Ilicuuie £ciJtsrl)e (üimranl
Mautilus voer onder kap van de wereld door
Nieuwere en kortere zeeweg
tussen de oceanen
Twee Jacob Maris-prijzen
Atoomduikboot trotseerde in 96 uur tijds de Noordpool
Amerikaans antwoord op
de Russische spoetniks
,Een enorme
prestatie"
Plan van Hammarskjöld
voor Midden-Oosten
Viscount neer
in N.-Afrika;
dertig doden
lij! f;
tin a
Luchtarmada is gereed
tegenover Formosa
Amerikanen
ook paraat
__>TKRDAG 9 AUGUSTUS 1938
BUREAUS: Steenstraat 37.
Directie, Redactie, Abonnementen- e
Advertentie-afdeling Tel. 31441.
ADVERTENTIES: 020 per millimeter.
Familieberichten 0.18 per millimeter.
(Bij contract belangrijke korting.)
Postrekening 58936.
Negenendertigste jaargang no. 11332
CHRISTELIJK-NATIONAAL DAGBLAD
Voor Leiden en Omstreken
,5tanf)Nistirb 19 ahrMmn
jnyo b^rl in t<gljrn*p0ft"
Levensverhaal
van Griekse dominee
Zie pagina 5
■HM
IET EEN GROOTSE PRESTATIE heeft de Ameri-
kaanse marine revanche genomen op de Russi
te spoetniks: de atoomduikboot Nautilus heeft de
fste reis onder de enorme ijskap van de Noordpool
Itooid. Het welslagen van deze geweldige onderne-
tag opent perspectieven voor een nieuwe, kortere
jweg tussen de grote oceanen van de wereld.
De Nautilus heeft deze historische daad aan haar
lijst toegevoegd, door de Poolzee van de Beringzee tot
de Zee van Groenland onder water over te steken,
daarbij onder de geografische Noordpool doorvarend.
Het schip voer 96 uur lang onder het ijs van de kap
i de wereld, een afstand afleggend t
i 1830 2
Op het Witte Huis in Washington heeft men gisteren de geheimhouding
pdom deze reis opgeheven. President Eisenhower zelf kende daar de
•jarige commandant W. R. Anderson een benoeming in het Legioen van
rdienste en de leden van de bemanning een eervolle vermelding toe.
it wijst de weg," zei Eisenhower, „naar verdere exploitatie en mogelijk
-ruik van deze route door stoomvrachtonderzeeëers als een nieuwe
lerciële zeeweg tussen de oceanen."
ïpererend onder de grootste geheim-
nding vertrok de Nautilus op 23 juli
i Pearl Harbor op de Hawali-eilandeD.
I reis naar IJsland was voltooid in de
ktend van 5 augustus. De duikboot
|de een totale afstand af van ongeveer
il zeemijl, waarvan 97 procent onder
•ter. Het schip voer 1830 zeemijl onder
t ijs in 96 uur. vau Point Barrow,
iska, naar de Atlantische Oceaan tus-
l Groenland en Spitsbergen. Het be
tte de Noordpool op 4 augustus om
I uur Ned. tjjd. Op dat ogenblik waren
ter mannen (namelijk de 116 opvarenden
D de Nautilus) aan de Pool tegelijk aan-
dan ooit tevoren,
bi de ochtend van de eerste augustus
te de Nautilus even in een van de zeld-
Be openingen in de ijsvlakte aan de
bervlakte gekomen om foto's te maken,
lerna dook zij weer onder en hervatte
•r bijna 4000 kim lange tocht onder het
«oWiv
Het schip is nu onderweg naar een
haven in Europa, vermoedelijk in Enge
land.
Sober en kalm deed commandant W. R.
Anderson gisteren in het Witte Huis zijn
verhaal. Hij zei er sterk aan te twijfelen
of de Russen zijn duikboot ooit waarge
nomen hebben, hoewel deze door de
Beringstraat tussen Siberië en Alaska
ging, zeer dicht bij Russisch grondgebied.
..Als de Russen ons opmerkten, zijn' ze
bijzonder knap," zei hij. De gehele reis
werd in internationale wateren gemaakt.
„Toen uw schip onder de kap van de
wereld doorvoer, was er toen iets te
„Zeker," zei Anderson, „het ijs boven
ons hoofd. Dat kon de bemanning op de
televisie zien. Een fascinerend gezicht"
Een reis onder het ijs door heeft
echter zo zijn eigenaardigheden. „Er
zijn geen sterren bij de hand om op
te koersen", zei Anderson, „en er is
geen enkele van de gebruikelijke
navigatiehulpen. Dus bestaat
In talloze commentaren wordt de
^estatie van de Nautilus beschouwd
Is het antwoord van de Verenigde
tóen op de Russische spoetniks.
Britse marinezüde wordt gezegd
blijkbaar ondanks het ijs oorlogs-
peratics in de Poolzceën mogelijk z(jn
tworden. Daarom Is de reis van de
butilus ook een strategische prestatie
an de eerste rang. Atoomduikboten kun-
~"*n nu van de noordkust van Amerika
onder het ijs doorvaren om aanvallen
doen op de noordelijke kusten van de
Jzwjetunic. Officieus werd gezegd dat
I0i*ans dc oude stelling is tenietgedaan
het Poolijs oorloRsopcraties In de
ibtoolstr eken onmogelijk maakt.
Ook voor de scheepvaart is de reis van
'^orme betekenis. De Nautilus bleek vele
jen te kunnen varen zonder dat er pd-
JJigen op sterren of zon konden geschio-
JÉ,.Fantastisch," zei prof. dr. Haakon
"lo*by van het Noorse oceanografische
pstituut, toen hij van de tocht vernam.
:is opent voor de wetenschap mo-
Ujkheden waarvan de geleerden slechts
foben durven dromen. En Gunnar Raa
rs, hoofd van het Noorse atoomondcr-
■k, wijst op het feit dat de Japanners
bezig zijn de gedachte uit te werken
onder zee varende vrachtschepen
it opent de mogelijkheid om rechtstreek*
lang rijk kortere scheepsrouten te be-
iren tussen Europa en de Stille Oceaan
rouwens, uit andere bron wordt gemeld
»t Engeland en Amerika deze mogelijk-
tiB ook reeds bestuderen. Twee Amerl-
tensc maatschappijen, de General Dy-
Corp. en de Aerojet-General Cor-
ïration hebben van de regering op-
racht gekregen na te gaan of onderzee-
nkboten de mogelijkheid inhouden om
ie rond de wereld te vervoeren tegen
ferc kosten. Ook Britse maatschappijen
««tuderen het probleem.
Het kaartje toont o.a. de grens
van het poolijs (stippellijn) en
een aantal Amerikaanse en Rus
sische bases. De pijltjes „Ameri
kaans voorstel" en „Russisch
voorstel" verwijzen naar de
vroegere plannen voor luchtver-
kenning boven het Noordpool
gebied.
Koning Boudewijn
ontvangt president
Worosjilof
De president van de Sowjetunie maar
schalk Worosjilof, zal zondag door koning
Boudewijn van België worden verwel
komd als de Russische president zijn
bezoek aan de Belgische hoofdstad brengt
De koning zal de maarschalk op het
vliegveld Melsbroeck begroeten en hem
ten paleize een lunch aanbieden Maan
dag zal de president, begeleid door prins
Albert, het Russische paviljoen op de
Expo bezoeken. De Russische president
zal enige dagen in Brussel blijven.
Serenade voor
de Koningin
Koningin Juliana en de prinsessen
zijn gisteren met de Piet Hein van Ge
nua naar het naburige badplaatsje Por
tofino gevaren. Toen de vorstelijke va
kantiegangers ergens in een restaurantje
zaten te eten, bracht een Italiaanse gi
tarist spontaan een serenade. Een ban
ton zong vrolijke Italiaanse liederen
waarvan de koninklijke gasten erg ge
noten. De vorstin vroeg de beide muzi
kanten door te spelen, wat dezen met
plezier deden. Om half elf gingen de
Koningin en de prinsessen terug naar de
Piet Hein.
gelijkheid dat je lclgk in de war raakt
en tot de ontdekking koml dat je met
je schip in een cirkel draait."
De werkelijke dieptegrens van de Nau
tilus is geheim, maar Anderson verklapte
dat zij onder de 130 meter kan reizen.
Normaal vaart zij tussen de 70 en 100
meter. De ijskap was vier meter dik,
maar ribbels strekten zich tot 17 meter
diep in het ijs uit.
Verklarend dat de fois de mogelijkheid
van een nieuwe zeeroute opent, noemde
Eisenhowers perschef Hagerty enige ver
gelijkende cijfers. De afstand over zee
van Tokio naar Londen is 11.200 zeemijl
maar onder water slechts 6300 mijl. De
afstand van Pearl Harbor naar de Britse
eilanden is overzee 9500 zeemijl onder
zee iets meer dan 6700 mül.
Gelukwensen
De bemanning van de Nautilus ontving
gisteren een eervolle vermelding, die als
volgt luidt: „Het vakmanschap, de be
roepskwaliteiten en de moed van de offi
cieren en bemanning van de Nautilus
waren in overeenstemming met de hoog
ste tradit:es van de-strijdkrachten van de
Verenigde Staten en de pioniersgeest die
ons land altijd gekenmerkt heeft."
Bij de vermelding krijgen allen die aan
de tocht deelnamen, het recht een lintje
te dragen met een speciale speld in de
Anderson werd donderdagavond met
een heliko«*er op IJsland opgepikt en
per vliegtuig naar Washington over
gebracht voor de plechtigheid op het
Witte Huis. Op het moment dat de
Nautilus de loordpool passeerde, had
hij een brief aan Eisenhower 'ekend.
waarin het historische ogenblik werd
vastge' gd. Een bijzonderheid is, dat
het water bij de Noordpool 13.410 voet
diep bleek te zijn, dat is 1927 voet
dieper dan men tot nu toe had aange
nomen. Anderson zgi dat men geen
zekerheid had, dat er geen bergen
Op 21 januari 1954 heeft mevrouw
Eisenhower deze Nautilus te wa
ter gelaten: 't eerste door atoom
kracht voortgedreven voer- en
vaartuig ter wereld. Een jaar la
ter voer het schip voor het eerst
20 minuten onder water. Thans
heeft het schip al tienzuidenden
mijlen afgelegd en zijn schitte
rende carrière bekroond met een
reis van 96 uur onder het poolijs.
onder water waren die bijna tot aan
het ijs kwamen.
Het nieuws was voor de echtgenote van
de commandant een grote verrassing.
Men had haar uitgenodigd naar het Witte
Huis te komen, maar de reden had men
geheimgehouden.
Anderson heeft twee zoons. Hij promo
veerde in Annapolis in 1943 en is ver
schillende malen gedecoreerd, voor het
merendeel voor zijn diensten in de Stille
Oceaan tijdens de tweede wereldoorlog.
Vanaf het begin bij de onderzeedienst,
wordt Anderson in een eervolle vermel
ding genoemd vanwege onschatbare hulp
zijn commanderende officier bewezen bij
het tot zinken brengen van 17 vracht
schepen en de redding van een neerge
schoten Amerikaanse vlieger.
V.N.-Assemblee tot woensdag uiteen
Gromyko heeft
ook voorstel
T~)R. DAG HAMMARSKJÖLD, de secre
taris-generaal van de Verenigde Na-
tics, heeft gisteren de Assemblee van df
Ver. Naties een plan voor het Mldden-
•legd. waarin wordt aange-
drongei
lander
zich niet
in eikaars zaken zullen mengen. Voorts
dringt het aan op actie ter bevordering
van een programma van economische
samenwerking in het Midden-Oosten,
waarbij de Ver. Naties een waardevolle
bijdrage kunnen leveren.
De secretarie-generaal sprak n het bij-
Willem Hussum: tekening „T. VIII
1958" (le pr\j$ voor de tekenkunst).
gouache „Compositie"
or de schilderkunst).
De Jacob Marisstichting te Den Haag
heeft vanmiddag weer de Jacob Maris-
prijzen 1958 voor de schilderkunst, de
(ekenkunst en de beeldhouwkunst bekend
gemaakt. De jury bestond uit dra. J. V. C.
BakkerHefting (oud-directrice Gem.
Museum te Den Haag). Henk Broer
(kunstschilder), Han van Dam (kunst
schilder), Rein Draper (kunstschilder),
Titus Leeser (beeldhouwer), Harry Ver
burg (directeur Arnhemse Academie voor
Beeldende Kunst) en prof. Jan Wieper
(hoogleraar Rijksacademie voor Beelden
de Kunsten te A'dam). In de loop der
jaren is er al vaak wat rumoer geweest
om de toekenning van de Jacob Maris-
prijzen. Dat zal dit jaar wel niet meer
gebeuren omdat men zo langzamerhand al
weet, welke kant de Jacob Marlsstichtinu
op kunstgebied uit wil gaan. Voor dc
schilderkunst werd de Ie prijs (f 1000)
toegekend aan de gouache „Compositie"
uan Wim Sinemus. Materiaalprijzen (f 300
kregen Meike Sund voor haar Wonder
lijke tuin" en Chiem van Houweninge
voor zijn „Bloemstilleven". Voor de teken
kunst ging de le prijs naar Willem Hus-
sem voor zijn O.I.-inkt-tekening „T VIII
1958". Materiaal-prijzen kregenM M. Over
mans voor zijn O.I.-inkttekening „Fa
briek" en Gerard Coljé voor z\jn O.I
inkttekening „Parasols". Voor de beeld
houwkunst werd dit jaar geen Ie pry
toegekend. Wel twee materiaalprijzen nl
aan mevr. Jos van Riemsdijk voor haar
plastiek in was „Moeder en kind" en aan
mevr. Lotti van der Gaag voor haar
beeldhouwwerk in chamotte „Tortakel".
is van Riemsdijk:
(materiaalprijs
beeldhouwkunst).
onder van maatregelen tot samenwer
king in gezamenlijke programma s voor
het gebruik van waterbronnen iwaarover
president Eisenhower in het begin van
deze week al op zijn perconferentie heeft
gesproken Red.) cn tussen de olie
producerende en olieverschcpende lan
den
Onmiddellijk nadat hij zijn toespraak
had beëindigd, ging de vergadering op
i tot woensdagmiddag half 4 (Ned.
-tijd). Dan zat het grote debat beginnen,
waarin het woord gevoerd zal worden
door de ministers van buitenlandse
De Russische minister Gromyko heeft
•eeds laten weten, dat hU met een eigen
voorstel Inzake het Midden-Oosten naar
New York zal komen. Zegslieden hebben
aanleiding hiervan verklaard, dat
het Russische plan gebaseerd is op vroe
gere voorstellen van Moskou. Er zouden
echter enkele wijzigingen in zijn aange
bracht als tegenzet tegen de Amerikaanse
plannen, die klaarblijkelijk voor een
groot dee! door Hammarskjöld zijn over
genomen.
Voordat Hammarskjöld gisteravond in
de V.N.-assemblee het woord kreeg, pro
beerde de Russische permanente verte
genwoordiger, Sobolef, een propagandis
tische rede af te steken, waarin een aan
val werd gedaan op de Ver. Staten en
Engeland. Nadat de Amerikaanse afge
vaardigde Cabot Lodge hierover zijn te
leurstelling had uitgesproken, werd het
debat over de procedurekwesties voort-
Vijflillg
geboren
in Bolivia
In La Paz (Bolivia) is een viffling. allen
jongens, geboren. De baby's, die evenals
de moeder. Luisa de Toro. het uitstekend
zouden maken, zijn in couveuses geplaatst.
ZU wegen 1500 tot 1700 gram en meten 30
1 35 i
Hel i
ZON EN MAAN
Zondag 10 augustus: zon op 5.14
onder 20.15 uur. Maan op 032 uur. o
16.29 uur.
Maandag 11 augustus: zon op 5.16
onder 20.13 uur. Maan op \2\ uur, onder
17.20 uur.
Een Viscount van de Central African
Airways met 54 passagiers aan boord en
op weg van Salisbury naar Londen, u
vanmorgen in Benghazi (Noord-Afrika)
neergestort. Er zouden volgens in Lon
den ontvangen berichten zeker 30 passa
giers om het leven zijn gekomen. Het
toestel stortte op tien kilometer afstand
van het vliegveld Benina in Libië neer,
toen het tegen een heuvel vloog.
Het toestel dat de route tussen Rhode
sia en Londen (via Benghazi en Rome)
onderhoudt, had om kwart voor twaalf ia
Londen moeten landen. Wat er precieo
allemaal is gebeurd, was hedenmiddag
nog niet bekend in Londen.
Augustus wordt
nu wat warmer
(Van onze weerkundige medewerker)
In het grootste deel van ons land hebben
wij het in de achter ons liggende eerste
week van augustus met temperaturen be
neden de 20 gr. C. moeten stellen. Bepaald
zomers is augustus dan ook niet geweest.
Hierin komt gedurende het weekeinde
een gunstige verandering. Wel passeren
er ons nog enkele zwakke storingsfronten
met veel bewolking, maar zondag zal er
warmere lucht van het zuidelijk deel van
de oceaan afkomstig, ons land bereiken.
Er komen dan opklaringen voor en bij
een zwakke wind zal de temperatuur
weer tot ruim 20 graden kunnen stijgen.
De luchtdruk in onze omgeving stijgt
eveneens, zodat zich een periode van wat
beter en warmer zomerweer in de ko
mende dagen laat verwachten. De voch
tigheid van de lucht is nog groot, zodat
het weer af en toe een zoel karakter
heeft.
1Farmer en zonniger
De Bilt verwacht tot mor
genavond:
Warmer weer met zonnige pe.
rioden en waarschijnlijk over
al droog. Aanvankelijk zwak
ke. later matige wind uit zui
delijke richtingen. (Opge
maakt om 11J5 nor).
HET WEER IN EUROPA
Rapporten hedenmorgen 7 uur
hl
luchtmacht op het vaste land tegen
over Formosa is kennelijk bedoeld
om de spanningen te vergroten en '1
oorlogBspook dichterbij te halen,
aldus een woordvoerder van het
Amerikaanse ministerie van buiten
landse zaken.
In de verklaring wordt gezegd, dat
Russische straaljager* van het nieuwits
type zich op de tot dusver ongebruikte
vliegvelden van het Chinese vasteland
bevinden. In de persberichten van
Formosa wordt gesproken over een Incbt-
armada van 1200 vliegtuigen.
Het verschijnen van deze vliegtuigen
wordt begeleid door de gebruikelijke
stroom van communistische radlo-ult-
zendlngen, waarin gezegd wordt. For
mosa te zullen bevrijden.
De order tot militaire paraatheid, uit
gegeven door generaal Tejang Kal Sjek.
wordt door de Ver. Staten toegejuicht als
defensieve maatregel, die van werkelijk
heidszin getuigt.
Desgevraagd deelde de woordvoerder
mede. dat zich de nieuwste typen M1G-17
en M1G-19 straaljagers op het Chinese
vasteland bevinden. In de afgelopen
week werd reeds medegedeeld, dat nieu
we F-100 straaljagers van de Amerikaan
se luchtmacht tijdelijk naar Formosa
waren gezonden, voor het uitvoeren van
oefen vluchten. Deze toestellen zullen in
Amerikaanse handen blijven.
Het commentaar van het Amerikaans*
ministerie van buitenlandse zaken ver
sterkt de mening, dat de communisten
wellicht voornemens zijn een afleidend
machtsvertoon In het Verre Oosten op
touw te zetten.