Eerste
maanreis" mislukt
Jlicuiue £dhsrl)e (fouranl
Sukarno:
wordt
Nederlandse woll
nooit een geit
I ïfêetc/lzfs I
NA 77
SECONDEN, OP 16.000 M AFSTAND
Afgerukte propeller
oorzaak van ramp
Geleide democratie zal
worden doorgezet
Zwitserland wijst het protest van
Hongarije van de hand
9 slachtoffers
geïdentificeerd
(UNDAG 18 AUGUSTUS 1938
BUREAUS: Steenstraat 37.
Directie, Redactie, Abonnementen- e
Advertentie-afdeling Tel. 31441.
ADVERTENTIES: J 0-20 per millimeter.
Familieberichten 0.18 per millimeter,
j (Bij contract belangrijk# korting.)
Postrekening 38936.
Negenendertigste jaargang no. 11339
CHRISTELIJK-NATIONAAL DAGBLAD
Voor Leiden on Omstreken
„$taahmstiri> k obfWi
myn 9*1 in Itgljnupi
heHnifli
Tussen Oost- en
West-Berlijn
V Victorie...
Zie pagina 4
In september
een nieuwe
poging
IET FALEN van de eerste Ameri
kaanse poging om een raket
ir de maan af te vuren is als een
irstelling ontvangen, doch ont-
ligd zijn de geleerden niet. Op
omstreeks de veertiende septem-
zal vermoedelijk een tweede
»t naar de maan worden gelost.
aanneemt is een breuk in
brandstofleiding of een lek de
rzaak van het exploderen der
er-Ableraket.
Onder enorme spanning begon
I jtemorgen op de raketbasis te
f tpe Canaveral het aftellen tot
iaanuur-nul", achttien minuten
^"«r één Nederlandse tijd. Op dat
tment verhief zich de machtige,
nlna dertig meter lange raket (52
I) onder het uitstoten van een ge-
ildige gele vlam en witte stoom.
n' tn zag het projectiel loodrecht om
lag gaan en steeds sneller verdwij-
|n. De start was goed verlopen. Om-
^it het vrij zonnig weer was bleef
j Thor-Able zichtbaar. Na één mi-
hit en tien seconden zag men de
rste trap volgens plan wegvallen.
j raket verdween uit het gezichts-
|d. Op dat moment moest een of-
iële mededeling worden verstrekt,
t een eind maakte aan alle enthou-
jme: ,Jiet experimentele ruimte-
krtutg dat hedenochtend op de At-
ifische raketbasis is gelanceerd,
nlofte na een vlucht van 77
pnden".
inverwacbt kwam de mislukking niet,
aal gedurende de eerste twee en een
"TkVt* minuut was de kans op slagen
/fltwst gering. Was echter slechts de
fjvt mislukt, dan zou men vandaag of
■Bergen een nieuwe poging he-bben ge-
Ikin. Later in de week zullen de maan
de aarde weer te ver van elkaar ver-
derd zijn. Het projectiel dat op een
nd van 16.000 meter ontplofte,
nog niet de vereiste snelheid van
D00 kilometer per uur bereikt, die het
en de zwaartekracht van de aarde
kunnen trekken.
langste raket die ooit in de Ver-
;de Staten is gelanceerd zou, wanneer
is volgens plan was verlopen. 88
verder de ruimte zijn binnenge-
en dan enig ander ruimteschip,
lagavond zou de raket dan het ge-
van de maan hebben bereikt, waar
elektronische apparatuur de eerste
van de verborgen zijde der
de aarde zou moeten seinen.
Oog der wereld
't V/erelds grootste radiotelescoop,
Jodrellbank in Engeland, is
middels weer ontspannen. Tfj-
tnj de vlucht van de maanraket zou
It telescoop fungeren als „oog en
ter" van de gehele aarde. Een grote
poep Amerikaanse geleerden was
Engeland gereisd om de gedra
gen van de Thor-Able te volgen
groep Amerikanen heeft de op-
•oche voor onbepaalde tijd in Engp-
*d te blpuen.
p Cape Canaveral is men onmiddel-
begonnen met de voorbereidingen
de bouw van een nieuwe raket (de
»r-Able die gisteren ontplofte, bestond
300 000 onderdelen en kostte zo'n der-
miljoen gulden). Men vreest echter dat
nd nu zal trachten Amerika de loef
steken. Rusland heeft in september
lelijk ongeveer een dag eerder dan
rika een geschikte gelegenheid om
projectiel te lanceren.
Amerikanen maakten de plannen
de tweede poging bekend, terwijl de
ne ging vissen naar de stukken van
eerste raket, die ln de Atlantische
terechtkwamen. Delen van de
trap werden gevonden ongeveer
len kilometer ten noordoosten var
Canaveral in Florida. Van de an-
trappen. die dus explodeerden, ver-
t men niet veel terug te vinden
>elijk zullen de wrakstukken zeker-
d verschaffen omtrent de manier
Irop de raket verongelukte
rinses Marijke door
ietser aangereden
rinses Marijke is zaterdag in het Ita-
nse stadje Porto San Stefano door een
*er aangereden toen zij 'n bijouterie
kei verliet Zij viel op de grond, doch
■<1 onmiddellijk door voorbijgangers
reind geholpen. De Prinses is daarna
middellijk teruggekeerd naar de Piet
n. het jacht waarmee de koninklijke
vakantietocht op de Middel-
maakt. Het Jacht Is gisteren
Porto San Stefano vertrokken naar
mbino een havenstadje dat tegenover
«Hand Elba ligt. Voor het vertrek bood
commandant van Porto San Stefan
Koningin een romelnse vaas aan. De
Semeester van de stad schonk haar een
ket bloemen.
Explosie wondt
4 brandwachten
Vanmorgen vroeg is een hardnekkige
brand uitgebroken in het graanpakhuis
IJlst aan de Eendrachtskade te Gronin
gen. Vijf personen zijn na een explosie
met brandwonden in het academisch
ziekenhuis te Groningen opgenomen. De
oorzaak van de explosie is nog niet be
kend.
Buurtbewoners die een verstikkende
rook ontdekten, waarschuwden de
brandweer, die met groot materieel uit
rukte. Toen de brandweerlieden in het
brandende pakhuis doordrongen deed
zich de explosie voor. Vier brandweer-
lieden onder wie de hoofdbrandmeester
en de meesterknecht van het pakhuis
werden daarbij gewond. De blussing
nam nog drie uren in beslag.
Gevulde kip
De politie op het vliegveld van Oran
in Algerije vond drie kisten met kippen
een beetje te zwaar en haalde er een van
de vogels uit om die eens te bekijken. In
lever, maag en hart bleken stukjes goud
te zitten. Zeventig kippen waren op die
manier gevuld. In totaal vond men
drieduizend stukken goud.
BRITTEN GAAN DOOR
MET KERNPROEVEN
Het Britse ministerie van defensie heeft
gisteravond bekendgemaakt dat de hui
dige serie proeven met kernwapens bin
nenkort bij het eiland Christmas in de
Stille Oceaan zal worden hervat. Op
28 april brachten de Engelsen voor het
laatst een waterstofbom tot ontploffing
joen gulden cn die richting de maan
schieten, om 77 seconden later te
moeten erkennen dat al dat geld in
derdaad „naar de maan" is Maar
ook als je dichter by de grond blijft,
kun je mislukken, hetgeen de twee
andere foto's hierby duidelijk aan
tonen. Alleen kost je dat geen 30 mil
joen; alleen een nat pak.
Nadere büzonderhedcn: de boven
ste (tele) foto is gisteren genomen by
de start van de maanraket. Rechts de
controletoren waarop geleerden en
technici de gehele nacht aan de laatste
voorbereidingen hadden gewerkt. De
toren werd vlak voor de start uit de
buurt van de uitlaatvlammen gereden.
De beide andere foto's zyn zaterdag
in Winsum (Fr.) genomen by de wed-
strüden om het nationaal kampioen
schap polsstok-vèrspringen. Sjoerdsma
uit Grouw deed een fraaie sprong
over de 10 meter brede sloot, maar
Schuurman uit Winsum duikt in het
water.
(Van onze speciale verslaggever.)
GALWAY. 35 augustus.
TS EEN AFGERUKTE propeller, die door de luchtdrukcabine heensloeg, de oorsaak
1 van de ramp met de ..Hugo de Groot" geweest? Het l« een vraag, die iedereen In
G.l„„ houdt «u welk, dour tueerdrre lurhlvuurldr,kuudi.ro .1 beyu.tl.eod
beuntwoord wordl. De yoornuumete uunwUeln.en er yoor i»n de reeullulen yun
medlech onderroek. Doktoren, die eeotle op de vierendeelt. ,.bor,en llohr
slachtoffers hebben verricht, stjn. soals gemeld,
verminkingen na het Intreden der dood *yi
hersenbloeding is.
de conclusie gekomen, dat d#
itstaan en dat de doodaoorsaak «en
PRESIDENT SUKARNO heeft gisteren in een rede ter gelegenheid van
de 13e onafhankelijkheidsdag van Indonesië aangedrongen op sterke
vereenvoudiging van het partijenstelsel. Daartoe zou de wet op de ver
kiezingen moeten worden gewijzigd en een wet moeten worden ingevoerd
tot controle op dit stelsel. Hij wil „geleide democratie".
In dit verband deelde hij mede dat het
wetsontwerp op de instelling van een na
tionale planraad is voltooid. Deze raad
komt na de nationale adviserende raad.
onder leiding van de president, die het
recht heeft ongevraagd adviezen aan hel
kabinet uit te brengen.
Het grote aantal partijen wekte volgens
Sukarno de lachlust van de bevolking op
Aan ons adres
Sukarno aanvaardde de volle verant
woordelijkheid voor de anti-Nederland-
se campagne en beweerde, dat deze
le bewondering "an de hele wereld had
opgewekt. Men kan volgens Sukarno
even goed trachten een wilde kat in
een kuiken te veranderen of een wolf in
een geit, als te trachten de Nederlanders
te overreden. Blijven de Nederlanders
..stijfkoppig", dan zullen zij Nieuw-
Guinea op een oneervolle wijze verlie
zen, aldus Sukarno, die eveneens be
weerde. dat de bevolking in het ge
heim op Indonesië afstemt Op econo-
IjllllllllllP1'""IIIIIIIIJP
I BINNENVERINGBED I
X hel besle bed M
misch terrein zouden nog velen in In
donesië behept zijn met de ziekte van
het Nederlands denken
Amerika krijgt veeg
uit de iHtn
Aan het adres van Amerika en Enge
land uitte hij een waarschuwing Libanoi
en Jordanië te ontruimen en hij verteldi
ook, dat de verovering van Pakan Baroo
door de Indonesische regeringstroepen
een einde had gemaakt aan de openlijki
buitenlandse interventie ter bescherming
van de oliebelangen. Wij moeten de moed
hebben een klein gokje te wagen, zeide
hij aan het slot ziiner rede
Hatta is somber
De vroegere vice-president Mohammed
Hatta heeft in tegenstelling tot Sukarno
in een artikel in het weekblad De Stei
de toekomst van Indonesië somber ge
noemd. Het land is op weg naar een
ledig bankroet. Hij voorspelt een begro
tingstekort van 12 miljard roepiah. juist
op het ogenblik waarop de Indonesische
regering een begroting heeft ingediend,
welke het tekort voor dit jaar stelt op
8.9 miljard of het 'ubbele der oorspron
kelijke raming en voor het volgend jaar
op 8 miljard. Meer dan anderhalt miljard
van dit tekort zou zijn veroorzaakt door
dc onwettige handel.
Syrische spionnen in
Israël gearresteerd
De Israëlische politie heeft in Galilea
een Syrische spionagegroep gearresteerd
Het was de grootste organisatie, die ooit
in Israël is ontdekt Krachtens de wet
op de staatsveiligheid kunnen de gear
resteerden tot de dood door de strop
den veroordeeld.
De arrestanten, onder wie zich een
tal onderwyzers bevinden, hebben ge
tracht gedetailleerde inlichtingen te krij
gen over de Israëlische kazernes, de
havens, vliegvelden en posities vai
artillerie.
Drie van de gearresteerden zijn
munislen.
Premier Djuanda heeft aan de voor
avond van de onafhankelijkheidsdag ver
klaard dat de aanwezigheid van de Ne
derlanders in Nederlands Nieuw-Guines
3i gevaarlijke toestand schept.
Politici te Djakarta verwachten, dat
Sukarno's rede een nieuw tijdperk in
de Indonesische politiek zal inluiden.
De Masjoemi heeft na de reden in een
verklaring gewaarschuwd tegen ont
binding van de partijen. De Nahdatoel
Oelama kan wel Sukarno's geleide
democratie goedkeuren, mits deze niet
leidt tot ontbinding van de politieke
partijen. De leider van de Partai Na-
sional Indonesia. Gatot Mangkupradja,
daarentegen stelt de oprichting voor
van een staatspartij onder leiding van
Sukarno
ZIE VERVOLG PAGINA 4
Dit laatste wijst er volgens velen op.
dat er iets met de luchtdruk in de cabine
is gebeurd, op het moment, dat de machi
ne haar kruishoogte van vijfduizend me
ter naderde.
De meest gangbare theorie is thans,
dat „een kracht van buiten of van
binnen" een gat in de luchtdrukcabine
heeft geslagen, die zowel plaats aan
de bemanning als aan de passagiers
bood. De luchtstroom, welke zich als
gevolg hiervan een weg door het
vliegtuig baande, moet een hersen
bloeding door de oren bij alle inzit
tenden veroorzaakt hebben en hen
waarschijnlijk pijnloos, doch op slag
hebben gedood. Stuurloos moet de
„Hugo de Groot" vervolgens naar be
neden zijn gestort en zich met een ge
weldige klap op de zeespiegel ver
pletterd hebben.
Experts, die in Galway bij het onder
zoek betrokken zijn. hellen naar de me
ning over. dat „de kracht van buiten of
van binnen" een losgerukte propeller Is
geweest, die dwars door de cabine sloeg
De aanvankelijke opvatting, dat een ma
niak een tijdbom in het toestel had ge
plaatst. of dat deze zich in de bagage van
een van de passagiers moet hebben be-
gevonden, is losgelaten, omdat er niet de
geringste aanwijzing voor is.
Een feit. dat als belangrijk in de theorie
van de afgerukte propeller wordt geacht
vormt het vinden van afgerukte ledema
ten en andere lichaamsdelen. Hoewel het
natuurlijk niet uitgesloten moet worden
geacht, dat de levenloze lichamen van
enkelen der slachtoffers door de klap
op he* water uiteengereten zijn, is het
waarschijnlijk, dat het geweld van de
maaiende propeller hier oorzaak van is
geweest.
Men Is ook van de veronderstelling af
gestapt, dat iemand van de inzittenden
op de ramp is voorbereid geweest, met
andere woorden: dat er gelegenheid heeft
bestaan de zwemvesten om te snoeren.
Het ongeluk moet het toestel als een
blikseminslag getroffen hebben. De ge
vonden horloges wijzen op een tijdstip,
dat tussen de drie en acht minuten na
'het laatste contact met Shannon ligt
waarbij nog komt, dat het waarschijnl"-
ker Is. dat de uurwerken gestopt zijn op
het moment, dat de machine met de reeds
levenloze mensen het water rankte dan
op dat. waarop de dood door een hersen
bloeding intrad
Als Voorbeeld
Voor het zich bevinden van een zwem
vest om het stoffelijk overschot van de
veertienjarige jongen Finn worden dan
ook vele verklaringen gegeven. Volgens
de ene moet het niet uitgesloten worden
geacht, dat de knaap na zijn dood in
vest verstrikt is geiaakt, volgens de
dere is het zeer goed mogelijk, dat de
moeder van het slachtoffer hem het ding
als voorzorgsmaatregel heeft om gedaan.
Een derde theorie Is ook. dat de steward
de jongen heeft gebruikt om op hem de
werking van een zwemvest te demon
ren. Op elke Atlantische route geldt als
voorschrift, dat de passagiers bij groep
jes tegelijk wordt getoond hoe ze een Mae
West moeten omsnoeren en wat ze er, Ii|
gend in het water, mee kunnen doen.
Openbare schouwing
In het ln een kromming van een baai
gelegen Galway is de rust inmiddels lang
zaam weergekeerd. De wrakstukken en
andere voorwerpen, welke drijvend zijn
aangetroffen: versplinterde delen
NA OVERVAL OP AMBASSADE TE BERN
DE
ZWITSERSE regering heeft
het Hongaarse protest tegen de
aanval van twee Hongaarse vluchte
lingen in het gebouw van de Hon-
De „sterke arm" won ten slotte
met een zakdoek als masker om zich
tegen de nieuwsgierige blikken
te beschermen wordt een der
overvallers weggeleid.
Verzetsstrijder
ernstig gewond
in vuurgevecht
gaarse ambassade verontwaardigd
van de hand gewezen. Als men voor
het betreurenswaardige voorval naar
de verantwoordelijkheid zoekt, dan
zal men deze niet in Zwitserland vin
den, maar daar waar tragische ge
beurtenissen tienduizenden hebben
gedwongen hun vaderland te verla
ten en in het buitenland asiel te zoe
ken", zo luidde de duidelijke ver
klaring van de Zwitserse regering
Dat betreurenswaardige voorval was
een vuurgevecht van een half uur, dat ln
de Hongaarse legatie ln Bern werd ge
voerd tussen de leden van de ambassade
en twee Hongaarse verzetstrijders. De
Hongaarse vluchtelingen, de 23-Jarlge
Sandor Nagy en de 21-jarige André Papp
waren het gebouw binnengedrongen, om
enkele dot-irronier te bemachtigen
de ambtenaren in bedwang, terwijl de
ander de documenten trachtte te bemach
tigen. Er volgde een hevig vurrgevechi
Nagy werd snel buiten gevecht gesteld
maar Papp wist achter een zwaar bureau
het ambassade-personeel van zich af
houden.
De politiecommissaris Kurt Kessel, die
de inval van de politie geleld had ver
telde:
„Wü gingen voorzichtig naar bin
nen om nodeloos risico te vennUden.
In een vertrek vonden we Nagy op
de vloer liggen, bulten kennis en
zwaar bloedend. Even later zagen
we de andere man, met zUn revol
ver In de aanslag, achter een zwaar
bureau gehurkt.
Ik zei hem dat we de politie waren en
.-roeg hem rich over te geven Hij stond
op en plaatste de loop van zijn revolver
ln zijn mond Ik riep hem toe niet te
schieten: „Wij zijn van de Zwitserse po
litie. Wees niet bang"
De man vroeg of ik wilde bewijzen
geen Hongaarse geheime agent te zijn
Toen ik mijn papieren had laten zien.
>.af htj zich over
Van het personeel van de ambassade is
niemand gewond Nagy heeft een kogel
in het hoofd en de nek gekregen Zijn
toestand ts zorgwekkend De twee over
vallers zullen in Zwitserland gestraft
romp en vleugels, een paar stoelen, stuk
ken vloerbedekking, drie uit elkaar ge
reten dinghies en een viertal damestasjes,
liggen op de vloer van de douaneloods
uitgespreid voor een voortgezet onder
zoek door experts. De vierendertig lij
ken. die treilers. reddingsboten en oor-
logsschepen onder de halfstok gehesen
vlag hebben binnengebracht, zijn ter
identificatie naar een zaal in het plaatse
lijk ziekenhuis gebracht en zullen, on
middellijk na de vandaag te verwachten
openbare schouwing, worden vrijgegeven.
Zware verminkingen
Het ziet er overigen» naar uit. dat
slechts weinig lichamen herkend zullen
worden. De verminkingen zUn veelal te
zwaar en door het ontbreken van kleren
en papieren staan de medici voor een ho
peloze taak. De balans van gisteravond
was. dat men de identiteit van vijf ge
borgen slachtoffers had kunnen vast
stellen.
De rust is ook weergekeerd beven het
massagraf, waarin de KLM „Supercoiv
nie" met negenennegentig mensen ven-
zwolgen is. Op de plaats des onhells: hon
derdvijftig kilometer ten westen van de
Ierse kust. Is het stil geworden, op wat
schril krijsende meeuwen na. Geleld door
onzichtbare handen wiegt het water in
eeuwige cadans heen en weer. Op de plek,
waar zich een der verschrikkelijkste
vliegrampen aller tijden voltrok, meet het
peillood tweehonderd meter en het wordt
welhaast uitgesloten geacht, dat de gol
ven nog meer van hun geheimen prijs «al
len geven.
TVTEGEN van dc >4 geborgen slachtoffer»
van de ramp met de Hngo de Groot
heeft men tot dusver In Galway weten
te identificeren.
Het zyn: Eby C. S. Schade (44) uit
Elisabethtown, Ver. Staten; mevr. Ann
Finn (48) uit Bronx, Ver. Staten; Leen-
dert van Wijk (66) uit Ripon, Californië,
Ver. Staten; Aktle Deivina (29) uit Greens
Village, steat New York, Ver. Staten;
Raymondo Uranga (43) uit Argentinië;
mevr. TJitek* van Wijk (66) uit Ripon,
Californië, Ver. Staten; mevr. Erika Kuy-
pers uit Veghel in Noord-Brabant Wie do
overige twee geidentificeerden zijn, is
nog niet bekend gemaakt.
Morgenmiddag worden de dan nog niet
geïdentificeerde slachtoffers ter aarde be
steld op het St. Mary's-kerkhof te Gal
way. Geestelijken on voorgangera van
vyf godsdienstige richtingen zullen d#
rouwdienst leiden. De kerk van Ierland,
de Methodistische kerk, de Moolera, de
Joodse gemeente van Dublin en de
Rooms- katholieke kerk zullen vertegen
woordigd zijn, evenals de diplomatiek»
vertegenwoordigers van Nederland,
Engeland, de Ver. Staten. Mexico, Israël,
en de Ver. Arabische republiek in Dublin.
Het stoffelijk overschot van mevrouw
Kuypers wordt naar Nederland overge
bracht, terwijl ook de andere geïdentifi
ceerde overschotten naar de landen van
herkomst worden vervoerd. Het Ektgelse
stoomschip Beaverlodge bracht gisteren
enkele opgeviste voorwerpen, zoals do
portefeuille en papieren van de omgeko
men steward Schilperoort tn Rotterdam
aan wal. evenals een koffertje, kleding
en een kinderschoentje. Een vertegen
woordiger van de KLM heeft de voorwer
pen in ontvangst genomen.
De gedelegeerden van de landen, dl»
deelnemen aan de wereldkampioenschap
pen schermen in Philadelphia hebben
vandaag op hun bijeenkomst een minuut
stilte betracht ter nagedachtenis van de
Ha bij de KLM-ramp omgekomen
Arabische schermers, die aan de kam
pioenschappen zouden deelnemen
Veranderlijk
De Bilt verwacht tot mor
genavond:
Aanvankelijk veel bewolking
mei plaatselijk reien of on
weer Later -nkele opklarin
gen Matige noordoo-telüke
Uk vind morten draaiend naar
/.nldweat en toenemend tot
krachtig Daling van lempera-
((Opgrmaakt om 11.15 our)
Dinsdag 19 aug.
op 5 2» i
onder
