WILLEM VAN OTTERLOO,
MENS EN MUSICUS
STAD
>g
Demmeniz
C. W. Oostveen, 70 jaar. uit
kerkeraad van „Staalwijk"
GERDING
Portret van een vijftigjarige
TfDe kerstboombrand op 2 januari
ÏUWE LETDSCHE COURANT
3
VRIJDAG 27 DECEMBER 1957
sleven
één g|
of het I
levensa
gedad
hebben
a, nogj
iet schj
waaij
n gedal
"deeld I
ot vel
le vei
handd
>erd StJ
Vanisti
op CiJ
:en dar
'erse 01 kwart over 7 wordlt °°k gestart
r car#1 de H°Se Morsweg. Daar zijn 23 mo
rnet'werkers van de A.J.C. en 5 van de
ïmenttnjon-jeugdomroep. Het jeugdorkesi
>en Burcht verleent medewerking.
Mïte: Hoge Moreweg, Moreweg, Mot6-
Jr. Driessenstraat
mken
i gewf
gaan
ier. Ml T i
id - i m Leiden
ribbe r
uertelprgemeester en wethouders hebben
de niieuwe straat, die de verbinding
»rfc tnF1 tussen die Hooigracht en de Mrid-
-7 Jtegiracht via het voormalige fa'brieks-
j Vex van de C.V. Tielemam en Dros
:us ACTlltan de toekomstige doortrekking daar-
gevent tot de Herengracht de naam Ir.
20 jftpssenstraat gegeven, naar de op 5 mei
I overleden ir. G. L. Driessen, die im
„tien vele jaren directeur van ffemeen-
het Kjppijen is geweest
lelijk i
De Christelijke jeugdvereniging TJ.K.S.
heeft dinsdagavond kerstfeest gevierd in
gebouw Nomateg. Er werd een door écn
van de leden geschreven stuk opgevoerd.
Voorzitter A. Jonker las het Kerstevan
gelie en hield naar aanleiding daarvan
een korte meditatie. Onder leiding van
Rinus Koudijk werden enkele kerstliede
ren gezongen.
De Vierschaar, geschreven door Waan
Smirbb, is een experimenteel spel. Naar
aanleiding van publicaties over de ras
sendiscriminatie heeft de schrijver zijn
indrukken in enkele fragmenten brachten
neer te leggen. Tussen deze fragmenten
door is de zaal volkomen donker, waar
mee de donkere toekomst van Afrika
wordt aangegeven. De personen due in
het stuk voorkomen, spreken niet: een
stem, vastgelegd op een band., spreekt
Het verhaal gaat oveT een neger, dn»
in een mijn werkt en die zijn gezin ge
lukkig wil maken. Door verschillende
omstandigheden komt hij ertoe een dia
mant te stelen, drie hij tegen een geringe
prijs verkoopt. Hij wordt door de politie
gepakt en zijn gezin komt in behoeftige
omstandigheden te verkeren.
De spelers, die uitsluitend op pamtomri-
miek waren aangewezen, hadden een
zware opdracht. Toch werd de spanning
van hot stuk geen ogenblik gebroken De
heer J. Wijnbeek, die de tekst zegde, deed
dit voortreffelijk.
Op eerste Kerstdag is het stuk opnieuw
opgevoerd in het Luxortheater. Het dien
de daar als aanknopingspunt voor een
gesprek. Deze bijeenkomst was belegd
door de commissie bijzonder kerkewerle
der Hervormde Gemeente.
Burgerlijke stand van
Leiden
GEBOREN: Geneviève Anita dr v L
Landesbergen en J Arnoldus; Maria Jo
hanna dr v J C A M Witkamp en C J M
van Mil; Martinus Cornells Antonius zm
v J A Roelofs en J Need; Lydda dr v J W
Zirkzee en M Kapaan; Louise Esther dr v
P Kuijt en M C van 't Wout; Isabella
Geerbruida Maria Bemadette dr v J Cor-
ten en M P Hoogervorst; Adriaan an v A
van den Thoorn en J E Schreuder; Pieter
Douwe zn v S Tjalsma en A Schneider.
OVERLEDEN: M Linschooten 76 jr we
duwe v P Marijt; M I Smit 55 jr man; N
Dijkdrent 48 jr echtgenote v F Schaap; A
M Veeren 66 jr man; C G van Kempen 57
jr man; A Hooggreef 82 jr weduwe v J
Groenewegen; G van der Vijver 62 jr
man; S J Corneliseen 63 jr vrouw.
in die tijd de moed heeft kunnen opbren
gen, de plaatsing van het beruchte bordje
..Verboden voor Joden" te weigeren
Hecht verband
Grote medewerking heeft hij altijd ont
vangen van de kerkeraad der wijkge-
meente. In „Staalwijk" is sprake van
een hecht verband, waarin het werk ge
meenschappelijk wordt gedaan en de taak
en de arbeid van elk afzonderlijk worden
erkend en gestimuleerd. Zeer dankbaar is
de heer Oostveen ook voor de kwaliteiten
van het concierge-echtpaar Labordus, dat
nu 21 jaar zijn van zoveel liefde en toe
wijding getuigende zorgen aan het wijk-
gebouw en alles wat daarin gebeurt, geeft
De drie ouderlingen-kerkvoogr
houden tegenwoordig op maandag
avond spreekuur om op» en aanmer
kingen aan te horen over de verhoog
de hoofdelijke omslag. De heer Oost
veen acht dit contact tussen Gemeen
te en kerkeraad van groot belang; bij
zo'n gesprek komen meermalen niet
alleen maar financiële aangelegen
heden aan de orde. Hij vindt, dat in
alle wijkgemeenten zo'n spreekuur
zou moeten worden gehouden. Tot
dusver hebben er ongeveer zestig
mensen gebruik van gemaakt.
In de nieuwjaarsdienst, die op 1 januari
om half 11 in het wijkgebouw zal worden
gehouden, zal afscheid van de heer Oost
veen, die ook voorzitter is van de com
missie eredienst van „Staalwijk" en voor
zitter van het hoofdcomité van de com
missie eredienst in de Hcrv. Gemeente,
worden genomen.
SCHOOLARTIKELEN
Hoarlémrrierstr,aat.169
In 1931 werd hij penningmeester van de
christelijke wijkvereniging
J"N VERBAND met het bereiken van de zeventigjarige leeftijd, op 4 r
vember jl., zal de heer C. W. Oostveen op 1 januari aanstaande af
scheid nemen als ouderling-kerkvoogd van de Hervormde wijkgemeente
„Staalwijk", De Kerkorde van de Hervormde Kerk schrijft deze leeftijd
vóór voor het neerleggen der ambten. Als het aan de heer Oostveen, die
nog vitaal genoeg is, lag, zou hij het werk van „Staalwijk" in deze functie
nog lange tijd dienen, maar dit redelijk te achten voorschrift betekent
niet, dat hij zich nu geheel uit deze wijkgemeente terugtrekt; hij heeft
nog andere functies, die buiten de kerkordelijke sfeer liggen en die hem
n staat stellen, de zaken van „Staalwijk" actief te blijven volgen.
Veertig jaar bij N.S.
je heer P. H. Kooijmam, sedmhuaswach-
f bij de N.S. op het station Leiden, zal
es tuur jdansdiag 31 dececmber zijn veertigjarig
ning yiileum bij de Spoorwegen vieren.
De heer Oostveen kwam in „Staalwijk"
het jaar 1931, als penningmeester van de
christelijke wijkvereniging. Toen telde dit
deel van de Hervormde Gemeente o
veer 1800 gezinnen. Nu zijn er meer
2300. Het penningmeesterschap wen
1951 bij de inwerkingtreding van de i
we Kerkorde omgezet in de functie
ouderling-kerkvoogd, die aan het eigen
lijke werk niets veranderde, maar wel de
geestelijke zijde van het wijkgemeente-
werk meer bij de financiële en mate
zaken betrok.
Goedgeefs
Over de financiële toestand van de wijk
gemeente „Staalwijk" kan de heer Oost
veen bij zijn vertrek tevreden zijn. „Staal
wijk" is altijd goedgeefs geweest, door de
activiteiten van ds. Kuilman en nu ds
Kloek en het medeleven van de Gemeente
De restauratie van de kleine zaal van het
wijkgebouw en de bestuurskamer in
1955 kon uit eigen middelen wor
den gefinancierd, ofschoon er toch een be
drag van 7000 mee gemoeid was. De ver
nieuwing van de grote zaal heeft ƒ21.000
gekost, waarvoor een lening van 15.000
est worden aangegaan. Ter aflossing
a deze lening wordt op 4 en 5 maart var
het volgende jaar een grote bazaar gehou
den. De heer Oostveen heeft het voorzit
terschap van het bazaarcomité op zich ge-
lomen. Mevrouw B. G. Kloek is ere\
ritster.
Als de heer Oostveen zijn „tijd in Staal
wijk" overziet, herinnert hij zich ook de
oorlogswinter van 1944 en 1945, toen
Kuilman, mej. J. B. Loebèr en hij
team vormden voor de uitdeling van a
i haring. Nog denkt hij
i terug, dat i
U. K. S: zag spel over
rassendiscriminatie
CHAMPAGNE POMMERY GRENO - REIMS
Van 1 maart af krijgt
elk Leids bruidje een
huwelijkscadeau
Enkele maanden geleden hebben we de
start gemeld in Amsterdam van een feli-
citatiedienst voor bruidjes, georganiseerd
door Rio, een Leidse onderneming, Nieuwe
Rijn 44a. Dit mirtriatief is er zo goed inge
gaan. dat van 1 maart af weer een aantal
plaatsen bezoek krijgt van de hostesses
Het betreft hier Leiden, Oegstgeest, Lisse.
Noordwijk, Katwijk, Rotterdam, Den
Haag, Vlaardingen, Maassluis, Dordrecht.
Haarlem, Tilburg. Utrecht. Enschede.
Hengelo, Assen en Groningen Ongeveer
450 bruidsparen per week zullen worden
bezocht en verrast met een pakket, ver
strekt door verschillende Nederlandse be
drijven. De totale waarde is ongeveer 23
gulden.
Onlangs heeft de directeur van Rio, de
heer P. Weduwer, na een rtrenge selectie
een vijftiental dames in dienst genomen,
die als hostess dienst zullen doen. Dit is
wel een voor meisjes begeerd beroep,
want er waren honderden sollicitanten.
Uit brieven is reeds gebleken, dat er veel
dankbaarheid is voor de geschenken en
voor de huishoudelijke voorlichting.
Mr. Idenburg benoemd in
jury voor letterkunde
Mr. P. J. Idenburg tg Leiden is bij be
schikking van de minister van o„ k en w
benoemd tot lid van een jury, die in 1958
advies zal uitbrengen voor de toekenning
van prijzen voor letterkundig werk, dat d®
de vredesgedachte bevordert
AGENDA VOOR LEIDEN
Vrijdag
Stadsgehoorzaal, 8 uur- Leidse kunst
kring „Voor Allen", Jan Smeteriin, piano
Zaterdag
Turk. 9.45 u.: voortzetting jaarvergade
ring Instituut voor middenstandsontwik
keling en Vereniging van I M O -leraren.
2 uur sluiting van de bijeenkomsten
De Lakenhal, 14 uur: tentoonstelling
werken van Coba Ritsema, tot 2" januari,
donderdag bovendien van 7309.30 uur
Rijksmuseum voor Volkenkunde: Volk
van Suriname
Rijksmuseum geologie en mineralogie
1012 uur en 24 uur: geologie van Ne
derland.
Prentenkabinet, Kloksteeg 25: tentoon
«telling van foto's van dir Erich Salomon
Weinig belangstelling op
Haarlemse keuring
Tijdens een matig bezochte keuring in
het Haarlemse Krelagehuis waren enkels
goede nieuwtjes op het gebied van bol-
lenkweek te zden.
De rode Apex van Steijn en Zn. Voor
hout, prima tulpen voor de pot; de parkiet
uit K rel ages Triumph, de Prince of Par
rots, vain J. W. v. Reisen Voorhout; L.
Schoorl, Lisse exposeerde de puntig ge
vormde lilarose Christmas Marvel; in
dezelfde uitstekende kwaliteitsklasse
toonde De Groot en Co., Hillegom. de
Onder de weinige hyacinten bevond zich
de witte Nevada van Th. G. v. Haaster,
De Zilk; verder de rose Eros van M.
Veldhuijzen van Zanten en Zn. Lisse. Ten
slotte waren er nog enkele narcissen van
J. H Rijkelijkhuizen, Hillegom en een
nieuwe gele trompet-zaailing van C. A.
v. d. Wereld uit Roelofarendsveen.
r kantoorinrichting
BREESTRAAT 11
Procuratiehouder NEM
Ir. J. J. C. Deprez heeft om gezondheids
redenen per 1 januari a.s. ontslag ge
vraagd uit zijn functie van procuratie
houder van Je NV. N.E.M. te Leiden. Dit
ontslag is hem op de meest eervolle wijze
verleend. De heer Deprez is ruim 26 jaar
bij de N.E-M. werkzaam geweest. De heer
J. J de Rijster is met ingang van ge
noemde datum tot procuratiehouder be-
Begrafenis van prof.
dr. J. de Zwaan
LISSE
KcrstwUding
Dinsdagavond was er goede belangstel
ling voor de kerst wij dring in die Chr. Ge-
ref. kerk. Medewerking verleenden de Chr.
Geref. zangvereniging en het jeugdkoor
uiit Leiden o.I.v. die heer Arnoldius. Ds.
Borland sprak over „En morgen...."
Burgerlijke stand
Geboren: Theodorus M M, z v J Hoge-
nes en P W M Hermans; Elisabeth W,
d v L de Keuzer en M C J G de Graaf:
Nellie Joh. d v L Spaargaren en L E
Heemskerk; Wilhelmina, d v C Algera en
C van Mourik; Ernesta Joh M. d v H L
H Zwetsloot en C E C Plnxster.
Ondertrouwd: C P van der Eist. Noord-
wükerhout en G C Straathof; D Honders.
Sassenheim en J A van Duijvenvoorde;
J van der Kleij, Wassenaar en J R J Le-
feber; W J de Zwart, De Haag en A G
Dahlkamp.
Getrouwd: J C van der Zwet en A
Steenbakker, Leiden; G H Th van den
Berg. Sassenheim en M J Langeveld.
Een „wit kerstfeest" mag dan romantische geesten tot grote verruk
king brengen, het schaap van de heer I. Dobbe, Zilkerduinweg 2, De
Zilk, gemeente Noordwijkerhout, vond het wel een oplossing, dat de
kerstdagen meer op vroege lentedagen leken, want daardoor viel zij
minder uit de toon, toen zij van dinsdag op woensdag twee lammetjes
ter wereld bracht. Moeder en tweeling maken het uitstekend.
AIS IK ZIJN WEZEN in een enkel woord zou moeten samenvatten, zou
ik eigenlijk alleen maar kunnen zeggen: musicus. In dit woord name
lijk liggen alle elementen, die gezamenlijk de mens, de dirigent en de com
ponist Van Otterloo samenstellen. Volledig musicus zijn betekent mee
dan ,,aan-muziek-doen" of „van-muziek-leven"Volledig musicus zijn eist
niet alleen technische, maar ook geestelijke eigenschappen. En telkens
weer als ik Willem vari Otterloo ontmoet ontdek ik de volledige musicus.
Ook als mens, als man zonder dirigeerstok en zonder Residentie-Orkest.
ge in zijn giezelsehaip even venpoaimg
zocht in verlicht Parijs. Het zijn alle ver
schillende omstandigheden, maar het w
9teeds dnezelfde Willem van Otterioo.
Er juist drie scherpe, vastberaden en
onveranderbare signatuur in zijn karak
ter is me liever dan alle jovialiteit va®
vele musici, drie soms een haast onver
draagzame uitgelatenheid demonstreren
en een dag later weer ongenaakbaar zijn:
drie vaak in hun mens-zijn de onbeheerst
heid van hun musiceren verklaren. De
kamaktersignatuur van Willem van Otter
loo is rechtlijnig, nriet altijd soepel, som*
wat geremd, maar altijd herkenbaar
Zulke mensen hebben het nriet altijd ge
makkelijk, maken zich ook nriet zo gauw
wat men noemt populair. De wissel
valligheid van een onbestemde signatuur
is immers veel verrassender, biedt
veel meer mogelijkheden.
De fysionomie van Willem van Otleiloo
tekent hem al, geeft aan met een sterke
persoonlijkheid te doen te hebben drie
tegelijk streng en mild is, die tegelijk
cbiruTg en heelmeester is, die tegelijk
analytisch en synthetisch is, die tegelijk
romaitisch en a-romantisch is. Hij kan
dat allemaal tegelijk zijn. omdat hij zich
nergens onbeheerst in verliest, hoogstens
eens bij een erg zwak moment. Maar dri<
momenten blijven altijd beperkt tot di
beslotenheid van zijn strikt indrivridueh
leven. Het gelaat van Willem van Otter
loo is voor mij altijd de meest zui
weerspiegeling van zijn innerlijk.
Gelaatsexpressie
JN DAT GELAAT hervindt men ook de
musicus, die vele eigenschappen
gelijk moet bezitten. De orkestleider
wiens fysionomische expressie welspre
kend moet zijn: strengheid en overgave,
objectiviteit en verrukking, beschuldi
ging en stimulans, ondankbaarheid en te
vredenheid en nog veel meer kan men
van het gelaat aflezen. Dat moet ook
kunnen bij een orkestleider, drie zelf do
scherpste criticus is voor zijn orkestleden
De speeltechnische en muzikale con
trole op het spel der orkestmusici is bij
Van Otterioo onfeilbaar. De leden van
het Residentie-Orkest kunnen het U be
vestigen Zij zijn er overigens graag de
slachtoffers van, want ze leren er dage
lijks weer door.
Slachtoffer zijn van Willem van Otter
loo, dat is elke musicus die zrich tegen de
muziek verzet. Niet één musicus zal dit
doen. zult ge zeggen. Maar dan hebt ge
het mis, v-amit er zijn heel wat instrumen
talisten drie zichzelf belangrijker vinden
muziek en drie zich dus tegen de
m de geschreven muziek moeten
Udt zelfoverschatting, uit zelf
handhaving, of uit onwetendheid. En dan
Willem van Otterloo scherp en hard.
ctewi is hij diep verontwaardigd, dan is hij
ongenaakbaar. Zelf volledig musicus zijn
de eist hij dat ook van anderen, van zij®
orkestleden, van zijn solisten.
Het verzet tegen zijn eigen wil zou
Willem van Otterloo nog wel kunnen ac
cepteren, als dat verzet dan ook maar
gefundeerd is. Maar meestal heeft hij zich
zo'n klaar beeld van de utlt te voeren
muziek gevormd, dat zijn argumentatie
het moet winnen. Dart klare beeld kan
Willem van Otterloo alleen maar berei
ken door zijn analytische geest, door zij®
verstandelijke vermogens. Die analytische
i instelling overheerst nriet, doch is de
noodzakelijke controle op de gevoelsex
pressies. Zo weet Willem van Otterloo
I alrtijd een synthese tot stand te brengen:
zijn analyse verbrokkelt een werk nriet
maar geeft het waarom van een bepaal
de gevoelsexpress.e aan. Zouden er veel
dirigenten zijn dlie het „waarom" ook zo
beseffen?
Geen dictatuur
TN 1949 KWAM Willem van Otterloo
voor het Residentie-Orkest. Dart ba-
tekende iets voor dit ensemble, toen nog
met een lokale betekenis, nu met een
imternationale. Zijn allesomvattende vi
sie en zijn allesomvattende kennis hebben
Willem van Otterloo geholpen het orkest
op dlit internationale peil te krijgen. On
wrikbaar, geheel volgens zijn signatuur,
heeft hij de training ter hand genomen
en heeft hij overwonnen. Zijn macht op
dlit orkest is groot Die macht heeft niet
de vorm van een dictatuur, maar van een
overwinning op alle fronten. Daarvoor
buigen de orkestleden zich graag.
En daarvoor buigt ook het publiek zich
graag. Willem van Otterloo heeft een
eigen en een groot publiek gevormd. En
werkelijk zonder effecten, zonder char
merende gebaren of vriendelijke glim
lachjes Integendeel, zoals hij bij bezoe
kers altijd afstand bewaart, zo doet hU
dart ook bij het publiek. Nooit opdringe
rig in zijn binnenkomen, nooit uitbundig
in zijn bedanken is Willem van Otteruoo
op het podium. Ook hierin toont hij de
rechtlijnigheid van zijn karaiktorsignatuur.
Vandaag viert Willem van Otterloo zijn
vijftigste verjaardag. En ik weet niet of
er velen van dc trouwe concertbezoeken
hem een gelukwens zonden. Misschien
durfden ze niet, misschien voelden ze
intuïtief te veel afstand tussen zich rn
dc dirigent. Maar wel weet Ik, dal het
juist Willem van Otterloo is voor wie^
die telkens volle zalen de grootste stl-'
mulans In zijn werk zjjn, voor wie do
dankbaarheid van de luisteraar veel be
tekent. hem zelfs kan ontroeren. Dan
weet hU. dat hjj met zjjn orkestleden
een taak vervult, die uiterst belangrijk
genoemd kan worden.
Als crrirtricus wil ik hem hier openlijk
drie dank overbrengen. Wam! bij alle ver
schil van menomg dat per slort van re
kening is terug te brengen tot een ver
schil van instelling blijft er de grote
waardering voor de mens en die musicus
Willem van Otterloo. Blijft er ook de
■overtuiging dart Willem van Otterloo
mze grootste orkestleider i6. En een on
zer beste componisten.
Moet ik nu nog al zijn goede daden
gaan vermelden? Of de gewoon mense-
'ijke feiten urit zijn leveneloop gaan over
schrijven? Neen immers, drie vindt ge
■n elke muzieklexicon. En drie behoren
ook nriet in het kader van drit geschreven
portret, dart iik Willem van Otterloo uit
vriendschap en dankbaarheid wil aan
bieden. Dankbaarheid voor dc door hem
bewerkte kennismaking met onbekende
wenken, dankbaarheid voor dc vele
schone ogenblikkendankbaarheid voor
zijn leerzame en muzikale analyses,
dBoikbaarheid voor zijn correctie op mijn
■mconreote kennis, denkbaarheid ten
«lotte voor het leren kennen var
te vj
2er ViZoals wij al meldden, worden de
slangrbs^omen van dit jaar in
'eel kin groots vuurspel op twee plaatsen
irbrand, namelijk op donderdag-
'ond 2 januari tussen kwart voor 8
i I 8 uur op het Schuttersveld en het
mJStrrejn in de bocht van de Kanaal-
eg bij de Voorschoterweg.
Van hert KooipaTk en de Hoge Morsweg
linge het botenhuis van Njord gaan twee
van pochten naar het Schuttersveld. VaD
de Del Kamerlingh Onneslaan bij de Petrus-
rk en de Willem Klooslaan in het
itste Ifagwegkwartier gaan er twee naar d*
I Drinaalweg.
•erug [n het Kooipark is het vertrek bepaald
ar in l ^wart over 7. De band van de A.J.C
Zij l®1 daar voorop. Twintig medewerker*
schapm de r.k. verkenners en Wen van het
uitnoeref. jeugdverband tireden op als orde-
hap tmmdssaris. De rourte is: Herensingel.
Bresingel, Rijneburgersinge 1Schutter*-
O A. ZWART O
HOOIGRACHT II
TEL. 239S1 - LEIDEN
