IN TURKIJE HERLEEFT DE ISLAM
Want de massa laat zich
haar geloof niet ontnemen
EVANGELIST SPRAK TOl
40.000 MENSEN
DINSDAG 26 AUGUSTUS 1#
komend uit de grote Bazar
in het oude ttadsdeel van Is
tanbul, zijn weg zoekt door de
kronkelende, haast altijd eivolle
straat die heuvelafwaarts voert
naar het centrum, zal zich als hij na een minuut of vijf linksaf slaat,
al gauw bewinden tegenover een groot, grijs, negentiende-eeuws ge
bouw. Het valt op omdat het aanzienlijk uitsteekt boven de nabij
gelegen woningen en zaken en bij nader toezien ook door zijn naam.
„Bible House" „Bijbelhuis" staat er met forse letters boven de
deuren. Hier ie onder meer gevestigd de Amerikaanse raad van zen
delingen" die sinds vele tientallen jaren als enige buitenlandse zen
dingsorganisatie in dit land optreedt. Wie niet* afweet van de werke
lijke situatie, krijgt alleen al bij het zien van dit machtige gebouw
grote verwachtingen wan dit zendingswerk. Het moet wel breed zijn
opgezet als dit gebouw zelf en wie niet eerst zou spreken met de
mensen in het gebouw maar op de tweede etage zou beginnen met
een bezoek aan de bibliotheek, zou zich in die verwachtingen gesterkt
voelen.
De zending der Amerikanen
meer sociaal dan evangeliserend
Ik heb i
tijdlang doorgebracht, brand gestoken. In Tarsus, hetzelfde
deze stille zendingsbibliotheek met
zijn tientallen kasten en vele duizen
den boeken, en mij verdiept in de ge
schiedenis der zending in het gebied
dat nu Turkije heet. Ik vond er de om
vangrijke memoires van een Ameri
kaans zendeling die er de vorderingen
en mogelijkheden van het zendingswerk
omstreeks 1860 in bespreekt. „De velden
zijn wit om te oogsten" is zijn con
clusie. Overal in de stad en op het
platteland constateert hij een grote be
langstelling voor het Evangelie. De
overheid is tolerant, menige hoge func
tionaris is de zending zelfs zeer gene
gen Moslim-priesters komen in Con-
stantinopel en elders naar de bijeen
komsten der missionarissen en geven
niet zelden blijk van hun instemming
met het gesprokene. Onder de oude.
geestelijk versteende kerken: de Grieks
Orthodoxe en Gregoriaans-Armeense.
had men velen gewonnen voor het
Protestantisme. Wel was de zending te
kort geschoten in het werk onder de
Mohammedaanse bevolking, maar nu
daarmee een aanvang was gemaakt,
waren al gauw goede resultaten zicht
baar geworden... Wie dit leest vraagt
zich af hoe is het mogelijk dat nu.
anno 1958. de gehele Protestants-Chris
telijke gemeenschap In Klein-Azii op
niet meer dan 5500 leden wordt geschat?
Geschiedenis
Laten we in grote trekken de ge
schiedenis van de laatste honderd jaar
nagalm. Sedert 1514 waa het grootste
deel van Klein-Azie waar Armenen
woonden, aan de Turken onderworpen.
Tot 1878 toen de Rusten na hun oor
log met Turkije het gebied van Kara
annexeerden. De Tsaar deed in het
vredesverdrag een artikel opnemen
waarbij de Turken werden verplicht in
de door Armeniërs bewoonde provin
cies hervormingen en verbeteringen op
cultureel en materieel gebied aan te
brengen en de veilgiheid van de bewo
ners tegen de Koerdenatammen te ver
zekeren.
Deze verplichtingen, die op het con
gres van Berlijn (1878) werden be
krachtigd, hebben weinig ten goede uit
gewerkt. De Europese mogendheden
peinsden er niet over naleving hiervan
af te dwingen de Turken deden alles
om de voortdurend om hulp naar het
buitenland uitziende christelijke Arme
niërs het leven zo zuur mogelijk te
maken. De provincies van oostelijk
Anatolië werden anders ingedeeld om
de Armeense meerderheid in enkele van
deze kunstmatig te laten verdwijnen,
de Koorden-stammen werden bewapend
In 1896 on 1897 kwam het tot grote
slachtingen onder da Armeniërs.
Nog eenmaal herleefde bij de ver
volgden de hoop op aamenwerking met
de Turken, en wel toen de Jong-Turkse
partij een verbond met de Armeniërs
sloot Maar al spoedig bleek dat de jong-
Turken niet» anders bedoelden dan een
atadje waar Paulus werd geboren,
den twee zendelingen gedood toen zij
trachtten het vuur in een meisjesschool
te doven. Drie en dertig van de zeven
en dertig kerken in die streek waren
weggevaagd.
Nog erger was de ramp, die kerk
zending trof tijdens en na de eer
wereldoorlog. Reeds bij de aanvang
van de wereldbrand werden enkele
zendelingen uitgewezen. Toen begoi
de grote deportatie van de bewoners
van Armeense dorpen en steden op
Turks gebied naar de rampgebieden
van het Ottomaanse rijk: Syrië. Meso-
potamlë en Arable. Van de drie
joen Armeniërs die daarbij betrokken
waren, vond minstens een miljoen de
dood door honger of massamoorden.
Tienduizenden werden doodgeschoten,
andere tienduizenden verdronken,
weer anderen in hun huizen opgeslo
ten en verbrand.
In 1918 keerde echter het getij. De In
eenstorting van het Turkse rijk bracht tij
delijk soulaas. Voor een deel keerden de
verdrevenen naar hun woonsteden terug,
tenminste waar deze zich op gebied be
vonden dat door da geallieerden was be
zat. CUlcli, van ouda centrum van he'.
protestantisme, werd bezet door de Fran
sen. De vraag waa wat de zending onder
Zo leven
protestanten
rond de
oude wereldzee 1
niet minder bepaalde ethische concep
ties bv. waar het gaat om de positie van
de vrouw. Men „vergeet" dat het evan
gelie dé boodschap Is voor zondaren, dat
niemand tot de Vader komt, dan door
Christus. Deze Invloed van het moder
nisme werkt In de Amerikaanse zending
door tot op deze dag.
Ata turk
Maar laten we alvorens dit nader te
bezien, de ontwikkeling van de religie-
politiek van het nieuwe Turkije beschou
wen. We kunnen het secularisme waarvan
deze politiek onder Ataturk was door
drongen, het best illustreren met zijn bon
dige uitspraak: „Kennis is de beste gids in
het leven". Wie zou vragen: „Kennis
waartoe?", zou in het voor-oorlogse Tur-
de aanhangers van Ataturk ant-
woordeh gehoord hebben die merkwaar
dig veel overeenstemden met die in an
dere nationalistische dictatuurstaten op
dergelijke vraag werden gegeven, al
het Turkse nationalisme nooit
zulke excessieve vormen aan als bv. het
Nazisme. Reeds vóór het begin van de
tweede wereldoorlog was de nationalis
tische roes die de Turken zichzelf deed
als het kernvolk der aarde, geweken.
Ataturk stierf op 10 november 1938. Ook
hij moet echter geen bestendiging van
de dictatuur hebben gewild. Een zeer
vooraanstaand Turks intellectueel vertel
de mij dat Ataturk hem in een persoon
lijk gesprek verzekerd had dat hij de dic
tatuur slechts zag als een overgangsfase.
Zodra het volk enigermate „rijp" er voor
het meerdere vrijheid moe
ten krijgen. Tekenend voor de huidige si
tuatie In dit land is overigens dat mijn
die mij ook veie andere inlich
tingen verstrekte, zijn naam zeer bepaald
niet in buitenlandse kranten wil genoemd
Het was ondertussen wel een radi
cale omwenteling die zich binnen wei
nige jaren onder Ataturk voltrok. In
1924 werd een democratische grondwet
genomen. Een democratische grond-
opgelegd door een patriarchaal
ocraat aan een in grote meerderheid
oer-conservatief en feodaal voelend en
denkend volk! Kerk en staat werden
gescheiden: het gehele schoolwezen ge
seculariseerd. co-educatie ingevoerd, fez
en sluier verboden. In de vier volgen
de jaren werd een burgerlijk wetboek
aangenomen dat het burgerlijk huwe-
introduceerde. De echtscheiding
en het erfrecht seculariseerden. De zon-
erd rustdag. Het Latijnse alfabeth
ingevoerd, het Arabische afge
schaft; grootscheepse plannen, voor
turele en economische ontwikkeling op
tapel gezet. In 1933 kregen de Turkse
't stemrecht.
KEMAL ATATURK,
grondlegger van het moderne
Turkije.
plaats zou zijn.
Waren gedurende de vervolgingen in
de 19e eeuw reed» ongeveer 1004)00
Armeense christenen gedood, opnieu'
werden duizenden, nu voornamelijk
Protestanten uitgeroeid tijdens vervol
gingen in 1900 dia in Cillcia waren ge-
eoncentreerd. Ut Unie van Cllleiaohe
k* ken was toen jalat in synods
Adana bijeen. Tientallen predikanten
en godadenstonderwijaer» vonden daar
toen do dood. Zendingsscholen werden la
deze omstandigheden kon doen. Ze besloot
te blijven en zette zo veel mogelljW haar
opvoeding*- en medisch werk voort. In
1919 kwam da Evangelische Unie
AIntab bijeen. Van de 37 oorspronkelijke
kerken waren or 16 weer actlof.
Kemal Mustafa
Dan komt 10^0: Kemal Mustafa
zijnen heffen dé vaan van Turkljes
onafhankelijkheid. De Sultan wordt ver
jaagd, buitenlanders verdreven. De Arme
nen die vrees koesteren voor hel
bewmd trekken vrijwél allen
Franse troepen terug. In september 1922
veroveren de Turken Smyrna. Grieken,
maar ook de daarheen geduchte Arme
niërs. ze vluchten naar Griekenland,
de Balkan en zelfs naar Frankrijk. De
zelfde weg gaan de meeste (Armeense
Griekse) christenen uit Constarvttnopel,
dat sindsdien Istanbul heet.
In 1922 hebben alle zendelingen zich
it het land teruooetrokken, 95 pet. van
de protestantse Armenen zijn verdwe-
vrijwel alle kerken en scholen rijn
gesloten. Van 1521 tot 1921 had de Ame
rikaanse zendingsraad nte» minder dan
100 zendelingen naarTurkije gezonden,
derde van al haar /inancitle mid
delen had ze in dit gebied beneed, fn
een pubiikatie van 1928 schrijft de zen
deling Chambers, die van 1519 tot 1924
in dienst u'az van de Road: „Na 45 jaar
is niet een van de 30 gemeenten over
gebleven waaronder ik gewerkt heb".
Toch besloten de Amerikanen het werk
weer op te vatten. Zij voelden zich ver
antwoordelijk voor de zending ln dit ge
bied temeer daar het uitdrukkelijk door
andere z.endlngscorporattea aan hen was
overgelaten. En dus lezen we ln een rap
port uit 1923„Wij zijn gedwongen terug
te keren nu de autochtonen werden ver
nietigd". Het resultaat was dat In 1930
op Turkse bodem weer 12 zendingapozten
met 132 buitenlandse en 413 Turkse mede
werkers bestonden; verder vier middel
bare en 64 lagere scholen en 3 zieken
huizen".
„Social Gos/tel"
Hier wordt het tijd Iets te zeggen o
het karakter van dit zendingswerk
over de politiek die het nieuwe bewind
ten aanzien van de godsdienst voerde
Wat het eerste betreft valt op dat de Ame
rikaanse zending ook vroeger sterk huma
nitair wa* gericht. Tijdens de eerste
reldoorlog werkte men intenslgf samen
met de Burgerlijke Amerikaanse Hulp
verlening op ..neutrale" basis. Gebouwen
etc werden ter beschikking gesteld.
De Evangelieprediking, om laciische
denen in dit Moslim-land al niet al
publiekelijk beoefend, geraakt ook op de
achtergrond, omdat de Idee van hel
cial gospel", „het sociale evangelie'
der de zendelingen steeds meer veld wint.
Men wil opvoeden, echt Amerikaans „be
schaving", „cnllure" brengen. De Ideeëi
van verdraagzaamheid en democratie
verspreiden zleh. Men vindt de Moslim
godsdienst nog so kwaad niet, al bestrijdt
men de intolerantie, die *iJ vaak vertoont
Een revolutie, maar op basis waarvan
i waartoe? Geloof ln kennis was de ba
sis. de eer en onafhankelijkheid van Tur
kije het doel. Daarom moest alles wat
achterlijk was enerzijds en alles wat
vreemde invloed bevorderde anderzijds
bestreden worden. De Ialam had het volk
dom gehokden en bijgelovig. De zending
vertegenwoordigde net als het buiten
landse kapitaal een „vreemde" dus vijan
dige macht. Vandaar de radicale secula
risering van het onderwijs. De regering
waa meer anti-vreemdeling dan anti-kerk,
Ataturk zou zelfs gaarne meer Christen
Turken ln het land hebben gezien
voerde onderhandelingen met Roemenië
over de „repatriëring" van een Turks-
christelijke minderheid In dat land. In
tussen werden deze mensen niet begeerd
om hun christen-zijn maar om hun ont
wikkeling. Christendom en Islam werden
voor de wet gelijk, beide in zeer sterke
mate in hun vrijheid belemmerd. „Reli
gieuze propaganda" onder personen bene
den de leeftijd van 18 jaar werd verboden
In 1942 werden bij regeringsbesluit de la
gere scholen van de zending gesloten;
slechts de vier „colleges" bleven bestaan
Wat deed nu de zending? Haar hou
ding die blijkt uit regelmatig tijdens en
ook na de oorlog verschenen rapporten,
getuigt van veel vertrouwen In de toe
komst, De „social goaper-stroming is
duidelijk aan het woord. Mag men ln de
school niet langer uit de Bijbel vertellen?
Geen nood: „vriendschap en vertrouwen'
zullen As persoonlijk getuigenis hun werk
doen. Het zijn dezelfde opvattingen die
wij anno 1958 terugvinden nu de rege»
rlngspolitiek onder druk van de weder
opleving van de Ialam langzaam bezig ia
van richting te veranderen.
Democratisering
Ja, wani ondertussen was op politiek
terrein hei een en ander pebeurd: ln 1945
werd (tonder twijfel onder min of
zachte aandrang van da Verenigde Staten)
hei meer-partUcniysteem geïntroduceerd.
We kunnen in het midden laten of het
hQ de Rebubllkeinen van harte ging!
De democratische party werd opgericht
die In 1930 onder leiding van de huidige
president Bayer een eclatante overwin
ning behaalde, een lege die In 1954 werd
bestendigd al liep de democratische aan
hang wel terug en vormden er zich In
tussen nog enkele andere partijen. He
proces van da vrije politieke menlngs-
cn groepsvorming kwam zodoende
gang al Is het met horten en sloten,
menige terugval In hal autoritaire
de leiders van de democratische partij
allesbehalve trouwe Moslims zijn. Toch
is er ook bij de leiders een verschuiving
in mentaliteit merkbaar. Van Ataturk en
zijn naaste medewerkers was bekend dat
zij zich geheel van het oude geloof had
den afgewend; zij geloofden in de goden
van het Westen: de rede en de techniek,
maar bovenal ln het Turkiame. Aan hun
graf werden zelfs geen Moslim-priesters
toegelaten. Nu is dit anders: hier en daar
bewijzen de autoriteiten hun eerbied voor
liet geloof. Volgens de meeste waarnemers
die ik sprak is dit slechts lippendienst en
zal op lange termijn de secularisatie in
Turkije zich doorzetten. Vooral de jonge
ren gaan weinig naar de Moskee: een in
religieus opzicht onwetende generatie is
opgegroeid, een generatie die Ln zijn
vroegste jeugd heeft leren zingen: „Wij
bestonden voor de historie en zullen na
de geschiedenis nog bestaan". Maar dit
lied is nu verstomdDe intellectuele
jeugd van vandaag drinkt de wetenschap
van hét westen ln: zij leest werken als de
zojuiat uitgekomen eerste Turkse alfabe
tische encyclopedie, die maar betrekke
lijk geringe aandacht besteedt aan
Mohammedanisme, ze gaat naar opera
bioscoop.
Islam herleeft
Toeh is etn feit dat w(j in het heden
met een sterke rOaotie van de Isl:
worden geconfronteerd. De boeren w-
den zich van hun macht, belichaamd in
hun stembiljet, bewust. Velen vai
oudere generatie gaan weer trouw
de Moskee. In Ankara werd tijdens het
regime van Ataturk geen enkele Mos
kee meer gebouwd, in de laatste Jaren
verschenen er meerdere. Populaire tijd
schriften met godsdienstige inslag kwa
men weer in swang: In 1957 alleen al
zagen drie nieuwe vertalingen va-
Koran In Turkije het licht.
Het is duidelijk dat een en ander zijn
weerslag moest vinden op staatkundig
gebied. De Moslim-geestelijken, nog niet
tevreden mot de concessie die -de demo
craten wilden doen roerden zloh duchtig
im de laatste jaren. Ondergronds kwam
hun streven tot uiting in enkele aansla
gen. Bovengronds is de poging tot oprich
ting van een zuivere Moslimpartij. Maar
hier kwam de regering tussenbeide
krachtens een wet van 1953 is het verho
ede religie te gebruiken voor poli
tieke en persoonlijke macht" on op grond
deze bepaling kon men die poging
snel de kop Indrukken. Toch moe3t
met concrete concessies aen de Islam ko-
.Moslim-geestelijken aan wie vroe
ger elke organisatie verboden was, mogen
Op het gebied van da religie-politiek
betekent deze democratisering winst v<
aanhangers der Islam, want deze vormen
nog de overgrote meerderheid van het
Turkse volk. Hoezeer ook door de moder
nisten van Ataturk onderdrukt althans uit
de openbaarheid gebannen, het geloof
bleef beslag laggen op brede lagen vi
grotendeels agrarische bevolking. Tachtig
procent van de Turkss bevolking bestaat
uit boeren en aanverwante beroepen. Op
de*e conservatieve ma sea moest de de
mocratischs partij ten beroep doen om
de maoht te kunnen verkrijgen. Aon hun
gevoelens van trouw aan da Islam motst
worden toegegeven. Toegeven omdat ook
Een der Amerikaanse Bijbel
verkopers aan het werk in de
buitenwijken van Istanbul.
één dag per jaar een meeting houden.
De officieel gesloten Koranscholen gaan
nu openlijker dan voorheen voort
lessen in het Arabisch en het van buiten
leren van Koran-gedeelten.
lllT
De belangrijkste
Moslims lag echter in het feit dat in sep
tember 1956 voor het eerat na 32 jaar,
toen het gehele onderwijs aan de macht
de priesters werd onttrokken, het re
ligie-onderricht weer op de Turkse scho
len zijn Intrede heeft gedaan. Eén uur pei
week wordt nu op alle scholen, niet door
priester maar door de onderwijzers,
godsdienstonderwijs gegeven. Uiteraard ls
dit niet naar de wens van de orthodoxe
Moslims, maar tooh een wel heel belang
rijke stap op de weg terug.
Hoe staat nu de, zending tegenvoet
deze ontwikkeling? Ook op haar rust
verplichting dit Mohammedaanse
onderwijs op haar scholen te latei
Men zou denken: de 2ending zal
de regering gelijkheid van rechten
i om ook op haar scholen het Evan
gelie weer openlijk te kunnen brengen.
Men zou denken dat, zo de regering dit
weigert, het moment gekomen is om de
scholen op te heffen. Gelukkig denken
vele christenen in Turkije er zo over,
niet aldus het Amerikaanse zen
dingsgenootschap. Het gaat uit van het
standpunt dat de colleges moeten blijven
ortbestaan. Ten eerste vanwege het
„geestelijke" werk dat er nu geschiedt
ten tweede om „steunpunten" te
hebben voor later. Men heeft dan ook
het besluit van de minister van onder
zonder meer geaccepteerd en
spreekt over de instelling van dit les
uur als van „een goede gelegenheid om
geheel natuurlijk religieuze en morele
uiaarden te bespreken".
Een der leiders van het zendingswerk
drukte tyet zo uit: „Wij moeten ons In
spannen een dienst te zijp zonder belan-
genkarakter, zonder bijgedachte van pro-
ëelytisme en zonder dogmatische positie".
Het is een verblijdend teken dat verschil
lende jongere werkers op dit wel bijzon
der moeillijk zendingsveld het met dit
modemisme in optima forma volstrekt
niet eens zijn.
In een volgend artikel zullen we
horen over de verschillende vormen
positief protestants-christelijke activiteit
die ondanks alles In TurkUe voortgang
vindt.
De Osborn-campagne op het Malieveld
Velen kwamen getuigen van
wonderbaarlijke genezing
(Van een onzer verslaggevers) L
De belangstelling voor de avondbijeenkomsten op het Malieveld ii
campagne van de Amerikaanse evangelist Tommy Lee Osborn gf
met de dag. Gisteravond waren zeker 40.000 mensen op dit grote gras
in Den Haag samengestroomd. Ook nu weer kwamen tientallen naaf
grote, verlichte podium om vaak schreiend te vertellen dat zij'
nezen waren door het geloof in Jezus Christus.
Osborn had gisteravond als tekst voor Ivan asthma was genezen en dat z(
zijn evangelieverkondiging het woord uit voorwaardelijk geloofde, dat haar q,
Romeinen 1:16 gekozen: „Want ik kindje thuis eveneens genezen T
schaam mij het evangelie van Christus
niet. Want het ls een kracht Gods tot
zaligheid voor een leder die gelooft."
Direct bij de aanvang van zijn predi
king zei Osborn tot de duizenden: Ver
wacht dat vanavond het wonder der ge
nezing voor u persoonlijk zal geschieden.
Neem u voor uit uw wagen, of van uw
brancard te komen. Neemt u voor, be
reidt u voor op het ontvangen van het
woord van Christus, het woord van ver
lossing van zonden en van ziekte.
En als u genezen bent, en u valt terug
in uw zonden of ziekten, zo vervolgde
de evangelist, weet dan dat God dit niet
wil. In de bijbel staat Immers geschreven
als Gods woord: Ik waak over Mijn woord
om dat te bevestigen. God werkt naar
uw geloof, en God wil dat u allen ge
nezen wordt.
Aan de voet van het podium dromden
een veertig doofstomme mensen bijeen.
Een meisje uit Amsterdam vertaalde de
evangelist ln gebarentaal. Uit vele plaat
sen waren ook deze doofstommen ge
komen. Vier werden in de bijeenkomst
van zaterdag van hun doofheid genezen,
zo vertelde de jonge enthousiaste ver
taalster ons, deze avond
de veertig het gehoor ontvangen,
zo bleek later.
Tientallen beklommen het podium, al
leen of geholpen door anderen. Een meisje
van ongeveer twaalf jaar vertelde met
een helder stemmetje, dat de dokter haar
verteld had. dat zij voor driekwart blind
was en dat zij nooit meer zou genezen.
Ondanks mijn sterke bril kon ik de ogen
van de mensen vlak bij mij niet zien
Nu zie ik zonder bril, riep zij uit, dank
zij Jezus. Heel mijn leven zal lk aan Hem
geven.
Een jonge vrouw van omatreeks 26 jaar
beklom het podium. Ik heb geen pijn meer.
Ik ben genezen, dank U heer Jezus, lachte
zij.
Een man die 16 jaren aan tbc had ge
leden en door de artsen was opgegeven,
vertelderuim te kunnen ademen.
Een ander, wiens rug in Buchenwald
as kapot geslagen, was zijn stijfheid
kwijt en toonde dit voor de mensen
massa.
Schreiend vertelde een moeder dat zij
Chinezen ontdekken
ondergrondse zee
Chinese geologen hebben in het noord-
>osten van China een ondergrondse zee
ontdekt, die 200.000 vierkante kilometer
groot is. Deze zee, die op sommige plaat
sen slechts drie meter onder het aard
oppervlak ligt, heeft een gemiddelde
diepte van 200 meter en strekt zich uit
onder de provincies Kansoe, Noord-
Anhwei en Zuid-Honan. Duizenden
•en geleden moet de zee een deel
de Oost-Chinese Zee zijn geweest.
De geologen hebben ook een onder
grondse waterloop ontdekt ten noorden
van de Jang-Tse-Kiang. Dit kanaal
60 tot 100 meter diep en vier kilometer
breed.
Moeilijkheden bij
normalisatie van
melkflessen
De hoofdcommissie voor de normali
satie in Nederland heeft zich tot het be
stuur van het produktschap voor zuivel
gewend met het verzoek te bevorderen,
dat pap en vla in één-literflessen mag
worden afgeleverd. Dit komt er op neer.
dat er slechts 940 of 950 ml wordt gele
verd, daar men deze artikelen warm moet
bottelen, pasteuriseren of steriliseren, dus
op het moment dat het volume groter is
dan een liter. Wordt het verzoek ingewil
ligd, dan wordt het mogelijk wijdmondse
literflessen van één type in te voere
IHHEEHKH
Neandertaler was kleiner dan wij
1300)' De vele dniienden skeletten wikkeld spierstelsel
en honderdduizenden andere llchame- schikt. Met inbegrip van de zg. ..vna
Hjkr overblijfselen van voorhistorische speling", d.w.s. rekening houdend m
mensen, door paleontologen opgegraven de dikte ven de hoofdhuid, van i
en'mei neuwgrsetheid door vele des- krgekbeenschyven tussen dc wervels, vi
iel hebben he- dergelijke
vleselijke hiel e.d„ was zijn lichaai
lengte minstens 190 rm. zodat hij onge
veer 20 rm langer was dan de heden
daagse Knropeian en niet minder dan
10 rm groter dan de Neandertalfnens.
V# kunnen <>n« voorstellen, «lat na een
nuk zyn geweeal. ontmoeting tuisen Neandertaler» en
het Neandertslra» waren Cromagnnnmense n, eerstgenoemden aan
gevend ten aanzien van de vraag of de
oermens ren formidabele lichaamsbouw
heeft beaeten. Integendeel, in het alge
meen kan worden gelegd, dat ome
vooroudera in het gryze verleden eerdei
klein, dan
De leden
I lang, dus iets kleiner het huiselijk haardvuur
i hebben verhaald van de reusen
y hadden gezien! De mens van
„esproken. van alle prehistorische men Predmost was gemiddeld wel wat kleiner
selüke skeletten worden gezegd, met dan die van Cromagnon, maar zij»
uitzondering van de restanten die b(j lichaamslengte van 1,80 m Is toch altijd
Predmost in Moravië en naby Cro- nog aanzienlyk en iets groter dan die
magnon in Frankrijk werden gevonden, van da huidige mensen.
Om met da laatste te beginnen, de Met dat al kunnen we hier toeh
Oomasnnnmens was in tegenstelling tot werkelijk niet van reuzen in At klas
de Neandertaler lang en «Jank, ofschoon sieka betekenis van het woord spreken
h(J gelet op de grote insertieplaatsen Vondsten, die duidelijk en ondubhel-
der spleran avar ten krachtig ont- sinnig op het vroegere bestaan van
lentypen vryzen, «ijn tot
i het licht gebracht, wat
verleiden,' dal zy „diis nimmer hébben
bestaan. Dat zou voorbarig zijn en
bovendien aen ontkenning betekenen
van een paar raadselachtige vondsten,
die nog steeds niet op de juiste w(jae
zyn ondergebracht In het sluitende sys
teem dat men van de voorhistorische
mens getracht heeft op te bouwen. De
eerste moeilijkheid biedt een, van Java
afkomstige, enorme onderkaak, waarmee
Von Koenlgswald sieh Intensief heeft
bemoeid. Een kaak, groter dan die van
en gorilla, maar met ontegenzeggelijk
ntenerljjke kenmerken. En vervolgens
vraagt een geweldige menselijke kies,
afkomstig van prehistorische voorraden
itheken
dit
rbani
dacht. Hier is wel zéveel r
dat we een apart besehouwinkje daaraan
kunnen wyden.
Dat gebeurt een volgende keer.
(Nadruk verLodec)
i'3
Er la niets veranderd sinds
Gallilea wonderen deed,
beantwoordt de Heiland het geloof,t
woordde Osborn Ga heen, vrouv
.1 geschieden naar uw geloof, in P
Jezus Christus, zo voegde hij'1
toe. I
Een lange stroom van mensen dié1
hun genezing kwamen getujgen, b<>
het platform. Doven, blinden, een
vallende ziekte had geledenP
teravond ben ik genezen van mijn
heid. zo vertelde een man. Vanavonk
ik gekomen om God te danken ens
héle verdere leven zal lk dat doet)
Zingend vertrokken de duizenden!»
hun verblijfplaatsen. Onder hen
vele predikanten. Ook op het podiut
vonden zloh dominees van verschs
kerken, o m. twee Gereformeerde enp
Hervormde predikanten uit Den Ha(t
Vrijwel direct na afloop van de ty
komst barstte een wolkbreuk los.
Den Haag de laatste dagen al m%
verwerken heeft gekregen.
OUDE KUNST-EN;
ANTIEKBEURS
IN HET MUSEUM^
HET PRINSENHOF',
- DELFT - 'i
21 AUG.t/m»SEPT.>
- 1958
n 10-17.30 uu.
in 13-17.30 uui
i donderdzg-
s 19-22 uur
ETHERGOLVEN:
Programma voor morgi
Hilversum I, 402 ra. VAAA: 7.00 k|
cm 7.23 Grsm 8.00 Nws 8.18 Gram 8.1
ad 9.0J Oym v d vrouw 9.15 Otam (9.1
aterst). VARA; 1020 V d wouw 10.31
.00 Gram 12.00 Am us muz 12.30 Lj
medcd 12.33 V h platteland 12.3C
14.00 Gram 14.43 V
Zuidpoolgebied, c
16.00 Volksdansen en -liedjes 16.15 V 4'
ntietlps 17.30 Rcgcringsuitz:
»u H A t
Orgel en zat
17.00 Vak
ttórubrlek. -
18.00 Nws cn comm 18.
Act 18,30 Gram 19.00 V t
elt geen tijd, t
:«muz 22.50 M
i '23.30 Orgelsd
20.30 Deze tijd hccit f
21.35 Oram 22.00 OperetHmuz
kron 23.00 Nws 23.15 Gram 23.;.
-24.00 Socialistisch nws in Espera-,,,.
Hilversum U. 298 m. NCRV; 7.00 NI
Gewijde mux 7.50 Een woord voor de 4j
Nws 8.15 Oram 8.30 Lichie mux 9.00 V
sen 99.30 Vernuft cn techniek 9.35 I
10.05 Gram 10.30 Morgendienst 11
11.10 Omr ork en solist 12.00 Viool
12.30 Land- Sn tuinbouwmeded 12.33 Kaj
omroepkoor en solist 12.37 Kerkdienst
13.15 Met Pit op pad 13.20 Lichte
Zaïde, opera (gr) 15.15 Mctropole
koor en solist 16.00 V d jeugd. 17.20 1
en sol 17.40 Beursber 17.45 Gram.
18,00 Leger des Hcllsmux 18.15 S|
Christelijk organisatie- en verenigingslef
sprek 18.30 M a nnenzan «vereniging jg.sfl
19.00 Nws en weerber 19.10 Gram 19.30
over/ 19,30 Oram 20.00 Kadloiuaflt 20.20
Salzburg: 9oprazn en plano 21.30
f" ÉM 22.00
3.00 Nws en SOS-bar 2J.13—24,
Teievlsleprogr. VPRO: 17.00-
4TS: 20.00-Weekjourn. VARA:
n Ik. muzikaal blijspel.
20.30 Ma
GRAMMOFOONPLATEN PROGRAM
DRAADOMROEP
aptoe Delft: Koninklijk. Militaire
lajoor Directeur Rocus van Ypsrsn:
s Maréchai d'Uxelles Taploemi
- Fchrbellhcr Rel
irc 'Kil
tra
nasi; MarsH
La
•elllta. Orkest Edmundo Ros;
sauce woman. Bron-Bron Calypso, Max
sauce woman. Bron-Bron Calypso, Max I
en zijn West-Indisch Orkest; CarioelM
Universltario, Ahora y siemprc, Orkest
dal Gado; Its Its tjerlcle, Nona tinggal
Ann Wsirata and rer New Ambolner»; Hl
do. Orkesi Ouy Braln; Mélodie d'amour,
derful, Orkest los Loss; I can't give yd
Maybe, De.i
MontereyBe honest wltn me.
d Orkest Bii.y May; Comes
Sammy Davis; Dogtown
vines, orkest Bob Crosby; Sing o
itomp. Orkest Chris Barber.
It hi
Bye t
begu,
