Delfts oudste glazenier zit
weer aan Goudse glazen
JACOB MARISPRIJZEN EN
HET WAARDE-OORDEEL
5 Nederlanders
verongelukt in
Belg.-Limburg
Fransman verduisterde
voor minstens een ton
HARTELIJK WELKOM VOOR
103-JARIGE REPATRIANTE
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
6
MAANDAG 11 AUGUSTUS 1)
Rustend restaurateur af
Wat inbreker brak maakt Lukas Knoll
Lukas H. Knoll (75) ls rustend restaurateur, naar hij
zelf zegt. Delfts oudste glasschilder werd onlangs ech
ter wreed uit zijn zoete rust in een grachtenhuis aan
het Oosteinde opgeschrikt door het bericht, dat door
bruut geweld van inbrekershand enige kostelijke pa
neeltjes van de befaamde Goudse glazen waren gesneu
veld. En als deze inbreuk op Dirck Crabeths gave
glazen op iemand indruk maakte, dan moest het dat
wel doen op deze oude Delftse glazenier.
(Van een onzer redacteuren)
Hij immers is de enige overgebleven glasschilder, die
van 1901 tot 1936 onder leiding van de inspirerende
ir. Jan Schouten aan de grootse glasrestauratie in de
Goudse SL Janskerk deelnam.
Ruim 35 jaar werkte hij er aan de completering
de gebrandschilderde ramen. De rond zestig Goudse
ramen, die hij in die tijd onder handen nam, mag hij
nu terecht als „zijn glazen" betitelen.
..Denk erom. al* jullie met de Klazen in
de knoop ritten, dan ia Knoll je man". D«
kerkvoogdij heeft die goede tip niet ver
geten.
Men kwam na de eerste schrik van wal
men aanvankelijk al* onherstelbaar be
arhouwde. maar bil nader inlicht behond-
baar b'eek, vanzelf weer bU de
Lnkas Knoll In D»lft terecht.
„Ze wisten ro dat bij de eer*
b-cak van 13 het onderste paneeJ
vm „Glas 16 links juist datgene werd
ge onden. wat door mjj indertijd werd
vernieuwd Er was dus uitkomst. Frgei
v .r-i het bij de tweede Inbraak op
21 Juli. Ook toen moest het onderst»
pc-e~l het ontgelden, nu het engeltje
van Dirk Crabeth zelf. Heg oude gla»
d 3. Dat w is lelijker.
„De koster heeft echter alle scherven er
scherfjes netjes voor me In een doos Re-
pakt". En voor do rest zorgt de Delfts*
gla-enler wel.
Met zijn grote ervaring ln het onder
kennen van de verschillende soorten er
vormen van gebrandschilderd glas. spe
ciaal het GouJse glas. zijn levenswerk,
viel het hem niet moeilijk de restauratie
die hij in 1938 voorgoed als voltooid be
schouwde. weer ter hand te
oude bewaarde werktekeningen op ware
grootte, heeft hij daarbij nauwelijks
nodig gehad. Het meeste zat nog ln hei
hoofd.
Uit het vuur
„Vandaag nog haal ik het engeltje uit
het vuur", vertelt de oude meester, dio
er niet veel woorden over vuil maakt
Dat het werk echter wel wat meer is dan
simpelweg een raamopening vullen met
glas, lood en brandverf wil hij, na enig
aandringen, dan wel toegeven. Want nie
mand beter dan deze oude Knoll weel
welk een afstand er schuilt tussen een
goede glasschilder en een gewone glazen
maker. Al U de eerste dan ook wat in
onbruik geraakt.
Over het oude ietwat gekneusde
engeltje van Craheth, dat hij dan nu
uit het vuur haalt, maar dat via de
inbreker dan toch bijna het loodje
legde, is hij nog het meest verheugd.
Hij toont het ons in de werkplaats
aan de Molslaan in Delft. „Kijk",
wijst Lukas Knoll, „er zijn wat meer
loodjes ingekomen nu."
Wie het niet weet, deert het niet
De scherven die hem werden toege
stuurd heeft hij grotendeels kunnen
verwerken. Het kopje kwam er het
best af en de halsbreuk die hij aan
wijst maskeerde hij door een nieuw
loodlijntje. „Anderhalve dag was ik
bezig met het uitzoeken van de
scherven en een paar dagen met het
maken pan 1 oodtekeningen." Als voL
Dit engelenkopje van Dirck Cra-
beth haalde de Delftse glazenier
Lukas H. Knoll vandaag uit het
vuur. Bij de tweede inbraak in
de Goudse St. Janskerk werd dit
paneel van 77 bij 54 cm inge
drukt en grotendeels vernield.
Van de stukken die behouden
bleven, is de engelenkop het be
langrijkste. De hals hiervan ver
toont weliswaar een breuk, maar
door middel van een extra lood-
stripje kon ook deze inbreuk op
dit gave venster worden verhol
pen. Dit paneel bestond voor het
grootste gedeelte uit het origi
nele glaswerk van Dirck
Crabeth.
kopje met loodjes aan elkaar; met
de beide armpjes had hij meer
moeite, die bleken totaal versplin
terd. En de stukjes gekleurd glas
zaten de glazenier nog het meeste
dwars.
Een stukje oud glas herkent hij mei
{■én oogopslag aan de middeleeuwse be
werking met het zgn. gruis ijzer inplaats
van met diamant.
41 erg genoeg
Dit paneel van 77 bij 54 cm maakte
Dirck Crabeth in 1556 ln het bijna tien
meter hoge en uit 72 panelen bestaande
„Glas 16", dat de Doop van Johannes ln
de Jordaan voorstelt. Het is een van d*
mooiste ramen in de Goudse kathedraal:
deze mening deelt de heer Knoll mei
andere deskundigen
„Ik begreep direct toen ik van de In
braak hoorde, dat dit raam nooit helemaal
kapot kon zijn, daarvoor is het te grool
en te samengesteld met zjjn 72 panelen
Maar zo was bet al erg genoeg, temeer
omdat de Inbreker In herhaling vefvlel
Overigen* Is iets dergeltlks nooit eerder
voorgekomen In de geschiedenis van d<
Goudse glazen. Toen Ik er was om di
schade op Ie nemen heb Ik me door de
koster meteen maar een paar „normale'
beschadigingen laten wijzen. Eenmaal op
de ladder -itaande vond Ik zo nog
paar steengaatjes, die ik meteen i
meepikte."
er over heit brutale Inbreker en
daal al geen goed woord te zeggen, he»
oordeel over de Goudse jeugd de uit
zonderingen gelukkig die haar eigen
glazen ingooit, moet al even weinig
vleiend ziin.
Het juiste glas
Zo peinzend gebogen staand over de
twee nu gerestaureerde inbraak-paneel
tjes, komt de oude glazenier tot de dank
bare verzuchting, dat zijn grote leermees
ter patroon Schouten het toentertijd bij
de grote restauratie van de ramen maar
goed had bekeken. „Stukje voor stukje,
scherfje voor scherfje moeten wij mijo
>ok al verscheiden collega's Dirk
Boode, Herman Velthuis en ik hei
glas bij elkaar zoeken- Dat was nog wa'
anders dan die twee paneeltjes van nu
De techniek van de oude glaskunstenaars
die kenden wij wel. Maar het juiste glas,
daar draaide alles om. Dat moest je ln
handen zien te krijgen. Gewoon grijs glaj
konden we hier wel maken, maar het
ging om het Juiste gekleurde glas.
Daarom ging ik met de heer Schouter
altijd naar Parijs, waar we een fabrikan'
wisten, die ons aan het gloedvolle oude
Boheemse glas kon helpen. „Ze maakten
het ln Noord-Frankrijk toch zo mooi",
verzucht hij. „Het oude glas is namelijk
veel toniger dan dat hier in de handel is."
Juist die spelende en tintelende werking
die de grote kracht van het oude glas is
die ons spiegelglas niet kent, hadden
de rertaurateurs ro broodnodig.
Oude kunst
t middeleeuws glas bijvoorbeeld
verkreeg die wonderlijke glans achter
het levendige licht van Hollandse luchten
hoofdzakelijk door de feitelijke onzuiver
heden in de samenstelling; luchtblaasjes.
vegen en vlekken verhoogden de waarde
Vergelijkenderwijs trekt de glasschilder
Knoll graag een overeenkomst met da
oude en moderne schilderkunst. Ook op
het schilderslinnen, zegt hij, kan men
moeilijk meer de schoonheid van de oude
ters benaderen. Ook op de oude
doeken werkte de tand des tijds soms
het voordeel van het kunstwerk. Zo
is het ook ongeveer met grote glaskunst;
invretende stoflaag op de buitenkant,
verweringsproces van eeuwen, een
oxidatie in sommige kleuren, een ver
vagen soms van de ingebrande beschil
dering. allemaal kwaliteiten waar de
oorspronkelijke kunstenaar eigenlijk bui
ten staat.
Vsndsar Knolls geliefde stelling, dat de
huidige glazenier in wezen de oude kunst
wel machtig is, maar de t(Jd tegen zich
heeft. Hier dus een* de veel gewraakte
tand des tUds, die wél let* goeds uitricht.
De Delftse glazenier was echter nog
niet uitgesproken over die Franse reizen,
welke „de restaurateurs van de zestig
glazen" zo'n schone schat aan oud-nieuw
gla* in handen speelde. De voorraad was
groter dan men voor het grote werk in
Gouda nodig had.
„Diarom gaf meneer Schouten des-
tijd* drie grote kisten ervan in bewa
ring bij de Goudse kerkvoogdij. Heel
verstandig, want nu hebben we daaruit
voor wat moeilijke gekleurde stukjes
voor de laatste beschadigingen nog kun-
Dit is de zgrt. oud-nieuw teke
ning van „Glas 16", zoals het
bij twee inbraken beschadigde
Goudse kerkraam door de des
kundigen wordt genoemd. De
tekening werd vervaardigd door
ir. Jan Schouten, die in de jaren
19011936 de 60 ramen van de
St. Janskerk restaureerde met
medewerking van de Delftse
glazenier Lukas Knoll. De heer
Knoll is nu doende met het her
stellen van de bij de inbraak
gebroken panelen. Wat wit i*
op deze tekening stelt voor die
delen van het raam, die bij de
restauratie werden vervangen
door nieuw glaswerk. Dat was
nodig omdat in de loop van de
eeuwen gebroken gedeelten van
het raam op onverantwoorde
wijze waren hersteld. Bij de
eerste inbraak is de beneden
helft van het onderste paneel
links vernield. Hierin zat dus
geen origineel glaswerk. Anders
is het gesteld met het tweede
paneel van rechts op de onderste
rij, zoals men duidelijk kan zien.
Van dit bij de tweede inbraak
vernielde glaswerk waren geluk
kig nog enkele fragmenten ge
spaard gebleven. Deze week nog
kunnen de twee bij de inbraken
beschadigde Goudse panelen de
deur uit, vertelde de Delftse
glazenier Knoll.
.Knoeipanelen"
Dat er, zoals gezegd., wel degelijk ver
schil is tussen een glaschilder en een
glazenmaker vond de oude heer Knoll
bewaarheid ln enkele „knoeipanelen",
die hij destijds in de-St. Janskerk aantrof.
Daarbij hadden ondeskundigen zich van
de oude voorstelling en de bedoeling daar
achter niet veel aangetrokken en er maar
wat op los gerestaureerd.
Zo vond de Delftenaar zelfs enige pa
nelen, die door de onverschillige handen
ren hulsschilder waren gegaan. Deze
goede man had doodleuk gebruik gemaakt
an matglas om daaroverheen simpelweg
met olieverf een voorstelling te schü-
Voor een gewetensvol glasschilder als
Lucas H. Knoll, in wie men alle kwali
teiten van de oude gildegeest nog onder
kent, ia natuurlijk nieta ergers denkbaar
»n dergelijk gepruts.
In het oude atelier aan de Delftse
Schoolstraat, waar hij diende als rechter
hand van de befaamde glazenier Schou
ten, was men anders gewend. Daar werd
elk gebrandschilderd scherfje tot in de
kleinste loodlijntjes gedetermineerd en
thuisgebracht.
KAUWEN
geeft uw
zenuwen
rust
ontspant en is
zo lekker
zo fris
zo gezond
(Van onze Kunstredacteur)
T\|E JACOB MAR1SSTICHTING heeft weer via een jury gesproken.
U Zaterdag zijn enkele prijzen afgebeeld. Uitgeloofd waren prijzen
voor schilderkunst, beeldhouwkunst en tekenkunst. Die jury heeft het
niet eenvoudig gehad. Er waren niet minder dan 153 werken ter mede
dinging ingezonden. Bij de schilderkunst ging het uiteindelijk tussen Wim
Sinemus, Chiem van Houweninge en Meike Sund. bij de tekenkunst tus
sen Willem Hussem, Gerard Coljé en Matthijs Overmans en bij de beeld
houwkunst tussen mevr. Jos. van Riemsdijk, mevr. Lotti van der Gaag en
Joh. van Zutphen.
Ook de heer Knoll dook dan dikwijls
in archieven en haalde korkzolders
overhoop, fouilleerde bij wijze
spreken verdachte antiquairs op elk
scherfje zwervend glas. Zelfs bij s<
nirjagers kwam men weieens terecht
als het erom ging de oorspronkelijke
scherven of voorstellingen bij elkaar
te krijgen
Zo liep meer genoemde Jan Schouten
eens toevallig bij éen snuffeltocht tegen
een paar scherven op. die hij bij oog
opslag herkende als te zijn ontbrekende
schakel-6cherven uit het raam van
Jodokus Bourgois, pastoor-schenker
een gehavend glaspaneel. Als scherveD
geluk heten te brengen, dan was het we)
bij de grote Goudse restauratie, zo
de heer Knoll, als de beste.
Verzamelzucht
Mede door een dergelijke bijna bezeten
aandoende verzamelzucht, slaagde hei
Delftse atelier Schouten er in het tijd-
van 35 jaar in de oude schoonheid
de Goudse glazen weer opnieuw al»
gesloten geheel naar voren te brengen
Alleen aan deze vasthoudendheid is he
immers te danken, dat Gouda zich erop
kan beroemen ruim de helft van
-rigincele glas weer In zijn kerkramen
t is een ruwe schatting van de
Delftse glasschilder, die zich juist van
daag, nu hij het zo deerlijk gehavende.
dóór zijn vaste oog en handen her
stelde paneel van Crabeths origineel ulii
mur haalt, herinnert welk enorm
er van 1900 tot 1935 verricht is in
Gouda. Of beter in Delft, want het eigen
lijke werk werd daar-verricht. Het staal
hem allemaal weer glashelder voor ogen.
als de dag van gisteren.
Vijfenvijftig jaar werkte hij op het
atelier van de heer Schouten in de Frin-
senstad. Behalve aan de Goudse glazen
sloeg hij de hand aan de gebrandschil
derde kerkramen in Oostvoorne, Ouds
hoorn, Hoorn, Veeopoklers, van de Oude
kerk in Amsterdam en de Grote of St
Jacobskerk ln Den Haag. En dat is dan
nog slechts een kleine bloemlezing.
Operatie geslaagd
De Delftenaars kennen hem van dicht
bij uit de Nieuwe Kerk van het Wilhel-
minaraam en dat van de Delftse studen-
voorstellend de strijd tussen land en
water.
Nu is hij dus rustend restaurateur. Tot
Gouda er weer even tussenkwam, dank
zij de inbreker. Voor hem, Knoll, wegen
laatste loodjes in het gekleurde raam
echter .het minst zwaar; hij legt de laatste
strips daar waar ze wel niet behoren
volgens Dirck Crabeths originele visie,
in de breuk van het engelenhalsje, maai
.Glas 16" zal er niet onder gebukt gaan
„Met Knoll zei er geen bars meer van",
de nieuwe slagzin daarom kunnen
De operatie op de schildersbank is
geslaagd ende patiënt leeft. Wat
wil men meer. „Deze week heb ik ze
nog helemaal klaar en dan kunnen
de deur uit", zo besluit de Delftse
glazenier, die nu maar hoopt, dat
men zijn hulp niet meer nodig zal
hebben. Want daarvoor heeft hij zijn
Goudse, glazen en zijn rust veel te
lief.
De gouache „Compositie" van Wim S>-
nemus werd uitgekozen, omdat de jury
daarin een persoonlijke en zuivere uitine
van een fijnzinnig in vorm en kleur g.
reallseerd gevoelen constateerde. Met a
gemene stemmen werd het werk be
kroond. De poëzie en de naïeveteit var
het olieverfschilderij „De wonderlijk"
tuin" van Meike Sund (echtgenote var
Matthijs Overmans) vond grote instem
ming bij de jury en kreeg de le mate
riaalprijs. De 2e materiaalprijs kreeg
Chiem van Houweninge v
„Bloemstilleven I". dat grote waardering
ontving voor de poëtische visie e
opbouw ln kleur- en toonwaarden.
Eenstemmig was de jury verder vraD
oordeel, dat de tekening in O.I.-inkt, ge
titeld „T. VIII 1958". van Willem Hussem
voor de prijs in aanmerking moest ko
men door de grote concentratie en vita
liteit, door de sterke eenheid tussen
schrift en beeldvorm en door de grot*
virtuositeit in het hanteren van penseel
en inkt. Van de tekening „Parasols" var
Gerard Coljé gaat volgens de jury eer
„diepe menselijkheid en een grote adem
uit" en de tekening „Fabriek" van Over
mans heeft „een eerlijk uitgesproken in
terpretatie zonder effectbejag van een in.
dustrieel object en een eenheid van on
derwerp en uitdrukkingswijze".
Ten aanzien van de beeldhouwkunst
heeft de jury en dit is niet
eerste maal kennelijk strengere eisen
aangelegd dan die van „grote concentra
tie", „Vitaliteit", „persoonlijke uiting" eD
„grote adem". Althans hier kende men
geen le prijs toe. Mevr. Jos van Riems
dijk kreeg voor het plastiek in was „Moe
der en kind" slechts een materiaalprijs,
omdat het volgens de jury „niet sterk
ruimtelijk gedacht" was, maar wel „plas-
tisch en sprekende van tederheid, sfeer,
intimiteit en verfijning". Mevr. Lotti van
der Gaag verwierf eveneens een mate
riaalprijs voor haar „Tortakel", daar dit
werk getuigt van „krachtige spanningen
en een levendig spel van vormen".
Men gaat zich bij al die argumenten
toch wel afvragen wat de wezenlijk*
waarde van een kunstwerk is of althans
moet zijn. Dwalen we niet al te veel af
naar allerlei buiten-artistieke overwegin
gen. gaan we niet te veel de weg op vai
psycho-analytische overweging? Wi
ontkennen beslist niet de innerlijke waar.
i voor de kunstenaars zelf van de wer
van Hussem en Sinemus. Aan Sine-
s schrijven we ook een fijnzinnigheid
de kleurbeleving toe en aan Hussem
i directheid in de ritme-expressie.
Maar wie zo eens rondgaat op de Haags
Salon, wie de andere 200 werken beziel
die voor deze tentoonstelling in Pulchri
Studio te Den Haag waren ingezonden
zal aan veel meer werken die eigenschap
pen kunnen toekennen, diezelfde eigen
schappen. Wat èn Hussem èn Sinemus
missen is de basis, waarop men een
monisch ontwikkelde kunst kan opbou
wen die meer is dan alleen een decora
tieve verschijning in een wat onzeker
handschrift. Beeldende kunst moet ver
beelding van innerlijk leven zijn. natuur
lijk. Maar dat niet alleen. En als men
nu dit soort bekroont en haar daarmede
ver uitheft boven andere kunstuitingen,
dan loopt men toch wel het gevaar de
kunst hoe langer hoe meer te vervreem
den van de mensen, voor wie de kunsi
gemaakt wordt. Vooral als men een
beeldje als dat van Jos van Riemsdijk,
dat toch waarempel ook een verbeelding
van innerlijk leven ls en waarvan het
gewichtig staat te zeggen dat het „niet
ruimtelijk gedacht" Is. maar dat slechts
een materiaalprijs krijgt Waarom?
Omdat het „niet ruimtelijk gedacht"
is. Een zeer relatief begrip en in de be
slotenheid en intimiteit en innerlijke
expressie ook niet nodig.
Vrijdagnacht is een uit Brussel komen,
de Nederlandse personenauto, die zes per
sonen vervoerde, nabjj Tongeren (Bel.
gisch Limburg) tegen een bus gebotst, ten
gevolge waarvan vier personen op slag
werden gedood en twee zwaar gewond.
Een der gewonden ls later In het zieken
huis overleden, de andere gewonde ver
keert in levensgevaar.
De personenauto is vermoedelijk ty.
dens de rit van de weg geraakt. Bij po>
gingen van de bestuurder om de auto
weer op het verharde wegdek te krij
gen is hij met de tegemoetkomende bui,
die arbeiders vervoerde, in botsing geko
men. De auto werd door de bus enkelo
meters meegesleept en vervolgens tegen
een langs de weg staande boom in elkaar
gedrukt.
De personenauto werd bestuurd door
de aannemer J. H. Corstjens uit Echt
Deze werd op slag gedood, evenals zijn
16-jarige (oudste) zoon J. Ch. H. Corstjeni
en het echtpaar Gerards, te weten de 22-
jarige landbouwer J. M. Gerards
20-jarige echtgenote H. W. M. Gerards-
Tubee eveneens uit Echt. De andere twe*
inzittenden, die ook uit Echt afkomstig
waren, namelijk de 20-jarige dienstbod*
M. H. Slabbers en de 24-jarige mijnwer
ker J. W. G. Tubee moesten zwaar ge
wond in het ziekenhuis te Tongeren
worden opgenomen. Mejuffrouw Slabben
is daar aan haar verwondingen overleden
De heer Tubee verkeert in levensgevaar.
Van de inzittenden van de bus werd
niemand gewond.
Wat is er op komst
Indonesië vordert
vliegtuigen
De Indonesische luchtvaartmaat
schappij Garuda maakt volgens A.P. te
Djakarta bekend, dat de regering de
meeste toestellen, die op de binnen
landse routes worden gebruikt, voor
de eerstkomende drie dagen heeft ge
vorderd en dat daarom de meeste bin
nenlandse vluchten tot na 12 dezer zijn
afgelast.
Garuda wilde niet mededelen hoeveel
toestellen dit zijn en waarvoor zij door
de regering worden gebruikt en het was
niet dadelijk mogelijk uitspraken te krij
gen van de regering of de militairen. In
officieuze kringen hoort men verluiden,
dat de vliegtuigen wellicht nodig zijn om
troepen te vervoeren naar het opstandige
Noord-Celebes of Noord-Sumatra. waar
de opstandelingen zich nog steeds roe-
i en van plan zouden zijn 'n offensief
Tegen honderd gearresteerden zal ln
Irak binnen twee weken het proces be
ginnen. Hierbij zijn tien vroegere rr
;n men vermoedt zeventig tot tachtig
parlementsleden.
IN DEN HAAG GEARRESTEERD
Er begint enige tekening te komen in de verduisteringsaffaire van waardevoB*
documenten uit het Nederlands Economisch Historisch Archief. Een maand ge
leden werd de 33-jarige Fransman Guy M. A. B. uit Nice door de Haagse recherche
gearresteerd, verdacht van diefstal van deze documenten. Een uitgebreid onderzoek,
dat zich tot dc woonplaats van de Fransman uitstrekte en waaraan de Sureté Na
tionale meewerkte, bracht aan het licht dat de Fransman in de afgelopen 12 jaren
uit tientallen archieven in Europa doenmenten had gestolen. Deze diefstallen le
verden de Fransman zeker 100.000 gulden op, zo meent de recherche nu reeds te
kunnen concluderen, hoewel men vferwacht dat in de loop van het onderzoek In
binnen- en buitenland dit bedrag hoger zal worden.
Planten van prinses Wilhelmina
T7EN PRINSES zond haar als welkomst
groet een bak geurige planten uit
de paleistuin. Een minister was. haa
gemoet gereisd om haar een welkom
thuis te wensen in Nederland. Een klein
dochter boog zich over haar heen. er
leidde haar naar de auto" naar huis
Een heel oude dame had Indonesië
laten en was naar Nederland gerepa
trieerd. Zij telde 103 jaren en heette
vrouw Portier—Tan-Kiet-Nio.
Minister dr. Klompé was zaterdag
naar Rotterdam gereden om de gerepa-
trieerden namens het Koninklijk gezin,
namens de regering en namens het Neder
landse volk een bemoedigend welkom
te roepen: „Het spijt me dat vandaag do
zon niet schijnt bij uw aankomst. Maar
wees ervan overtuigd dat er warmte is in
ons hart. U hebt de laatste maanden iD
Indonesië veel verdriet gehad. Wij kun
nen u de vertrouwde omgeving
u zich gewend had niet teruggeven. Wij
zullen echter alles in het werk stellen
om u zich in dit land thuis te doen ge-
In de salon luisterde mevrouw Portier
aandachtig. Voor haar op tafel stond
een bak met geurige planten. Op een
kaartje stond geschreven: „Prinses Wil
helmina verwelkomt u in Nederland".
Een kleindochter, mevrouw Cuno, ver
telde dat mevrouw Portier enige tijd in
Den Haag zal blijven en daarna opgeno
men zal worden in het paviljoen voor
bejaarde ge repatrieerden te Hilversum
Medailles staatseigendom
Onsportieve Russen
gestraft
Het presidium van de atletiekcommis-
sie van de Sowjet Unie heeft bekend
gemaakt, dat de discuswerpster Nina
Ponomareva en de kogelstootster G. Zl-
bina geschrapt zijn uit de Russische at-
letiekploeg, die in Stockholm aan de
Europese kampioenschappen zal deel
nemen. Als reden wordt opgegeven
.egoïsme en onsportief gedrag".
De kogelstootster T. Tishkevich heeft
;en berisping kregen. De medailles, die
rij op een onlangs gehouden Russische
wedstrijd had gewonnen, zijn haar ont-
lomen. Haar wordt „onsportief gedrag"
/erweten. Ze blijft deel uitmaken van
de ploeg, die naar Stockholm gaat.
De affaire, een van de ingewikkeldste
die de Haagse recherche in de afgelopen
tien jaar kreeg te onderzoeken, vond haar
oorsprong in een postzegelhandel in Den
Haag.
Een Haagse marcofilist een verza
melaar van buitengewone Rostmerken met
een historische achtergrond herkende
enige documenten voor hem waardevolle
postmerken, die afkomstig zouden zijn uit
het Ned. Econ. Hist. Archief aan de Laan
Copes van Cattenburgh. De verzamelaar
veronderstelde, dat bij het archief de2
documenten zouden zijn verkocht en bi
sloot zelf een kans te gaan wagen om er
kele van deze documenten te kopen.
Daar hoorde hij dat dergelijke docu
menten nooit waren verkocht en 't denk
beeld dat de betreffende documenten ge
stolen zouden zijn, lag dus wel
hand. De Haagse recherche werd inge
schakeld en men ontdekte dat de docu
menten waren verkocht door de F:
man Guy M. A. B., die de laatste weken
vrijwel dagelijks het N.E.H.A. bleek te
bezoeken.
Bij het eerst volgende bezoek
archief werd de man door de inspecteur
W. Rol gearresteerd. Op het bureau be
kende hij de drie documenten met post
merken te hebben verkocht.
Bij vergissing waren deze documenten
tussen zijn studiepapieren geraakt,
telde de Fransman, en om de goede re
laties mét de postzegelhandelaar te
stendigen. had hij de documenten
hem verkocht.
Uit het verdere onderzoek bleek dat de
man inspecteur was bij een transporton
derneming in Zuid-Frankrijk. Zijn vader
had een hoge functie bij de Zuidfranse
prefectuur. De Fransman is getrouwd
heeft een dochtertje van vijf jaar.
Aanvankelijk hield de man vast aan i
bekentenis betreffende dc drie documen
ten uit het archief in Den Haag. Toen de
politie echter een dieper gaand onderzoek
b(j de postzegelhandelaar die overigens
te goeder trouw bleek te z(Jn instelde,
kwamen er waardevolle marcofilistische
stukken uit Franse, Belgische. Luxem
burgse en Duitse archieven op tafel.
Door de mand
De Fransman ging door de mand toen
hem dit materiaal werd voorgehouden.
Hij gaf toe reeds in 1946, toen hij zijn
hobby begon, direct met stelen uit
e zijn begonnen. Hij interes
seerde zich vooral voor poststukken uit
de Napoleontische tijd en wel in het bij
zonder voor de post uit de tijd van de
veldtochten van Napoleon door Europa.
De veldtochten van anderhalve eeuw ge
leden volgde hij op de voet en in elke
plaats werden archieven nagepluisd
geplunderd.
- dag vóór zijn arrestatie heeft de
Fransman wellicht lont geroken. Twee
t documenten bracht hij op het
Hollandse Spoor-station in Den Haag. De
politie wist deze dozen te achterhalen
in beslag te nemen.
Inspecteur W. Rol van de Haagse
jcherche vertrok vrij spoedig na de
arrestatie van de Fransman naar Parijs.
het onderzoek samen met de Su
reté werd voortgezet. Op een hotelka
de Fransman, die hij daar per
manent had gehuurd, werden stapels
gestolen documenten gevonden. De waan
de stukken varieerde. Er waren
stukken bij van honderden guldens
waarde.
ren had de Fransman op aanraden
le Haagse recherche aan zijD
die van de manipulaties van
haar man niets wist, 'n brief geschreven
waarin hij haar meedeelde te zijn gear
resteerd en waarin hij haar verzocht niet
aan zijn archief te komen. De politie
wilde n.l. voorkomen dat de vrouw, indien
zij langs andere wegen van de arres
tatie zou horen, het uit diefstallen gro
tendeels opgebouwde archief zou ver
branden. In Nice, waar de Haagse in
specteur eveneens heen ging, kon men
zodoende beslag leggen op het gehele
archief.
gegevens te hebben verzameld. Veel do
cumenten zijn namelijk afkomstig uit
gesloten familie-archieven en deze zijn
vrijwel niet gecatalogiseerd. In-het bui
tenland wordt het onderzoek naar d»
diefstallen uit de archieven eveneen»
met kracht ter hand genomen. De Fran
se politie controleert de bankrekening
de gearresteerde Franse marcofolist.
Waai
zal I
•cht j
Familie-archieven
den uitgemaakt. In tenminste
vijf landen heeft de justitie grote b»
langstelling voor de Fransman, die zich
in archieven placht voor te stellen all
professor of doctor. Rechercheurs van
de Franse Sureté zullen binnenkort
naar Nederland komen om het onder
zoek in deze zaak geheel rond te krijgen.
Kind in Lisse door
trein gedood
Op het perron te Liese is zaterdagmid
dag het ruim 2-jarig zoontje van de fa
milie Hoenders te Lisse, door een trein
gegrepen en dodelijk verongelukt
Het kind was op het perron aan het
spelen terwijl 'n trein binnenkwam en is
vermoedelijk door een treeplank van d#
rijdende trein geraakt
Elektronisch brein
voor reddingen
ter zee
Reddingspogingen over een grote uitge
strektheid van de Atlantische Oceaan
kunnen nu sneller én doelmatiger geschie
den dank zjj een elektronische admini
stratiemachine op het hoofdkwartier van
de Amerikaanse kustwacht te New York.
Het is een IBM 305 RAMAC, die ge
ïnstalleerd is om scheepsposities te be
rekenen naar gegist bestek. Het is een
tweelingbroertje van de machine, die in
het Amerikaanse paviljoen van de Expo
e aandacht trekt.
De kustwacht heeft de Noordatlarrtische
Oceaan in twee reddingsgebieden ver
deeld, en alle schepen van elke nationa
liteit plegen hun positie, snelheid en
koers te rapporteren, wanneer zij die
gebieden binnenkomen, verlaten of van
het andere gebied overgaan.
De IBM 305 veTwerkt thans deze ge
gevens, bergt ze in haar geheugen en be
rekent dagelijks de positie van elk schip
iar gegist bestek.
Verkeert nu een schip in nood, dan
bepaalt de machine automatisch, welke
schepen het dichtst in de buurt zijn en
de kustwacht kan die schepen inschake
len, wier hulp door positie, snelheid en
inrichting het meeste kans van slagen
biedt De IBM 305 is gebouwd om een
magnetisch geheugen dat vijf miljoen
tekens kan bevatten aan beide zijden van
50 metalen schijven om een verticale as,
die 1200 wentelingen per minuut maakt
Men kan informaties oproepen en opber-
fractie van één seconde en ln
iedere gewenste volgorde. De kustwacht
heeft een voortdurende controle tot op
de laatste minuut van alle scheepspositie»
andere opgeborgen gegevens. De mag
netische schijven omvatteh drie hoofd
files. De scheepsfile, die naam, oproep-
teken, rapportnummer, laatst uitgere
kende of gerapporteerde positie, snelheid
en koers van elk schip bevat, de positie
file die wordt gebruikt als een schip in
nood verkeert en de derde, die geschatte
dag en uur van aankomst, bestemming,
scheepsnaamen oproepteken omval
MARANATHA-LANDDAG
In aansluiting op ons dezer dagen ge
publiceerde bericht over de Maranatha-
landdag wordt meegedeeld, dat deze
woensdag 13 augustus in de grote Hout-
rusthal te Den Haag wordt gehouden van
tien uur 's morgens tot acht uur 'i avonds.
