ranse smmY
WILHELMINE MHTTHÈS
HET BEJAARDENTEHUIS
Cultureel
venster
OUDE MEESTERWERKEN VOOR
ORGEL EN BLAASINSTRUMENTEN
de tijd..
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 11 JANUARI 1958
,Le Commandant Watrin", een oprecht boek, gespeend van haat
HET schrijven van een oorlogsroman is een
moeilijk werk. Het eist de combinatie van
twee elementen: de weergave der toestanden
en gebeurtenissen, die de verteller heeft mee
gemaakt, èn, in dit kader, de uitbeelding van
karakters, hun ontwikkeling en wederzijdse
beïnvloeding. Zonder het tweede geen roman,
zonder het eerste geen oorlogsroman. Als ge
tuigenissen uit de Eerste Wereldoorlog zijn in
de Franse literatuur bekend de romans van
Henri Barbusse en Roland Dorgelès; de tweede
heeft weinig opgeleverd tot nu toe. Geen
wonder, als we letten op haar verloop in
Frankrijk, eerst de trage gang, haast stilstand
in 1939, daarna de bliksemsnelle zwenking in
mei 194G, uitlopend op een volledig debacle
van hel Franse leger. De partisanenstrijd daarna
heeft stof geleverd voor verscheidene boeiende
boeken, waarvan zelfs schooluitgaven voor het
Hollands middelbaar onderwijs zijn verschenen.
Oorlogsromans in eigenlijke zin kan men ze
echter niet noemen? Zo is het verklaarbaar, dat
,,Le commandant Watrin" van Armand Lanoux
(uitg. Julliard, Parijs) met grote belangstelling
is ontvangen en veel lezers vond. Met kundige
hand is dit boek opgebouwd. Het is niet het
werk van een beginneling; vier romans waren
voorafgegaan, daarnaast drie bundels gedichten.
in aanraking kwam deden hun sol-
datenplicht.
Een enkel Duits officier, von
Chamisso, is kenner en. tot een
zeker punt, vriend van Frankrijk.
Hij betoont zich dankbaar voor de
geestelijke vorming, die Franse
kunst en letteren hem hebben ge
geven Meesterlijk kan Lanoux
ook een toneeltje schetsen in korte,
pittige zinnen en een vlotte dialoog
die leven geven aan wat hij be
schrijft. Hij is zo wijs geweest het
gebruik van argot, dat een boek
ontoegankelijk maakt voor outsi
ders, te beperken tot enkele uit
drukkingen.
Al met al is het begrijpelijk, dat
dit boek bekroond is met de Prix
Interallié, de derde in rang der
Franse literaire prijzen. Het toont
goed vakmanschap, het is eerlijk
van toon en boeiend geschreven.
Het heeft gewonnen bij de lange
tijd, die Lanoux heeft genomen
om het te doen rijpen (1942—1957).
De epische kracht, die Zola,
^een armenhuizen meer3
een voorrecht om er te leven
Het moderne bejaardentehuis
te Drachten, dat hierbij in al zijn
aantrekkelijkheid is afgebeeld,
verschilt wel heel veel van de
oude mannen- en vrouwenhui
zen en diaconiehuizen van vorige
wie Lanoux een biografie wijdde, generaties, de armenhuizen of
aan de dag heeft gelegd in zijn hoe zij mochten heten.
Mier bet proken t
i La Debacle, speleild
ontbreekt hier. Maar waa
te vinden in deze tijd?
1871,
We hebben hier een drieluik
voor ons. Het eerste gedeelte
speelt zich af in '39, als ,,la dróle
de guerre" de rare oorlog zich
an mensenlevens te voorko- ste moment heeft hij zich bij de
groep aangesloten en de gevaar-
is moeilijk het militair ele- lijkste voorste plaats geëist. Zes
in dit tweede gedeelte na te weken later ontvlucht Soubeyrac
voortsleept, het tweede beschrijft rekenen. Daarvoor «ouden terrein- bij een individuele poging en be-
het effect van de overweldigende schetsen en kaarten nodig zijn, rei]<t over Stockholm het vrije
Lanoux laat duidelijk gevoe- Fr-nUrHv
o de nnfchindinp aan allp Iran. ranKrUK'
d. PANNE.
Zola, 1954.
Duitse aanval, het derde brengt
ons naar een oflag in Pommeren
Alle drie culmineren in een crisis-
nacht. De twee hoofdpersonen zijn moed redding kon brengen,
de bataljonscommandant Watrin.
officier uit de troep voortgekomen,
militair in hart en nieren, man
van de oude stempel, voor wie be
paalde waarden vaststaan, en zijn
tegenspeler, de jonge reserve-lui
tenant Soubeyrac, pacifistisch on
derwijzer, die ten strijde trekt zon
der een wapen bij zich te dragen,
vastbesloten als hij is niet te do
den. Hij ontpopt zich als een vaar-
dig organisator en uitstekend vluchtingspogingen
compagniescommandant,
ongerekend zUn latent
antimilitarisme. In dit
beginjaar was niet veel
militaire eer noch schan
de te behalen; de krijgs
verrichtingen bepaalden
zich tot patrouilletochten
en luchtverkenningen en
bombardementen. De
meest ingrijpende ge
beurtenis in het bataljon
was het fusilleren van
een Parijse volksjongen,
door de krijgsraad we
gens rebellie ter dood
veroordeeld In Soubeyrac rijat
het vermoeden dat de jonge man
alleen een gemis aan besef voor
militaire tucht, te wijten aan zijn
milieu, heeft getoond en een
disciplinaire straf, niet de kogel.
Uit de tijdschriften
len hoe de ontbinding aan alle kan
ten doorvrat en geen persoonlijke Dit alles is zeer levendig en
T >n brengen. boeiend beschreven door Lanoux,
In het derde gedeelte zijn we „h»lp hopk
tweeëntwintig maanden vera- 'e hier' zoals in het 8ehele boek.
De officieren hebben in hun ge- el«en ervaringen weergeeft. -
vangeniskamp het leven zo geor- Daarnaast komt het persoonlijk
ganiseerd, dat ze feestelijk en li- element in de evolutie, die zowel
chamelijk fit blijven. Discussie- de luitenant als zijn superieur ..twee brieven.....
groepen, clubs, een volledige uni- doormaken,
versiteit, waaraan zelfs de theolo
gische faculteit niet onbreekt, lief
hebberijtoneel. alles moet di
s-Hage»
Opofferingsdaad
Was het novémbei
Maatstaf (uitg. Daamen.
vooral belangrijk
tie door W. Gs
Nijho'ff
Var. Eijck elkaar ontmoetten
aanleiding van het verschij-
de bundel ..Vormen"
En er is ook een groot verschil
in de levensomstandigheden van
hen. die het voorrecht hebben
want het is een voorrecht om
hun oude dag door te brengen
in een modern tehuis voor be
jaarden, en van het prototype
van alle diaconiehuisbewoners.
Keesje uit de Camera Obscura.
„Kent meheer het Huis?"
vraagt hij als hij aan Hildebrand
zijn hart uitstort.
or de publica- het Huis? Et is t
Hellinga van ig gt niet? gen leclijfc huis; met
rooie deuren en vensters; en
van binnen alles rood en don
ker."
den verzorgd, doch bouwen wij be- to van één der vele bejaardente-
jaardentehuizen, die wij eigenlijk hulzen, die na de oorlog in ons
moeten zien als woningen met
een bijzondere bestemming. '"nd Kebouted. Een belang-
Wij onderscheiden tegenwoordig 'Uk deel van deze tehuizen is
zeer gedifferentieerde woonbe- gebouwd voor rekening van een
hoeften. Het jonge pas-beginnen- diaconie, die deze sociale taak be
de gezin, het gezin met opgroeien-
de kinderen, het gezin met vol- WU8t zlch heeft genomen,
wassen, uitvliegende kinderen. Ook vele moderne tehuizen zijn
het echtpaar dat door Yijn kin- dus diaconiehuizen. Want diaco
deren alleen is achtergelaten.
deze gezinsvormen hebben hun
eigen woonbehoeften, die een af
zonderlijk woningtype eisen.
geen
maar hulp vanwege Christui
kerk aan allen, d
wijze in deze sai
Zo vragen ook het bejaarde „nA,
j i nodig hebben.
echtpaar, dat de huishouding te
zwaar gaat binden, en de be- ,d/ ""«derrie samenleving
jaarde man of vrouw een passen- woóng"bo"uwïï
de woonruimte, waar zij hun voor bejaarden, die volkomen op
Kent meheer vrijheid als mens behouden en één lijn staan met de moderne
toch zo nodig hulp en verzorging woningcomplexen waarmede orfze
eeijK kunnen vinden. steden en dorpen worden uitge-
<~T[oc>eUen ua
3 SCHRIJVERS
Bundels verhalen worden over
het algemeen niet zo gretig gele
zen. Iaat staan gekocht, als ro
mans. De lezer wil niet alleen ge
boeid zijn, maar hij wil met een
boek ook een poos „onder dak"
zijn. De novelle is moeilijker te le
zen dan de roman, omdat ze meer
concentratie vraagt. Maar ook het
schrijven van korte verhalen ver-
eist bijzondere kwaliteiten. Van de
drie novellenbundels die hier aan
de orde zijn, nl. van C. Bauer „De
groene boogschutter" 1), van Jo-
sepha Mend els, „Zoethout en eta.
mien" 2) en van Adriaan van der
Veen „De man met de zilveren
hoed" 3) maakt het werk van de
minst bekende auteur Bauer, die
vermoedelijk ook de jongste van
het drietal is, als geheel het mees.
De titelnovelle, maar b.v. ook
het laatste verhaal, „Het komplot"
geheten, zijn psychologisch uitste
kend. Al deze korte geschiedenis
sen zijn met vaste hand gecompo
neerd en overal blijkt des schrij
vers aandacht voor détails, cfie
toch nergens overbodig schijnen en
aan dit werk een zekere soliditeit
verlenen, die men bij een begin,
nend auteur niet verwachten zou.
Dat Josepha Mendels geest en
fantasie bezit, weet men reeds uit
haar vroeger werk; toch maakt
haar novellistische produktie hier
een wat gezochte en gekunstelde
indruk. Een verhaal als „Het
bruidsboeket" echter (een Joego. I
Slavisch verschoppelingetje in
Frankrijk moet moeder worden,
maar de jonge man m kwestie, h
die met haar trouwen zou. komt
door een ongeluk om het leven) is
uitstekend verteld en laat een 1
schrijnend gevoel bij de lezer na,
vooral ook omdat men zich reali-
seert hoeveel leed er in ovei
komstige situaties geleden wo:
Adriaan van der Veen is eei
renommeerd auteur, die zich als
zodanig bewijst o.a. in de titelno
velle, in „De onvoltooide sympho
nic", in ..De Vreemde" en in „De
Verrader", maar er staat toch ook
veel in dit boek dat een gezochte
indruk maakt en dat zelfs niet m
zorg geschreven schijnt. Bij stre
en dunnere
bundel te voorschijn zijn gekomen,
maar met een gemiddeld hoger n
Na lezing van deze drie novellen- i
bundels is men er sterker dan ooit
van overtuigd dat het schrijven
van novellen niet ieders werk is;
dat het van de lezer extra inspan- P
ning en concentratie eist, omdat f
hij veel in zijn verbeelding
aanvullen en dat de novelle toch
enigerlei
leving hulp
Ook
krijgsraad gevelde
De Duitse autoriteiten erkennen nis. Als hem de tijding bereikt,
het recht der gevangenen hun kans dat zijn zoon, jong luitenant, is
te grijpen, als die zich aanbiedt, gesneuveld, voelt hij dat aan als
maar ieder geval heeft als na- de straf voor wat hem nu een
sleep verscherping der bewakings- moord toeschijnt. Zo laat zich zijn
maatregelen en inkrimping der opofferingsdaad bij de ontvluch
tingspoging 'verklaren.
bijzonder
De eerste heeft er geleidelijk Van Eijck's Gids-artikel daar-
sn oog voor gekregen, dat liefde over" welke brieven werden voor-
0.' ««v«er.* Gids-
nen en dat een goed sol- Artikel zelf. in het december-
daat tevens een goed nummer trekken verschillende bij
mens kan zijn; de laatste dragen de aandacht eer proza-
sfd.esvsts ,vri"<
zichzelf, zijn trots is nu, „Moergrobben een opstel van
dat hij geen levens heeft Paul Rodenko over de dichter H.
opgeofferd in een kans- w j M Keuls, gevolgd door een
loze strijd tot het bittere v.rTt.n -n »n
einde; zijn wroeging, dat d,ms ver""„
hij de Parijzenaar heeft K01"- artikel van A G. H. Bacr
lafen fusilleren als uit- rach ter gelegenheid van, nu ja,
'oerder van het_ door de het staat er> de 100ste geboorte-
n Joseph Conrad. Guillau-
Nu. rood zullen alle deuren en
ramen in het bejaardentehuis in
Drachten wel niet geverfd zijn, en
donker is het er zeker niet. Door
de grote ramen en openslaande
deuren komt een zee van licht
naar binnen. En de verschillende
vleugels zijn zo ontworpen, dat
iedere bewoner zo goed mogelijk
van de zon zal profiteren.
En wat een openheid en ruim
te. De grote grasvelden en de
bloemperken, de paden die naar
de verschillende vleugels leiden,
dat alles is zo aantrekkelijk, dat
wij niet anders dan dankbaar
kunnen zijn, dat wij in deze tijd
geleerd hebben, hoe wij moeten
De moderne bejaardentehuizen De bejaarden hebben andere altud nieer moet zijn dan een
hebben geen zalen meer, behalve woonbehoeften dan de normale ge- Misschien kan men zeggen
voor de zieken. De gezonde be- zinnen, maar de voorziening daar- dat de manier waarop de détaut
woners hebben tweepersoonska- in beweegt zich op hetzelfde peil.
mers voor de echtparen en een- De bejaarde is gelukkig geen ver-
persoonskamers voor de alleenle- schoppeling meer.
venden. En voor vele echtparen Het hier afgebeelde bejaarden
is het een aantrekkelijkheid, dat tehuis is van deze nieuwe vorm
zij op hun eigen kamer aan de van sociale zorg het overtuigen-
zelf gedekte tafel kunnen eten. de bewijs.
PROF. DR. IR. H. G. VAN
i deze fo- BEUSEKOM
de déta
gegeven worden de meester in
novellenkunst verraadt. Is
waar, dan is Bauer de beste 1
de drie. althans in de onderhavig»
C. RIJNSDORP
N.V. De Arbeiderspers b
NA/" Em. Querido's Uit#* t
bundels.
Schijnwerper op
der Graft stond enkele zorgen voor onze bejaarden,
verzen af, geschreven in herinne
ring aan Hardenberg (ov).
„Ontmoeting" (uitg. Bosch en
Keuning. Baarn) heeft
le moeilijke verzen IL— PP
twee voortreffelijke ver- gemeenschappelijke
PBPPPBPBHVMPP9|iNel Veerman, een bijzon- meer.
het onderwijsman als hij. Maar ook der sterk kort verhaal van Jaco-
binnen, schakelt geruisloos zijn kamp voeren Als de amateurs een a[>dere typen op het tweede plan ba Vreugdenhil. ,-Hij zond zijn
luitenant uit en neemt de leiding f eestvoorstelling geven, za e zijn in enkele lijnen uitstekend Zoon". Dr. M. C. v. d. Panne be
over. In de vroege morgen knet- ^luc-ht plaatfl J>rt>b*n. Soubeyrac neergezet: Poivre, de trouwe op- licht de Nobelprijswinnaar Camus
SL* W® "JTiSi ïnra, P.-:
verdient. Hij zoekt hem op. bevindt bewegingsv-ijhekl.
de zaak zoals hij verwachtte en Eén poging wordt
zint dan op de mogelijkheid, hem zorgvuldig voorbereid; een tunnel. Ongetwijfeld staat Soubeyrac Poort i
de kaas tot ontsnappen te bieden, beginnend achter de recreatiezaal. d,cht bij de schrijver, progressief
Onverwachts treedt de majoor zal een vrij grote groep buiten het onderwijsman als hij. Maa
Wij kennen geen diaconiehuizen
meer, waar naar de woorden van
Keesje allen even arm zijn en
dan aan het einde van de week
ast enke- hun zakduiten van de Vader
Coert krijgen. Wij bouwen ook geen
*- slaapzalen
YAH OHZE KUNSTREDACTEUR
fyfOEDER
dewier-Reddingius en Jeanne v. zikale persoonlijkheid gegeven eo
Rosiere te Amsterdam. „Twee heeft ze haar prachtige, volle alt-
veel1
Verwarring
IN het tweede gedeelte wordt de
verwarring getekend, die het
gevolg is van de Duitse Blitzkrieg
Het bataljon raakt het verband
kwijt met het hoofdkwartier en de
nevensectoren en het schrompelt
ineen door voortdurende afsplit
sing, zowel opzettelijk als noodge
dwongen. Het moreel van de troep
zakt weg; er komen gevallen van
plonderingen en baldadige vernie
lingen voor. Op het laatst blijven
nog zestig man over. Dan neemt,
na zware innerlijke strijd. Watrin.
de held van 1918. het besluit zich
over te geven om nutteloos vec-
rAuke Jelsma komt eveneens
«iaat ta scheuren neemt er geen worden reglement; reserve-officie- met een zeer goed kort verhaal
deel aan. Op de 'bewuste avond ren. stammend uit verschillende voor de dag. Verder zijn er nog
Het verzorgen van onze oudere
medeburgers is geen zaak var.
filantropie meer. geen armenzorg,
waarvoor de begunstigde zijn wel
doeners eerbiedig moest danken.
Onze tijd heeft ons saamhorigheid
geleerd. Zij die werken
Mntthpi« heelist vrouwen die enorm veel voor mij stem gehee! in dienst gesteld
Matthes is beslist hebben betekend. Zij voltooiden het kunstwerk.
erg verstandige vrouw het werk, dat in Utrecht begonnen
was". Men noemt haar wel eens di
Dat woord „voltooien" komt er „Nederlandse Kathleen Ferrier".
niet zo erg vlot uit bij Wilhelmi- Die vergelijking is heel treffend l
ne Matthès. want, voegt ze er en heel juist. Niet alleen dat Katb-11
berustend aan toe „op zanggebied leen Ferrier steeds het lichtendf»"
raakt je studie eigenlijk nooit vol- voorbeeld voor Wilhelmlne Malle
tooid. Als ik hier thuis een „Alt- thès is geweest, maar haar stamL
rhapsodie" van Brahms of een type, haar klankkleur en haar p«-jur
der Erde" van Mahler soonlijkheid vertonen opmerkelijkl|.
w'ordt het «pel afgebroken op sociale lagen en geestelijke mi- fraaie verzen opgenomen
JawHSchui.eX^hoHÏnZtjiSrv:
De eerste man. die uit de tunnel jegens de Duitsers toont en het d Heide. Besloten wordt|weder-
te voorschijn trad. is doodgescho- zwart-wit schema volkomen ver- om met een gr°ot aantal boek- en
ten.- majoor Watrin. Op het laat- mijdt. De vijanden, waarmee hij filmkritieken.
kunnen werken, vor-
gemeenschap,
intwoordelijk is.
Daarom bouwen wij geen tehui
zen meer, waarin „armen" wor-
alle anderen
geweest, die voor haar kinde
ren een nuttige en leerzame
vrijetijdsbesteding bedacht. Wil-
helmine en haar broertje wer
den al heel vroeg naar een
christelijk kinderkoor in Utrecht
gestuurd. En iets later gingen
beide kinderen hun vrije woens
dag- en zaterdagmiddagen door
brengen tn de zangschool van
Elly Geuer. Moerder Matthès
hield van zingen. „Zingende
mensen zijn gelukkige mensen",
was ook haar lijfspreuk.
Die liefde voor het zingen heeft
Wilhelmine Matthès beslist van
haar moeder. Ze vond het dan ook
haar moeder Ze vond het dan ook Vertolkinp«lnïnst
helemaal niet vervelend bi, Elly XoSf?
.Lied i
studeer, ontdek ik telkens weer veel overeenkomst
nieuwe dingen. En ook nieuwe mo- vroeg overleden Engelse altz
gelijkheden." res. Is het een wonder da
Zo'n instelling getuigt van een grammofoonindustrie ook
ernstig streven het allerbeste te ste»m ontdekte? Binnenkort i
bereiken in de vertolking. Van het enkele Telefunkenplaten vai
eerste grote concert af een uit- heimine Matthès verschijnen. AbT
voering van Handels „The Mes- u de blauwkleurige hoezen met d»F
siah" in Goes tot haar laatste beeltenis van Wilhelmine Matthh®1
optreden toe. heeft Wilhelmine in de etalages ziet vemchijneB.j»B
Matthès steeds naar een hoger mag U echt trots zijn dat d
VIA NAALD
IN MaAAÏ
De wereld van
oan
Opnieuw versctteen er een boek
werk over Vincent van Gogh. Maar
dit keer een heel bijzonder. Het
gaat namelijk hier niet zozeer om
het geschreven, dan wel om het
gefotografeerde verhaal van Vin
cents leven en kunst. Weliswaar
heeft W. Jos de Gruyter een
uiterst kundig en boeiend relaas
over Vincent van Gogh geschre
ven. maar het hoofdaccent in het
nieuwe bock valt op de vele foto's.
Een plaatwerk met tekst
Gogh zou men
kunnen noemen, dat bij Uitgeve
rij Daamen N V., Den ^Haag uit
kwam onder de titel B| ,J
DIJ de uitvoering van compo-
D si ties uit de 17e en 18e eeuu)
behoeft men zich echt niet zo
veel zorgen te maken of men
wel het juiste voorgeschreven
instrument heeft. De componis
ten uit die tijd maakten zich
daar ook geen zorgen over. Was
er voor de uitvoering uan een
het werk op fluit oj
hobo. En ook omgekeerd. Wel
was er in die tijd een bepaald
klankideaal, maar men wilde
toen niet een klankstemming
teweegbrengen door een be
paalde klankkleur. Het ging in
de allereerste plaats om het spel
H, der noten en niet om een s/eer-
het boek dan ook schepping. De muziek uit die
dat ook duidelijk aan.
huidige i
certpraktijk
•r het hoofd
ziek in een bepaalde (meestal erg
subjectieve) kleursfeer brengen.
ii.c. „De wereld
Van Gogh". Helaas u de fo- wordt dat wel eens
tografe. Emmy Andriesse. die de gezien. Men_wil _dr
platen maakte, in 1953 op 39-ja-
rige leeftijd overleden. Zij heeft
het werk. dat zij samen met haar
man. de schilder en graficus Dick
Elffcrs (die de lay-out verzorgde',
en W Jos de Gruyter opzette, niet
voltooid gezien. Emmy Andriesse
verbleef geruime tijd in Zuid-
Frankrijk. waar Vincent heeft ge
woond en gewerkt, waar hij dc
zon zag opgaan, waar hij mensen
ontdekte, waar hij ...korenaren
zag met blauw-groene stelen",
waar hij het mooie Auvers aan
schouwde met „veel oude rieten *.^.mBP ---BB
daken", waar hij dc „superbe ujfcheid beschikken. Zij weterv dat
en" in argumenten als bijvoorbeeld:
1730).
Stuk voor stuk prachtige
speelmuziek. verrukkelijk
di) en Aria en Giga van bastre (1727—1799). Van eerstge-
Jean Baptist Loeillet (1680— noemde zijn het „Noël pour l'a-
173(1».' mour de Marie" en „Laissez
paistre vos bêtes" en van Bal-
bastre „Joseph est bien marié"
en „A la venue de Noël". (45-toe-
renplaat HX 1069).
Deze vier oude Franse orgel-
Noëls speelt Albert de Klerk op
oude Zuidduitse orgels, waarbij
hij in de registratie een schoon
heid laat horen, zoals men die
maar weinig kan beluisteren. Ze
ker, de composities zelf zijn van
een grote puurheid, doen denken
luisteren, vooral
om de gave manier waarop
Stotijn en De Klerk de
werken uitvoeren. De toon
van de hobo blijft steeds vol
maakt aangeblazen en de
orgelpartij is overal klaar
cn stralend. Wie veertig
minuten intens wil genieten
zal deze plaat moeten kopen.
Op een klein plaatje bracht
Telefunken de Trio-Sonate dc kunst.
no. 1 in F gr. t. van de
Belg Loeillet uit. vertolkt
door Dick Alma (fluit),
Haakon Stotijn (hobo*. Gus-
dag trok ze er graag
Elly Geuer had niet
tact om met kinderen om te gaan,
maar wist ook muziekliefde aan
te kweken en de kinderstemmen
goed te ontwikkelen. Over die tijd
doorgebracht op het zangschooltje
van Elly Geuer. spreekt
ne Matthès nog steeds
thousiasme.
„De stimulans van mijn moeder
en de goede leiding van Elly
Geuer hebben me eigenlijk tot
mijn carrière gebracht. Ik zal ze
er beiden mijn leven lan,g dank
baar voor blijven", zegt Wilhel
mine Matthès, toen ik haar zo tus
sen radio-opnamen en concerten
door even opzocht in Hilversum.
..Eigenlijk heb ik dat allemaal
aan ze te danken", vervolgt ze
als ze om zich heen kijkt in de
fraai en gezellig ingerichte nieu-
Paul
de
bij hel Weihnachtsoratorh
het Concertgebouworkest, inBachs
Passionen en kleinere cantj
Haydns oratoria, in Verdi'
met de volle inzet
Dat heeft moeder Matthès ecbjt
ter niet kunnen voorzien. En oo!__
Wilhelmine's broer niet. die hé."
eft gebracht dan Mr
de zangschool viifc
Elly Geuer. Misschien heeft hilii
er nu wel spijt van niet hetzelfdeji,
doorzettingsvermogen te hebboj.
gehad op muziekgebied als zijsl.
zuster.
est
Kerstverbeeldingen in de beelden-
naar dit alles kan
slechts tot uiting komen door de
.Iking. Albert de Klerk heeft
i frasering, èn in articulatie,
registratie die kleine kost-
primitieve die bescheidenheid ook niet tegen
r muziek aan. Dat Bach op
ne vleugel, staat buiten kijf. Maar
op beide instrumenten kan men
in de vertolking aan deze muziek
wezensvreemde elementen toevoe
gen. die deze kunst geen recht
doen wedervaren.
Het is daarom zo verheugend,
dat er in ons land nog tal
bel), en Johan de Nobel
cello). Deze Sonate omvat
de delen: Grave. Allegro.
Adagio, Gavotte en Allegro.
(45-toerenplaat HV 501). Het
is de eerste van de 6 Trio-
Sonates en geschreven voor fluit,
hobo en continuo.
Deze Trio-Sonate eist van de
uitvoerenden een volkomen homo
geen samenspel, niet alleen wat
de geest maar vooral ook wat de
j. techniek betreft. Elk wankel mo-
mentje kan dit verrukkelijke bouw
sel ineen doen storten. In de ver-
dit verband allereerst de hoboïst tolking van deze vier kunstenaars
Haakon Stotijn (solo-hoboïst van heb ik eerlijk gezegd geen enkel
tav Leonhardt (clavecim- bare juweeltjes uit de orgelli
/Je hoboïst Haalton Stotijn, die met
Albert de Klerk aan hel orgel, oude
meeslerwerkrn voor Telefunken
luchten van bleek citroen'
5aint-Rémy zag. waar hij het
„ritselen van ee
ets zeer intiems ervoer, waar iuj
je „oude koeherder van de Car-
margue" konterfeitte, waar hij
figuren zag die „zeker
zijn als die flM
de wankel momentje gevonden. Ook
en hier diezelfde gaafheid als in de
.'rkelijk unieke plaat lieten ver- bovengenoemde plaat, ook wat het
gumenten als DijvoorDeeia schijnen onder de titel „Alte
ils Vivaldi, als Loeillet en als Meisterwerke"
olijfgaard" als Bach thans geleefd zouden heb- plaat LT 6588).
rvoer. waar hij ben niet gelden, omdat uitgebalanceerd
deze componisten nu eenmaal 300 spelen zij V
ar geleden leefden. Als ze
ow cm. langspeel- uw, -
In een volmaakt grappig spel. prachtig gesteund
klankevenwicht door het clavecimbel met bas-
Sonatesi A-dur en versterking van de cello. Een ko«-
Willem de Fesch telijk bezit.
Sonate in c-moll
TOT slot een opname die welis
waar op de hoes het woord
.Kerstmis" vermeldt, maar die
beslist niet aan de december-
-o a and is gebonden. Op een klei-
Telefunken-plaat speelt Albert
Klerk vier werkjes van de
inse organisten Nicolas le Bè-
Bach (bewerking naar Vival- gue (1630—1702) ad Claude Bal-
drtesse in dit unieke boekwerk U
vast. waarbij Jos de Gruyter
toepasselijke brieffragmenten uit
zocht. Een werkelijk waardevol
boek over Vincent van Gogh. kost
baar van materiaal en kostbaar
von inhoud. (150 blx.).
geleefd zouden hebben, hadden ze
heel andere composities geschre-
isschien wel zo modern dat
liet eens mooi zou vinden.
i ik in
moll)
(1687—1761
van Antonio Vivaldi (1675—1741) en
een Sonate in e-moll van Santo
Lapis<1700plm.1763), de Italiaan
se componist die enige tijd in Ne
derland werkzaam was als clave
Nederlandse kunstenaars ont- cinist bij een Italiaanse "?pera-
dek! en ze via de grammofoon- groep Albert de Klerk speelt dan >1e Klerk
plaat de aandacht gegeven, die nog alleen een Adagio in d^noll Franse
zÜ verdienen. En dan
volle eenvoud en schoon
heid doen schijnen. Men kan ze
zich niet beter wensen.
CORN. BASOSKI.
Het stil
verleden lachen van tijd
gaat zwijgend over
in wachten op
nieuw beginnend
verder praten.
De hedenlampen
verglijden streepschuivend
tussen de nachten door
ir in mijn zwarte handen
mag ik ontvangen
het licht van straks. j
TAP WERKMAN
te spreken. Maar toch moet
bij Wilhelmine Matthès zelf iets
geweest zijn. dat haar tot een der
gelijke carrière bracht. Ze is een
zondagskind, letterlijk en figuur
lijk. want ze werd op zondag 19
september geboren. Haar natuur
lijke begaafdheid en haar muzika
le aanleg zijn door de steun van
haar moeder en van Elly Geuei
tot ontwikkeling gekomen.
DIE natuurlijke begaafdheid
was zo groot dat Wilhelmine
Matthès al heel vroeg in haar ge
boortestad Utrecht tijdens bijzon
dere kerkdiensten solo mocht zin
gen. „Dat deed ik graag
was toen ook in het gehee
bang om in het openbaar te zin
gen. Dat word je later pas, als je
weet wat er zo al aan vast zit".
Bang moet Wilhelmine Matthès
beslist niet geweest zijn, want in
die tijd werd zij ook regelmatig
door de Utrechtse dirigent Hans
Brandts Buys gevraagd als solis
te mee te werken in uitvoeringen
van Bach-cantates.
Hoe zal echter een stem. die
niet grondig getraind is. zich op
dc duur kunnen handhaven. Ook
Wilhelmine Matthès begreep dit
en het bracht haar op het Utrecht
se Toonkunstconservatorium, toen
nog onder leiding van Hendrik An-
driessen.
En toen ze daar de beginoplei
ding had ontvangen een conser
vatorium in ons land geeft altijd
maar een beginopleiding vol
tooide ze haar studie bij befaam
de zangp^tagogeo als Aaltje Noor-
