BESCHAVING,-
CIVILISATIE,
CULTUUR
■oóe
St
DRAMATIEK BIJ VERDI
POEZIE BIJ GRIEG
JAN H. EEKH
Cultureel
venster
PABLO CASALS
ZONDAGSBLAD
Overeenkomst
verschillen
I EN kan geen krant of tijdschrift opnemen, of
een of ander verband het woord cultuur tec
gemeenteraadsvergaderingen ten plattelande wordt gesproken de nood
over culturele belangstelling, cultuurspreiding en dergelijke
zaken. Een preek, waarin het woord cultuur niet genoemd wordt,
is nauwelijks denkbaar. En dan zijn er nog verwante begrippen,
zoals beschaving en civilisatie, waarbij men beseft dat hier zowel hot dier bang is. Hij ként religie;
overeenkomst als verschillen in nuance aan te wijzen zijn. Naar
aanleiding van een verzoek namens verscheidene lezers volge
hier een korte, populair gehouden uiteenzetting.
Beschaving
Beschaving is het kenmerkend Ook hiervan
Nederlandse woord. Dit woord
kan men op tweeërlei wijze ge- «.«„v..,*..
bruikem naar de letterlijke "bete- heeft" mderschat
i wetenschappelijk schat. En
is gebruikt geweest en nog wel
gebruikt wordt. Om met dit laat
ste te beginnen: in deze ruimere
betekenis komt de term bescha
ving overeen met de term cultuur.
Men spreekt dan b.v. van op-
v komst en verval van de Griekse
beschaving; men heeft het over de
westerse beschaving, men somt ]\/TAAR alvorens
beschavingstijdperken op en zo spreken, diene
Er gaan dan ook vandaag te staan bij de
komt In tuur hem heeft meegegeven: bek,
Aa P°te"n- hoeven, hoorns, slurf.
De zwakkere mens maakt van
deugd en maakt een
hamer, sterker dan z
een kraan, langer dan
een wagen sneller dan zijn voe
ten. een lancet, scherper dan zijn
nagel. HIJ maakt
-houding tot het
bovenpersoonlijke. Hij heeft en
dat geldt ook voor de primitief
vaardigheid, bewust overleg, taal,
bewustzijn, religie, overlevering,
de natuurstaat, dat kunst. Hij is een historisch we-
men« zen, kent zedelijke verantwoorde
lijkheid. Het werktuig: de bijl, de
dat Ploeg, het wiel. het wapen, de
kijker, het vliegtuig, het radar-
apparaat, het electronisch brein,
is representatief voor alle cultuur;
het verschaft een aanvulling op
van de ontoereikendheid van het men
nen selijk lichaam, ja zet een natuur-
cul- 'tjh tekort om in een technische
ZATERDAG 3 MEI 1958
DE KUNSTENAAR
Oriw UIT BRUGGE
Waar Churchill schilderde en werd geschilderd
(Van onze kunstredacteur)
U kent hem nog niet? Of misschien hebt ge eens zijn
naam gelezen. Misschien hebt ge eens in Brugge voor zijn
huis gestaan. Hel 14e-eeuwse huis aan de Quai des Mar-
briers. oftewel Steenhouwersdijk. Op de enorm grote zolder
heeft hij zijn atelier, dat nog voorzien is van een galerij.
Daarop staan de concertvleugels van zijn vrouw, een con
certpianiste van bijzondere begaafdheid. Een stijlvolle
woning, zowel naar het uiterlijk als wat de inrichting be
treft. Antieke kunst van veel waarde vindt ge er.
Een klein palet met heel sierlijk de i
teruggeko-
Men heeft leren inziei
de Verlichting de primitieve
heeft onderschat cn dat de Ro
mantiek hem mateloos heeft
gekomen 1
veel diepere conceptie
het begrip beschaving: zo is
ertoe gekomen te spreken va
tuur in de zin. waarin dat tegen
woordig gebruikelijk
winst
rijke betekenis de voorkeur ge
ven en het algemeen gebruikt wil
len zien. Men moet dan maar niet
aan schaven en bijschaven den
ken. Dat doet men toch
ook niet wanneer men
een beschaafd man of een
schaafde vrouw noemt!
Inderdaad lééft het woord
schaving" nog ten aan
zien van het menselijk
gedrag in het sociale
verkeer. Begrippen als
Innerlijke beschaving,
aangeboren beschaving
hebben nog steeds een
f>ositieve klank. Met
emand onbeschaafd te
noemen geven wij te
kennen dat hij zich niet
behoorlijk kan gedragen.
Wie weet hoe het hoort
en zich daarnaar ge
draagt vertoont althans
uiterlijke beschaving. En
omdat onze beschaafde
omgangsvormen geba
seerd zijn op wat behoorlijk en
onbehoorlijk wordt geacht, welke
denkbeelden in Westeuropa terug
gaan op de christelijke ridder
schap. heeft het begrip bescha
ving een duidelijke christelijke in
slag. Men moet de ander :*--
het volwaardig staatsburgerschap
de mens. Men denkt hier aan
geordende samenleving, poli-
rechtspraak. handel en indus-
verkeer enz. „Civilisatie" zet
iemand zich af tegen rechteloosheid en maai
n be- barbarisme. Civilisatie klinkt dus rang
Nederlandse oren wel zo onge- de^ vulpen,
er als beschaving. De in Frank-
Bij de primitief liggen de be-
langrijkste cultuuruitingen nog in-
VIIISOTie ééngevouwen: een rituele dans
cultuur te met gezongen tekst is religie, lite-
even stil ratuur, danskunst, muziek en dra
civilisatie. ma inéén.' Bij de gecultiveerde
mens is er specialisatie, een uit
ééngaan van religie en kunst, en
voorts een uitééngaan van litera
tuur. beeldende kunst, muziek en
dans. Natuurlijk is het verschil
tussen een Australische neger en
een Westeuropese professor groot,
welbezien is ook een boeme-
DE ZONDERLINGE AVONTUREN VAN
MENEER PEACOCK
bevestigd. En dit alleen is eigenlijk al het visitekaartje
Het typeert hem in zijn kleurgevoel, in zijn romantiek,
zijn verlangen naar sier en naar schoonheid.
Voor dat huis zat Churchill vele malen te schilderen
en in dat huis heeft Churchill ook geposeerd. Meester
Storie, zoals de bewoners van Brugge hem noemen,
heeft een groot portret van de Engelse staatsman ge
maakt. En in het gastenboek, dat José in zijn woning
heeft liggen en dat namen van vele
internationaal befaamde schilders.
musici en literatoren bevat, staat
ook de naam van Churchill. Hij is
een groot bewonderaar van Storie.
In de Art Gallery Jordaens te
Gent heb ik dezer dagen José Sto
rie opnieuw ontmoet, heb ik nieu
we werken van hem gezien. En
weer kwam toen de gedachte aan
de echte Vlaamse schilderkunst
vroegere tijden, aan de
schoonheidsdronken schilders.
Men ziet ze weer voor zich: Ja
cob Jordaens en Daniël Seghers,
de dancings, ofschoon ï™J.S°'W!£s„en Jan Siberechts,
op: „J. Storie", is aan de buitendeur
schreef
geesiig boek
weten kan
In zijn nieuwe boek, De zonderlinge avonturen
Peacock, uitgegeven door G. F. Callenbach N.V. te Nijkerk, spreekt
de Vlaamse afkomst van Jan H. Eekhout
gezonde leut met een ondertoon van en
eigenschap van de Noord-Nederlandse Itteratuur, maar veel
van de Vlaamse en Franse. Maar de kwasie luchtige toon verbergt
voor de aandachtige lezer toch niet dat het verhaal is ontstaan
aan diepere gedachten die verband houden met God en het eeuwig
cultuurproduct, evenals zijn, dat reeds spreekt uit het motto: ,£>ife is a gift of God.
a glorious adventure full of surprises."
inci weien Ivan vvqi ci in Abraham Janssens en Kasper de
enkele danser omgaat. Wel- grayer, ja ook Petrus Paulus Ru-
licht danst hij of zij uit Godszucht ,"1 en Antoon van Dijck De he-
en vermag de danser niet op te le Vlaamse schildertraditie uit
eens duidelijk. De stijgen doorheen de muziek, wel- vroegere tijden wordt voortgezet
speciale ke gij „jazz" te zijn zegt. muziek, j°orir s oud-leerhng
Mild
Men noemt cultuur zowel de
culturele activiteit als de 11C
som van de producten spei
van die activiteit. Dit
even in het voorbijgaan
Cultuur is altijd reli-
Het is alzo een fijn geestig zijn werk een apart geluid geeft.
gedachten en gebeurte- Ook al zou de auteur niet vermeld ,®d omdat God niet vernietigd
zijn, de aandachtige lezer zou het kan ^°Fde":
herkennen als het werk van Eek
hout. Beeldend voor dit boek is
klanken als de Kunstacademie van Brugge.
waar hij les kreeg van Flori van
Acker en waar hij een 1ste prijs
won. Later studeerde Storie nog
aan de Académie des Beaux Arts
te Brussel bij F. Aerts, Jean Del-
ville. Herman Richir. Ook bij Sir
Alfred Gilbert aan de Royal Aca-
demy te Londen en bij Lucien Si
mon aan de l'Ecole Supérieure des
Beaux-Arts te Parijs.
Zo'n rijk vertrouwen koester
U oordeelt mild, vader.
Ik oordeel juist, broeder.
En de atoombom, die de
reld vernietigen kan
ereld wordt niet
gieus bepaald. Rond de den genoemd en omgekeerd, of het gesprek
Boeddhi:
danisme. Christendom,
zijn rijke cultuurvormen
ontstaan. Ook kan van
de vergoddelijking van
een vorst de stimulans
uitgaan tot
te zijner ere: de Farao'
in Egypte, de Babylo
nische en Perzische
wereldreligies: het niet te humoristisch
Mohamme- ernstig te worden genomen,
i j. Meneer Peacock is het type
een simpele ziel, die in zijn den- Peacock dat volkomen
ken de dingen
derbaarlijke
uei g»|ucft van mciicci reatucii Vertrouwen wordt uit liefde
met Franciscus. Als de laatste de
hem wijst op zijn aanklevende
aardsheid, beaamt broeder Peter
Klei
in museum
r de liefde
vertrouwen zijn het.
En ik die een heilige had
digt
tot verrassende conclusies ter,
cultuur komt. De stuwkracht vah zijn le-
T- i. ven z„n grote verering
Franciscus van Assisi, w
wandel zozeer deel
ik
schier toe ko-
diens staat
drijft. Maar dan stuit hij op diger dan de wereld i
mender achten dan zichzelf, be- civilisatie denkt
Ook Lodewijk XIV ering is geworden, dat hij als reld
rijk en Engeland gangbare term als absolutistisch vorst heeft met vanzelf
..civilisation", hoezeer ook ver- name de barokcultuur sterk ge-
schillend uitgesproken, betekent stimuleerd en beïnvloed. De mens
ongeveer hetzelfde wat wij onder streeft niet alleen naar rijkdom,
cultuur verstaan, maar in Duits- macht, roem en eer. maar heeft
land onderscheidt men duidelijk ook de primaire behoefte te func-
tussen Zivilisation en Kultur: bij tioneren in een groter, bovenper-
mijn zonden te zegenen. Zon
den zijn zaden. Ze kunnen rijk
ontspruiten.
Maar de zonden van de we-
willen zijn
Peacock zichzelve aan.
Tot zover dit citaat. Wie dit
boek met aandacht leest zal er
ongetwijfeld veel schoons in vin-
H1ERM. STEGGERDA
De huidige wereld i
het nuchtere en onheilige leven.
Verrukkelijk
soonlijk geheel, de behoefte
De troosteloze afval van God
in alle landen
De zuiveren blijven over. On-
zuiveren komen tot zuiverheid. Er
gaat minder verloren dan men
scheiden de laagste plaats houden, lijk aan stoffelijke beschaving en te dienen. Deze drang leidt tot ning echter op
naaste en wat dies meer zij. Een
voudige gelovigen uit vroi
milies vertonen soms (ni
tijd!" zulk een aangeboren
nerlijke beschaving, die eenvoudig
uit fijngevoelige
voortkomt.
Rede
Men moet civilisatie
tegen elkaar uitspelen; het b e h
dezelfde zaak.
kelijke wijze. Zo alleen
een gelukkig mens. Vandaar dan
ook Eekhout's thema: De man
tergang des Abendlande*"dat Cultuur ziet
...de jaren na de eerste
naastenliefde reldoortog grote opgang ma
beweerde dat een cultuur een
soort plantaardige groei ver-
ET WOORD beschaving is dus tooit en zich ontwikkelt uit
barbarendom, via civilisatie,
cultuur, om dan in de loop
op het schep- groen. Ze zeiden: „Je hebt
Dezulken
Niet
pend vermogen en de scheppende blauwe gitaar, je speelt de dingen Men vreest God
indrang; civilisatie meer op de
neerslag van de culturele activi
teit in de samenleving. Civilisatie
is meer de buitenkant, cultuur
meer de binnenkant.
wel bruikbaar
gangbaar waar het gaat
het menselijk gedrag. Maar
eer men de ruimere beteke
nis wil, stuit men op moeilijkhe
den. In de 17e en 18e eeuw name
lijk werd sterk de nadruk gelegd
op de rede. Het woord beschaving
Ten slotte: de plaats
christen is niet tegenov
der eeuwen weer af te zakken ta de cultuur. We! is er
de
tot civilisatie en onder te gaan
in barbarij. De cultuur van het
avondland, zei hij, zinkt terug de v<
cirilisatie; grote steden, 1
die door het ontwikkelde
verstand waren opgesteld. Een
volk beschaven betekent dan: het
broekjes aantrekken, lezen
schrijven leren, kortom aan
primitief de spelregels bijbren-
b rek i
creativiteit
oorspronkelijkheid. De enige
houding van de intellectueel
de was volgens Spengler, op zijn
post te blijven als een wachter
van de ware cultuur, om dan
bjj de catastrofe onder te gaan
zoals die soldaat in Pompeji, die
Vandaar ook de (tegenwoordig niet if gevlucht en zich op zijn
spanning
■htde hof te bou-
iren enerzijds en
-achting van Christus' we-
-komst aan de andere kant,
tussen cultuuropdracht en escha
tologie. zoals men dat noemt,
maar „zalig is de dienstknecht.
gebrek dien de heer bij zijn komst zó be-
zoals ze zijn." Hij antwoord
de: „De dingen zoals ze zijn ver
anderen op de blauwe gitaar...
En hiermede is de inhoud eigen
lijk volkomen gekarakteriseerd en
wat zullen we meer zeggen
He inhoud van dit boek"
juist de transformatie van
nuchtere feiten in het leven van
meneer Peacock maken de beko
ring' van het boek uit en daarvoor
moet men het lezen. Dit plezier
is thans aan de lezer'
Jazz
enigte Vader,
•n tracht de
ergeten in dancings. Men
beweegt de voeten op schetterende
muziek, honende klanken. Jazz.
Het is goed, dat men de voe
ten in dans beweegt, broeder Pe
ter. David danste voor de Arke
Want des Verbonds. Ik heb nooit ge-
de danst, doch ik geloof nu, dat ik
het zou willen doen. De dans is
meer dan gestamp alleen. Ik ver
moed, dat Adam reeds gedanst
heeft. De dans is de eerste men
selijke poging geweest om te vlie
gen, zich los van de aarde te
heffen in de heilige
Eigen stijl beffen in de heilige ruimte,
ns eerder op Godwaarts te wieken. Later zegt
zig «al vinden" (Matth. 24 46). 8?wej
C. RIJNSDORP. verantwoord woordgebruik, dat met welgevallen. Neen.
Bij hen leerde hij het vak ken-
uc nen dg kunstliefde had hij van
het zijn vader, een antiquair. Reeds 6
generaties lang is dat middeleeuw
se huis te Brugge in het bezit van
de familie Storie. En al die gene
raties door is het huis een klein
museum geweest. Kan men het
José Storie kwalijk nemen, dat hij
door die eeuwenoude schoonheid
om hem heen niet is gaan experi
menteren, niet modern is gaan
doen, niet
deformeren'
zocht schoonheid
en hij vond schoon
heid.
Die schoonheid
zocht hij in de na
tuur: de weelde
van bloemen en
vruchten,
tuürlijke
Voorzichtig
wen. de puurheid
yan het kind, de
trotse waardigheid
van prinsen, pries
ters. diplomaten en
wetenschapsmen-
danseressen. Hij
had geen experi
ment nodig, alleen
Maar hij laat er ook iets anders
op volgen. ,,De jonge kunstenaars
van nu moeten voorzichtig zijn.
gaan De academie kan het ze niet le
ren. We moeten terug naar het
atelier, waar de meester de beste
talenten uitzocht. En waar die ta
lenten het geheim van de meester
leerden. Net zoals Rubens eens
het geheim fluisterde in het oor
3e na- van Van Dijck. Nu worden er jaar-
charme lijks honderden afgeleverd door de
academies. En wat presteren zij?"
José Storie schudt het hoofd, niet
uit zelfverzekerdheid, maar uit
liefde tot de kunst. En hij brengt
me naar zijn witte azalea's, zijn
anemonen, zijn aronskelken. Is er
iets mooiers? vraagt hij. Dronken
van schoonheid is ook Storie, net
__.i gecultiveerde
leving. de eigen samenleving, die
superieur werd geacht.
■roordeeldel onderscheiding
sen natuurvolken en cultuurvolken.
De Verlichting zag op de „wilde"
neer. Voelt u die verstandelijke
hijsmaak aan dat woord bescha
ving, wanneer men het In de
plaats van cultuur uil gebruiken?
Er zit ook een bijsmaak van kolo
nialisme aan. En nu gaat dat
„schaven" zo hinderen. Alsof het
alleen maar aan de buitenkant zat
en alsof een gladgeschaafde paal tuur
om dat schaven alleen
rieur zou zijn as
stam. zoals die in wind
I» gegroeid.
post door de asregen heeft laten
bedekken. .Das ist Haltung, das
ist Grosse", zei Spengler.
Cultuur
CULTUUR komt van het Latijnse
woord colere, bebouwen, ver
zorgen. versieren, bewoi
Woorden als cultus
hangen hiermee san
het bearbeiden, het om-
van de natuur, zowel let-
een knoestige terlijk als figuurlijk. Deze omvor-
J mjnjt geschiedt door middel van
het instrument.
KONING VERMAAKT
ZICH (Le Roi s'amuse), zo
heet het destijds opzienbarende
c,d;tl}' toneelstuk van de Franse schrij-
VIA NAALD
EN PLAAT
met zijn volk. juist in die kleine
gedichten heeft hij de invloed
van de Duitse romantiek
heersing
peilend oog. nij
maakte geen plaat
jes, maar echte, le
vende portretten,
Het is een weelderige kunst i
José Storie. weelde in kleuren
schone vormen, in bewegingen
composities. Hi^ is
ven, deze 58-jarige
kunstenaar. Hij is
met evenveel ban-
tiek verbonden als
zyn charmante
vrouw Suzanne
Storie de Meyere
Chopin. Won
materie-be- als Rubens en net als Van Dijck.
Zijn zielenadel en zijn pure kun
stenaarsvisie behoeden hem er
voor zich in deze dronkenschap
uit te leven, doch al het schone
te ondergaan als een geschenk
van de hemel.
lste
prijs op het Chopin-
concours te War
schau? José Storie
geeft zijn kunst met
weel dichterlijk-
Hier ligt het principiële
schil i
diep gevoeld. Hij vond de dier. dat in
knoestige stam mooier, eigenlijk veel op de
alleen maar de moeite waard. Be
schaving was verzieking. meri
moest terug naar de natuur.
Toen verviel men allengs in hel
andere uiterste en werd de
■ste inst
ntie
Hel
hemelhoog geprezen ten Instrument.
heeft (het
jonge dier redt zich al vrij spoe
dig, het dier heeft zijn vaste ge
dragspatroon en beweegt zich bin
nen zijn grenzen met meer zeker
heid dan de mens enz.), kent
ver Victor Hugo, spelend uw i
het hof van de Franse koning Frangois I. Maar niet de koning, gehele werk verschenen od k'uie dau'
doch clown Triboulet werd de hovMMwr, aUe Me RC A -pS™ i£ kartonnêï ?"6ev°«:d,
vrouwenharten veroverende Frangois, maar de misvormde en doQS met toelichting en tekstuit-
gehate nazou in het stuk aan de touwtjes trekken. Verdi heeft treksel Duitse taal). Koor en Or-
dit gegeven gebruikt voor een opera, maar de Oostenrijkse De- kest van de Romeinse Opera
zetting van Italië maakte bezwaar tegen het uitbrengen van het staan o.l.v. de Roemeense dirigent
werk in deze vorm. Men kon Francois 1 von Frankrijk (och niet <«b. 1900K Jus»
in die woeste vrouwen, eroderende gedaante op het toneel zetten? ^lua Robelt M d' rol
Dank zij een politied recteur. die zen grote bewonderaar van van Rigoietto en Roberta Peters
Verdi was, werd de onera ten slotte toch toegelaten, maar eerst die Van Gilda. Verder is het een
nadat Frangois I was vervangen door de Hertog van Mantua, eerste klas Italiaanse^bezetting
Rigoletto (naar het Franse rigolo spotvogel
10 kleine pianowerkji
grote Ballade Op. 24 van Grieg
uitgevoerd voor de R.C.A. (30 cm.
langspeelplaat LM 1872 B). Het
zijn verrukkelijke stukjes, kleine
vertellingen over het Noorse leven:
een wiegeliedje
een springdans
een dwergenmars en een fladde- lllTOv.uv
rende vlinder. En in die Ballade tingen' Ach, Stori
uit 1875 een reeks prachtige vari- bewondert
noblesse
kleurgevoel en met
zoveel verdiepte
expressie, dat ge
van die kunst moet
gaan houden, of ge
albumblad! wilt niet-
De moderne rich-
torie
nadele van de beschaafde
het instrumentarium dat de
is gebonden aan noemd en dus ook de plaats van handeling was gewijzigd.
.-platen LM
Gesprekken met
is wellicht een der^ng Borsa. dat hij het meisje be
sproken en meest geadoreerde m*t dat hij in de kerk h€efl
figuren uit het muzieklev
Het 'S wat het gegeven betreft
een echt melodramatisch geval
geworden. Herman Rutters heeft
het vrij uitvoerige verhaal eens
heel kort samengevat. De Hertog
Mantua vertelt aan de hove-
r!c!a.i.
Jussi Bjoerling, de 47-jarige
Zweedse tenor, zingt uitnemend
ook bestrijdt
hij ze niet. Als
Brugse kunste
naarskring „L'Art
Contemporain"
vandaag. Wie Casals wel eens
heeft horen spelen, zal die in
druk nimmer hebben vergeten.
Hij was een der allergrootsten.
J. Ma. Corredor heeft veel ge
sprekken met Casals gevoerd
mint dat hij in de kerk heeft
ontmoet. De Gravin van Ceprano
wordt ook door de hertog het hof
gemaakt. Haar echtgenoot, die
heel erg jaloers is. wordt door
de hofnar Rigoletto bespot. Mar
cello. de hofdichter, deelt de ho
velingen mee dat Rigoletto een
meisje heeft. De Graaf i
cerkt in een boekwerk terone beschuldigt de hertog zijn
getiteld ..Gesprekken met dochter Jiet hof te hebben ge-
Casals". Hiervan maakte J. R.
Maanen-v. Broich een Ned. ver
taling. die nu bij Uitgeverij Gott-
mer ie Haarlem het licht zag.
Het boek is inderdaad in ge
spreksvorm gehouden, maar uit
die gesprekken leert men de
mens en de musicus Casals ken
nen, ten voeten uit. De man die 1<
vrijwillig in ballingschap ging g
omdat hij het niet eens was met
de politieke situatie
maakt. De mismaakte i
de graaf, waarna deze een ver
vloeking over hem uitspreekt. De
dt gevangen geno-
Monterone
aties op een Noors volkslied, uit
de Valders-vallei.
De uitvoering is bijzonder le
vendig. Arthur Rubinstein geeft le
ven aan al die stukjes door een
ccurc vvuiui, I.UI i umiciuaiu zeer 8''oot tempo rubato. Zijn in- QflHIHi
de Amerikaanse 6karakterbari- terpretaties mogen dan wat wille- heeft hij een brede
Robert Merrill zingt en speelt £eu5l? f°°r dl,t spel kijk op de kunst,
de hofnarsrol alsof hij zijn leven de schoonheid dezer kleine gedich- Maar iaat mij mijn
lang niet anders gedaai heett. ten,,"°.i! sch°n« De Plaat
Maar vocaal hoog boven hen uit IJ1 ten ?nrec5^f opname
troont de Amerikaanse sopraan deSPnngdans Op. -| f
Roberta Peters als Gilda. Deze Elfendarls 0p 21
zangeres, die morgen 28 jaar
eigenlijk Ro-
Die zijn
niet opgenomen. Bovendien heeft
hoopt te worden en°eigenlijk'Ro- plaat een beetje ruis en is de
berta Peterman heet, debuteerde klank van_de vleugel
op 17 maart 1950 bij de befaam- TU"avp'
de Metropolitan Opera te
York als Zerlina in Mozart's
„Don Giovanni". Thans heeft ze
20 grote opera-rollen op repertoi
re. Zij is een zeer hoge colora
tuursopraan (sopra acutissima),
maar ook met diepte. En een
prachtig timbre. Ze is heel kort
getrouwd geweest met Robert
Merrill, de Rigoletto in deze op-
«De Praestant» en «Het Orgel»
„Het is weldra (20 juni) acht- wekerk te Kortrijk van 1406
CORN. BASOSKI. tien jaar geleden dat de soldaat 1578") en dr. Guido Peeters („De
Jehan Alain werkelijk als een held vernieuwing van het orgel in St -
het leven liet op de vooravond van Johannis te Lüneburg in 1712").
Frank- Orgelnieuws cn boekbesprekingen
roemde Spaa\
jaar juli op 80-jarige leeftijd in Bach, ov
het huwelijk trad met zijn jonge Schubert
Rigoletto's dochter Gilda vraagt
haar vader te mogen uitgaan. Zij
gaat met een oude gouvernante,
Hie over haar moet waken. Rigo-
o gaat weg en dan knielt de
af voor Gilda neer. Rigoletto
ert en dan zeggen de graaf
Gilda hem, dat zij de Gravin
de politieke situatie in zijn va- de Ceprano willen ontvoeren. Als
derland. Het is bijzonder leer- Rjgoletto thuis komt bemerkt hij
zaam als men Casals in dit boek dat zijn eigen geliefde dochter ont-
hoort praten over componisten voerd is. Rigoletto komt
en interpretaties, over zijn be
wondering voor Chaplin, over
leerlinge Maria Montanez. reeds als systeem en over fascisme. Een wil zich voor de graaf opofferen, heeft schone
v Man had namalnW hpc ntpn de knrpn i»p*rh
yAN VERDI naar Grieg is de
V overgang naar een geheel andere
wereld. De dramatiek van Verdi,
zijn pathetiek en zijn zoeken naar
het overweldigende, is bij Grieg
niet te vinden. Grieg is de man
van het intieme musiceren, de
componist van tere poëzie, die tel
kens weer ontroert, die telkens
weer stille schoonheid schenkt. Mu
ziek die niet overweldigt, niet im
poneert door klankvolume of dy-
WM namische kracht, maar heel stil
Gilda zich ook be- te schrik dat zijn eigen dochter doet luisteren.
k *- gedood werd. En is dat niet heel speciaal
,,T,T,I^T „het geval met Grieg's kamermu-
VERDI heeft dit werk met alle Zjek, met Grieg's pianowerkjes
zangrijkheid van zijn composi- ook. Hier heeft Grieg. de zanger
torische talenten verrijkt, hij van de Noorse fjorden, de harmo-
gespannen nische en melodische en ritmi-
oberla Peters, de Amerikaanse
praan van de Metropolitan
pera te Netc York, die morgen
1 jaar uordt en t oor de R.CA.
Gilda-partij heeft gesongen in
volledige opname tan f'erdi's
..Rigoletto'.
vindt. Rigoletto zweert wraak
Later vraagt Gilda
ernstiq ziek
intereicnnf pn bovendien Mcn had namelijk besloten de koren geschreven, hij heeft al sche expressies gevonden die hem
graaf te doden op aanstichten van zijn romantiek in 2*4 ",,r nMrM- «•"•w --1-'v-m
dit jaar wrrr zijv pr«iti0 !e«bao( bovk m«t oele R,g0ie„0. Gilda valt nu als otter legd
-a t nayuatn 0 /OS? Klv I Tl1 ,J.Li :i
festival te Prades organiseert,
t foto's. (283 blx).
muziek-dramatiek
Rigoletto ontdekt tot xijn gro- van grote schoonheid gegeven. Dit toonde Grieg de verbondenheid
apcnstilstand tus:
■ijk en Duitsland in 1940", aldus
ichrijft de Zwitserse organist blad.
Pierre Segond in het aprilnummer
r-an het driemaandelijks orgeltijd-
schrift „De Praestan t".
mpleteren het goed-verzorgde
Enkele opmerkingen ten aan
zien van het grammofoonnieuws.
Bij het orgel kan men niet spre
ken van een „forse aanslag", wel
van een „forse aanpak". Opge
merkt had moeten worden dat het
orgel in de Victoria Hall in Ge-
.«vtluc ui5d.uU.,.FU- nève weinig geschikt is voor Bach,
deze tijd. Hij schreef P'0.1. Eee «eeft21ln Telefunken-
Het is een zin uit een herden
kingsartikel over de op 29-jarige
leeftijd gesneuvelde Franse orga
nist-componist Jehan Alain, een
der meestbelovende orgelcompo
nisten van deze tijd. Hij schrc
niet minder dan 24 orgelwerken
De Praestant heeft als bijlage ge
nomen het ..Choral Dorien" (Do
rische koraal) van Alain,
Rer
op drie,
rvan er twee zuivere
:-orgels zijn: dus geen
zoals werd
zonder schoon werk in de echt aangegeven. Verder gebruikte Jo-
ranse orgelstijl. Het is goed dat zef Zimmermann in dc Dom te
ook op de figuur van Alain Ke„ul1en n,uet a"e stemmen van het
de aandacht wordt ge- ,0.r^el„™ .7e..Deum_van Lan&:
vestigd. En dan nog wel door
zo kundig man als Pierre Segond.
organist van de St- Pierre uit Ge-
Verder bevat het
interessante
dragen van Cecile Stevens („Or-
orgelbouwers in St Rom- Seb. Bach
Het blad van de Ned. Organis
tenvereniging „Het orgel"
geeft in zijn aprilnummer een
geïllustreerde bij- hoogst interessante beschouwing
ri- jM- dr. Gustav Fock over „Johann
het Noordduitse or-
vel („Het orgel in de O.L. Vrou- de.
