fey
traag
maar
werk gaat door
Steenhouwerswerkplaats bij
de kerk een unicum
in ons land
Prijs de prijzen niet voor
het balans-'
opruiming is
.Den Haag" akkoord met
restauratieplan
CERDSNC
had
Vereniging van Zeeuwen
een toneelavond
NIEUWE LEIDSEHE COURANT
3
VRIJDAG 10 JANUARI 1958
Diesviering Leidse
universiteit
Dc diesviering 1958 van de Leidse unl-
vcrsitcit begint op vrijdagavond 31 Jan.
om acht uur met een toneelvoorstelling
I in de schouwburg. Het LST en de TVSL
zullen onder regie van Peter Holland een
.ering geven van ..Des Teufels Gene-
Hooglandse kerk
AL MOET DE GROTE RESTAURATIE van de Hooglandse kerk door de
financiële en economische toestand van het land dan vijf jaar langer
duren, het werk zal niet worden stopgezet. Tot nu toe is het met deze
restauratie vlot gegaan. De kerkvoogdij en speciaal de bouw- en restau
ratiecommissie zijn eigenlijk voortdurend bezig en de uitvoerders beleven
j er kennelijk plezier aan, het schot erin te houden. „We beginnen nu dc helft
van het te besteden bedrag te naderen", zo deelde de architect, de heer P.
van der Sterre, ons mee. De omstandigheden nopen er nu toe, het werk te
temporiseren. Dit jaar zal het geconcentreerd worden op de vernieuwing
van de grote gevel met de traptorens aan de zuidkant van de kerk, de
Nieuwstraat.
I Een merkwaardigheid is, dat men nu.
met het begin van de restauratie van da
«lidelijike gevel, is aangekomen op de
plaats, waar enkele jaren geleden de
werkzaamheden zijn begonnen. Men kon
toen niet verder gaan. omdat verechillen-
de onderdelen ervan, zoals beeldhouw-
I werken, nog moesten worden klaarge-
maakt. En aangezien dat een nauwkeu-
j rige en artistieke en ook tijdrovende ba-
zigheid is, pakte men het gebouw eerst
op andere plaatsen a
i nieuwing niet minder urgent
I gevel kwam echter inmiddels in de stei-j hei
Vit Duitsland
De ramen van de Hooglandse kerk
vormden en vormen ook een zwak punt.
Vele ramen vertonen tientallen gaten en
het materiaal dat zij bijeenhoudt, is op
tal van plaatsen vergaan. In de zuidelijke
i hersteld t
eze langdurige
int mocht komei
en voorbeeld van pr
n een kerkinterieur
loemd. opnieuw moe
rokken, wat allcrmi
dit
Herstel van brug
van de zuidelijkt
bouwwerk aan di
Op het progr.
gevel, het decorati
Nieuwstraat.
Voordat de architect overging tot het
maken van een gedetailleerd plan, heelt
hij er oude prenten op nagekeken BH
dat onderzoek kwam va
het raam vroeger anders is geweest. Nu
loopt het van boven tot beneden,
de volle zeventien mete^. dus. door. r
voorheen was er even onder het mi<
een horizontale verbinding.
Het bijzondere van deze verbinding
dat zij de indruk gaf van een t
vleohbwerk, een in elkaar gevlochten
tracering. Bij
deze brug verwijderd. Op de tekening
van de heer Van der Sterre staat
weer en zo wordt dus dit onderdeel
«re hersteld. De brug is al gemaakt
zij is, naar de architect kan zeggen.
Drachtig stukje natuursteenwerk
gere te staan.
Begonnen werd to<
van het dak op hel
1 schip, aan de Ni
leien werden vervangen,
I bording (bet dakbeschot)
I meer te doen en dan v
Kfcülende constructieve
I uitgevoerd.
Het dak
koor volgde
Waterdicht
met het herstel
zuidelijke dwars-
De goten en
an de oude b«-
vas ook weinig
rijen nog ver-
vernieuwingen
de lichtbeuk boven het
het dak boven dat ge
deelte van de kerk. waar de Hervormde
Gemeente nu diensten houdt, aan de to
tenzijde dus. werd waterdicht gemaakt
door het aanbrengen van nieuw lood en
nieuwe leien en het repareren' van da
bebording. Met het oog op de afwatering
vroeg dit derde gedeelte van het dak
veel zorg. mede door de ingewikkelde
bouw (immers, de kerk is aan deze kant
met voltooid) Het is nog niet te zeggen,
wanneer aan het dak van het noordelijke
dwaTsschip kan worden begonnen
Men 6laagde erin, bij
de kerk een steenhouwerswerkplaats
op te zetten, die de goedkeuring van
de arbeidsinspectie kon wegdragen
De werkplaats is onder meer toege
rust met een afzuiginstallatie, terwij]
de toe te voeren lucht om de kou voor
de werkers tegen te gaan wordt ver
warmd Deze werkplaats noemde de
heer Van der Sterre een unicum in
het .and Het grote voordeel daar
van is, dat de ramen geheel in de
oorspronkelijke toestand worden ge
restaureerd,
Een gedeelte van het uit Duitsland ko
mende materiaal wordt bij dé groeven
zelf klaargemaakt, namelijk de eenvor
mige stukken, terwijl de meer gecompli-
de stukken in de loods bij de kerk
worden bewerkt en het beeldhouwwerk
•k hier plaats heeft.
Vit België
I Wat het metselwerk aan de buitenkant
van de kerk betreft, kwamen eerst d«
gevels van de zuidelijke lichtbeuk (het
bovenste gedeelte van het zuider-dware-
i «hip) onder handen. Ze moesten van een
j lUeuwe bekleding worden voorzien Dit te
au ook aan het bovenstuk van het ge
hele koor gebeurd
Het metselwerk is van natuursteen
et» het materiaal, waarmee de restau-
'Btie werd uitgevoerd, is de Goher-
J langer steen, die afkomstig is uit
België en daar in tamelijk primitieve
flroeuen wordt gedolven. Deze groe-
ven worden vaak door boeren geëx
ploiteerd als zij geen werk hebben op
Puzzel prominenten
1. H. Oudshoom, Berkenlaan 36,
Sassenheim; 2. J. Delfos, Breestraat
35a, Ledden; 3. E. Riezebos-Leng-
keek, Dokter De Bruijnestraat 2,
Leiderdorp.
amen zijn gemaakt
zandsteen. Dit is
die schadelijk is v
zondheid van hen. die erm
vandaar dat epeciali
moeten worden genomi
toestemming krijgt
ïee werken;
t zandsteen
Oude prent
ramen zijn voor de versterking voor
van bronzen staven. Het mondge-
n glas komt uit Duitsland en een
Leidse firma maakt de delen van de ra-
Een oijzonderheid is. dat de lood6trip-
;n waarin het glas is gevat, diagonaals-
gewijs zijn geconstrueerd Men heeft na
melijk een oude prent, uit de zestiende
gevonden, waarop de ramen de
zelfde tekening te zien geven.
I glas heeft een groene tint; er zijn
twaalf nuanceringen in verwerkt en door
de verschillende dikte van het glas
dit aantal eigenlijk nog veel groter
Beperking
Toen de steigers in het koor va:
kerk. die nodig waren voor het herstel
van de ramen, werden afgebroken, heeft
menigeen niet zonder teleurstelling zich
afgevraagd, of aan de muren aan de bin
nenkant en het plafond nog iets zo
worden gedaan
De heer Van der Sterre deelde ons
mee, dat het inderdaad de bedoeling
Is geweest, het plafond en de bin-
120 M2 glas
hardstenen middenstijl van -het
i is ook niet oorspronkelijk. Hij i6
bijna zonder profielen en de nieuwe zal
dan ook voorzien zijn van een rijke pro
filering. De top van de gevel is al ge-
itaureerd. alleen moeten de pinakel
de balustrade nog worden aangebracht,
het nieuwe raam zal ongeveer 120
vierkante meter glas worden verwerkt
raptorens vallen ook onder het her
kan de zuidgevel, maar met de stuk-
aan weerszijden van de torens moet
worden gewacht.
bestedingsbeperking maakte spoedig
Verscheidene leden
na verkiezingen
uit Leidse raad
In de kringen van de afdeling Leiden
an de KVP en van de PvdA is al bekend
geworden, wie na de verkiezingen van de
gemeenteraad dit jaar niet in de Leidse
aad zullen terugkeren.
Bij de KVP zijn dat mej. M. M. J.
Noordman en de heren J. A. E Aalders en
F. C. de Hosson. De heren Aalders en De
on hebben als reden „drukke werk
zaamheden" opgegeven.
Van de Partij van de Arbeid keren me-
rouw C. Braggaar-De Does en de heren
E Meester, J H. Schüller, W F. van den
Burgh, N. Langezaal jr. en J. A. van der
t niet in de raad terug. De heer
Meester is fractievoorzitter
Op de groslijst die de afdeling Leiden
van de PvdA op een ledenvergadering
vaststelde, komen achtereenvolgens de
volgende personen voor: J C. van Schaik,
A. J. Jongeleen, prof. dr. J Goslings, mej.
A. J. van Nienes. M. Sommeling, A. J.
van der Pompe, C. J. Piena, dr. J. Win-
semius, H. Zunderman, mej. A. C. Bek-
ker, M. van Aken. mevrouw G. A. Spie
renburg-Beekhuizen. W. G den Dubbel
den,- S. Sannes, C. F. Lardee, dr. S. J.
Roorda, P. Fakkel, L. van Praag, mevr.
H. de Kruis-Wagemaker, H van Duijne.
J. A. v. d. Horst, J. de Vos, J. Bergman,
mevrouw T van Zonneveld-Van der Lecq,
J. G. Fokkema, D. van Rijn. dr G. Dal-
linga, A. Galjaard, mevrouw S G. Wijr-
deman-Quaadgras en B Haneveld. in to
taal 30 personen
Op deze foto, die gemaakt is
vanaf het hoogste punt van het
Sint Elisabelh-ziekenhuis aan
de Hooigracht, is duidelijk te
zienhoe ver de restauratie van
de Hooglandse kerk gevorderd
is. Links is de achter dicht stei-
gerwerk verborgen zuidelijke
gevel aan de Nieuwstraat,
waarop de restauratie zich dit
jaar zal concentreren. De top
van die gevel is al klaar, op het
aanbrengen van de pinakels en
de balustrade na. Nu resten het
hoge raam en de traptorens. De
muren die de foto toont, name
lijk van de lichtbeuk (onder
lichtbeuk wordt het bovenstuk
van de kerk verstaan) van het
zuidelijke dwarsschip en van
het koor, zijn klaar. Ook de
daken zijn in- en uitwendig
vernieuwd. Met uitzondering
van het noordelijke dwarsschip
(rechts), waar nog geen enkele
steiger heeft gestaan
Foto N. van der Horst
i door Carl Zuckm
Voor zaterdag 1 februai
de
faculteiten een veelzijdig
mma samengesteld Op zon-
i houdt de Christen Studen-
liddags om twaalf uur een
n de Zuiderkerk; prof. dr.
college-prog
dag 2 febru
ten Raad "s
bijeenkomst
E. A. D. E. Carp en dr. K H. Ro<
beiden te Leiden, zullen spreken ov
onderwerp „Persoonlijkheidsstructi
de vorming van een wereldbeeld
studium generale begint zondagmiddag
om half vier in de stadsgehoorzaal; jhi
prof. mr. W. J. M. van Eysinga te Leiden
zal spreken over „Het international»
recht in deze tijd".
Al deze bijeenkomsten gaan vooraf aan
de rede, die de rector magnificus, prof.
dr. S. E. de Jongh, op zaterdag 8 febr.
's middags om twee uur zal uitspreken
In de Pieterskerk.
Het LST viert dit Jaar zijn vijftiende
lustrum en organiseert ter gelegenheid
biervan in het aeademisch historisch mu
seum van 4 tot 11 februari de tentoonstel
ling „75 Jaar Leidsch Studenten Tooneel"
vole <tnilxnietiips
Langzaam maar toch volgens de
plannen zal het werk aan dc Hoog
landse kerk worden voortgezet. Nu
het tempo vertraagd is, is het uiter
aard moeilijk te zeggen, wanneer d<
verschillende delen aan de beurt ko
men. Zo kon de heer Van der Sterre
geen antwoord geven op de vraag,
hoe lang het nog zal duren voordat
de ramen van het lage schip, waar
nu diensten worden gehouden, open
gaan. Het is te verwachten, dat dan
een andere plaats in de kerk voor de
diensten in gereedheid moet worden
gebracht. De heer Van der Sterre
vindt het een geruststelling, dat het
gebouw groot genoeg is: „er kunnen
wel vier diensten tegelijk zijn".
Een interessante ervaring deed de ar
chitect op. toen het steigerwerk in het
koor klaar was en hoog boven de grond
op de 6teigers de houten vloeren waren
gelegd. Het was hem. toen hij deze hoge
afgesloten ruimte, met alleen de boven
ste ramen van het koor om zich heen.
betrad, alsof hij in een echte kerk kwam;
menige dorpskerk is niet zo groot als deze
ruimte was, waar wel zeshonderd mensen
hadden kunnen zitten.
Het is een imposant werk, met tegen
slagen
frappante
Natuur historici hielden
jaarvergadering
Jaarvergaderingen kunnen soms vrij
saai zijn. Maar de Leidse leden van de
„Kon. Ned. Natuurhistorische Vereniging"
hebben hiertegen een uitstekend middel.
Ook gisteravond in het Rijksherbarium
pasten zij dit toe:
Om de serie jaarverslagen en verkie-
ngen wat te verluchtigen hielden de aan-
ezigen met elkaar een praatje over die-
in en planten, die zij in de natuur ge
vonden hebben. Zo had de heer J Moer
kerk een in ons land zeldzame ..middelste
jager" meegenomen. Naar aanleiding van
dez.e meeuwensoort ontstond een leven
dige discussie.
De heer J. A. W Lucas, kwam traditie
getrouw weer met zijn vlinders, waarna
de heer G. Kortenbout van der Sluys zijn
geologische denkbeelden over een on
langs opgegraven kaak van een grotten-
leeuw openbaar maakte
In het afgelopen jaar is de afdeling Lel
den zeer actief geweest. Er zijn uiet min
der dan 20 excursies gehouden. Voor de
komende periode zijn ook al heel
plannen klaar.
De penningmeester kon mededelen, dat
de afdeling Leiden met een batig saldo
het nieuwe jaar ingaat. Mevrouw A. G.
werd herkozen als secreta-
vond stond onder leiding van
dr. S. J. Ooststroom.
Veron vergaderde
In Rehoboth vergaderde gisteravond de
afdeling Leiden van de Veron onder
voorzitterschap van de heer P, van Weer
ee. Er was flinke opkomst en dat was
oiet m het minst door de lezing van
ng. J. Roorda ji
toog hield over
heer Roorda heeft
hij
«isf
vele
aardevolle tips
Verder bevatte de agenda de gebrui
kelijke punten. De verkoop bij opbod hed
In de kaecommissie hebben
de heren Lathouwers en Vos zitting ge-
V. en D. adviseert
■at er dit j
;cht-
balans-opruiming,
welke op 15 januari zou beginne
„Niets!", wordt er gefluisterd.
Na de „prijzenslag", welke zich de
laatste weken heeft ontwikkeld, lijkt
zo'n opruiming ook een onmogelijk
heid Neem bijvoorbeeld eens de koop
jes. welke u bij Vroom en Dreesmann
hebt gehaald!
Dekens tegen halve prijzen, mante s
en japonnen voor minder dan de helft
van de werkelijke waarde, herencon-
fectie Enfin, u weet 't zelf wel.
Zó zouden we nog een poosje kunnen
doorgaan.
De prijzen werden zo laag, dat u
ervan overtuigd raakte: „Hierop kan
geen balans-opruiming meer volgen!"
En toch is dat een vergissing! Wat
u in de afgelopen weken hebt mee
gemaakt, was geen opruiming. Het
was een grootscheepse aktie in het
kader van de bestedingsbeperking,
waardoor de gelegenheid wprd ge
schapen om minder te besteden dan
voorheen en tóch meer te kopen!
Deze aktie is uiteraard met enthou
siasme begroet, maar in de ko
mende weken gaat Vroom en Drees
mann nog een grote stap verder. Dan
begint daar, op 15 janui
i verbazing
1 prijzt
die i
i de
de andere zullen
wordt aangekondigd, klinkt inderdaad
ongeloofwaardig. Denkt u echter eens
aan uw vakantie, als u in korte tijd
diverse steden bezoekt. Hoe vaak hebt
u dan niet gezegd: „Kijk, hier is ook
weer een zaak van Vroom en Drees-
Dóór ligt de sleutel van het geheim.
Vroom en Dreesmann heeft een net
van zaken over heel Nederland en
u kunt zich wel voorstellen, dat de
omzet van al die warenhuizen teza
men enorm is Welnu, door die enorme
7.o goedkoop mogelijk in te kopen. De
resultaten ervan kent u. Iedere week
zijn er speciale koopjes en aanbie
dingen. maar vanaf 15 januari gaat
u er bijzonder van profiteren.
Dan moeten alle voorradige goederen
opgeruimd worden om plaats te maken
voor de nieuwe van het komende
En dit opruimen geschiedt dan ook
radicaal.
Na de prijzenslag biedt V. D. U een
balans-opruiming aan, die zijn weer-
Vanzelfsprekend hebt u de lage prij
zen toegejuicht, waarmee 1958 zijn
intrede deed. Let echter op het V.
D.-advies: Prijs de prijzen niet voor
het balans-opruiming is!
Over enkele dagen zult u beleven,
dat de prijzen, die van laag naar
lager gingen, bij V. D het uiterste
punt hebben bereikt. Dat punt heet:
't Laagst. En lager dan het laagst
Koepel en toren van Marekerk
Geld voor uitvoering ontbreekt
nu ech ter
Naar wij vernemen, heeft de mi
nister van onderwijs, kunsten en
wetenschappen de kerkvoogdij van
Leidse Hervormde Gemeente
laten weten, dat er op het ogenblik
geen geld beschikbaar kan worden
gesteld voor de restauratie van dc
koepel van de Marekerk. Wel heb
ben de betrokken deskundigen en
instanties hun goedkeuring aan het
r kantoorinrichting
BREESTRAAT 11
En de boer ploegt deur
De vereniging van Zeeuwen te Leiden en omstreken „Luctor et Emergo"
gaf gisteravond in de grote zaal van de Burcht een opvoering van „En
de boer ploegt deur.een toneelspel in drie bedrijven van René Bosch,
het Zeeuws werd omgezet en aangepast aan de gewoonten van de
Zeeuwse samenleving. Een aparte charme had het stuk vanwege de Zeeuw-
klederdracht waarin werd gespeeld.
persoon is. Het is vooral zijn dappere
jonge vrouw die hem aanspoort om
bij tegenslagen de moed niet te ver
liezen. En tegenslagen ondervindt hij!
Aan het begin van de avond verwelkom
de de voorzitter, de heer J. Bromelow. de
ezigen en nodigde hij het publiek uit
het Zeeuwse volkslied te zingen.
Men had deze keer geen blijspel ge
kozen. maar een zeer dramatisch stuk.
waarin een jonge boer, die in armoe-
een eigen bedrijf begint, de hoofd-
m
Met zorg voor hel kleinste detail brengt de beeldhouwer in de Hoog
landse kerk de nauwkeurig aangegeven vormen aan de pinakels, die
de toppen van de decoratieve gevels zullen bekronen. Wie het werk
van deze kunstenaar in dit atelier voor steenbewerking gadeslaat,
merkt, dat de restauratie van zo'n gebouw eigenlijk niet in grote
lijnen kan worden getekend; kleine, schijnbaar onbetekenende onder
delen vereisen vaak een grote mate van zorgvuldigheid en vakmanschap
Zijn ergste vijanden zijn het weer en de
enige boer, die in de omtrek woont en
hem de grond niet gunt. Hij weigert te
helpen, zelfs in uiterste nood. De melk.
die het zieke kind van de boer zo nodig
heeft en die haar vader niet voor haar
kan kopen, gooit hii liever zijn eigen
dochter achterna als zij niet zijn partij
kiest, dan ze aan het wanhopige echtoaar
voor hun kind te geven.
Geholoen door zijn stadse vriend
tracht de boer in een stormnacht hel
water, dat dreigt de dijk te doorbro
ken, tegen te houden. Het lukt hem
niet. maar wat hem wel lukt is de
weerstand van de jaloerse buurman
te overwinnen door een daad
mensenliefde: de jonge boer, die zelf
zijn dochtertje heeft moeten verlie
zen. redt het leven van de boeren
Het echtpaar heeft een oude groot
moeder in huis, en deze vrouw heeft
wel de beste karaktertekening van de
schrijver meegekregen. Zoals de rol
door mejuffrouw E v. d Graaf werd
gespeeld, deed ze denken aan een van
de oude mensen uit een stuk van
Haar opmerkingen Waren komisch en
men lachte erom. maar tegelijkertijd wa
ren ze ook diep-tragisch, want men voel.
de erin, dat in deze figuur het probleem
van de ouderdom werd aangeroerd: na
melijk, dat jonge mensen oude mensen
nooit zullen begrijpen en dat hierin-een
stuk menselijke eenzaamheid ligt Na
mejuffrouw De Graaf was het mevrouw
Van Galen, wier spel meer dan gewone
landacht trok
Aan het eind van de avond kreeg het
gezelschap een warm applaus. Uit handen
van de voorzitter ontvingen de dames
bloemen en ook de heren ontvingen een
geschenk. In de lovende woorden die de
heer Rochussen sprak, richtte hij zich ook
tot de heer G A. Baljeu, dae de suggestie,
ve decors zelf had ontworpen en vervaar
digd Ook vroeg hij een applaus voor d»
muziek van het Leidt Kamerorkest o.l.v
de heer J. Trouwee.
door het architectenbureau Van der
Sterre te Leiderdorp ontworpen res
tauratieplan gehecht.
De heer Van der Sterre ontving inder
tijd van de kerkvoogdij de opdracht, een
onderzoek in te stellen naar de toestand
van de koepel en de toren van de Mare
kerk, die „beweging" zouden vertonen.
Men veronderstelde, dat de koepel njet
sterk genoeg meer is om de zware toren
naar behoren te dragen.
Sinds augustus van het vorige Jaar
hangen In de koepel registratie-instru
menten. die de normale en ook de moge
lijke abnormale bewegingen nauwkeurig
aangeven. Men deelde ons mee, dat uit de
aanwijzingen die de registratie-instrumen
ten tot dusver hebben gegeven, nog geen
positieve conclusies zijn te trekken.
Controle
Intussen wordt de koepel twee- of drie
maal per week grondig gecontroleerd en
als er storm is geweest, zoals deze week
enkele keren het geval was. wordt een
extra controle uitgevoerd De wind heeft
overigens weinig invloed op de bewe
gingen van koepel en toren, omdat deze
daarvoor veel te zwaar zijn. Tempera
tuursverschillen kunnen veel grotere in
vloed hebben.
In Den Haag is men wel de mening toe
gedaan, dat herstel zo spoedig mogelijk
dient plaats te hebben. Maar door de be
stedingsbeperking kunnen nu geen bedra
gen worden gevoteerd. Het plan omvat de
versterking van de koepel door middel
van aanvulling van de oude, gecompli
ceerde constructie.
^elevisieI
deskundige voorlichting!
O A. ZWART
HOOIGRACHT 18
TEL. 23951 - LEIOEN
AGENDA VOOR LEIDEN
Vrijdag
Schouwburg, 8 uur: Hoofdstad-Operette
met „Ein Walzertraum".
Stedelijk museum Amsterdam, 8 30 uur
n.m.: K. en O., rondleiding op de tentoon
stelling „Breitner tussen de schilders van
Amsterdam".
Trouwzaal stadhuis, 7.30 uur: Jeugd-
parlement, J. C. van Schaik over „Onder
wijs. kunsten en Jeugd- en sportzaken".
Het Gulden Vlies, 8 uur: ledenvergade
ring A.R. wijkkiesvereniging, lezing.
•rdag
i O.. „Si tous le»
Ten toonstellingen
De Lakenhal. 1—4 uur: ten
verken van Coba Ritsema. tot
'onderdaa bovendien van 71
Volkenkunde: Volk
DIENST DER APOTHEKEN
De avond- en nachtdienst van de apo-
heken te Leiden en Oegstgeest wordt
ot en met vrijdag waargenomen door de
ipotheek Van Driesum. Mare 110, telef.
.'0406. en de apotheek te Oegstgeest, Wil-
heiminapark 8, tel. 26274.
