Oei
oude
kerk
Julia,
WEERSZIJ van een WERELD
Cultureel
venster
Symfonieën van Beethoven,
Tschaikowsky en Berlioz
r
(Van onze kunstredacteur)
ZATERDAG 15 MAART 1938
Schoonheid
van
glasmozaïeken
EEN
ZWITSERSE
KUNSTENARES
grote zaken eens
aan deze hardwer
kende kunstenares
denken. Zij ver-
privé-lessen in dient het ten volle,
tekenen en handenarbeid. Ook is Als je dan op zo n
ze nu al 2 jaar verbonden als le- sombere winteroch-
rares tekenen en schildertechniek tend temidden van
g ..Ars Emula" te zulke kunst
II ET was op een der echt gure, winterse voorjaarsochtenden, vrij heeft geeft
dat ik vanaf de vijfde etage van een torenhoge flat aan de
Noordzeekust in Scheveningen uitkeek over de wijde oneindig
heid van de zee. Regen en wind sloegen tegen de ramen, de Leiden. We kunnen ons voorstellen dan
solv.n klotsten me, onvermoeide krach, ,e„n de pieren, en ^1. W.« jïï.bi&",''vSuE cTh^rlnd.'t
de lucht gaf een grijs-grauwe kleur aan het leven. ,,De zee, het het métier niet alleen, maar ze is lucht" ook het le-
strand, de lucht, alles is „wijd", dichtte Jan Prins eens. En hier bJeZr°schiLiXC'd?iSn d<"ïo
besefte ik zijn inspiratie, hier zo heel hoog boven alles verheven,
haast geïsoleerd van de straatgeluiden, met alleen rond de veilige
beschutting van de vier wanden het gieren van de wind.
Maar binnen die
vier wanden was
er geen spoor van
een grijs-grauw
leven. Binnen die
het licht en vro
lijk.
het
kleurrijk en
zellig. Aan de
sprankelende en
geestrijke glas
schilderingen en
glasmozaieken.
Ook tekeningen
en aquarellen.
Binnen die vier
wanden woont
een jopge vrouw,
eisje
Niet alleen door
haat
srk.
verschillende dingen
kunstgebied serieus na en heeft bij.
een heldere kijk op mensen.
Wat haar kunst betreft: ik zou al
le architecten willen adviseren bij
het bouwen van een groot pand
eens bij Julia Braendl te gaan
kijken. Haar grote glasmozaïeken
zijn unieke decoraties van een
grote hall of van een portaal. In
soms prachtige kleuren heeft Ju
lia Braendl haar verbeeldingen
vastgelegd. In vormgeving geeft
ze een vrije interpretatie van de
natuur, zonder het natuurlijke los
te laten. De vormgeving is bij Ju
lia Braendl niet aan een bepaal
de manier gebonden, niet aan een
aardig uitgedachte idee, maar is
geheel geboren uit de sfeer van
de voorstelling. Daarom is er ook
zo veel variatie in deze kunst. Zo
zijn die ..Schommelende meisjes"
geheel in de beweging van dit
spel gevangen, met als fond de
verschietende flarden
ider kleurrijk glas-
voor deze tijd
Merkwaardige trilogie van prof. Tolkien
gO VAAK wordt de klacht gehoord dat de „echte" literatuur
van onze tijd weinig bevrediging schenkt. Men zou er het
verhaal in missen.
Het verwijt is misschien niet geheel billijk. Maar wie in de
eerste plaats een verhaal zoekt, passeert liever alles wat lite
rair is en vindt onderdak in de genoeglijke sfeer van de vele
trilogieën. Zij mogen dan bij de fijnproevers niet meetellen,
deze populaire verhalen brengen tenminste wat de gemiddelde
lezer zoekt: romantiek en een kijkje in een andere wereld.
Onder deze omstandigheden
werden wij verrast door een tri
logie die aan alle voorwaarden
van de gewone lezer voldoet en
die, zonder enig voorbehoud, tot
de belangrijke literatuur van on
ze dagen gerekend mag worden.
Critici, vorsten van het vak. spre
ken reeds over een klassiek boek
balcc
Julia Braendl. de joi
glaskunstenares, op h<
de vijfde etage van haar
de Scheveningse kui
door haar persoon
lijkheid.
Julia Braendl heet ze en ze
heeft de Zwitserse nationaliteit.
Klein en beweeglijk is ze, met
kort-geknipte zwarte haren en
lachende ogen. Maar met in haar
gelaatsuitdrukking toch iets van
wijsheid en van veel energie. Ju
lia Braendl is glasschilderes en
haar kunst heeft een hoge graad
van artistieke waarde gekregen.
Nu reeds, al geeft ze zelf toe nog
veel te moeten leren.
De vader van Julia Braendl was
reeds voor de oorlog een bekend
Zwitsers katoen-importeur in Rot- woont
terdam. in welke stad Julia gebo- hoge zeekant-flat en de
ren werd. Van 1924 af woonde kleine garage beneden
haar vader in Rotterdam, doch heeft ze als atelier ïnge-
b.j het uitbreken van de oorlog richt. Daar ook staathaar
in 1940 moest de gehele familie kleine
Braendl uitwijken
seriand. Juli:
klas
Ellen Warmond is het pseudoniem van de Rotterdamse
dichteres E. van Yperen (geb. 1930). Wat generatie betreft
kan zij tot de z.g. vijftigers gerekend worden en ook het
dichterlijk idioom dat zij schrijft kan tot op zekere hoogte
experimenteel worden genoemd. Men vergeet wel eens dat
huizen er experimenteel gedicht wordt, omdat voor velen het leven
hekjes. De ..Twee clowns" zelf een experiment geworden is. Voor hun besef klopt
zijn weer geheel anders in nergens meer iets en ook de intermenselijke verhoudingen
evenïnsrdelh.r;ro„"d8 «rr^ S*ven weinig meer dan kortsluiting te zien. Zij die zeker-
palende factor is. Haar mooiste heden bezitten of menen te bezitten falen blijkbaar aan alle
kanten nergens wordt, zo lijkt het in deze poëzie, een
„licht op een kandelaar" of een „stad op een berg" waar
genomen.
Decoraties
Deze kunst heeft me verrast
door haar frisheid, haar kundig
heid, haar artisticiteit en haar
de Rotterdamse Academie leerde fraaie decoratieve expressie. En
Julia verder in tekenen en schil- zo denk ik me ook dergelijke glas
deren en daar ook maakte zij mozaïeken in de gangen van kan-
zich vertrouwd met de glasschil- toren en scholen, alsook in kerken,
derkunst. Wellicht kan men bij jubilea in
ET HAAR MOEDER
ME
"Zwit- glazuurde opalineglas on-
i"net de 5e der - -
hitte komt
dc lagere .chool doorlo- 750 graden. En daarmee
pen in Rotterdam en moest in een -™1
Real-Schule in Zürich de 5e en
6e klas ..doen". Na het diploma
Frans te hebben gehaald,
kreeg ze aanvankelijk een handels-
dan gezegd, dat Juli;
Braendl zich gespeciali
seerd heeft op glasschil
derkunst, zonder overi
gens haar grote talenten
als tekenares geheel te
opleiding om later haar vader in
de zaak te kunnen helpen. Haar verwaarlozen
artistieke aanleg bracht haar ten Dat tekentalent blijkt
slotte op de Kunstnijverheidsschool wel uit haar glasmozo-
te Zurich, zonder dat ze overigens ieken, waarop alle figu-
een b, paalde kunstrichting had ge-
Toen haar ouders in 1946
Nederland terugkeerden, bleef «eken,
Braendl nog in Zürich
haar opleiding te voltooien,
waren slechts vier jaren, want in
1950 werd haar vader errwtig ziek
en kwam ook Julia naar Rotter
dam om haar tnoeder te helpen.
Een jaar later stierf haar vader
en werd de zaak verkocht. Aan
Van KL00S tot ELSSCHOT
In de serie Facetten der Ne
derlandse Poëzie (Nimmer Dra
lend Reeks. uitg. N.V. Uitgeve
rij Nijgh en Van Ditmar. 's-Gra-
venhage), waarin tot nu toe ver
schenen waren de bundels Van
Nijhoff tot Mensen en Van Els-
schot tot Nijhoff. is nu uitgeko
men de verzameling Van Willem
Kloos tot Willem Elsschot. Al aeh-
teruitwerkende zijn de samenstel
lers. Pierre H. Dubois. Karei
Jonckheere en Laurens van der
Waals dus rru tot het begin van
de tachtiger beweging gekomen.
niet denken dat Julia
Uet Braendl gebrandschilder-
t in de ramen maakt. Het
opaline-glas beschildert
ze en glazuurt ze en de
vele ongelijkvormige
stukjes legt ze als een
mozaïek in elkaar, ge
plakt op hout. Vanzelf
sprekend is het glassnij-
den een vermoeiende
laar Julia Braendl geniet
is van de vele mogelijkhe-
deze kunst, dat ze geen
idheid voelt.
heid.
De verzen uit deze nieuwe bun- ge heetten Proeftuin 1953 en
del*) van Ellen Warmond (de vori- jjaar mcn zegt 1955 verto-
nen ongetwijfeld rijping van haar
n I I talent: de toets is vaster gewor-
Ue goudvink den; de gamma van de persoonlij-
U kent ze wel. die handige, ke gevoelens is vele malen doorge-
dunne. kleine boekvinkenvan speeld. er wordt trefzeker ge-
Uitgeverij De Arbeiderspers te speeld en de gehele bundel staat
Amsterdam. Er zijn er nu al wanneer men althans deze soort
50 verschenen en ter gelegen- poëzie toestaat te zijn zoals
heid daarvan heet de 50ste
boekvink „De goudvink". In deze
serie literatuur in miniatuur
(novellen, korte verhalen, ge
dichten. toneelstukken, essays)
zijn reeds vele belangrijke bij
dragen van bekende auteurs
verschenen, o.a. Remco Cam-
is op een behoorlijk niveau. In
een bespreking elders heb ik het
verlangen uitgesproken eens dicht
werk van Ellen Warmond te kun
nen zien dat metrum en rijm ver
toonde. gebonden poëzie, die nu
eenmaal voor ons ouderen gemak-
pert, Theo Eerdmans, Pszisko keiijker te beoordelen is. Het wil-
Jacobs, Harry Mulisch. An- de mjj voorkomen dat haar on-
toinette Neijssel. Nel Noordzij. miskenbare intelligentie dan een
Akke Hella Twijnstra en Aya meer natuurlijke uitlaat zou ver-
Zikken. Eioenlijk hebben :ij kr„ meer da„ bii d, nu
alen tn een oe mn 0® volgde irrationele dichtwijxe. In-
debuteerd. De vxjjugite ..boek-
Pink" heelt nu (dubbeldik d«daad kan men. haar werk m-
eiemplaar) nog niet eerder ge- manent beoordelende, opmerken
publiceerde bijdragen van au- dat het net iets te spits is voor
teurs, die al eerder in deze se- het genre. We hebben vroeger de
rie werk uitbrachten. Om nog dichter P. N. van Eyck gehad, bij
enkele namen te noemen J. C. w,e de intelligentie ook zo sterk
Bloem. Karei Bralleput, Piet werkte (sommigen van onze le-
van Aken. Anthonie Donker, zers herinneren zich misschien het
A-'VdrT jo" SSSS. van E. d'Oliveir, me, d,
Erie van der Steen en Adrioon «udent Van Eyck uit plm. 1913.
tl. d. Veen Er is veel leeens- waarin het letterlijk go werd ge-
waardigs in. ook wat de gedich- formuleerd). Dit geldt b.v. ook
ten betreft. (119 blz. 1.90). voor Muus Jacobse, het alter ego
>iiii> mn mui iiiiiii! limn mini mum
Nieuwe bundel
van
EllenWarmond
Hlllll Jllllt...illlll1.JIIIII' <1111 Ui»
van Prof. K. Heeroma. Trouwens
ook bij Guillaume van der Graft
speelt de intelligentie mee. Maar
deze is dan ook minder (minder
dogmatisch, zou men bijna zeg
gen) gebonden aan de dichtwijze
der vijftigers. Ik geloof dan ook
stellig dat voor Ellen Warmond
mogelijkheden liggen in de uitzet
ting van de grenzen, in
het proberen van andere,
desnoods meer traditio
nele, manieren van dich
ten. Het gevaar van zelf
herhaling en steriliteit
zou anders op den duur
niet denkbeeldig zijn.
Tot welk een minimum
de „hoop tegen hoop"
kan worden gereduceerd
blijkt uit het volgende
gedichtje Leeftocht, on
der het motto: Angst
doet leven, dat als volgt luidt:
Zie het land dood
het water leven
en het ademend bloed
in weerwil van
en desondanks
Spring en ga onder
hoop op redding zonder
hoop maar met het geloof
in gelijk.
Vraagt dit niet om het evangelie?
C. RIJNSDORP
van deze eeuw, daarmee voor
uitgrijpend op het schiftend
oordeel van de tijd.
Dit werk is geschreven dooi
de Engelse auteur J. R. R.
Tolkien, tot voor kort slechts
bekend in zeer kleine kring,
en is kort geleden in een Ne
derlandse vertaling van Max
Schuchart onder de titel „In
de Ban van de Ring" bij het
Spectrum te Utrecht versche-
Er is dit zij vooropgesteld
- een verschil met het modieu
ze genre van de trilogie. Terwijl dit
laatste type verhaal min of meer
tegemoetkomt aan de stereotype
romantische verlangens van de
gemiddelde lezer, brengt Prof.
Tolkien de schrijver is hoog
leraar in Oxford ons bij ver
rassing in een totaal verzonnen
tijd en wereld. Desondanks heeft
die wereld niets schimmigs. Zij
wordt ons tot in finesses, met
flora en fauna en al, beschreven.
Landkaarten en aanhangsels over
de voorgeschiedenis ronden het
geheel af. Wat geen geringe pres
tatie is: de beschrijving stoort ner
gens de voortgang van het ver-
SYMBOLISCHE RING
overigens welge
kozen adempauzen, geladen met
een bovenmenselijke spanning.
De lezer wordt meegevoerd in
een titanische strijd tussen de
machten van goed en kwaad,
ste moment geen afstand doei
van zijn vreselijk bezit. Slecht!
door een schijnbare samenlooj
van omstandigheden, belandt it
ring toch in het vuur. Frodo's hi
dendaad is daarmee de spits al-
gebroken.
Tolkien houdt in deze wonder
lijke strijd om de macht waar-
by het de ene party alleen oa
de macht, de andere juist
vernietiging van elke het levet
vervormende macht is te doen -
een spiegel voor aan onze tijd.
Het is echter uiterst moeilijk
uit het verhaal zelf een lering
d.w.z. conclusies te trek-
ken. „In de Ban van d(
Ring" is geen allegorie,
geen moderne moraliteit sla.-
rln
Wat het dan wel
was? Eerst een zeer
kinderlijk verhaal. Vol-
hel
die zich afspeelt om een enkele
ring. Deze ring is het symbool
van de absolute macht. Eens
heeft hij aan de zwarte magiër
Sauron toebehoord, die hem zelf
gesmeed heeft. Sauron is de ring
ontnomen en sindsdien zoekt hij
hij hem met alle machtsmidde
len, geen geringe, die hem gege
ven zijn.
De ring is ten slotte en
daar begint het verhaal in
handen gekomen van een zekere
Frodo, die langzamerhand de ha
chelijke. ja verderfelijke eigen-
n de ring ontdekt,
een vredig land ver
en zijn lotsbestem-
ngdrager aanvaardt,
lige weg die het
schappen
zijn huis in
laten moet
ming als ri
Hij kiest de
onheil van hemzelf en van de he
le toenmalige wereld, Midden-
Aarde geheten, kan J"~"
hij brengt de ring
Ook lerares
AUTOBIOGRAFIE
Chirurg, door Andrea Ma-
jocchi. Zuid-Hollandsche Uit
gevers My., Den Haag.
Deze autobiografie van een be
roemd Italiaans arts heeft ons ge
boeid van de eerste tot de laatste
e de n
volgend deeltje zal de poëzie bladzijde. Niet omdat
van Gezelle tot Kloos behandelen, gierigheid J~
Het bijzondere van deze bloem- heimen va
lezingen (de markt wordt met an
thologieën overstroomd) is dat
zij de samenhang van Noord- en
Zuid-Nederland willen demonstre- allereerst de knappe vakman,
de voortdurende worsteling die hy
moet voeren tegen de krachten van
Vlaamse dichters de dood. Hij verbergt zijn misluk-
Nederland en Vlaanderen
den onder één gezichtspunt bezien;
Hollandse en Vlaamse dichter:
wisselen elkaar af. Nu blijft het kingen
een feit dat het tweetalige België,
dat zoveel dichter onder de invloed
van Frankrijk staat dan Neder
land
volgd die met die
C ymfonie is a ge
leid van het
Griekse lympho
ma" en betekent
eigenlijk alleen
maar ..samenklank". De Grieken bedoelden er dan ook unisono
koorzang mee. Een samenklank van intervallen dus. Later werd
het ook een samenklank van stemmen met of zonder instrumenten.
Gabrieli schreef in 1597 zijn ..Sacral symphoniae". motetten
iteri, net als Schütz met zijn „Symph
sacrae". Als zuiver instrumentaal stuk komt het woord symfonie^
(sinfonia) het eerst voor bij Monteverdi in zijn'opera ..Orfeo"
uit 1607. waar de sinfonia een instrumentaal tussenspel was.
Later werd de symfonie een soort ouverture, een inleidingsstuk.
ook de Sinfom
len moeten beluisteren. Ook wat
de klankhomogeniteit van het or
kest betreft. Opname-technisch is
er niets op aan te merken.
:t de Zesde
Symfonie van Tschaikowsky
gekomen, gespeeld door de Wie
ner Symphoniker o.l.v. Antal Do-
rati (30 cm. langspeelplaat 698001
Die Symfonie is beter be-
macht om het leven te behouden,
dit voorbestemd is om te
worden weggenomen. Door dit alles
i inleidingsstuk op de 2e cantate
zijn Weihnachtsoratorium te kencj onder de bijnaam „Patheti-
intwikkeling heeft ge- heen getuigt deze chirurg-:
zijn diep geloofsleven.
Neder-
Eigeniyk pas in Ihet
midden van de 18e
eeuw kreeg de sym
fonie zijn eigenlijke
land niet volkomen parallel loopt, hij de kracht put voor zyn werk. _is zeif-
Deze bundel kan ertoe bijdragen Dikwijls grijpt de schrijver terug of oeteKeni trumen_
begeeft hij zich op zijpaden.
zün verhaaltrant blijft fris en onder
zijn de boekjes uit houdend. De foto's hebben
inhoud weinig
uiterlijk en verzorgde typografie hoogstens
een aanwinst voor elke boeken-
standige
er_ tale compositie. Eerst
de bij de Italiaan Sam-
li-alndï' zé"xijn martini, daarna,
'k Zie in de oude kerk
bij de pilaren
een predikant, naast
bisschop en pastoor
en geuzen met prelaten,
die, in 't koor,
zich rond een monnik
tot processie scharen.
Dan klinkt een
bovenaardse melodie,
die juicht en bruist
door de gewelven heen,
in door de mensen nooit
gevonden harmonie,
Gregoriaans met
psalmen van Datheen.
Want al degenen die
op aarde hier gescheiden
ter aanbidding kwamen,
zij weten later zich,
als kinderen Gods,
in éne Kerk tesamen.
JAN R. WARTENA
(uit „Momentopnamen". Uitg.
J. H. Kok, Kampen).
Antal Dot
niker
i Stamitz, Schobert
Richter) en dan bij
Haydn en Mozart in
haar vierdelige vorm.
Beethoven was de
eerste die de sym
fonie doortrok met
een psychologische
inhoud en haar dus
niet langer zag als
een zuiver absoluut
spel van noten. In dit
opzicht gaf Beethoven
de stoot tot de ver
dere dramatische en
psychologische ont-
wikkeling van de symfonie^ zoals
we die bij Bruckner en Tschai
kowsky ontwaren en zoals die bij
Berlioz zelfs tot een programma-
tisch-psychologische uitdrukking is
gekomen.
TN DE SERIE Beethoven- sym-
fonieën, die PHILIPS maakte
met Bruno Walter en het Philhar-
monic-Symphony Orchestra of de idee
New York hoorde ik nu op één Beethoven
plaat de Tweede en de Vierde
Symfonie van Beethoven. (30 cm.
langspeelplaat L 09401 L)
in een fraaie hoes
toelichting en foto's
op een kleurreproductie van „Het in een onverg>
melkmeisje" van Joh. Vermeer klank niet alle
uit het Rijksmuseum. De Tweede sublieme doorzichtigheid
Symfonie werd geschreven J »=*--•-
1803 (Beethoven was toen
jaar) en laat nog een echt zonni
ge muziek van Beethoven horen.
que". Het werk is Tschaikowsky's
zwanenzang geworden. Negen
dagen na de eerste uitvoering op
28 oktober 1893 te Moskou over
leed de componist aan cholera.
De première van zijn Pathetique
had hij zelf nog geleid. De betite
ling van dit werk met „Patheti
que" is tegen de wil van de com
ponist. Wel had hij aanvankelijk
dat woord zelf verzonnen, maar de
uitgever verzocht hij later beslist
geen titel te vermelden. Maar ja.
uitgevers zoeken graag naar re
clame en in die tijd was het woord
Pathetique wel zeer toepasselijk.
Trouwens nu nog. want door dit
woord is de symfonie populair ge
worden.
Pathetisch is deze symfonie in
ieder geval. Het is de muzikale
tekening van een psychische strijd
waarin vertwijfeling, nood
lotsgedachten, eenzaamheids-
gcvoelens, opstandigheid, ge-
luksgevoelens en ten slotte een
zij het wat bittere be- 8
rusting zijn neergelegd, het
laatste langzame deel is als
een afscheid van het leven. j-
Antal Dorati heeft er een
uiterst gespannen vertolking
van gemaakt, waarin hij het
Weens Symfonie Orkest op
top-hoogte laat spelen. Toch
heeft hij de accenten niet te
veel aangezet, doch overal het
iuiste midden gevonden. Een
Na 'de'Derde Symfonie, de zgn. grootse vertolking van eer
Eroica. waaraan dus een bepaal- imponerend werk.
grondslag ligt. kwam
i 1807 met zijn Vier
de Symfonie, een werk zonder
i5^k!..28lï2£JS L?r!"
Maazel voor de plaat ontdekt
hem de Dramatische
"VIA NAALD
€N PLAAI
werk, oorspronkelijk voor koor,
vocale solisten, orkest, op tekst
van Shakespeare. Die Romeo- en
Julia-liefde heeft al heel wat kun
stenaars geïnspireerd, geen won
der met zoveel bewogenheid in de
strijd tussen de huizen Capulet cn
Montague en de melodramatiek
aan het slot: beide geliefden ko
men heel tragisch aan hun einde.
Lorin Maazel brengt er vier or
kestrale delen uit: „Grande Fête
chez Capulet", „La Reine Mab",
„Scène d'amour" en „Roméo au
tombeau des Capulets", vier zeld
zaam suggestieve delen, muziek
met een verhaal, maar geniaal
verklankt.
En meer dan geniaal gespeeld
door de Berliner Philharmoniker,
een stel instrumentalisten van de
hoogste klasse. Onder leiding van
een 27-jarige dirigent over hem
heb ik nog niet zo lang geleden
uitvoeriger geschreven n.a.v. zijn
optreden bij de radio die het
gehele orkest-apparaat in zijn
macht heeft en bovendien een
grote muzikaliteit toont. Maazel is
ongetwijfeld de grootste Nach-
wuchs-dirigent van deze tijd. Een
opname dus die U om meer dan
één reden niet mag missen, su
bliem van klankverhoudingen.
CORN. BASOSKI.
i Tschaikou
Pat hel
GESELLSCHAFT
HPHH- ringen, geheel gebouwd
volledige eigen krachten der muziek,
met boven- Bruno Walter geeft beide werken
;elijkbare weelde van
Het i
symfonie .Romeo und Julia"
van Hector Berlioz uitgebracht
gespeeld door de Berliner
Philharmoniker. (30 centimeter
de partitu- iangspeelplaat LPM 18381). Berli-
WZTl", echt de man van de
totaalbeeld uit''elkaar gehaald. Dit programma-muziek. die graag
speel
vreugde. Er is Bruno Walter wer-
dus 33 kelijk niets ontg:
ren en toch heeft hij nergens de
spanning verbroken, nergens het
lsof Beethoven al de totaalbeeld uit elkaar gehaald. Dit
dezelfde tijd zijn Beethoven-vertolkingen die al-
le orkestleiders telkens weer zul-
re dirigent Lorin Mac
maakte voor de Deutsche Grami
phon Gesel/schaft een sublie
u eerga re van Berlioz dramatis
symfonie ..Borneo et Julia" met
Berliner Philharmoniker.
afwenden
ir de plaats
gesmeed is en
werpt hem in de poel van vuur.
Daarmee is de macht van Sau
ron gebroken en- de oorlog die
juist zijn hoogtepunt heeft be
reikt, de inmiddels uitgebroken
oorlog van de ringen, ten gunste
van Sauron's tegenstanders be
slist.
Wij zijn ons bewust dat deze
korte samenvatting geen recht
kan doen aan de veelzijdigheid,
de nuances en de betekenis van
Tolkien's meesterlijk verhaal.
Wij noemden de ring zojuist
symbolisch. Moderne mensen den
nen dan meestal aan iets abstr»kts
of zinnebeeldigs. Maar de ring
is in het verhaal fascinerende
werkelijkheid, een macht die pas
in de loop van het verhaal haar
corrumperende invloed openbaart.
Sauron's belangrijkste tegen
stander, Frodo, herinnert in zijn
schier hopeloze taak aan David
tegenover Goliath. Met dit ver
schil, dat Sauron die in het hele
verhaal onzichtbaar blijft en
wiens macht slechts in zijn tra
wanten gestalte aanneemt, des te
meer huiver wekt. Toch blijft
jjok de geweldige magiër crea
tuur: hij zoekt in zijn tegenstan
ders niets dan zijn eigen motie:
ven. De gedachte komt niet bij
hem op dat de ringdrager ooit
zijn bezit zou trachten te vernie
tigen.
WEG DER DWAASHEID
De weg die Frodo en zijn hel
pers gaan is die van de dwaas
heid. En al heeft Frodo vrijwil
lig voor deze dwaasheid gekozen
erj kent hij de boze macht van
de ring, toch wil hij op het laat-
De Volksmuziekschool
In de Muziek-pedagogische bi
bliotheek van Uitgeverij J. Muus-
ses te Purmerend is als 4de deel
tje verschenen een boekje van
Willem Gehrels over de Volksmu
ziekschool. Dit boekje is versche
nen ter gelegenheid van het 25-ja-
rig bestaan van de Amsterdamse
Volksmuziekschool. Het is echter
geenszins een verslag over die 25
jaren. In dit geschrift 88 pagina's
imet illustraties) wordt duidelijk
gemaakt wat de Volksmuziek
school nu eigenlijk is, wat ze wil
en wat ze doet. Het behoeft wel
geen betoog meer, dat het onder
wijs zoals Willem Gehrels dat
geeft, een belangrijke bijdrage is
in de culturele opvoeding van het
volk. Van het 9e 10e jaar af
wordt de kinderen begrip voor de
muziek bijgebracht, niet als iets
bijzonders, maar spelenderwijs.
En zo wordt verder gewerkt tot
men al groepen kan gaan vormen,
waarbij ook volksdans en ballet
begrepen zijn. Enfin, U kunt het
alles vinden in dit boekje, dat zeer
zeker de waarde van het volks-
muziekonderwijs doet beseffen,
(ing. J 2.50).
IcimJ gestorve-
len dit werk afwijzen rh
Maar wie binnen dt
ban van de ring geko
men is, zal tot de ont-
dekking komen, dar hei j*1
verhaal vanuit de wor-
tels religieus is. Ook al kom.es J
de woorden God en Duivel er
niet in voor.
Het is geen toevallige bijzon
derheid dat in de tijd waarin
men ruimtevaart pleegt en plan-
nen maakt om andere planeten
te bereiken, de lezer onder Tol
kien's geleide naar diens won
derlijk universum kan reizen.
Om daar zichzelf en eigen lof
te hervinden. Als het goed is,
niet zonder loutering.
C. OUBOTEB
MAXIM GORKI
Maxim Gorki, e.a.. Moderne
Russische Verhalen
meld, vertaald en ingeleid
door Jeanne Liedmeier. Pris
mareeks Het Spectrum
Utrecht.
De tien Russische schrijvers vac m
wie Jeanne Liedmeier verhalen ver-
zameld en vertaald heeft, zijn voo:
het merendeel in de jaren negentif
geboren. Het „moderne" is, dat ai
thans weer gelezen mogen worden
nadat zij ten tijde van Stalin uö
de gratie waren, omgebracht b
concentratiekampen, geëmigreert
of ten hoogste (zwijgend) geduk
Hun verhalen dateren uit de jare: *l
'20 tot "25, toen het in de Sowjetun*
klaarblijkelijk nog mogelijk wal
heel gewaagde dingen te zeggen
Maxim Gorki hoort in deze reekl fl
niet thuis. Zijn verhaal is er zo maar
bijgesleept. De anderen zijn: Alexej
Tolstoi, Éoris Pilnjak, Jewgeni Zam-
jatin, Wsewolod Iwanow, Isaak Ba- B'
bel, Michail Zosjtsjenko, Bora
Lawrenjow, Konstantin Fedin en-
Walentin Katajew. De tien verhalen M
zijn zeer de moeite waard. Dat dezf ,j
verhalen na de destalinisatie weer
zijn toegelaten, verraadt, dat in d«
Sow jetunie toch iets gaande i
Hendrik van Veldekes
liederen
Het wil ons voorkomen dat d(
meeste lezers, zelfs de mee
zikaal geschoolden, nog
van Hendrik van Veldeke ge'
hoord hebben. Hendrik van Velde
ke (hij werd in Veldeke geboren' 1
leefde in dc 12e eeuw en schree i
in het dialect van zijn geboorte- i
streek epische en minneliederen
Veldeke was clericus en waar
schijnlijk gerechtschrijver
scholaster van de St. Servaas te
Maastricht. Van zijn lyrische lie
deren in het Limburgse dialect
zijn er nog melodieën bewaard ge
bleven. Dr. Jos Smits van Waes-
berghe heeft bij de aanvaardinf
van het ambt van buitengewoce
hoogleraar in de eenstemmige
muziek en in de muziektheorie
der middeleeuwen aan de Gen
Universiteit van Amsterdam ees
oratie gehouden over de door hen
gevonden melodieën van Hendriï
van Veldekes liederen. Deze oratie
is in druk verschenen bij
Noord-Hollandsche Uitg. Mij tf
Amsterdam en uit deze door
wrochte studie leren we, dat Hen
drik van Veldeke een der gaafste
en belangrijkste onder de minne
zangers was. Bijzonder interes
sant is het gedeelte waarin prof
Smits van Waesberghe ov
oude toonsoorten schrijft ei
toont, dat de re- en sol-toonsoor
ten dc aristocratische of hoftoon
soorten zijn. terwijl de toonsoor
ten op do, mi. fa en la in df
volks- en instrumentale muziel
werden gebruikt (30 blz.).
