle. Ook Senegal in Frails
West-Afrika zorgde voor 'n flinke meer
derheid. Een maand geleden werd de pre
mier hier tijdens een rede in Dakar door
een grote menigte uitgejouwd.
Zowel in Frankrijk als in Algerije heb
ben zich, tegen de verwachting in, be
trekkelijk weinig incidenten voorgedaan.
De grote actie van de Algerijnse rebel
len is achterwege gebleven.
In St. Denis-du-Sig, een plaats bij Oran,
in Algerije, is op de laatste dag van de
stemming een bom ontploft in een bestel
auto. Twee mensen werden gedood. Te
Constantine .werd een handgranaat naar
een stemlokaal gegooid. Een blinde Mo
hammedaan liep verwondingen op.
Ook in Frankrijk is nog 'n aanslag ge
pleegd. Kort na het sluiten van het stem
bureau te Lorquin openden twee Noord-
afrikanen het vuur op een politiebureau.
Een politieman werd ernstig gewond.
Op het eiland Reunion in de Indische
Oceaan moeten zich drie ernstige inci
denten hebben voorgedaan. Het ministerie
van binnenlandse zaken weigerde bijzon
derheden te verstrekken.
Drie voorstellen
over Cyprus
OP HET OGENBLIK zijn niet min
der dan drie plannen voor het
oplossen van de moeilijkheden op
Cyprus bij de Engelse, Griekse en
Turkse regeringen in studie. Het
oudste plan is dat van Engeland, dat
door Griekenland is verworpen. Het
afgelopen weekeinde zijn de twee.
andere plannen ingediend en wel
door aartsbisschop Makarios en door
de secretaris-generaal van de NAVO,
Paul-Henri Spaak.
Aartsbisschop Makarios stelde de En
gelse regering voor, dat Cyprus na een
periode van zelfregering onafhankelijk
wordt. De Verenigde Naties moeten deze
onafhankelijkheid garanderen. Zonder
toestemming van de Verenigde Nati<
mag het onafhankelijke Cyprus, volgens
het plan van Makarios, zich niet bii Grie
kenland aansluiten.
De Turkse regering heeft dit plan reeds
als onaanvaardbaar van de hand gc
zen. Daarentegen heeft de Griekse
gering laten weten het geheel met het
plan van Makarios eens te zijn.
Het plan van de secretaris-generaal van
de N.A.V.O. komt op een compromis neea
heeft het volgende voorgesteld:
1. opschorting van het Engelse plan;
een rondetafelconferentie lussen En
geland. Griekenland en Tnrklje;
een aanvulling van het Engelse plan.
De door Spaak voorgestelde aanvulling
P UY MOLLET, de Franse minister
van staat en secretaris-generaal
van de socialistische partij zei gis
teravond uiterst tevreden te zijn
over de schitterende resultaten van
het referendum. Het gehele land
heeft de wens te kennen gegeven
aan de vernieuwing van de repu
bliek te willen meewerken, aldus
Mollet. Hij constateerde met voldoe
ning dat het aantal neen-stemmers
kleiner is dan het aantal stemmen
dat in 1956 werd uitgebracht op de
communisten.
Premier De Gaulle zelf gaf weinig com
mentaar: zeer tevreden. Hij bracht de
verkiezingsdag door in Colombey-les-
deux-Eglises, waar hij naar de stembus
ging. In Colombey stemde slechts één
kiezer tegen. De Gaulle maakte wel even
bekend, dat die stem niet van hem was
De Parijse bladen, met uitzondering
natuurlijk van de communistische en de
uiterst linkse, zien de grote meerderheid
voor de nieuwe grondwet als een duide
lijk teken van het vertrouwen dat het
Franse volk heeft in zijn toekomst en in
premier De Gaulle.
In Algiers zlest men het succes van de
Franse premier als een nederlaag voor
de verzetsorganisatie F.L.N. Ten slotte is
de meerderheid voor de grondwet in
Algerije nog groter dan in het moeder
land. De uitslag is voor de F.L.N. niet
alleen politiek maar ook militair een
nederlaag, omdat zij er niet in is geslaagd
T)E TYFOON die het afgelopen week
einde over Japan is getrokken, heeft
*an 343 personen het leven gekost. Er
*Un 533 gewonden en 974 vermisten. Deze
rijfers z(jn zondagmiddag van officiële
rijde in Tokio meegedeeld.
Volgens niet gecontroleerde berichten
bedraagt het aantal doden op het zwaar
getroffen schiereiland Izoe alleen al
1400. Volgens de bemanning van een
helikopter zijn daar tenminste vijf dor
pen geheel weggevaagd door de over
stromingen. Zaterdagmorgen om zes
tot werden de verbindingen met Izoe
verbroken.
Hulpkolonnes en reddingsploegen snel
den zondagmorgen van alle kanten naai
het schiereiland, terwijl helikopters var
de Japanse Bescherming Burgerbevol
king levensmiddelen, dekens en genees
middelen overbrachtten naar de ge
ïsoleerde dorpen.
Het verwoeste gebied, dat 100 km. zuid
westelijk van Tokio ligt, is een onaf
zienbare moddervlakte. Op honderden
plaatsen zijn de wegen vernield, 244
bruggen zijn weggeslagen en er deden
zich meer dan 1800 aardverschuivingen
voor ten gevolge van de stortregen*.
de bevolking te dwingen zich van stem
ming te onthouden.
Een commentator van Associated
Press, Preston Grover, schrijft uit
Parijs: „De opkomst van de kiezers
was zo verrassend groot, dat er een
reëel vooruitzicht bestaat dat De
Gaulle, thans als premier en waar
schijnlijk later als president, bijna
naar believen zijn eigen programma
kan opstellen voor het genezen van
Frankrijk."
„De bepalingen van de grondwet laten
toe dat indien De Gaulle dit wenst een
éénmansregering wordt ingesteld. De
te politieke waarnemers menen
zo'n regering niet waarschijnlijk is, al
thans niet dadelijk, maar de nieuwe
grondwet kan eventueel de weg banen
een soort fascistische regering of
de andere kant tot een burgeroorlog
leiden. Dit zijn echter alleen maar moge
lijkheden. De overweldigende stemming
vóór de grondwet zal een stabiliserende
ivloed hebben", aldus Grover.
„Welke theorieën er echter worden op
gesteld voor de grondwet zelf", zo
volgt hij, „het grote probleem blijft nog
steeds Algerije. Ofschoon Algerije niet in
de grondwet wordt genoemd, is deze erop
berekend, de president de macht te
lenen om dit brandende vraagstuk op te
lossen.
Huur ten onrechte aan
kerkformatie opgezegd
De president van de Amsterdamse recht
bank heeft in kort geding bepaald, dat
de Zevendedagsadventisten ten onrechte
de huur van hun kerkgebouw hebben op
gezegd aan de Vrijgemaakt Hersteld
Evangelisch-Lutherse kerk te Amster
dam, die sedert 1953 diensten houdt in
het gebouw. Onlangs verhoogden de Ze
vendedagsadventisten de huur tot f 90
per zondag en toen niet onmiddelljk werd
gereageerd door de Vrijgemaakt Hersteld
Evangelisch-Lutherse gemeente, nam
aan dat deze niet akkoord ging met de
verhoging, waarom de hur werd opge-
zegda. Toen de Vrijgemaakt Hersteld
Evangelisch Luthersen zondags ter kerke
gingen, kwam men voor gesloten deuren,
omdat de Zevendedagsadventisten er om
die tijd een dienst hadden belegd.
Het moet voor vele duizenden
Mohammedaanse vrouwen wel
een bijzondere gewaarwording
zijn geweest, dat zij voor het
eerst haar stem mochten uit
brengen. Het gemeentehuis van
Mekla, dicht bij Tizzi Ouzzou in
Algerije, was een van de vele
plaatsen waar de Algerijnen zich
konden uitspreken over de
grondwet van premier De
Gaulle. De vrouwen bleven niet
achter. De Gaulle zelf (foto bo
ven) stemde in Colombey-les
deux-Eglises.
De regering van het dwergstaatje San
Marino in Italië heeft zaterdag bekend
gemaakt, een communistische samenzwe-
te hebben ontdekt, die het doel zou
hebben de regering omver te werpen. De
leider van de communistische groep werd
gearresteerd, terwijl in het staatje de
noodtoestand werd afgekondigd.
Amerikaanse minister:
DE Amerikaanse minister van
luchtmacht, James Douglas,
heeft gezegd, dat Amerika desnoods
atoomwapens zou gebruiken om de
communistische dreiging tegen na
tionalistisch China het hoofd te bie
den. De minister deelde mee, dat de
modernste Amerikaanse jagers en
bommenwerpers met bommen met
Mes gebruikt bij
ruzie in
café
een café te Scheemda heeft zater
dagavond de 19-jarige R. van der S. uit
Eexta tijdens een woordenwisseling de
45-jarige aannemer L. Mantjes uit Wes-
terlee met een mes in de maagstreek
gestoken. De aannemer is in zorgwek
kende toestand in het ziekenhuis te Win
schoten opgenomen.
Na zijn daad ging Van der S. op de
vlucht. In de loop van de nacht is hij
•enwel gearresteerd. Hij heeft een vol
ledige bekentenis afgelegd.
Kuo Min Tang. Militair commandant
van Noord-Sumatra verbood vlag, sym
bolen en insignes en verklaarde deze
verbeurd; overtredingen worden gestraft
met drie maanden gevangenis of 3000
roe-pi ah boete.
T)E RECTOR-MAGNIFICUS van de rijksuniversiteit te Groningen, prof.
U mr. H. J. Scheltema, heeft opdracht gegeven een diepgaand onderzoek
in te stellen naar de methoden, waarop in Groningen de ontgroening is ge
schied. Dit naar aanleiding van verschillende geruchten en enkele publi-
katies, als zouden er in Groningen bij de ontgroening drie groenen min of
meer ernstig gewond zijn geraakt. Klachten hebben de rector-magnificus
niet bereikt, maar hij wil uitgemaakt zien wat er aan de hand is geweest.
een zeer krachtige springstoflading
en wapens met een nog grotere uit
werking aan boord, gereed staan om
zo nodig bij Formosa ingezet te wor
den.
Premier Tsjou En-Lal heeft op zijn
beurt dit weekeinde gedreigd, dat
munistlsch China de Verenigde Staten in
een volslagen ramp zal storten, als de
Amerikanen een oorlog in de Straat van
Formosa blijven uitlokken.
Zijn minister van buitenlandse zaken,
Chen Yl, deed er nog een schepje boven
op door te verklaren, dat Rusland
Rood-China dezelfde haat koesteren te
gen hun gezamenijke vijand. Wanneer
de Verenigde Staten een oorlog begin
nen, zei minister Chen Yi, zullen zij
een geweldige nederlaag lijden.
Dulles
De Amerikaanse minister van buiten
landse «aken, Foster Dalles, sprak zater
dag over de arrogante eis van
Chroesjtsjef, de Amerikaanse strijdkrach
ten van Formosa terug te trekken.
De defensie van West-Europa zal ze
ker zwakker worden, wanneer de Ver
enigde Staten aan deze eis toegeven.
In zijn rede te Boston over de bevor
dering van de N.A.VO.-gedachte deelde
Dulles verder mee, dat Amerika bij een
conflict In het Verre-Oosten geen
N.A.V.O.-steun verwacht of zal vragen.
Inmiddels heeft radio-Peking Amerika
voor de zestiende keer gewaarschuwd we
gens „ernstige militaire provocaties".
Hoewel het eilandje Quemoy nog dage
lijks onder hevig artillerievuur ligt, Is
het probleem van de bevoorrading opge
lost. De Amerikaanse minister voor het
leger verklaarde tenminste, dat de ko
mende veertien dagen dag in dag uit
voorraden naar Quemoy zullen worden
gebracht. „Het weer kan de bevoorrading
enkele dagen tegenhouden", zei h|J- „Maar
het eigenlijke probleem is opgelost.'
Dit bleef er over van een Ame
rikaans T 33 lesvliegtuig uit
Soesterberg, dat zaterdag bij
de start verongelukte. Het toe
stel kwam ondersteboven op
de grond en vloog in brand.
De beide vliegers liepen lichte
verwondingen op.
•:;y
van het Engelse plan komt aan de bezwa-
'n van Griekenland tegemoet
Het Engelse plan voorzag in het aan
stellen van een Griekse en Turkse rege
ringscommissaris. Spaak stelt nu voor de
Britse gouverneur te doen bijstaan door
adviseurs van het eiland, die door de
Griekse en Turkse Cyprioten gekozen
moeten worden.
Verder wiil Spaak de bevoegdheden van
de Griekse en Turkse wetgevende verga
dering op Cyprus, zoals door Engeland
is voorgesteld, beperken tot louter za-
van de twee Cyprische gemeenschap
pen. Een enkele Kamer moet dan de bei
de gemeenschappen vertegenwoordigen.
Dit orgaan wordt belast met de wetge
vende arbeid op Cyprus.
In Athene is het compromis-voorstel
in Spaak gunstig ontvangen. Grieken
land is zelfs bereid de klacht bij de Alge
mene Vergadering van de Verenigde Na
ties in te trekken al6 de andere partijen
bereid zijn aan de rondetafelconferentie
mee te doen en de door Spaak voorge
stelde wijzigingen van het Engelse plan
als basis van de onderhandelingen te
aanvaarden.
In een bar aan de Weert Duelstraat in
Rotterdam-Charlois heeft de 25-jarige
matroos P. J. van der G. zijn twintig
jarige echtgenote M. L. W. G.-B. met een
dolkmes neergestoken. Het meisje over
leed nog dezelfde nacht in het zieken
huis. Operatief ingrijpen mocht niet meer
baten.
De man en vrouw leefden al enige tijd
gescheiden. Omstreeks half twaalf zater
dagavond zag Van der G. haar dansen in
genoemde bar. Hij zou toen naar zijn
kosthuis gegaan zijn en een dolkmes heb
ben gehaald. Toen hij terug kwam, zat de
vrouw met een partner aan de bar.
Van der G. dronk nog een glas bier, ging
vervolgens naar haar toe en onder de
woorden: „Nu ga je er aan" stak hij haar
ia rug en borst Hevig bloedend vluchtte
de vrouw achter de tapkast en viel daar
neer. In de verwarring wist de man uit
de bar te ontsnappen, doch later in de
nacht kon hij worden aangehouden. Hij
heeft een volledige bekentenis afgelegd.
Mishandelde kleurling
in Londen overleden
De jonge Pakistaner, die zaterdagmor
gen, zoals gemeld, is aangevallen door
een menigte Londenaren in East-End, Is
dit weekeinde aan de hem toegebrachte
verwondingen dn een ziekenhuis bezwe
ken. Rechercheurs zaten aan het bed om
te horen of Panglam Gopolan nog iets
zou loslaten over de oorzaak van do
lynchpoging. De politie is er namelijk
nog niet achter, of de aanval op de kleur
ling iets te maken heeft met de moord
op Audrey Sutherland, een vrouw, die
kort tevoren in een café werd vermoord.
Een onbekend gebleven man liep het café
binnen en stak de vrouw een mes in de
rug. In de verwarring die volgde, ont
kwam hij. Daarna liep een aantel men
sen in de nabijheid van het café te hoop
rond de Pakistaner, die o.a. door twee
mannen met een stuk beton op het hoofd
werd geslagen. De politie verhoort nog
steeds getuigen van beide aanslagen.
ZUIDELIJKE WIND
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Veranderlijke bewolking met
plaatselijk enige regen. Ma-
tige tot krachtige, langs de
kust aanvankelijk af en toe
harde zuidelijke wind. Wei-
nig verandering in tempera-
tuur. (Opgemaakt om 11.15
uur).
Dinsdag 30 september: zon op 6.38 uur,
onder 18.22 uur; maan op 19.22 uur, onder
9.12 uur. Op 6 oktober laatste kwartier.
HET WEER IN EUROPA
Rapporten hedenmorgen 7 uur
Stockholm
Oslo
Kopenh.
Frwkfort
Müncheo
ZUricb
li
