Kurt Thomas zet werk
van
Bach in Leipzig voort
Direct 12 miljoen nodig
voor kerkbouw
Nog onzekerheid over
investeringsaftrek
D
Bernard Haitink bemin
de gulden middenweg V
WOENSDAG 5 FEBRUARI
Kerkconcert met 2000 mensen
..Het i
lijk door de politie
verboden worden,
dat alle soorten
dirigenten maar
op Bach kunnen
worden losgelaten.
Orkest- en opera
dirigenten en ook
romantische koor
dirigenten menen
ook wel een Mat-
th&us Passion oj
'n Welhnachtsora-
torium te kunnen
brengen. zonder
evenwel te besef
fen dat het juist
vertolken van
Bachs muziek een
bepaalde instelling
en een speciale
studie vraagt.
Daarom wordt er
op dit gebied zo
ontzettend veel ge
zondigd, gezondigd
tegen de geest van
Bachs werk en
van Bachs styi.
En zo ia het ook
met veel zangers
die vaak heel mooi
werk doen bij de
opera, maar hun
handen van Bach
moeten afhouden"
Het was prof.
Kurt Thomas uit
Leipzig, die bo- -
venstaande ver
zuchting slaakte
toen ik hem in een
Hilversumse ra
dio-studio ontmoette. En ik haast n
die verzuchting door te geven, omdat 2
zo waar is. Ook de praktijk van ons mi
ziekleven heeft bewezen, dat er ma:
weinigen zijn die het geestelijk en mi
zikaal aan kunnen Bach uit te voerei
voord waarboven de fermate geplaatst
18.
TN HILVERSUM heeft prof. Kurt Tho-
A mas opnamen gemaakt met het Om-
roep-Dubbelkwartet en het Omroep-
Kamerkoor. En hoe leerzaam is dat wer
ken geweest voor allen die het meemaak
ten. In de directie geen spoor van effect
bejag, geen enkele beweging terwille
van de beweging. Maar een volstrekt
puur en klaar tekenen van het verloop
der stemmen, vol uitdrukking, maar zon
der goedkoop effect. In deze a capella-
zang ligt de basis voor de gehele koor
zang. En het moet ook voor de koordiri
genten bij de radio een genoegen zijn ge
weest prof. Kurt Thomas te zien werken.
En de kerkkoren die nieuwe literatuur
willen hebben, zou Ik willen adviseren:
vraag eens naar de motetten van Kurt
Thomas zelf (uitgave Breltkopf und
HSrtel). Het Is kerkmuziek van het zui
verste water. Maar overlaad die muziek
niet met een massale klank, want dan
gaat de schoonheid volkomen verloren.
Dat ls toch wel de overeenkomst met
Bachs muziek. En daarom ook z(]n massa-
dirigenten vrijwel nooit goede Bach- of
goede kerkmuzlek-dlrlgenten.
Kurt Thomas Is hier geweest, door vrij
wel niemand buiten de radio opgemerkt.
Maar hij ls een figuur die voor de Pro
testantse kerkmuziek van onschatbare be
tekenis Is. Hem met z|jn gehele Thoma-
nerkoor eens naar ons land te halen zou
een daad zijn, die de kerken eens geza
menlijk moesten uitvoeren. Of de ver
schillende kerkkoren. Prof. Kurt Thomas
is er graag toe bereid. En het hoeft echt
niet veel te kosten, verzekerde hij me.
Corn. Basoskl
Botersmokkel in
grote omvang
De botorsmokkel naar België is vooral
de laatste maanden zeer sterk toegeno
men. De douaneposten hebben handen
vol werk met het achtervolgen en arres
teren van complete smokkelbenden. De
zer dagen is er weer zo'n bende, die boter
in geheime bergplaatsen in personenauto's
vervoerde, uitgeschakeld. Zeker 4000 kilo
boter is in de maand januari in beslag
genomen aan beide kanten van de grens.
De Belgen hebben al krassere maatrege
len tegen de smokkel aangekondigd.
Ambtenarenpartij
komt met lijst
De onlangs opgerichte Partij voor Over
heidspersoneel heeft thans definitief be
sloten in verschillende gemeenten deel te
nemen aan de gemeenteraadsverkiezingen,
Het hoofdbestuur heeft voorts meege
deeld. dat het dagelijks bestuur thans als
volgt is samengesteld: voorzitter A. J. B
L. Radix te Amsterdam, secretaris C. J
M. van Eyken te Den Haag en penning
meester J. te Loo te Den Haag.
Generale synode Ned. Herv. Kerk
Financiële actie op komst van
synode en gemeenten samen
DE
GENERALE SYNODE der Ned. Hervormde Kerk behandelde gisteren
o.m.: pastorale zorg in zeer kleine gemeenten; het werk van de orgel
commissie; de nota over woningbouw en woningnood; de zending in Indo
nesië; ploegenarbeid en zondagsarbeid; bestudering van secten; de kerken
in Europa; de atoomenergie en de kerkbouw.
Kleine gemeenten
De Raad voor de herderlijke zorg stelde
een wijziging van de Kerkorde voor
doelende een pastorale bewerking
zeer kleine gemeenten mogelijk te
ken door lidmaten der kerk, die hun
hoofdwerkzaamhedd buiten de kerk heb
ben. Bovendien wordt de mogelijkheid
geschapen dat catecheten die in een ge
meente werken, spoediger in eigen ge
meente en binnen de kerkprovincie mo
gen preken. Daartoe zal echter eerder
het eerste colloquium voor de Raad
Levensloop
Prof. Kurt Thomas is een der opvolgers
van Bach als cantor aan de Thomaskerk
te Leipzig. Die functie van Thomascan
tor gaat eigenlijk terug tot de 15e eeuw,
toen Johann Urban voor het eerst deze
taak op zich nam. Dat was in 1439 en van
die tijd af ls er geen onderbreking ge
weest. Figuren als Sethus Calvisius, Jo
hann Hermann Schein en Johann Kuh-
nau waren .Bachs voorgangers. Bach zelf
bekleedde het ambt van 1723 tot 1750.
Voor de geïnteresseerden geef lk hier
een lijstje van de musici, die na Bach
de functie van Thomascantor In Leipzig
bekleedden: Johann Gottlob Harrer
(1750—1755), Joh. Friedrlch Doles (1755—
1789), Johann Adam Hiller (1789—1801).
Johann Schicht (1810—1823), Christian
Th. Weinllg (1823—1842), Moritz Haupt-
mann (1842—1868), Ernst Fr. Richter
(1868—1880), Wilhelm Rust (1880—1892).
Gustav Schreck (1892—1918), Karl Strau-
be (1918—1939), Günther Ramin (1939—
1956) en Kurt Thomas (van 1956 of).
Kerkmuziek
tantsc kerkmuziek Is prof. Kurt Thomas
geen onbekende. Hij werd op 25 mei
1904 ln Tönning (Sleeswljk-Holsteln) ge
boren en studeerde aan het Conserva
torium te Leipzig bij Robert Teichmtll-
Ier (piano), Max Ludwig (theorie) er
Hermann Grabner (compositie). Ooi
kreeg hij compositielessen van Arnold
Mendelssohn in Darmstadt, terwijl hij
sterk de invloed van Karl Straube onder
ging. In 1925 werd Thomas leraar theorie
aan het Leipzlger Conservatorium, wel
ke functie hij ln 1934 verwisselde met die
van hoogleraar aan de Hochschule für
Musik ln Berlijn. Van 1939 tot 1945 leid
de hij het Musische Gymnasium te Frank
furt a. Mein en ln 1947 werd hij hoog
leraar aan de Detmolder Musik-Hoch-
schule en koordirigent in Frankfurt a.
Main.
Deze belangrijke functies in West-
Dultsland Het hij na de dood van prof.
Günther Ramin in 1956 gaan om een
benoeming als Thomascantor in de Oost-
Duitse stad Leipzig aan te nemen. Dit
waarlijk niet om politieke, maar om
zuiver muzikale redenen. Kurt Thomas
voelde dat deze grote traditie in Leipzig
ongerept gehandhaafd moest blijven.
„Ik voelde me geroepen deze post te
gaan bezetten. Niet uit eigen belang.
niet uit eerzucht, maar uit liefde tot
Bach en tot de Protestantse kerkmu
ziek". In deze woorden hoorde ik te-
rug de stem van de vorige Thomas
cantor prof. Günther Ramin, die me
tijdens het Bachjeest in Wenen in 1950
zei: „Een traditie die door Bach in
Leipzig tot haar hoogste bloei is ge
bracht en wellicht de grootste tradi
tie van de gehele muziekwereld is.
kan en mag ik zo maar niet loslaten
voor politieke denkbeelden". Kurt
Thomas ls met ditzelfde gevoel naar
Leipzig gegaan en hij is er bltf om
het werk uan Bach te kunnen voort
zetten geheel in de geest van zijn grote
voorganger uit de lSe eeuw.
■yANZELFSPREKEND wil ik dan ook
weten of het alles nog zo ls gebleven.
En dan vertelt prof. Thomas dat hij
iedere vrijdagavond motetten uitvoert
met zijn 70 jongens (van 10 tot 18 jaar)
ln de Thomasklrche. Motetten van Bach
en zijn tijdgenoten, maar ook moderne
motetten. Zelf schreef Kurt Thomas een
twintigtal motetten en de meeste huidige
Duitse protestantse kerkmusici hebben
weer motetten geschreven, zoals Johann
Nep. David, Kurt Hessenberg, Helnrlch
Kamlnskl, Ernst Pepping. Hugo Distier
en Joh. Driessier. En het gebeurt vaak
dat vrijdagsavonds die Thomaskerk ge
vuld is met 1000 mensen.
Gezien de wijziging ln de liturgie is
het niet meer mogelijk des zondags tij
dens de dienst cantates uit te voeren.
Dat gebeurt nu zaterdagmiddag. Dan
wordt elke week een cantate van Bach
uitgevoerd, terwijl er tevens herhalin
gen zijn van de motetten van vrijdag
avond. Het Gewandhausorkest uit Leip
zig heeft hierbij verplicht dienst. En dan
zijn er vaak 2000 mensen in de Thomas
kerk.
«Het kerkelijk leven in Leipzig is bij-
Pro/. Kurt Thomas, Thomas-
cantor te Leipzig en voortzetter
van een 5 eeuwen oude traditie,
bracht dezer dagen een bezoek
aan ons land om er enkele radio
koren te dirigeren.
zonder goed te noemen. Ook des zon
dags zijn de diensten goed bezocht en er
ls opmerkelijk veel belangstelling voor
kerkmuziek". Het is een stem van achter
het „ijzeren gordijn" die dit zegt. Mijn
jaloezie wordt nog groter als prof. Tho
mas er aan toevoegt: „Men moet bij ons.
en trouwens bijna overal ln Duitsland,
echter niet aankomen met geromanti
seerde kerkmuziek, met Liedertafel of
Wiener Sangerknaben-lmitatje Allee
echte, polyfone Protestantse kerkmuziek
heeft in Leipzig reden van bestaan. Daar
om hoop lk binnen niet al te lange tijd
ook de beschikking te krijgen over een
nieuw barok-orgel in de Thomaskerk
Het huidige orgel is zo'n „Universal"-
instrument, waarop men zogenaamd al
les kan spelen".
Zes uur per dag
pROF. KURT THOMAS, een beschei
den, ernstig en liefdevol mens, heeft
vier dagen per week 6 uren repetitie met
zijn Thomanerkoor. Met de Thomas-
school heeft hij dit in tegenstelling tot
Bach verder niets te maken. Op deza
school krijgen de jongens volledig ge
woon en volledig muziekonderrlcht eö
prof. Thomas treedt uitsluitend op als
cantor, daarbij gesteund door de jeug
dige organist Joh. KMstner. Elk jaar ook
worden MatthSus- en Johannes Passion
en Weihnachtsoratorium uitgevoerd
Voor die grote werken en ook voor en
kele moeilijke cantates gebruikt prof
Thomas beroepssolisten. Voor de een
voudiger solo-partijen alleen Jongens-
solisten uit het koor
Hoewel streng ten aanzien van de zui
vere Bach-opvatting, is prof. Thomas
toch geen aanhanger der „Prinzipien-
redterel". Terwille van de lange duur
maakt hij ook enkele coupures in do
Matth. Passion en bij de Evangelist-par
tij (de grammofoonplaten-opname be-
estigt dit) gebruikt hij de cembalo, ook
al is hij er zich van bewust dat Bach
hier het orgel gebruikte. Thomas voelt
ichter deze partij sterker met cembalo-
begeleiding. En ten aanzien van de ko
ralen in de Passionen ziet hij de fermato
slechts als een korte adempauze, dus
beslist niet als een verlenging van het
Eerste Kamer
eerde van het befaamde a.r. amendement-
Van Eysden, yaardoor de omzetbelastii
op sigaretten niet tot 8 maar tot 7 pot
steeg. Prof. Hellema kon niet Inzien (al
had hy oog voor de ongewenste gevolgen
voor een deel van de middenstand), dat
een zekere beperking van de sigaretten-
consumptie zo bijzonder ongewenst
zijn. Alleen reeds aan sigaretten ls ln
1957 immers voor niet minder dan f 601
miljoen In rook opgegaan.
De verhoging van o.b. op auto's betreur
de spreker. Het kwam hem voor, dat do
regering de auto nog teveel als een luxe
ziet. De a.r. afgevaardigde vroeg minister
Hofstra ln dit verband, of hij bereid
een soepele betalingsregeling te treffen
met de handelaren t.a.v. de naheffling
de o.b. op hun voorraden. Wat de Investe
ringsaftrek betreft: prof. Hellema kon
zich voorstelden, dat wanneer de werk
loosheid nog verder zou toenemen, eer
handhaving van de investeringsaftrek ge
wenst zou zijn. Maar op dit ogenblik acht
te hij een dergelijke maatregel prematuur
Wel vroeg hij de minister zo spoedig
gelijk te willen overwegen welke fiscale
maatregelen in het belang van or
scheepvaart genomen kunnen worden.
Financieel beleid
Het algemene financiële beleid bespre
kend wees prof. Hellema erop, dat
symptomen zijn, die wijzen in de riohting
van een neergang in de internationale
conjunctuur en die met het oog op de
werkgelegenheid tot een uiterst behoed
zaam beleid bij het doorzetten van d<
bestedingsbeperking nopen.
De door de regering genomen maatre
gelen ter beperking van de bestedlngci
hadden sprekers Instemming. Maar we!
wenste h(j ingelicht te worden of voor bel
onverhoopte geval, dat de werkloosheid
mocht toenemen, er tnderdaad voldoend)
aanvullende werken ln portefeuille ziji
terstond te kunnen Ingrijpen. Er dient
op dit punt duidelijkheid te komen
Het denkbeeld om aan de regering
ruime delegatie van bevoegdheden op het
stuk van de belastingwetgeving te geven
ten einde een slagvaardiger conjunctuur-
politiek te bevorderen, wees prof Helle-
an de hand. Wel bepleitte hij eer
Sea Mistress: nieuwe enorme
vliegboot van Martin
AMERIKAANSE vliegtuigfabriek Martin Paas- en de grote va-
heeft een nieuwe enorme vliegboot ont- w,e de noiif>e ar»-
worpen: de Sea Mistress. Eén toestel zal volgens tïfnnt .^e*waa™heid
toont, worai in ae gelegen-
de gegevens van de fabriek een voor vier dagen held gesteld om na een
volledig toegeruste compagnie over 800 km, 130 examen in de aanvanps-
ton lading over 1600 km en 50 ton lading over cur»"« te worden opgeno-
5600 km kunnen vervoeren. Verder: honderd van men'
deze toestellen zullen in vijf dagen een gehele pve Boeln, viiegtulgfa-
divisie compleet met uitrusting van Amerika brieken in Amerika zyn
naar het Midden-Oosten kunnen vervoeren, een thans de produktie begon-
karwei, dat normaal een maand vergt. "en van dc Boeing 720, een
nieuw type korte- tot mid-
JJet vliegtuig dat zou zijn. De maatschappij ge- dcllange-afstands straai-
1J worden uitgerust met brulkt de toestellen voor verkeervllegtuig, dat spe-
acht straalmotoren zou haar lijn over de Pool, wel- claal voor continentale rou-
ondanks zijn enorme af- ke haar beginpunt ln Am- tes Is ontworpen. Het toe
metingen (66 meter lang) sterdam heeft. ,tel. dat in het bijzonder
toch nog een snelheid
900 km per uur kunnen
bereiken. Het toestel zou
vlot met zich kunnen
en. dat na de landing
gebruikt kan worden om
de lading af te leveren.
*/srhikl is vuoi nci vhb-
B l°' """"'"«"''l' „n op „ol, hoo,lo. k.„
ook Zwitserland te 13, de
lompen met een tekort le„kla,,e rn monlm.ol 110
eerste klasse passagiers
Luchtvaart in
vogelvlucht
DE Franse Dassault-
fabrieken
hebben
aan pUogonlor,. Om het Plumen voor do bouw
beroep meer populair te van een straalvliegtuig,
maken Is de Swissair daar- dat negen passagiers
om overgegaan tot het zal kunnen vervoeren
pene. vl,.gl...,n pon snelheid van
studenten t>an technische nnn
hope.eholen en middelbar. 900 km P« Maxi-
turbo-prop vliegtuig
verachUnen: de Bristol Bri
tannia. Dit zal gebeuren zo
dra de door de Canadian
Pacific Airlines bestelde
toestellen, welke op het
ogenblik de grootste en
snelste verkeersvliegtuigen scholen Deze gratis uileg- mum VÜegbereik wordt
ter wereld zijn, afgeleverd lessen worden gegeven in 2500 km.
grotere terughoudendheid met het telkens
wijziging brengen in de belastingheffing.
Op dit terrein hebben wij een veel t«
grote onrust gekend. Het fiscale beleid
van de laatste jaren doet denken aan de
slechtrijdende automobilisten, dde voort
durend teveel gas geven en onophoudelijk
op hun rempedaal drukken en er maar
niet ln slagen soepel en regelmatig te
CH, standpunt
De c.h. afgevaardigde mr. Pollema kon
digde aan, dat zijn gehele fractie tegen de
voorgestelde tijdelijke verhoging
vermogensbelasting zal stemmen. Met be
trekking tot de tijdelijke verhoging var
de omzetbelasting zeide spreker z(jn frac
tie te hebben geadviseerd om de minister
van financiën terwille te zijn, mede in
verband met de extra-uitgaven als gevolg
van de gebeurtenissen in Indonesië. Ove
rigens betoogde mr. Pollema met nadruk
geen bewonderaar te zijn van in het by
zonder de verhoging van het tarief op
auto's, motorrywielen en banden. Ook
voor de tydciyke verlenging van de schor
sing van de investeringsaftrek voelde hy
weinig: alle sympathie had hy daarente
gen voor de tydeiykc verlenging van de
vervroegde afschrijving. Hy betreurde
het echter ten zeerste, dat de regering
deze twee zaken in één wetsontwerp heeft
samengevat en daarmee de vryheid van
keuze heeft belemmerd. Enkele leden van
de c.h. fractie zullen dan ook niet aan de
■temming over het desbetreffende wets
ontwerp deelnemen.
Mr. Pollema heeft in een uitvoerig be
toog zijn bezwaren tegen de financiële
politiek van de regering uiteengezet. Hij
wees erop, dat de voortdurende lastenver
zwaring (waardoor het beleid van minis
ter Hofstra wordt gekenmerkt) op den
duur een wapen is, dat zdch tegen zich
zelf keert. Op dit grensniveau zijn wij
thans aangeland. Er heerst in de kringen
/an het bedrijfsleven een sterk gevoel
/an onbehagen, sterker dan minister Hof
stra vermoedt. De vraag rijst of de be
windsman van financiën wel op de goede
weg ls met zijn belastingvoorstellen. De
economische situatie vertoont tal
zekerheden. Verder zijn ongetwijfeld
schadelijke gevolgen van de ontwikke
ling in Indonesië te wachten. Hoewel het
niet juist zou zijn in zo'n situatie de in
vesteringen te gaan aanmoedigen,
zich toch afvragen of het wel juist ls
ïaast en boven het bestedingsbeper
kingsprogramma van 1957 nog verdere
bestedingsbeperkende maatregelen te ne-
d-ie vooral op het bedrijfsleven zulke
lasten leggen. De werkloosheid, waardoor
de noordelijke provincies v
den getroffen, vertoont een tendens
verdere stijging. Niemand kan daarop ge
heel gerust zijn. Met het oog op dit alles
staan de c.h. senatoren zeer aarzelend
tegenover de belastingvoorstellen.
De Eerste Kamer zou er, naar het
deel van de heer Pollema, verstandig
doen, wanneer zy met het oog op de vel*
onzekerheden voorlopig niet over da
wetsontwerpen zou stemmen. De grota
haast, waarmee deze Kamer de voorstel
len thans behandelt, Is wel de grootste
vyand van haar bedachtzame wysheid.
De heer Pollema gaf minister Hofstra
de verzekering, dat er in de c.h. fractie
een sterk gevoel van onbehagen heerst,
omdat het, wat betreft de correctie van
de Sta ten-Generaal op het regeringsbe
leid, toch „vechten tegen de bierkaai" is.
„Dit zou niet zo erg zyn," aldus spreker,
„als wij maar vetrouwen hadden in de
gerichtheid van het financieel beleid van
de minister. Maar juist dat vertrouwen
missen wy." Toch zed de c.h. afgevaar
digde de minister te willen en te zullen
steunen in de moeilijke impasse, waarin
hij is geraakt, een Impasse, die niet ln de
laatste plaats haar oorzaak vindt in het
feit, dat men nieit gezorgd heeft (en dit
geldt met name voor de lagere publiek
rechterlijke organen) voldoende liquide te
zijn toen de bui losbarstte. „In het ver
leden is een averechtse politiek gevoerd,"
aldus spreker, die het voorts verderfelijk
noemde, dat terwyi het bedrijfsleven geen
beroep mag doen op de kapitaalmarkt.
de vlot-
ETHERGOLYEN
HET LIJKT WEL, of het „zomaar" is gegaan, dat uiterst-snelle car-i
maken van Bernard Haitink, de 28-jarige dirigent van het Radio
harmonisch Orkest van de N.R.U. Maar zonder enorm hard werkti
diepe ernst maken met dat werk, zou deze jonge dirigent zeker nifi
plaats innemen, die hem nu min of meer in de schoot is gevallen. Hij hi
bij zijn ijver en toewijding, onverwacht geluk gehad, maar blijkt datj!
ook waard te zijn. Merkwaardig is, dat deze jongeman, zeer gewaarii
in muziekkringen, bij al zijn dynamiek toch geen streber naar uitzon -r*
lijkheden is geworden: hij komt er rond voor uitde gulden middeninj rv
willen houden i
Bernard Haitink, stamt helemaal niet
It een familie van musici. Als violist
6-tudeerde hij aan het Amsterdamse con
servatorium; ook volgde hij de di régenten -
s van de Ned. Radio Unie. Resul-
van studie en arbeid was zijn be
noeming als tweede dirigent bij de NRU
Orgelcommissie
Wat is precies de taak van de Orgel
commissie, vroeg ds. J. H. van Beusekom
als lid van de commissie van rapport
over het jaarverslag. Is haar taak
kelijk uitgebreider dan die van de Bouw
en restauratie-commissie? Heeft zij
te doen dan controleren en adviseren?
Kerkordelijk lijkt het onjuist als zij ook
een uitvoerende taak krijgt. Ds. Noor
man meende dat de uitvoerende taak
die van de controle in de weg sta
ln concurrentie treedt met die van parti
culiere deskundigen.
Mr. W. F. Schokking antwoordt dat de
Hervormde Kerk door het instellen
de Orgelcommissie baanbrekend ei
brede kring gewaardeerd werk doet. Het
begeleiden van de orgelbouw blijkt
dig en wordt door opdrachtgevers en
gelbouwers gewaardeerd. De praktijk
heeft geleerd dan een aanvankelijk ad
vies alleen onvoldoende is. De moei
lijkheid is dat de financiële positie niet
sterk is, zodat het werk op weinigen
rust. Het jaarverslag 1956 werd goedge
keurd. De praeses sprak met nadruk de
dank der synode uit.
Woningnood
Burgemeester D. Rijnders van Nieuwer-
Amstel lioht de nota toe, welke op ver
zoek van de Raad voor kerk en gezin
over woningbouw en woningnood is op
gesteld. De kerk heeft niet tot taak con
crete voorstellen aan de regering te
doen, maar de gemeenten op te roepen
woonruimte van de leden te vragen. Dia
ken Doorn (Mlddelstum) en oud. G. M.
Gerbrandy (Nljland) vrezen dat een kan-
selboodschap geen concrete oplossing kan
bieden. Kerkvoogd G. Londo (Wester-
bork) will evt. boodschappen naar het
plaatselijk vlak spelen. Dr. M. Boon (ge
deputeerde bij de overheid) zegt dat men
te weinig beseft dat men meer voor het
woongenot moet gaan betalen, en vraagt
opheffing van de woningdistributie
dit mogelijk is. Kerkvisitator jhr. L. d«
Geer wil de kerk zo zakelijk mogelijk
inlichten; een streven naar meer inwo
ning is niet zonder meer aan te bevelen;
vaak een bron van ellen
die markt wel goed genoeg Is c
de.
Moeten we het niet eerst
maatschappijbeeld eens zijn, vraagt ds.
F. H. Landsman n.a.v. deze discussie.
Waarom wordt de concentratie in het
westen niet tegengegaan? Hij wijst
privileges die op dit punt welgestelden
hebben; dat is ook een zaak van de kerk-
Met voorlichting alleen komen we er
niet, meent ds. R. Kaptein; als we niet
Iets doen, maken we de kerk tot een
leeg huis. En de heer O. Rees (secr.
Gezinsraad): men kan niet volstaan als
kerk alleen te zeggen dat het erg Is. Het
beleid van de overheid vraagt kritische
begeleiding der kerk. De heer Rijnders:
„Dit raakt onze nationale planologie, in
dat lioht moeten de organen der kerk
het zien."
De synode aanvaardt de nota. De Raad
voor kerk en gezin samen met de Raad
voor kerk en samenleving zal op korti
termyn plannen uitwerken die aan do
kerkeraden kunnen worden voorgelegd.
Indonesië
Dr. G. P. H. Locher, secretaris va
de Raad voor de zending, doet mede
delingen over de verhoudingen van de
kerk ln Indonesië en de Nederlandse zen-
dingsarbelders in haar midden. De situa
tie is onoverzichtelijk. Drie grote mach
ten strijden met elkaar: communisme,
nationalisme en Islam. Dit wordt door
kruist door de strijd over het centralisme.
Valt Indonesië uiteen? Merkwaardig: d«
verhouding tussen de Nederlandse en In
donesische kerken werd de laatste jaren
steeds beter, terwijl die tussen de rege
ringen steeds slechter werd. De Indo
nesische kerken zijn rondom de Neder
landse zendingsarbeiders gaan staan. De
eenheid in Jezus Christus ging voor he
uit boven nationale scheidingen.
Geen enkele Hervormde zenddngs-
arbelder heeft te kennen gegeven te
willen repatriëren. Kerkvisitator jhr.
De Geer, ontroerd door deze mede
deling, vraagt of misschien de aan
wezigheid der Ned. zendingsarbelders
tende schuld 1
i gemeenten te dek-
De Eerste - Kamerfractie van de V.V.D.
is tegen alle belastingontwerpen. De
woordvoerder der liberalen, mr. De Wil
de, heeft daaromtrent geen twijfel laten
bestaan. Hij achtte het onjuist om de
Investeringen in het bedrijfsleven en
daarmee de Industriële bedryvigheid af te
remmen. Mede met het oog op de toekom
stige werkgelegenheid is de V.V.D.-frac-
tie in de Eerste Kamer tegen verdergaan
de bestedingsbeperkende maatregelen. Zij
vraagt zich verder af, waarom de omzet
belasting niet over de hele linie met een
klein percentage ls verhoogd. Waarom
moesten per se auto's, motorrijwielen en
banden voor tariefsverhoging tot maar
liefst 20 pet ln aanmerking komen? De
auto wordt nu een superweeldeartikel.
De verhoging van de vermogensbelasting
noemde de heer De Wilde onbillijk, want
te algemeen, en onjuist, omdat ze de be
zitsvorming verhindert.
een hindernis voor de Indonesische
kerken is. Dr. Locher haalt de woor
den van dr. Marantika (secretarie
van de Raad van Kerken in Indone
sië, ter synode aanwezig) aan: „De
samenwerking tussen de Indonesische
en Nederlandse kerken is een toets
steen voor haar bestaan als kerk. Bij
het getuigen van de eenheid in Chris
tus valt al het andere weg."
Ds. A. Dronkers vraagt naar de hou
ding der Gereformeerde zending, die zich
Java zou gaan terugtrekken. Dit
blijkt echter geen kwestie van „binnen
afzienbare tijd" te zijn.
Scriba dr. E. Emmen doet verslag van
de totstandkoming der kanselboodschap
van 25 januari over de spanningen met
Indonesië. Het is hem tot zijn spijt niet
gelukt na lange overleggingen een bood
schap van de gemeenschappelijke Ned.
kerken te doen uitgaan. Dr. J. H. Steima
zegt namens de Raad voor de zending te
betreuren dat de boodschap niet anders
geformuleerd was en dat men de tekst
van het voorlopig compromis heeft be
houden. Ds. M. Groennenberg acht de
boodschap niet krachtig genoeg. Dr. Em
men geeft toe dat de gang van zaken bij
het ontwerpen van deze boodschap voor
alle niet-rooms-katholieken hem teleurge
steld heeft. De boodschap is uitgereikt
aan de Lutherse kerkeraden. Ook het
Oud-katholieke episcopaat en de Vrij-
evangelischen hebben het stuk aanvaard.
Ten slotte van deze bespreking komt
ds. Marantdlka aan het woord. „Christen
zijn is risico nemen. God beware ons voor
afvalligheid".
Zondagsarbeid
Vervolgens: ploegenarbeid en zondags
arbeid. Een nota, ingediend door de Raad
voor kerk en samenleving, stelt dat de
vraag naar het onttrekken van het eco
nomisch leven een geestelijk-zedelijke
maatstaven aan de orde moet komen. De
synode vraagt de raad een rapport waarin
tegen de achtergrond van exacte gege
vens aanwijzingen gegeven worden aan
kerk en kerkleden hoe te handelen en te
oordelen over de praktische vormen van
christelijk leven.
Welwezen der kerk
De synode bespreekt verder het
port, samengesteld op grond van de j
verslagen-1956 van de provinciale kerk
vergaderingen. Voornaamste punten zijn:
1. Door de slechte financiële toestand
wordt veel werk gehandicapt
2. Vaak staan modaliteitsversohillen het
welwezen van de kerk in de weg.
3. In tal van gemeenten zijn moeilijkhe
den met minderheidsgroeperingen.
4. Het zoeken van de methode om de
jeugd te bereiken is nog niet overal
gevonden.
5. Het is vaak moeilijk personen die in
grote groepen zich in nieuwe gemeen
ten vestigen, op te vangen.
Vele zaken komen naar aanleiding hier
van aan de c-rde.
Kerken in Europa
Scriba dr. E. Emmen zegt over de sa
menwerking der kerken In Europa dat de
tradities diep geworteld zyn, kerkorde-
lijk, confessioneel en nationaal. Vaak 1*
sprake van verwyderlng, die juist
anders dan op grote oecumenische confe
renties op regionale byeenkomsten
naar voren komen. Nergens schynt de
moeiiykheid van samenwerking groter te
zyn dan in Europa. Toch wordt gewor
steld om samen getuigende gemeenschap
te zijn.
Zwaar wegen de vragen van de min
derheidskerken in nlet-protestantse om
geving. Zij dringen sterk op samenwer
king aan. In de kerken van Oost-Europa
zijn verheugende mogelijkheden van ge
loofsleven gebleken. Er komt deze zomer
Europese kerkenconferentie ln Bos-
sey (Zw.) Zes vertegenwoordigers van
de Anglikaanse kerk en zeven Hervorm
den hebben elkaar vorige maand ont
moet. Zij spraken over karakter en ambt
beide kerken. Als de synode akkoord
gaat, wilde öt. Emmen over enige jaren
nogmaals zulk aen gesprek.
Prof. dr. K. H. Mlskotte rapporteert
/er de gesprekken met Lutheranen
Gereformeerden.
Atoomenergie
Een telegram komt binnen van de ge
meente Amstelveen met het dringende
■k de arbeid van de studiecommis-
■er de kernenergie te bespoedigen.
Ds. Krop wijst op de pastorale verantwoor
ding die de kerk heeft tegenover hen die
in dezen beslissingen moeten nemen.
Kerkvisitator jhr. De Geer vraagt over
weging van de rangorde der gevaren, die
de Westeuropese mens bedreigen. Pas dan
der gesproken worden. In de kerk
moet worden gepeild hoe men over deze
agen denkt. Ds. Landsman: „De vraag
ls of zich binnen het kader van het
herderlijk schrijven over oorlog en vrede
problematiek voordoet, die de synode
aanleiding geeft zich tot de overheid te
wenden." De commissie zal voortwerken
het moderamen zal overwegen wat
mogelijk is te doen.
Kerkbouw
Ds. H. J. F. Wcsseldyk, secr. van de
Generale financiële raad, zegt dat de laat
ste Jaren 370 kerken nicnw zyn gebouwd
grondig gerestaureerd. Plannen wor
den gemaakt voor 124 nieuwe kerken.
slechts 57 in het westen des lands.
Naar schatting ls daarvoor 62 miljoen
gulden nodig. Wordt de wet-Sassen in
huidige redactie aangenomen, dan
ZIE VERVOLG PAGINA 5
in 1955. Toen dn het einde van dat jij
dirigent Paul van Kempen, pi
ling overleed, kreeg Haitink zijn j
kans. Hij nam enkele al in voorbere
zijnde concerten over en in 1957 v
zijn benoeming tot eerste dirigeni
Radio Filharmonisch"
,eigen" orkest.
Zijn prestaties, ijver en kunstzinnig
vonden rijke erkenning: hij gaf velepi»nl
land, stond enige a fiegir.
Concertgebouworkest en on': ontw
reisde hij naar Los Angel-es
Eduard van Belnum in te vallen, I
daar had hij groot succes en onjit
feld zal hem dit jaar een uitnodiging:
herhaald optreden bereiken. 'iee
Niet iedere muziekkenner
ber heeft een even grote belangstg 'n
radio-dirigenten, omdat de» pEurc
hebben te maken met contacten mtl
publiek. Maar Bernard Haitink 4 |^g'
daar zelf anders over. Hy heeft dit gr|tse
ider prettige en vruchtbare c« f0tr^i
pondentie met luisteraars
uitzending in zekere ris li
hoogste perfectie eist, omdat de ni voorin
foon een onmeedogend registrerend i|
„Vergeet u niet," zo zegt hij, „ditdtn v
één pot. van de raddobezitteirs naar
uitgezonden conoert luistert e
ting die ndet aan de hoge kant lljtSande
dit aanbal dan nog altijd drie zalen
kunnen vullen 1"
Maar hij geeft zeker toe, dat he»|hmei
levensvoorwaarde is voor orkest e
gent, af en toe dn direct contact mei
publiek op te treden.
In vele opzichten huldigt Bernard!
tink de gulden middenweg. Gaiii
oerten geeft hij graag, maar met a ,ied
Weer naar Amerika wil hij zeker., c
al te lange tijd. Hij luistert i?8-
uitvoeringen in het Conti"16
gebouw, maar hoedt zidh voor elke k ~du*è
tatie. Daarom bestudeert hij geen ufo arje
ringen op de grammofoonplaat.
Over zijn muzikale voorkeuren Uil
zich spaarzaam uit: „er is nog zovmI
ontdekken, dat het gevaarlijk is, inlhgut
begin al stokpaardjes te berijden!' io
Maar Bruökner ligt hem na aan Trade
har.t en de opera is een zijtak, die k nark|
boeit.
„Ik geloof," zegt hij, „dat je i
mogelijk naar alle kanten moet weitf"01
MJjn hele leven zal ik me in de s
het woord met die kla6s!e!
bezighouden, maar daarnaast:
ik, geloof ik, op mijn leeftijd ook ndet
dingen, welke me niet zo liggen, uil li
nie
Over zijn plannen voor de toekomtl elati
hij gauw uitgepraat. „Een band sdhepjianzii
tussen het Radio Filharmonisch Ort n A
mijzelf, laat dat voorlopig mijn e
taak en en-i-g plan zijn. Dat bereik je
in één jaar. Misschien, als ik geluk t,elfm
in vijf...
Uit deze korte uitspraken moet u Tt was
niet opmaken, dat Bernard HalÊf!pr'n
geen ambities heeft. Dat heeft fay 6an
jonge leeftyd al bewezen
Eet niet anders dan wys
neer hy in zyn groelpcriodt
zyn toekomstdromen anderen
De NCRV vergast u vanavond t»
uur op een concert
het Omroeporkest o.l.v. Maurlts van 4
Berg, met werken van Liszt, Rimski Cp<
6akoff en Svendsen. Om vyf voor
begint de bekende uitzending „Gn»i
lijfce Liederen j
Bij de VA-RA ds het eerst, om t
„De Kattebel" en dan, c
hoorspel: „Aan een zijden dTaad"
Peter Yeldiham. Later op de avond I
allerlei korte rubrieken.
Hoofdschotel in de televisie-ultii
ding van de KRO is vanavond het 4
„Prettige feestdagen" van R. F. DeMi
field, vertaald uit het Engels door i
Pletter.
Programma voor morgen
AVRO:
Hili
Gym
8.00 Nws 8.15 Gr:
De Groenteman 9.15 Gi
Morgenwijding 10.00 Gra
11-00 Keokpraatje 11.15
muz 12 JO Land- e
spel -12.50 Uit het bedrijfsleven,
13,15 Meded of gram 13.20 Promenade-orl
14'°° Snored'»! 14.30 V d
15.00 Cabaret 15.40 Gram 16.00 Van vier
17.00 V d jeugd 17.45 Regeriiwsuitz: Rubriek
VPRO: 7.50 Dagopening. AVÏ
9.00 Gym v d vr
9.35 W»t
0.50 V d kks»
«rork 12.00 D»
iobouwmedod 12.33 Pi»
3.00 N» j
20.05 Radlophilhan
en Mrs Fowler, hoorspel 2i.au w*
v, cr. o militairen 22.20 Act 22.30 Orgelctë A
12.50 Sportact 23.00 N-ws 23.15 Beursber >4 H
Vew York 23.16 Aot of gram 23.25—24.00 DW
Hilversum H, 298 m. KRO: 7.00 Nwi J
jram 7.45 Morgengebed cn fit kal 8 00 N'
:n weerber 8.15 Gram 8.50 V d huisvrouw 9.4
-choolradio NCRV; JO.OO Gram 10.30 Mors®,
henst. KRO: 11.00 V d zieken 11.45 Gram li*
■fiddagklok-noodklok 12.03 Gram 12.25 Wij n» fl
iet land 12.35 Land- en tuinbouwmeded M
nstr octet 12.55 Zonnewijzer 13,00 Nws en kit Ml
ws 13.20 Gram 13.25 Sopraan, piano
17.45 Lid:
18.10 Huismuziek
serber 19.10 Op i
am 19.00 Nws
caus 19.15 Gftf
I Lichte muz 19*
