DRIE WINDROZEN
tm V
Cultureel
venster
ARNOLD SCHÖNBERG en
DARIUS MILHAUD
Muziek Pockets
ZONDAGSBLAD
en het toneel van
Sonnet
ZATERDAG 16 AlGISTLS 1958
Uniek (eiiival in Fiant dorp
J
J^VIGNON. in ons land veelal alleen maar bekend door het
chanson ..Sur le pont d'Avignon stond van 16 juli tot
3 augustus voor de twaalfde keer m het teken van het ..Theatre
National Populaire", onder directie van Jean Vilnr. in geheel
Frankrijk en daarbuiten bekend opder de afkorting T.N.P.
In het schitterende openluchttheater ..Palais des Papes" kon
het toneelminnende publiek genieten uan een vijftal sublieme voor
stellingen. te weten: „Oedipe" van Gide. .Marie Tudor" van Victor
Hugo. ,X'« Caprice* de Marianne" en ..Lorenzaccio" van de Musset
en ,.Le triomphe de I'amour" van Marivaux.
In 1951 werd Vilar de directie
van bet T.N.P aangeboden, er.
hij heeft rijn gezelschap in enke
le jaren inderdaad ..Populaire"
•weten te maken, niet alleen in
Frankrijk maar ook in het bui
tenland. (Denk aan de veelbe
sproken voorstelling in het Hol
land Festival van ..Henri 4" van
Pirandello met Jean Vilar in de
titelrol!
Rondom dit Festival wordt ieder
..Rencontre Internatio-
morgen beachikbaar stelde
een lezing te komen hou
den. en vragen van de
uit 31 landen komende
jongeren te beantwoor
den. Hieruit bleek dat de
wijzen waarop Vila: te
werk gaat om het toneel
bi; het grote publiek be
kendheid te geven, ve
lerlei zijn.
Ten eerste wordt ie
der te spelen stuk van
schappelijke prija (slechts
1.30' en voorzien van
vele fraaie foto's uit
gegeven HU hoopt so
het publiek te stimuleren naar
de voorstellingen toe te komen.
Verder bevindt zich in ieder pro
gramma een vragenlijst, waarin
men zijn bevindingen over de
voorstelling kan neerschrijven.
Om de afstand tussen speler en
publiek te verkleinen organiseert
hij van tijd tot tijd na afloop
van een voorstelling een ontvangst
of feestavond, waar de bezoekers
vrijuit met de spelers kunnen
praten en hun bezwaren kenbaar
Uniek
T\E positie van Vilar is vrijwel
uniek in de huidige toneel
wereld. Alle spelers van zijn
groep worden door hem persoon
lijk aangezocht, hij regisseert zo
goed als alle stukken (slechts Ge
ard Philippe en Georges Wilson
drommen mensen willen komen
kijken en dit dan op echt Franse
manier kenbaar maken.
Een voorstelling in d:t ..Pa
lais des Papes" door het Thea
tre National Populaire is een on
vergetelijke geocurtenis. Het is
zaak ruim op t.jd aanwezig te
zijn, wan', te laat komen be
schouwt Vilar als snobisme er.
iedere laatkomer kan dan ook
onherroepelijk de eerste act:
buiten blijven staan. De mees
te bezoekers weten dit echter
en zodoende zijn reeds een half
uur vóór de aanvang van de
gebalanceerde Claudio voortover
de.
De niet meer zo jonge Maria Ce-
cares is nog steeds een gevierd
actrice, die ook op dit festival als
koningin Elizabeth in ..Maria Tu
dor" van Hugo enorme triomfen
vierde. Zij bezit een kracht en een
intensiteit die voor niet-Fransen
wel eens teveel dreigt te worden,
doch die de Fransen in een top
punt van spanning brengt.
Vilar zelf speelde de titelrol in
Gide's ..Oedipe". en maakte hier
van een ontroerend mooie rol.
Prachtig had hij de regie zo afge
stemd dat Oedipe op het eind met
uitgestoken ogen en slechts bijge
staan door zijn dochter Antigone
achterblijft, na de ontdekking ge
trouwd te zijn met zijn moeder.
Gide heeft de ..Klassieken" in zijn
geschiedenis volledig nagevolgd,
hetgeen duidelijk tot uiting kwam
in de strakke, stijlvolle regie van
Vilar.
regis
kortom, hij is de absolute ,,direc-
De Amsterdammers beweren
nog wel eens dat het in Amster
dam a.h.w. voelbaar was wanneer
Royaards met een première
kwam Reeds dagen van te voren
merkte men in de omgeving van
de Schouwburg dat ..er iets gaan
de was". Zo ongeveer is de stem
ming in Avignon. Een groot deel
van de bevolking leeft zo mee dat
de repetities geheim gehouden
moeten woTden. omdat er andere
Helaas I voor altijd
zwijgt de cither
Onder dece titel verscheen er in
de Ooievaar-reeks van uitgeverij
Bert Bakker-Daamen. Den Haag
een poezie-album uit de 19e eeuw.
Het is. zoals de ondertitel meldt,
poëzie uit oude dozen, samengele-
zen. uitgegeven en verantwoord
door Hanneke Dommisse, met een
voor- en narede naar Conrad Bus
ken Huet en een ten geleide van
W. G*. Hellinga. Dit poëzie-al-
bum u verdeeld in 9 hoofdstuk
ken. nl. ..Dood en leven". ..Voelen,
gevoelens en gevoel", ..Poëet en
poezie". ..Luim". „Vermaan
„Vaderland". „Vertelling". „Pun
tig" en „Natuur en onnatuur".
Men vindt er de charme van de
19c eeuw in terug, ook de humor,
ook dc wijsheid, ook de stof Men
vindt er Van Lennep en Bilderdijk.
Goeverneur en Loosjes. J. J. L.
ten Kate en W. J. van Zeggelen.
Van Koetsveld en Loot*. Staring
en Sybrandi in. Alles in de spel
ling die de verzen eenmaal had
den „Wie ze een eindje van zich
af zet. deze teksten van over (of
over-over-grootmama en over
(of over-over-1 grootpapa, toen ze
nog jóng waren, die móet er wel
vertederd om lachen, want ze
zijn net zo menselijk dwaas als
wij", zegt prof. Hellinga in hel
voorwoord Het is. om met de 19e
eeuw se dichter A J de Buil te
zeggen „Een ruif. w
T7TLAR speelt zonder voordoek.
en maakt zo weinig mogelijk
geóruLk van décors. Hij doet dit
niet alleen in Avignon, maar ook
in Parijs in het „Palais de Chail-
lot" waar hij 's winters speelt.
Verder maakt hij bij ieder stuk
gebruik van muziek die een zeer
grote functie vervult, misschien
soms wel eens een te grote Het
T.N.P. heeft zijn eigen compo
nist. de eminente 27-jarige Mau
rice Jarre, die in Frankrijk reeds
een grote bekendheid geniet.
Wanneer de voorstelling be
gint wordt de zaal eerst volko
men donker, er klinken dan drie
trompetstoten en onder begelei
ding van zeer suggestieve mu
ziek komt het licht langzaam op.
Er zet zich op het toneel een
lange stoet In beweging, waarin
men het karakter van het te spe
len stuk bespeurt. Zo wordt het
publiek In enkele minuten ge
bracht In de Meer van het stuk.
Geen stuk van Vilar of hij be
gint met een dergelijke Inleiding.
Het tekort aan decor speelt
Vilar weg door veel gebruik te
maken van het licht, en hij heeft
dan ook een prachtig functio
nerende electrische staf.
Ook aarzelt hij niet op een ge
geven moment licht van achter
het toneel te laten komen, zoals
bij de voorstelling van Maria Tu
dor. waardoor bij fantastische
schaduwbeelden verkrijgt, die een
enorme indruk op het publiek ma
ken.
Mocht de voorstelling hierdoor
wel eens een filmisch karakter
krijgen, wat schadelijk zou kun
nen zijn wanneer dit het spel zou
overtreffen, in werkelijkheid ge
beurt dit echter zo zelden dat Vi
lar er nog geen reden toe heeft
gezien van werkwijze te verande-
Bekendheid
Het T.N.P. geniet reeds een
enorme bekendheid in
Frankrijk, al berust deze
volgens Vilar voorname
lijk bij de jeugd.
Het werd uit de nood
geboren, want Parijs met
zijn 50 in het centrum
dioht op elkaar gelegen
theaters werd zo overvol
dat naar expansiemoge
lijkheden werd gezocht.
Men besloot toen ..de pro
vincie in te gaan".
Zo ontdekte Vilar in
1946 het Palais des Papes
in Avignon en sindsdien
keert hij er ieder jaar
enkele weken naar terug. Met
steeds groter succes, zodat het
Weinig décors festival .„.Avignon thans in dc
gehele wereld een grote bekend
heid heeft gekregen.
DOLF DE VRIES
ie lied en/of opera?
DOOR de echo-kelder van het betonnen trappen
huis kom ik op de bovenste flat van een nieuw
huizenblok in De Bilt. Hier wonen twee jonge mensen
met hun twee kindertjes. Het is bij hen sober en de
gelijk ingericht. Het trof mij, dat hier een raam, enorm
als een etalageruit, uitziet op een grote wei, die in
de toekomst in een park zal worden veranderd
Voor Hans Wilbrink om wie het hier gaat, leek mij
dit tafereel symbolisch.
Hans Wilbrink, de jonge sonore
bariton, is thans onder dc schijn
werper van het laatste Holland
Festival als operazanger in
Frangois Villon" van Sem Dres
den in de publieke belangstelling
gekomen. En terecht; hier hebben
we nu eindelijk het schaap met de
vijf poten: gave techniek, grote
muzikaliteit, persoonlijk even
wicht. en vooral verstand. Met als
gelukkige toegift beschouw het
als vijfde poot Nederlandse
hokvastheid.
Want. bekent Wilbrink ik
kan in het buitenland niet aar
den. ,Jk ben een huismus".
..Bovendien ben ik hier in Hol
land bezig het opera-vak te
leren. Het zal nu wel op de
Nederlandse Opera uitdraaien,
denk ik".
Aldus
Wilbrink vanuit zijn
In het stuk „Le triomphe
de Vamour" van Marivaux
traden in Avignon op Roger
Mollien als Agis 'links) en
Mar,a Casares als Lêonide
LIET IS VOOR DE CRITICUS niet gemakkelijk bij het verschijnen
van nieuwe bundels experimentele poëzie daarover een be
zonken oordeel uit te spreken. De nummers 43, 44 en 45 uit de
Windroosserie (uitg. U. M. Holland, Amsterdam) brengen niets
opzienbarends en doen geen nieuwe gezichtspunten aan de hand.
Het is het gebruikelijke stamelende zoeken naar de zin van het
eigen leven en dat van de wereld waarin de dichter is geplaatst. Wel
wil mij voorkomen dat Nico Scheepmaker met zijn De kip van
Egypte beter en rijper werk heeft geleverd dan destijds met zijn
Poëtisch Fietsen. In het gedicht „Ik buit mijn God met woorden
uit" zegt hij van Christus;
symbolische raam zijn zonnige
zangweide eerlang veranderen in
een park waar de natuur wordt
aangevuld met schijnwerpers, de
cors en. mensen. Wilbrink zelf
is er enthousiast vóór. En dit is
zeker geen kwestie van geld. Een
kunstenaar namelijk staat bijna
altijd alleen en bij een jonge
kunstenaar kan deze eenzaamheid
tot een verschrikking worden. Wil-
binnengekeerd mens. die de laat
ste jaren een metamorfose door-
Op zichzelf is het gesprek met
hem een vreugde. Niet bekneld
in de ..had-ik-maars" van vele
ouderen, brengt hij zijn denkbeel
den gaaf naar voren. Zijn dis
cours is niet de zo gebruikelijke
rondleiding om het Lieve Stand
beeld van het Eigen Ik. Maar er
is nog een andere vreugde, dat
is de manier waarop zijn jonge
vrouw (die zelf ook wat zingti
hem hierbij aankijkt, met be
wondering en vertedering, zich
eigenlijk geen z.ngen meer.
maar keihard knokken waarbij I
tegenstanders op eenzelfde num
mer werden losgelaten. Als een
berg zag ik dus tegen München
op".
Aan het eind van de twee we
ken was hij (helemaal! vel
over been. Dit verhinderde Wil
brink inmiddels niet te observe
ren dat een zeker deel van de
mededingers bij dergelijke con
coursen qua mens in een slop ge
raakt zijn en zichzelf hier willen
rechtvaardigen.
Liederen-recital
Wilbrink komt hier tot de con
clusie dat alleen die zanger slaagt,
die geen fouten in zijn psychische
make-up heef'.. Zo ontdekte Wil
brink als zelf-critisch mens, meer
dingen waaraan sommige oude
rotten in het vak nog niet eens
„Als je jong bent", zegt hij bij
voorbeeld. ..is het geven van een
liederen-recital eigenlijk ondoen
lijk. Het vergt de ervaring van
een heel mensenleven om je pu
bliek op je eentje een avond te
blijven boeien. Ik hoop dat nog
eens te leren.... later. Wij jonge-
e recitals
vol experimentele
poëzie
tot tijd onvermijdelijk, mits men
hierin niet zover gaat als wijlen
Albert Verwey en Boutens, om
van Kloos maar te zwijgen. El
ke nieuwe dichtergeneratie pro
beert een nieuw programma op
te stellen en zich al dichtende er
van bewust te worden wat men
eigenlijk van de poëzie wil. Daar
om zijn zulke verzen altijd in-
i Co.
de
....We
ik ben een
vandaag met
de woorden
uiterst voorzichtig zijn
want
zij mogen niet bloot
staan aan hitte
noch los door het
luchtruim zweven.
de
dc
Dit is nu wel niet bepaald een
belijdenis volgens de Heidelberg-
>e Catechismus, maar de waar
heid. dat Christus geworden is
als onzer een. is hier toch van
binnen uit beleefd en op indivi
duele wijze kernachtig tot uit
drukking gebracht. Over het al
gemeen heeft de nieuwe poëzie
dit goede dat de dichter niet
mcér zegt dan hij verantwoorden
kan. terwijl de dichter die be
wust christelijke poëzie wil ge
ven altijd gevaar loopt zijn vi
sie met scheutjes dogmatiek vol
Er staan in deze bundel drie
verzen over poëzie, ohder de ti
tel „Poëzie is". Zulke verzen zijn
altijd een soort zelfopenbaring en
natuurlijk nooit bedoeld als de
dichterlijke benadering van een
exacte begripsbepaling. Poëzie
als zelfbespiegeling is van tijd
te verzoenen,
ten aardbeving schudt
aan de kerstboom:
als engeltjes vallen
zij stuk.
Ed. O. Roletto is de schuil
naam van een Nederlandse schil
der-dichter. die lang te Utrecht
'neef* gewoond en thans verblijf
houdt in Zweden. Zoals bij schrij
vende schilders meer= voorkomt is
er in hel woordgebruik een ze
kere losheid, alsof de dichter dc
woorden als verf hanteert; hier
en daar gaat dit zo ver dat he;
vers volkomen vormeloos is ge
worden. zoals bij „In concre-
to" 3 en 4. Toch zit er in ver-
Acheidene gedichten een soort
redelijkheid: de verzen ontwikke
ien zich naar een conclusie toe.
Zo eindigt een vers met de woor
den: „kortom ik maak een ana
lyse van de mens"; een ander
sluit met de regel: „ik schijn
volslagen mateloos te zijn". An
dere gedichten eindigen met „er
wordt een herakles gezocht om
licht te brengen", „en wat moet
er van me worden", ,,ik sta van
wil!".
(176 blzi.
Acteurs en actrices
HU hoeft dit ook niet want hij
besch.k' over prachtige ac
teurs en actrices, in de eerste
plaats de in ons land door dc
film eveneens zeer bekende Ge
rard Philippe, die zich. na zijn
toetreding tot het T.N.P. in 1951,
tot een ongelooflijk acteur heef:
ontwikkeld, en reeds Vilar's rech
terhand is geworden. Bij hem be
rustte de regie van „Lorenzaccio"
waarin hij tegens dc hoofdrol ver
vulde. Hij is een typische under
acting soeler. een stijl die de
meeste Franse acteurs vreemd is.
Naast hem is de laatste jaren
Georges Wilson opgekomen, die
he? publiek in „Les Caprices de
Marianne" van dc Musset een uit-
VIA NAALD
€N RIAAÏ
Uitgeverij Gottmer te Haar
lem is tien jaar geleden be
gonnen met de uitgave van de
zgn. Componisten-serie, een
groot aantal biografieën van
bekende componisten. Deze
serie is, al zijn er dan wel
licht enkele minder geslaag
de boeken bij, terecht een
groot succes geworden.
Dezelfde uitgeverij is nu ge
start met Muziek-Pockets en liet
daarin als eerste vier deeltjes
verschijnen Chopin door Nor-
bert Loeser. „Tscnaikowsky" door
H J M Muller. ..Schubert"
door Hans Wagemans en „Jo-
hann Strauss" door Paul Runn
ier resp 192. 26t. 270 en 240
bladzijden van pocketformaat
(ƒ2.95 per deel' Een uitzonder
lijk gedegen studie wijdde de
onlangs overleden criticus Loe
ser aan Chopin Door het bewo
gen vertelde levensverhaal van
Chopin heen leert men zijn mu
ziek kennen Loeser kon boeiend
en tegelijk leerzaam schrijven.
Daarom Is dit boekje dan
ook zo waardevol geworden. Mul
ler geeft op zeer lezenswaardige
wijze een duidelijk
en hij geeft ook een waardevol
overzicht van het Rusland van
toen. Het boek is een pleidooi
voor Tschaikowsky geworden. In
zijn boek over Johann Strauss
hoeft Paul Kuringcr de echte
Weense sfeer uit de vorige eeuw
weten te leggen, maar bovenal
toont het ons Strauss als schep
per van werken, waaraan we
ons heden ten dage nog steeds
kunnen laven.
Hans Wagemans ten slotte
heeft niet alleen leerrijk, kundig
en stijlvol het levensverhaal van
Schubert geschreven, maar hij is
op talrijke bijzonderheden in
Schubert's muziek nader inge
gaan op een wijze, die de vak
man en de leek z
Bij de Componisten-Serie heb
ben we het al eens opgemerki
en we zullen het ook nu weer
doen; de boekjes moeten voor
zien worden van een werken-
index. zoals dat bij het boek
over Schubert is gebeurd. Dal
verhoogt de waarde als naslag
werk. Nu moet men te lang zoe-
ARNOLD SCHÖNBERG ES
DARIUS MILHAUD twee
namen uit de moderne muziek
twee begrippen. Schönberg. die
in 1951 le Los Angeles overleed
was Oostenrijker. Milhaud. die 4 september zijn 66ste verjaardag
hoopt te vieren, is Fransman. Schönberg werd befaamd om zijn
twaalf toonsysteemMilhaud om rijn polytonaliteit. Schönberg is
al bijgezet in de rij der „klassieke" componisten. Milhaud rijdt nog
in een invalidewagen door Parijs en interesseert zich nog steeds
foor religieuze onderwerpenvoor amusement, voor music-hall
voor jazz en voor chansons.
Zijn autobiografisch boek
je „Notes sans musique" uit
1949 begint Milhaud met dc
zin „Ik ben een Fransman
uit de Provence en
Israëliet van religie' Dat
is al bepalend voor zijr
muziek, die het Franse élan
heeft, de zuidelijke licht
heid en de Joodse over
tuigingskracht. Toen op 24
oktober 1920 voor het eerst
zijn ..Suite Symphonique
,n Parijs o.l.v. Gabriel
Pierne werd uitgevoerd
door hel Colonne-Orkest
veroorzaakte dat zo n tumult
onder het publiek, dat dc
dirigent zich omkeerde en
Concerts Colonne, dan bc
wijs ik daarmee dat het
waard is uitgevoerd te
worden. U heeft het volste
recht hierover uw goed- ol
afkeuring te kennen le
De polytonalite.
ken
iets
be
en %«rk wan TschAütow sky pa.a ld werk deelt gevoadan.
MILHAUD is enige jaren in Bra
zilië geweest als secretaris
van dc Franse gezant aldaar
Paul Claudel. Een kunstzinnig ge
zantschap dus: een beroemd dich
ter als gezant en een beroemd
componist als secretaris. Claudel,
die ook veel voor Honegger schreef
to.m ..Jeanne d'Arc"'. heeft veel
artistiek samengewerkt met Mil
haud. Tijdens hun Braziliaans ver
blijf schreef Claudel in 1957 zijn
gedicht „L'Homme et son Désir"
en in 1918 maakte Milhaud naar
aanleiding hiervan een ballet Een
klein instrumentaal ensemble en
een vocaal kwartet had hij er
voor nodig. Het is een uitzonder
lijk suggestief ballet geworden,
suggestief vooral omdat Milhaud
altijd kaas heeft gezien zeer be
knopt te componeren Hij zegt
één r
En toen hij in 1949 in de Ver.
Staten was. werd hem voor een
Dance-Festival gevraagd opnieuw
een ballet te maken. Hij schreef
toen een Joods ballet, getiteld
Les rèves de Jacob", waarbij hij
als gegeven nam Jacobs droom te
Beth-El (uit Genesis 28» en Ja
cobs worsteling met de engel (Ge
nesis 32'. Het werk is een choreo-
Srafische suite geworden, bestaan-
e uit 5 delen en geschreven voor
hobo. viool, altviool, cello en bas.
Men zou deze Suite ook zonder de
choreografie kunnen zien, daar
het een stuk pure muziek is. al
thans voor hen die de moeite ne
men het werk eens rustig meer-
BEIDE werken zijn door de
EDITONS DE LA BOITE A
MUSIQUE (B.A.M.i op de plaat
vastgelegd door het Ensemble Ro
ger Désormières onder leiding van
Darius Milhaud zelf. (30 cm lang
speelplaat LD 029'. in ons land
uitgebracht door DURECO. Het
zijn zeldzaam mooie opnamen ge
worden van werken die U wellicht
anders nooit zult horen en die U
toch moet kennen om de ontwikke
ling van de moderne muziek te
kunnen volgen Met deze uitgave
is een grote muzikale daad ge
steld.
TAE ontwikkeling van de muziek
::i deze tijd kan ook niet ge
volgd worden zonder enig begrip
van wat Arnold Schönberg schreef
Schönbcrg's betekenis wordt niet
alleen bepaald door zijn stoot tot
de twaalftoontechniek (waarbij
dus alle twaalf tonen van het oc
taaf even belangrijk zijn en een
noot niet terugkeert voor eerst de
andere 11 noten aan de beurt zijn
geweest', maar ook door zijn stre
ven de muziek te bevrijden van
allerlei sentimentele of melodra
matische stemmingen en spannin
gen.
Stond de eerste periode van
Schönberg's scheppingsdrang (1898
-1909' nog min of meer onder in
vloed van een figuur als Wagner,
daarna maakte hij zich èn melo
disch én harmonisch vrij en kwam
hij tot geheel nieuwe en geheel
eigen klankformaties, die iets los
ser kwamen van de tonale bindin
gen. Daartoe behoort ook zijn cy
clus „Pierrot Lunaire", dc drie
maal zeven gedichten van Albert
Giraud. door Otto Erich Hartleven
in het Duits vertaald. Met dit
werk kwam Schönberg muzikaal
tot een voltooiing van wat hij voor
die tijd reeds in zich voelde. Het
geraffineerde samenvoegen van
piano, fluit (cn piccolo), klarinet
(en basklarinet), viool (en alt
viool) en cello heeft tot merkwaar
dige nuances geleid en het ge
bruik van een zangstem als
spreekstem verhoogde nog de sug
gestieve en ook sensuele zeggings
kracht. De sopraan heeft hier een
„Sprechmelodie" uit te voeren.
Daarnaast heeft Schönberg in de
ze cyclus op de wat decadente en
morbide verzen van Giraud een
vaak sterk illustratieve, een soms
haast visuele muziek geschreven.
Tevens heeft hij allerlei techni
sche trucjes uitgehaald, o.m. in
„Der Mondfleck" waarvan de
tweede helft noot voor noot de
eerste helft herhaalt, doch in ach
terwaartse beweging.
O ET is een super-geniaal spel
Ivan noten en woorden, dat
door de EDITONS DE LA BOITE
A MUSIQUE (B.A.M.) in een su
blieme vertolking op de plaat is
vastgelegd met de sopraan Ethel
Semser en het Virtuoso Chamber
Ensemble o.l.v. René Lcibowitz
(30 cm langspeelplaat LD 016. in
land uitgebracht door Durecoi.
Zangconcours
Hoe komt Wilbrink naar de top?
Hij is niet de ellebogenwerker.
niet de doordouwer. Geen eer
zucht drijft hem naar het strijd
gewoel van het zangersfeest.
Wie wel?
Cherchez la femme!
„Een uur lang heeft ze me zit
ten overhalen om toch naar dat
zangconcours te Munchen te
gaan." En dat was maar goed
ook. Het leverde hem de eerste
prijs op plus talrijke Duitse ra
dio-contacten.
Nu had Wilbrink in 1953 al de
eerste prijs in Den Boich gewon
nen; het concours te Verviers
bracht hem dezelfde erepalm.
Maar plezierig was het niet.
Hans Wilbrink is meer dénker
dan doéner:
„Vooral in Verviers was het
mezelf te Kijken"; „ik wil een
volkomen nieuwe en moderne
spelling doorvoeren waarbij leven
als liefde geschreven wordt",
„ik roep om de stem van be
wustzijn" en zo voort. Het vers
„wederzijds" eindigt met de
merkwaardige uitspraak
„de heer is mijn deel
zegt mijn ziel
en niemand kan bewijzen
dat het niet zo is"
Merkwaardig: dit duidelijke
element van redelijk denken en
concluderen in poëzie van een
schilder. Deze bundel, getiteld
grootworden toenaderen buigen is
zeker niet onbetekenend.
De bundel Lateraal van C.
Buddingh opent met een vers
van recente datum (de bundel
bevat werk uit de jaren 1951
'56) met de natuurlijk weer won
derlijke titel „Zegt de Sica" (uit
de titels van verzen en bundels
spreekt .vaak een machteloos
streven naar het bizondere). Het
luidt zo;
altijd weer denkt men morgen
morgen rijdt hij uit
de tram van het ene gedicht
dat de wereld een zin
geven zal
en het hart een bed om
te slapen
maar altijd weer valt de dag
als een ondermaats voorntje
in de hese rivier van de tijd
en weer denkt men morgen
morgen
maar morgen is altijd te laat.
Deze bundel is minder overtui
gend dan die van Scheepmaker
of Roletto. Men krijgt bij meer
dan één gedicht de indruk van
een toegepaste manier, die meer
afgekeken lijkt dan een onver
mijdelijke* vorm die zichzelf
heeft geschapen. Het meest per
soonlijke versje van Buddingh'.
de uitdrukking van afkeer tegen
een gestroomlijnd leven als deel
van een publiek, worde hier ge
citeerd ter afsluiting van deze
korte aankondiging der drie
Sedert Hans Wilbrink zijn ver
mogen tot directe expressie heeft
ontdekt is hij op de liedkunst uit
gekeken.
In de opera, hoe je het ook be
kijkt, kun je echt zingen.
Overgang
Hie
t alleer
tuose beheersing bij de sopraan
en de instrumentalisten op te mer
ken. maar bovenal een zeer sterke
zeggingskracht in de uitvoering,
terwijl de opnametechniek even
eens van zeer hoog gehalte is. Een
werk om te bezitten, vele cn vele
malen te beluisteren (met tekst)
en er dan van te gaan houden.
CORN. BASOSKI.
Windrozen.
NO THANKS
leven als verroeste fiets-
draaiend als jantjes in een
hollandse film
de brylcream foreheads
villainous low
nee dank u
dan liever de lucht in
met die vervelende van Speyk.
C. RIJNSDORP
HANS WILBRINK,
Waarom zo de motor-ploeg door
zijn weiland gehaald? Berust
dit alles alleen op eigen inzicht?
Stellig niet. Ook invloeden van
buiten stootten hem enige jaren
her uit zijn contemplatieve zang
instelling. Een daarvan kan ik gis
sen: zijn jónge vrouw, op grond
van haar warm-spontane, actieve
en ook practische instelling. Mis
schien bereidde zij hem geestelijk
voor op hetgeen Otto Klemperer
voltooide in Londen, waar. Wil
brink enige jaren geleden moest
voorzingen (Brahms' Requiem».
„Zijn dwingende, bijna mag
sche persoonlijkheid dreef mij i
als het ware toe om het na<
buiten te brengen".
Hoe bedoelt u dat?
Een zanger moet op het po
dium niet proberen zelf te genie
ten van zijn kunst. Want dan
gaat het ermee, vergelijkt Wil
brink puntig als met het be
kende gelach op hel toneel dat
geen weerklank vindt in de zaal.
Dit is een woord dat naar mijn
mening veel oudere recital-solis
ten in het oor mochten knopen:
hoe meer de zanger zich op zich- j
zelf concentreert, hoe minder
zijn hoorders boeit.
Hoe het ook zij, in de opera,
waar de dramatiek dit egotisme
radicaal verijdelt, vindt Wilbrink
voorshands een medium om geheel
los te komen.
Ik twijfel er niet aan: Hans Wil
brink zal dus zijn grazige liede-
ren-wei zo gauw mogelijk helpen
omtoveren in een opera-park. Zal
er daar nog een gazonnetje van
rust overblijven voor zijn oude
liefde: het lied? Al hoopt hij het
zelf oprecht, ik zie het nog niet.
Want in de opera zing je ,.met
handen en voeten". En dan
wordt je vanzelf gebonden óan
land straks een groot opera-z
ger. Maar ten koste van het lied.
Tenzij er op het juiste ogenblik
iets (of iemandi tussenbeide
CARL LANS
Darius Milhaud. van wi
B.A.M. de mee balletten
rèves de Jacob" en „L'Hom
son désir" opnam.
Wij drentlen met ons honderde' om en om,
arbeider, zakenman, klerk, priester, schrijver.
Goudvissen glijden schimmig door de vijver,
wijl 't druk gepraat van de ongeduurge drom,
hoe ijdel ook, gonst met onblusbare ijver
De schildwacht gaapt, beeld van 't regiem, doofstom
voor 't zwijgend vragen van ons fel waarom.
Maar ruk aan 't hek hij grijpt zijn wapen stijver.
Zacht blinkt de hemel, teer gewassen blauio
achter 't getril der verre populieren.
En driftig, als een schip trekt aan het touw,
begeert mijn ziel juichend de schoot te vieren
en vóór de wind te zeilen uit het nauw
de ruimte in, waar de vrije vogels zwieren.
uit: Het le
ultg. A. A. M. Stols, 's-Gravcnhage.
