V VOORRANG VOOR RANG \7
Oppositie in Portugal
werkelijk
doet nu
mee
Iffi" bondig
a,a.tl.LUXLa.iüLiL»-U.»J-UJLXjüLOJJ iLLLLIULIUIJXLILLIUUUUULILIUtJLLiLIUUUULOJLJULOJIJX8JUUUUUU^
Dictator zal overwinnenmaar..
Generaal wierp admiraal
de handschoen toe
E>W%
Per 1 januari waren er
151,000 huizen tekot
I Vermoordde moeder haar
zoontje van 7 maanden?
Ook april weer
recordmaand
OBELISK
Wie niet sparen, weten
leven niet te ordenen
ZATERDAG 7 JUNI 1958
RANG, de versnapering
van de eerste RANG
O
(Van een onzer redacteuren)
TyORTUGAL gaat morgen ter stembus en zoals gewoonlijk heeft deze
■A gebeurtenis een democratisch vernisje gekregen om de dictatuur wat
te verbloemen. Er is een oppositiekandidaat aanvankelijk waren er
zelfs twee er zijn verkiezingsredevoeringen gehouden en er is ge
demonstreerd. Maar de illustratie van de campagnes bleef die van een
dictatuur staat: pantserwagens en gewapende veiligheidstroepen. In de
dagen dat de ongemakkelijke generaal De Gaulle dagelijks vele krante
kolommen eist, is de rumoerige verkiezingsstrijd in Portugal weinig naar
voren gekomen. Onwillekeurig moet men bij het nalezen van de Portugese
historie even aan de gebeurtenissen in Frankrijk denken. Een ontredderde
staat wars van dictatuur haalde een man naar voren, van wie men
aanvankelijk niet wist of hij al dan niet de alleenheerschappij ambieerde.
Het is nog niet zo lang geleden dat de regeringen in Portugal elkaar in
een Frans tempo opvolgden. Antonio de Oliveira Salazar een uiterst
bekwaam econoom was bereid de macht op zich te nemen. Hij eiste
vérstrekkende volmachten. Hij overwon de economische en financiële
problemen en vestigde de dictatuur.
sitie het vorige jaar en blijkbaar
baarde het grote aantal
IDat gebeurde dertig jaar geleden en
sindsdien is dr. Salazar de machtigste man
in de republiek. Hij bekleedt de functie
van minister-president. Officieel staat aar
het boofd van de republiek een presi
dent, doch die speelt beslist niet meei
dan een decoratieve rol. Deze functie be
kleedde de laatste jaren generaal Lopes
en morgen zal een deel van de Portugese
kiezers zijn stem uitbrengen op een van
de beide kandidaten, die het president
schap willen overnemen: Americo Tomas,
de kandidaat van de regeringspartij en
generaal Humberto Delgado, onafhanke
lijk oppositiekandidaat. We schrijven
„een deel van de kiezers" met herinnerin
gen aan de parlementsverkiezingen van
het vorige jaar; een derde van de kiezers
onthield zich toen van stemming.
De illusies die men lich het vorige jaar
ipaakten vervlogen snel. Er zou mogelijk
een kabinetsreorganisatie komen, zij bleef
uit; Salazar zou mogelijk aftreden, bij
bleef aan. Vergeefs deed dc oppositie een
beroep op de President, voor een ruime
amnestie voor de vele politieke gevan-
sn genen, voor afschaffing van de censuur
en voor strikte toepassing van de con-
e® stitutionele rechten inzake vrijheid van
meningsuiting, van vergadering eu van
vereniging.
Het resultaat vam die parlementsverkle-
en zingen was dat de Undao Nacional, de
nationale unie van premier Salazar, me
vlag en wimpel zegevierde over de oppo
sitie die geen partijen had mogen vor
jn
houdt Uw zenuwen In bedwang
ABASIN kalmeert
zonder slaap te verwekken
men en zo zal het vermoedelijk ook
nu gaan. Zoals gezegd heeft Salazar admi
raal Tomas uitgezocht om net president
schap op zich te nemen. Goed, hij lie",
de oppositie (in naam en aanvankelijk)
de vrije hand. doch de meeste onpositie-
SALAZAR
.de grote man..
FEL PROTEST
Twee mannen wierpen deze keer Sala
zar de handschoen toe: de liberaal dr
Arlindo Vicente en generaal Humberto
Delgado. Vicente trok zich inderdaad
terug, doch niet voordat hij zijn volge
lingen had aangeraden, zich achter DeJ
gado te scharen. Delgado nu. een zeer
gezien man en tot voor kort een volge
ling van dr. Salazar. trok fel van leer.
In vele redevoeringen heeft hij
het einde van Salazar als premier
aangekondigd. Op een persconferen
tie gaf hij van de week als commen
taar: Portugal staat aan de rand
van een burgeroorlog. Na dertig jaar
heeft het volk genoeg van het totali
taire regime van Salazar en van
zijn politiestaat-methodes"Delgado
stelde dezelfde eisen als de oppo-
zich achter hem schaarde de rege
ring nogal wat zorg.
Delgado werd door Salazar en zijn vol
gelingen uitgemaakt voor een demagoog,
een dictator-in-spe. Hij zou een commu
nist zijn en de religieuze beginselen van
de Portugese republiek verraden. Boven
dien zou hij een voorstander zijn van uit
treding van Portugal uit de N.A.V.O. (wat
dezer dagen door enkele buitenlandse bla
den is bevestigd). Nu is Salazar ook niet
een van de meest enthousiaste N.A.V.O.-
premiers hij moet nie' veel hebben van
het samengaan der Europese landen -
en dit dus beslist geen punt om als pro
paganda tegen de oppositieleider aan to
GEVECHTEN
Zo hield dus de oppositie ce afgelopen
weken haar bijeenkomsten, die echter ge
regeld door regeringsgetrouwen (opge
trommelde demonstranten, schrijft I.e
Figaro) werden verstoord. Dit had dan
weer gevechten tot gevolg en was voor
de veiligheidspolitie van de dictator aan
leiding om de sprekers en een aantal be
togers te arresteren. In het begin van de
week 'noesten bij een demonstratie 27
personen gewond in ziekenhuizen worden
opgenomen. Delgado mag géén gebruik
maken van de pers, hij mag niet spreken
via de nationale radio.
Salazar zal morgen wel weer de
grote overwinnaar zijn, maar ster
ker dan voorgaande keren was de
oppositie en het is duidelijk dat
zelfs de gemoedelijke Portugezen
zich de dictatuur geen jaren meer
zullen laten welgevallen. Het is
Salazars verdienste geweest dat zijn
land onder de koningen ver
zwakt nu weer gezond is, op één
zwakke plek na en zolang die plek
niet is verwijderd zal Portugal onder
de westerse democratieën niet over
matig veel sympathie kunnen ver
wachten.
Militaire oefening
Cross Country
Het gebied van Oirsohot over Arnhem
tot Elspeet zal binnenkort het toneel zijn
van een militaire oefening, waaraan on
geveer 5000 man deelnemen De oefening
die Cross Country heet, is de omvangrijk
ste die in Nederland mogelijk is en
wordt van 23 t/m 27 juni en van 7 t'm
11 juli gehouden. Onderdelen van de
vierde divisie zullen er aan deelnemen.
Het Britse schip Lady Stella is vanmor
gen gezonken na een aanvaring in de
straat van Dover. De opvarenden van het
schip, dat langzaam ln de diepte verdween,
konden alle aan «boord worden genomen
van de sleepboot Dominant en naar Dover
worden gebracht.
ALS MEN VERVANGING VERGEET
Voor een derde deel betreft dit
de drie grote steden
TVTANNEER MEN geen rekening houdt met de veelal noodzakelijke
vervanging van noodwoningen, woningen zonder eigen toegangs
deur en andere onaanvaardbare huizen, had Nederland per 1 januari
151.000 woningen te weinig. Dit z.g. statistische woningtekort is 5,4 pro
cent van de totale woningbehoefte. Sinds 30 januari 1956, dus in ander
half jaar, is het met rond een vijfde deel teruggelopen. In 1957, toen
88.400 woningen gereed kwamen, daalde het woningtekortcijfer met
ongeveer 31.000. In de jaren 1951 tot en met 1956 werd op het tekort
met gemiddeld 12.000 per jaar ingelopen.
Het landelijk statistisch tekort vai
151.000 woningen is verkregen door op
telling van de tekortcjjfers van dc ge
meenten die per 1 januari ook werkelijk
een statistisch tekort hadden Er waren
op die datum namelijk 208 gemeenten,
die geen statistisch tekort, doch een over-
WAT IN 1,5 JAAR WERD BEREIKT
INGELOPEN GEDEELTE VH. STATISTISCH WONINGTEKORT
mi 30JUN11956 TOT 1 JAN 1958CIN*VH TEKORT OP 30 JUNI 56)
HET LEVEN
w:
tan in Wij hadden ook niet
Ernstige beschuldiging van vader
i Opnieuw ZES
jaar geëist
fPEGEN de wegens moord op of
le- -I- zware mishandeling van haai
zeven maanden oude zoontje Peter
est terechtstaande 31-jarige Haarlemse
•en vrouw J. M. L.-van M. heeft haar
es-man gisteren voor het Amsterdamse
te gerechtshof een gruwelijke beschul-
an diging geuit. „Als ik bij mijn ont-
ikt kenning blijf, kunnen ze me niets
ris_" maken", zou zijn vrouw tegen hem
lte gezegd hebben tijdens de Pinkster-
dagen, toen zij elkaar in de Kenne
rs. merduinen ontmoetten.
De verdachte was na een eas van zes jaar
gevangenisstraf op 20 februari door de
Haarlemse rechtbank vrijgesproken. De
officier van justitie was evenwel in hoger
beroep gekomen. Zij werd ervan verdacht
haar zoontje tegen hoofd en lichaam ge-
^.echopt en geslagen te hebben, zodat hei
korte tijd later was overleden,
xl. Zij had dat ook bekend, maar schreef
dit nu toe aan de zware druk. waaraan
zij tijdens het verhoor door de poliitie
had blootgestaan. Het kind was in te
genstelling tot zijn tweelingzusje, bij zijn
moeder niet erg geliefd. Het had n
malen breuken van armen en beentjes
en zelfs de sleutelbeenderen opgelopen
het zusje daarentegen mankeerde nooil
Iets
Enkele doktoren hadden het bcenderge-
stel van het jongetje onderzocht ten einde
een mogelijke verklaring te vinden
de veelvuldige fracturen: zij hadden die
daarin niet gevonden. De vrouw gaf als
verklaring, dat zij, toen z(j het kind dc
fles gaf, plotseling door het bedje zakte
en bovenop het jongetje terecht kwam.
Maar van beschadigingen aan de borst
kas, die daarvan het gevolg zouden moeten
zijn geweest, was bij een medisch onder
zoek mets gebleken.
Nadat de procureur-generaal weei
Jaar had geëist, kwam de verdediger
A. D. P V. van Löben Seis. aan
woord. Hij meende, dat het heel goed
mogelijk was. dat de man het bedje op
scherp had gezet. Mgar het zou ook heef
goed denkbaar zijn, dat de moeder het wél
gedaan heeft Er behoort dus twijfel te
bestaan over de vraag, wie het kind heeft
vermoord en waar twijfel bestaat, behoort
niet gevonnist te worden. Er moeten wel
heel sterke bewijzen zijn. voordat men
mag aannemen, dat een moeder haar
kindje heeft gedood.
Op 20 Juni a.s. zail in deze zaak arrest
worden gewezen.
LEGGEN U DE VRAAG
or: wat had gU nu gedaai
zo'n geval? Dit Is het gegeven. Kort
geleden schreef de Gazclle-rijwielfabrlek II 1
te Doesburg een prijsvraag uit, die be- voor Hawaii gekozen
trekking had op het maken van een
kernachtige slagzin, en daarbij werd meegedeeld, dat de eerste prijs zou zijn een
veertien daags verblijf op Hawaii of een bedrag van 12.000.contant. We willen
buiten beschouwing laten wat de deelnemers bet meest aantrok of Hawaii of het
geld, maar er waren een zestigduizend inzendingen. Zestigduizend families in Neder
land hadden dus kortere of langere tijd zitten peinzen op een korte zin, die bet best
de kwaliteit van het produkt tot uitdrukking zou brengen.
digheid van maarschalk Juin en hoge
Britse en Amerikaanse officieren de ge
allieerde miljtairen zijn herdacht, die bjj
de bevrijding van Frankrijk sneuvelden,
en dat zit ons dwars, want wc wetei
hoe opgewonden we veertien jaar geleden
waren bij het horen van het radio
bericht, dat troepen van de verbonden
legers In N'ormandië aan land ston
We zaten op die 6de juni op een o
duikadres verlangend uit te kijken
de bevrijding en met tranen in dc ogcD
van emotie en vreugde luisterden we
naar de stem van professor Gerbrandv
Laten we gerust
tigduizend families avond aan avond tol
de dag waarop de uitslag bekend werd.
hebben geredetwist over de vraag wat
zij zouden doen als ze de prijs
den winnen: of gezellig naar Hawaii
gaan of die twaalfduizend gulden
Geld
De jury had een zware taak, zoals dat
heet. Zestigduizend slagzinnen moesten
worden gelezen en met elkaar vergele
ken. De beste was volgens de jury: „Sta"
op een Gazelle, en u „zit" goed. en deze
slagzin was Ingezonden door de heer en
mevrouw Gla6—Boelens uit Leeuwarden
En toen werd voor hen de vraag, dis
wij in het begin 6telden. urgent. ..Wa<
wilt u?"t vroeg de directeur van de Ga
zelle, de heer J. Breukink. ..wilt u naar
Hawaii of wilt u het geld?" Dat was
het antwoord, dat mevrouw Glas hem
gaf: „We zouden dolgraag eens op Ha
waii gaan kijken, maar het geld komt on*
♦och beter van pas."
Vakantie
De heer en mevrouw Glas gaan du*
niet naar Hawaii, dat het schoonste
eiland van de hele wereld moet zijn
en de laatste vijftig jaren honderder
malen bezongen is ln lied en gedicht
We zouden graag op Hawaii een6 een
kijkje nemen, er dolgraag een va
kantie doorbrengen, en onder de
palmbomen liggende luisteren naar
1e weemoedige Hawaii-muziek. Maar
»en vakantie is zo om, vooral or
Hawaii, geloven we. en 12 000 is
een heleboel geld. waarmee je eer
heleboel kunt doen. Je kunt er zelf*
een daagje van naar de Expo en dar
houd je nog geld over. Omdat wr
er niets van wisten hebben we nie'
aan de prijsvraag kunnen meedoen
maar als we dat wel hadden gedaar
en de eerste prijs hadden gewonnen
tou ook onze keuze zijn gevallen op
het geld. Uiteindelijk kunnen we
Hawaii toch wel missen.
D-day
Gisteren was het D-day maar we wer-
daar pas aan herinnerd, toen we
uit St. Mere lEgllse vernamen, dat op
de grote oorlogskerkhoven in tegenwoor-
Injectie
Herinnert u het zich nog? De vrijheid
scheen nabij Het was alsof de morgen
van een nieuwe dag ging aanbreken
Zelfs de grootste pessimisten konden
weer met hoop in het hart de toekomsi
tegemoet zien D-day was de injectie
die we nodig hadden om het dieptepunt
waarin we geestelijk waren geraakt, te
boven te komen. D-day hield ons op d'
been. ook later, toen de opmars eer
ogenblik stagneerde, en nog later, toer
de grote generaal R. E. Urquhart. dt
man van de 6trijd om Arnhem, zijn ope
ratleplan niet kon uitvoeren. D-day waj
het zichtbare keerpunt voor West-Euro
pa ln de worsteling om de macht, dii
Hitler was begonnen
Arnhem
De strijd om Arnhem was hef vervolg
op D-day. En daarom vinden we het zo
treffend, dat het eerste exemplaar van
„Arnhem", hel boek van generaal Urqu
hart. op D-day aan generaal Urquhart
is overhandigd en dat dit Is gebeurd in
de gemeenteraadszaal van het stadhuis
te Arnhem- Daar hoorde dit ook te ge
schieden. op geen andere plaats, en ook
op geen andeie datum. We hebben ge
hoord, dat de aanbieding werd vooraf
gegaan door een toespraak ven burge
meester C. G Mateer, en dat generaal
Urquhart aan het eind van de middag
tien luxe exemplaren van zijn boek
heeft aangeboden aan Nederlandse en
Britse autoriteiten, o.a. aan minister
Staf
Terrasje
kreeg, zaten we opr een terrasje ergens
in Nederland en we "dronken ons kopje
koffie en we keken naar een gebaard*
jongeman en een meisje met een paar-
destaart, die hand in hand op het gras
een plantsoentje lagen te zonnen
We keken naar een oude man met een
kleine aap aan een lange ketting en ws
luisterden naar het gesprek, dat drie
heren aan ons tafeltje met elkander voer
den. We verdroomden onze tijd in de
zon. We keken naar de mensen, die aan
ons voorbij trokken en even lui waren
als wij en even veel genoten van het
weer als wij. We hadden naar een verre
stad moeten reizen. Maar we hebben
verstek laten gaan. We hebben op een
terrasje gezeten, koffie gedronken en
naar de mensen gekeken.
Vergeten
Maar veertien jaren geleden stormden
troepen van de verbonden legera in Nor-
mandië aan land. De doden zijn giste
ren herdacht. Met toespraken en met
bloemen. We wisten daar niets van. En
dat zit ons danig dwars- Want mede door
D-day en door Arnhem konden wij zo
rustig ons kleintje koffie drinken en de
tijd verdromen en doen alsof de hele
wereld van ons was. We hebben uren en
uren achtereen geluierd- Maar we zijn
de soldaten van Normandlë en Arnhem
vergeten. En daar schamen we ons diep
Goochelaars
Joverstaf
schot van tezamen 3000 woningen had
den: de kwaliteit daarvan is echter bultei
beschouwing gelaten.
Deze gemeenten behoren in overgroti
meerderheid tot de gemeenten met d'
kleinste inwonertallen en een agrarische
berooepsstructuur. Zij omvatten rond 7
procent van de Nederlandse bevolking
In Zeeland woont ruim de helft van d«
bevolking in gemeenten zonder statis
tisch woningtekort, in Friesland ruim
derde, in Groningen ongeveer een vijfde
deel. in Zuid-Holland slechts 1.9 procent
Relatief het grootst zijn de tekorten in
Zuid-Holland. Utrecht en Noord-Brabant
Van het totale landelijke statistische
woningtekort ligt 58 procent in Noord
holland. Zuid-Holland en Utrecht. De
drie grote steden, Amsterdam, Den Haag
en Rotterdam, hebben tezamen 30 pro
cent van het tekort. De procentuele te
kortvermindering sinds 30 juni 1956 was
het grootst in Friesland en Zeeland (resp
51 en 46 procent) en het kleinst in Zuid-
Holland (15 procent).
De statistische woningbehoefte was per
1 januari 2.810.000 huizen. tcrwUI dc
woningvoorraad 2.662.000 woningen om
vatte, zodat er 148.000 te kort waren.
Hierbij moet men echter nog de .7000
tellen, die „over" zijn, omdat deze niet
kunnen bijdragen aan de opheffing van
het tekort In andere gemeenten Zo
doende komt men op een totaal statistisch
tekort van 151.000.
Indonesië verkocht
vergane schepen
De Indonesische regering heeft in be
ginsel goedkeuring gehecht aan de ver
koop van ongeveer 215 in Indonesische
wateren vergane schepen aan een Indo-
nesisch-Japanse bergingsmaatschappij.
Hert zijn wrakken van 175 Japanse en 40
andere schepen van totaal 700.000 ton, die
tijdens de oorlog zijn vergaan.
April is een recordmaand geweest wat
betreft het aantal gereedgekomen wonin
gen. Er werden 7416 huizen opgeleverd,
tegen 6534 in dezelfde maand verleden
Jaar.
In de eerste vier maanden van dit jaar
werden 27.472 woningen gebouwd. In de
overeenkomstige periode van 1957 waren
dat er 25.742. In totaal zijn tot eind april
sedert de bevrijding 624 030 nieuwe wo
ningen gereedgekomen.
Van de in april gereedgekomen wonin
gen werden er 895 als systeemwoningen
gebouwd.
Van het totaal in april zijn er 241 in
Den Haag gebouwd (vorig Jaar 192). en 'n
de eerste vier maanden van dit jaar be
droeg dit aantal 1094, tegen 932 vorig jaar.
De totalen voor de provincie Zuid-Holland
bedroegen 1263 (932) en voor de eerste
vier maanden van dit jaar 4686 (3567).
Het aantal woningen waarmee in april
werd begonnen bedroeg 7200. In april 1957
waren he( er 8300. In dr eerste vier maan
den van 1958 werd aan dc bouw van 21.800
woningen begonnen, tegen 30.500 in do
overeenkomstige periode van het vorlgo
laar, zodat het tempo waarin men dc wo
ningnood tracht op te lossen aanzienlijk
vermindert.
De raad van Culemborg heeft besloten,
het Jan van Riebeeok-huas aldaar aan te
kopen. Het huis is al enige jaren onbe
woonbaar verklaard en gevreesd werd,
dat het verloren zou gaan als het niet in
handen van de gemeente kwam. Over de
bestemming van het gebouw is nog niets
beikend.
1*
PROF. DR. J. WATERINK MEENT
T^EN SPAARDER is iemand die
weet om te gaan met zijn eigen
levensbehoeften, heeft prof. dr. J.
Waterink gisteren in Nijmegen op
de jaarlijkse algemene vergadering
van de Nederlandse Spaarbankbond
Opnieuw ontslag
bij Schokbeton
Opnieuw heeft oen aantal werknemer*
bij de N.V. Schokbeton te Kampen aan
zegging van ontslag gekregen. Ditmaal
waren het er 21. De reden is volgen* de
directie het uitblijven van opdrachten.
Driehonderd goochelaars uit binnen- en
iiitenland zijn gisteren naar Hilversum
'komen om naar elkanders kunstjes te
iken, en elkaar de kunst af te k(jken
'c waren er ook. We hebben een paar
kunstjes gezien en we vonden se grie-
cellg-eng. Op het dak boven de Ingang
ran Hilversum* stadhuis werd een voor
ttelling gegeven met als hoofdnummer
.Het meisje op de drie sabels". Twee
labels werden er onder haar weggetrok-
icn en toen bleef zij slechts op één sabe'
Gisteren is in Hilversum een
driedaags nationaal goochel-
congres met spectaculaire goo-
chelstunts en magische kracht
toeren geopend. Een fakir pres
teerde het om op het dak van
het Hilver8umse stadhuis een
dame te laten rusten op een
sabel.
gezegd. De hoogleraar hield een
referaat over de psychologie van de
spaarder.
Als eerste psychologische karakteristiek
van de spaarder zag prof. Waterink. dat
de mens. die spaart zijn eigen levenshou
ding zo weet te beheersen, dat hij zijn
inkomen niet ten volle gebruikt tot ver
vulling van onmiddellijke behoeften, muv
iets weglegt Deze spaarder krijgt het ge
voel. dat zijn persoonlijkheid meer waard
wordt als hij bezit heeft.
Er zijn daarentegen mensen met een
groot inkomen, die menen niet te kunnen
sparen
Deze mensen, zo meende prof. Waterink,
zijn psychologisch niet in staat hun eigen
leven te ordenen
Spaarzin
De bondsvoorzitter, mr. J. J. C. R. van
der Bilt. ontkende in zijn openingswoord,
dat van een vermindering van de spaarzin
van de bevolking gesproken kan worden.
Evenmin kwamen de spaarbanken in do
laatste vier maanden van 1957 voor bij
zondere moeilijkheden te staan.
De houding van de overheid tegenover
het spaarbankwezen achtte mr. Van der
Bilt vaak moeilijk te begrijpen. Hij stelde
de vraag of er geen belastingvrijdom voo»
spaargeld ingevoerd kan worden
Voor de affaire Ammerstol had mr. Van
der Bilt geen goed woord over. HU vroeg
zich af of de bestuursleden van deze on
bekende en niet-aangesloten spaarbank
niet persoonlijk aansprakelijk kunnen
worden gesteld voor dc fraude wegens
hun verregaande nalatigheid.
Burgemeester Boot van Hilversun
kreeg een toverstaf en zijn echtgenot'
een polis, omdat de burgemeester eer
gevaarlijke tocht moeet ondernemen. Een
geblinddoekte chauffeur zou hem nl. var
het stadhuis naar hotel Gooiland rijden
de goochelaars een congree gaan
houden. Een verzekeringsmaatschappij
had de burgemeester ondergebracht lr
de rubriek „verzekering tegen schade
toegebracht bij vervoer van levend»
have" tegen een niet nader aan te dui
den bedrag Er werd geen schade aan
gericht hebben we geconstateerd. D<
burgemeester kwam heelhuids over.
ZW6RV6R
