ïlicume $eihscij* (Courant
Nederland doet beroep op de N.A.Y.O.
Permanente raad vandaag in spoedzitting bijeen
Maatregelen en solidariteit
bondgenoten gevraagd
van
Gratis Koopuur
Ontroerende tonelen op
vliegveld Djakarta
Vanguard-raket ontploft
boven startplaats, maar
kunstmaan bleef intact
Roof Nederlands bezit
gaat nog steeds voort
Veiligheid
gaat voor
Burgeroorlog gevreesd
ATERDAG 7 DECEMBER 1957
afdeling Tel 31441
ADVERTENTIES: 0,20 per millimeter
Familieberichten ƒ0.18 per millimeter
(BIJ contract belangrijke korting.)
Postrekening 5893A
Achtendertigste jaargang no. 11130
Directie: F. DIE MER
Hoofdredacteur: Dr. E. DIEMEB
Chef-red.: H. W. 4. ENSERINK
CHRISTELIJKEATIONAAL DAGBLAD
Voor Leiden en Omstreken
„Stonhwstirb is gheblcuett
myo bat* in tegfjenspoU*
DAG DER
SCHANDE
ZIE PAGINA 7
MORGEN is het zondaa:
rustpunt in deze woelige
dagen. De plaat die onze foto
graaf vandaag op ons bureau
neerlegde, treft vanwege de
symboliek. Er is een sfeer van
verwachten, maar nog niét he
lemaal van rust. Licht probeert
door do nevel heen te dringen,
het water is donker en stil
maar links staan de muren van
een der regeringsgebouwen op
het Haagse Binnenhof. En ach
ter die muren wordt gewerkt,
ook op deze late avond: daar
heerst spanning, daar is over
leg en daar worden besluiten
genomen het lot van duizen
den landgenoten overzee staat
op het spel.
MORGEN ZONDAG, advents
zondag. De Kerk zingt van de
grote verwachting in een nog
chaotische wereld. En de Kerk
bidt voor die wereld, lijdt met
de lijdenden, treurt met de
treurenden. O Licht der lich
ten, ga op in onze harten
Spoedig verbreking
der betrekkingen
de-i Ruslan Abdulgani, de
gefan de Indonesische nationale raad zou
iolgens A.N.P. vandaag een onderhoud
ebben gehad met premier Djuanda in
lierband met voorstellen van de raad om
voorbereidingen te treffen tot verbre-
van de diplomatieke betrekkingen
Nederland. De raad zou reeds twee
^eken geleden hebben besloten een voor
del daartoe aan de regering te doen.
Antara meldde heden, dat Abdulgani
flaarover een onderhoud met Sukarno
peeft gehad. Politieke waarnemers twij-
èlen nauwelijks, dat de betrekkingen in
onmiddellijke toekomst zullen worden
•feebroken.
De vroegere Nederlander, destyds ge
deserteerd uit de Koninklijke landmacht,
Hhans parlementslid in Indonesië, G. C.
Princen, is gearresteerd. Hij heeft vorige
week kritiek geleverd op de veiligheids
organen en inlichtingendiensten, zulks
jnaar aanleiding van de aanslag op presi
dent Sukarno, aldus deelt Ass. Press
mede.
ELKE DAG 1 UUR GRATIS
KOPEN
KOOP U RIJK
Ujej
Leiden Noordwijk
GOEMAAT
Katwijk Rijnsburg
VTANMORGEN ELF UUR is in Parijs de permanente
raad van de Noordatlantische Verdragsorganisatie
op verzoek van de Nederlandse regering in een spoedzit
ting bijeengekomen 0111 de toestand in Indonesië te be
spreken. Van Nederlandse zijde is in deze speciale zitting
een uiteenzetting gegeven van de situatie in Indonesië en
is bij de N.A.V.O.-bondgenoten aangedrongen op maat
regelen van solidariteit, die in overeenstemming zijn met
de toestand in Indonesië.
Het verzoek van onze regering de
N.A.V.O.-raad bijeen te roepen, is in
landen als de Verenigde Staten. En
geland en West-Duitsland met weinig
enthousiasme ontvangen. Dit blijkt
uit berichten van buitenlandse pers
bureaus. In Washington weigerde
men weer elk commentaar en werd
gezegd dat de Verenigde Staten
„vrienden" zijn van Nederland en In
donesië. Daarom is Amerika neutraal.
In diplomatieke kringen in Londen
vraagt men zich af of de toevlucht
tot de N.A.V.O. wel het beste middel
is om een oplossing te vinden, en het
Westduitse ministerie liet verklaren,
dat men een politiek van niet-inmen-
ging zal volgen ten aanzien van de
crisis tussen Nederland en Indonesië.
Mogen de Verenigde Staten en Enge
land geen party kiezen in het conflict,
toch wordt de gang van zaken in Wash
ington en Londen met zorg gevolgd en
heeft men in Djakarta op matiging van
ictie tegen de Nederlanders aance-
igen.
1 is de Amerikaanse ambassadeur in
Djakarta, John M. Allison, gemachtigd,
stappen te doen en bij de Indonesische
regering aan te dringen op grotere vei
ligheid voor ieder. Verder 6taat het Ame
rikaanse ministerie van buitenlandse za
ken in voortdurend contact met de Indo
nesische ambassade in Washington. Ook
met de Nederlandse ambassade wordi
voortdurend voeling gehouden.
Engeland heeft op zijn beurt Indonesië
officieel doen weten, zo meldt Reuter
dat het de maatregelen tegen de Neder
landse onderdanen betreurt. Zoals in eeD
deel onzer edities gisteren nog werd ge
meld, i6 Engeland ook bereid bij een
evacuatie uit Indonesië „de Nederlandse
onderdanen alle hulp te geven, als zij
worden uitgewezen." Engeland wil ook
wel de Nederlandse belangen in Indone
sië behartigen in geval van een breuk
en zou plaatselijk de bescherming van d«
Nederlandse belangen verzekeren door d«
zorg van de gesloten consulaten over to
De Franse regering, zo verneemt A.F.P
leeft met de moeiliji beden mee en vooral
met die Nederlanders, die in Indonesië
bleven en „die aan -de ontwikkeling van
het land bijdroegen met een deskundig
heid, die moeilijk te vervangen is."
In verband met djfcbesprekingen betref
fende de tamerd'fifijj^onferentie va
N.A.V.O. was secretaris-generaal Spaak
niet aanwezig op de spoedconferentie.
Ontroerende tonelen heb
ben zich gisteren afgespeeld óp
het vliegveld Kemajoran te Dja
karta. Mannen en vrouwen, onder
wie vele Nederlanders, vormden
rijen om een plaats te vinden in de
volgeboekte internationale vlieg
tuigen. Op de kantoren van
luchtvaartmaatschappijen verzoch
ten tallozen dringend om over
tocht. Sommigen verlieten het vlieg
veld, kwaad, teleurgesteld en bijna
huilend. De Quantas en de Boac
trachten toestemming te krijgen om
extra-vliegtuigen naar Djakarta te
zenden. Duizenden Nederlanders
bereidden zich gisteren voor om he'
land te verlaten.
De Indonesische minister van jus
titie Maengkom verklaarde: dat als
het aan hem.lag, de Nederlandse re
gering over drie dagen zou kunnen
beginnen met de weghaling van di
Nederlanders.
In gezaghebbende kringen te Djakart
wordt volgens A.N.P. medegedeeld, dat d
datum voor het begin dar massa-vlucht
van 50.000 Nederlanders nog niet is vast
gesteld. Ook de duur is nog niet bekend
De Nederlandse advocaten bij het land-
gerecht te Djakarta zijn gisteren van hui
functie ontheven en kregen bevel zo spoe
d'iig mogelijk het land te verlaten. De 9000
werkloze Nederlanders, die het eerst aan
de beurt komen zijn merendeels Indiische
Nederlanders, die steun van de Neder
landse regering ontvangen.
De in t er-gou vera eme'nte le commissie
voor Europese migratie I.C.E.M. te Genè-
ve heeft verklaard, dat Nederland haar
ruiet gevraagd heeft om deel te nemen
aan de weghadung van Nederlanders maar
slechts inldohtingen heeft verzocht betref
fende de beschikbare scheeps ruimte bü
ndonesië.
Drie Nederlandse hoogleraren te Ban
doeng konden geen college geven omdat
ivensmdddelen moesten inslaan
Balikpapan zijn 35 B.M.E.-crs door
de plaatseiykc commandant ondervraagd
omdat zij een byeenkomst hadden gehou
den De algemeen vertegenwoordiger, de
heer B. Scheffer, verklaarde, dat slecht*
was gesproken over de voorziening van
water en elektriciteit gedurende de sta
king op maandag en de sluiting der In
stallaties gedurende die tyd. Berichten dat
zy zouden zyn gearresteerd, berusten op
De Nederlanders in Bandoeng en an
dere steden van Java kunnen geen voed
sel bestellen in restaurants, mogen
m vermaakgelegenheden komen en
uitgesloten van de diensten van open
nutsbedrijven. Men verwacht, dat het
K.L.M.-personeel volgende week uit In
donesië zal vertrekken. Een personeels
lid vertol aarde niet te weten hoe hij zijn
bezittingen van de hand zou kunnen doen.
Hij zou ze even goed aan zijn trouwe
diende kunnen geven
Het parket te Djakarta heeft gew;
schuwd, dat men bij de aankoop van
derlandse bezittingen de deviezenbepa-
lingen niet mag overtreden. Het wat
melijk voorgekomen, dat deze in buiten
lands geld waren betaald.
DE NEDERLANDERS IN INDONESIË
IT'EN GOLF van diepe teleurstelling ging gisteravond door de Verenigde
s-J Staten toen bekend werd, dat de raket van de eerste Amerikaanse
kunstmaan op haar voetstuk was ontploft. In de meest letterlijke zin van
het woord was de hoop op een voorspoedige start in rook opgegaan: twee
seconden na de lang-verbeide druk-op-de-knop weigerde de voortstu
wingsinrichting, viel de raket terug op de lanceerplaats, kantelde en ex
plodeerde, wat met een steekvlam en geweldige rookontwikkeling gepaard
ging. Persoonlijke ongelukken deden zich niet voor.
De kunstmaan zelf ls volgens een des
kundige van het Vanguard-project be
houden gebleven. Men vond 't satellietje
honderd meter van de lanceerplaats on
beschadigd terug.
De lanceerinrichting van de raket is
vaar beschadigd. Men heeft wel nieuwe
Vanguard-raketten gereed, doch zonder
lanceerinrichtimg. Het kan weken, zo niet
maanden duren voor de lanceerinrich
ting is hersteld, de kunstmaan in een
nieuwe raket is aangebracht en die raket
op stapel staat.
Omtrent de oorzaak van dc explosie
tast men in het duister. Dr. Hagen, de
directeur van het Vanguard-project, zei
gisteravond, te vermoeden, dat de raket
twee en een halve meter was gestegen
en toen door een storing terugviel, waar
na zich in de verbrandingskamer een ex
plosie voordeed. Dc raket ontplofte oro
kwart voor zes Nederlandse tüd.
Dicht bij de startplaats waren 42 ge
leerden achter zwaar gepantserde muren
getuige van de mislukking. Zij verklaar
den later, dat dit een mechanische
ring is geweest en niet wijst op een fout
Ln het project Het Amerikaanse satel
lietprogramma wordt er niet door ver
traagd.
Dr. Hagen kon niet zeggen, wanneer
een nieuwe poging zal worden gedaan om
een kunstmaan te lanceren. Hiervan zal
volgens het ministerie van defensie ech
ter deze maand geen sprake kunnen zijn.
nog steeds voo
kunstmaan
n halve meter -
de „offi-
diameter
art 1958 te
Er is evenweJ nog een Amerikaanse
raket die in aanmerking komt om een
kunstmaan in haar baan te brengen. Dat
is de Jupiter-C van het Amerikaanse
leger. President Eisenhower heeft on
langs opdracht gegeven, deze raket ge
schikt te maken voor een los van het
Vanguard-programma staand kunstmaan-
project. De minister van defensie Mcel
roy zei gisteravond voor zyn vertrek
naar Europa, dat het leger vrij is tot het
Onderzeeboot j ager
naar Nieuw-Guinea
Hr. Ms. onderzeebootjager Dren
the wordt op het ogenblik gereed
gemaakt voor een reis naar Neder
lands Nieuw-Guinea. Het desbetref
fende bericht van de Marinevoor
lichtingsdienst spreekt van „een
tijdelijk verblijf aldaar". Binnen
kort zal het schip uit Den Helder
vertrekken.
Portret van Koningin
Uit Semarang wordt aan Ass. Press be-
voor de „bevryding" van Nieuw-Guinea
heeft onmiddeliyk alle platen, schJlderyen
richt, dat het plaatseiyke actie-comité
alle daar wonende Nederlanders bevolen
of foto's van koningin Juliana uit kanto-
-en en huizen te verwyderen.
iter-president, dr. W. Drees
naar de vergadering van de
ministerraad
Meeste K.P.M.-schepen kunnen
daaraan echter ontkomen
DE
e ROOF van Nederlandse eigen
dommen in Indonesië gaat voort
blijkens de verwarde berichten, die
binnenstromen. Gemeld wordt, dat
behalve de K.P.M.-vloot ook de Ne
derlandse schepen van de Stoom
vaartmij. Nederland, de Koninklijke
Rotterdamsche Lloyd en de Royal
Interocean Line worden getroffen,
doch het is mogelijk dat de berichten
slechts betrekking hebben op de ha
venfaciliteiten dier maatschappijen.
Volgens door A.P. te Djakarta ontvan
gen betrouwbare berichten zou de mili
taire bevelhebber van Socrabaja negen
schepen hebben aangehouden, nameiyk
de K.P.M.-ers Camphuys (4975 ton), de
Barentz (4646), Van der Lyn (2464), Van
Riemsdyck (4489), Sambas (1874) en Batur-
bara, de Tjipondok van de Royal Inter
ocean Line, de Merwclloyd van dc Kon.
Rotterdamsche Lloyd en een tanker van
de Koninklijke/Shell.
Van dc 90 K.P.M.-schepen ïh Indone
sische wateren zouden 25 in beslag geno
men zyn, 19 in Singapore liggen en de
plaats van de rest is onbekend, doch men
neemt aan, dat deze zich aan de greep
der Indonesiërs zullen onttrekken. De
directie te Djakarta heeft er in toegestemd
de bevelen van de Indonesiërs te gehoor-
Te Bandoeng zijn Nederlandse onder
nemingen, waaronder drukkerijen, door
arbeiders „overgenomen". Ditzelfde
het geval zijn met twee rubberfabrieken.
Ook in Semarang en Oost-Java komen
„overnemingen" voor. Te Semarang zijn
twee banken getroffen.
De drukkerij van het Wormser-concern
lanceren van een kunstmaan ove
gaan. Volgens de bestaande plannen
de Jupiter-C echter op zijn vroegst ln
januari voor deze taak gereed zijn.
Radio Moskou heeft gisteravond een
kort bericht uitgezonden over het mis
lukken van de Amerikaanse proefneming-
Daarin werd slechts aan het feit van de
ontploffing toegevoegd, dat het lanceren
„met veel publiciteit" was aangekondigd.
Radio-Moskou blijkbaar niet op ds
hoogte van Kroesjtsjefs verklaring
zond gisteren een bericht uit, waarin werd
gezegd dat de raket van Spoetnik-I bin
nenkort ln de lucht zal verbranden
Nauwelijks had men
proefterrein van Cape Ca
het startsein gegeven, of eriorme
steekvlammen schoten uit de
raket. Grote rookwolken stegen
daarna op uit de onderste twee
delen, die bijna geheel werden
verwoest
te Bandoeng werd gisteren door het per
soneel bezet. Men berustte hierin niet en
wendde zich tot de gouverneur, die giste
ren de overneming ongedaan heeft ge-
Te Djakarta zijn de Nederlandse open
bare bibliotheek en de bibliotheken van
de Nederlandse diplomatieke vertegen
woordiging door arbeiders „overgeno-
De berichten over Sumatra zijn tegen
strijdig. Gemeld wordt dat de Nederlandse
club te Palembang en ondernemingen ter
oostkust zijn „overgenomen" Volgens
A.N.P. echter is de toestand op Sumatra
„rustig". Op de Nederlandse ondernemin
gen wordt gewoon gewerkt, „overnemin
gen" komen niet voor, evenmin als boy-
Overste Barlian heeft in Zuid-Sumatra
eigenmachtig optreden van de vakbonden
verboden.
De gemelde „overnemingen" op Java
worden niet gestuit door officiële ver-
ooden. Deze houden echter niets anders in
dan dat de vakbonden niets mogen doen
an na machtiging van of kennisgeving
an de militaire commandant.
De K.L.M.-vertegenwoordiging heeft een
akte van overdracht van het K.L.M.-hotel
aan de Garuda getekend.
De Indonesische eerste officier van
justitie Jusuf Suwondho heeft de Neder
landers, die Indonesië willen verlaten
gewaarschuwd, dat zy hun bezittingen
niet mogen verkopen of op andere wüze
overdoen. Krachtige maatregelen zuilen
worden genomen tegen deviezenovertre-
dingen.
De militaire commandant van Djakarta
heëft gelast, dat de door de Nederlanders
verlaten huizen onder militair beheer
worden geplaatst en dat niemand deze
woningen mag betreden.
Het K.L.M.-personeel krijgt geen ge
legenheid om de bezittingen der maat
schappij te naderen.
Het Indonesisch personeel van de Na
tionale Handelsbank, de Escompto en de
Nederlandse Handclmy te Djakarta heeft
volgens A.N.P. op de kantoren een pro
clamatie voorgelezen, waarin het ver
klaarde de banken te hebben overgeno
men. De directeur van de Nationale Han-
r~
Regering verklaart:
DE regering heeft na de ver
gadering van de minis
terraad gisteravond de volgen
de officiële mededeling gedaan:
„Dc berichten, welke de Neder
landse regering uit Indonesië be
reiken. wyzen ln toenemende male
op acties door de Indonesische re
publiek geleld, bevorderd of toege
laten tegen de Nederlanders en de
Nederlandse economische activitei
ten ln Indonesië, maatregelen wel
ke in stryd zyn met dc eerste be
ginselen van het volkenrecht en de
menseiyke waardigheid. Daarby
wordt op volstrekt onrechtmatige
wyze beslag gelegd op Nederland*
eigendom.
Bij haar beleid ben aanzien van
deze aobie6 baseert de Nederlandse
regering zich in de eerste plaats
op het welzijn en de veiligheid van
onze landgenoten in Indonesië.
Openbare uitlatingen van Indone
sische regeringspersonen geven de
indruk, als zau de Indonesische re
gering er naar streven de Neder
landers op zo kort mogelijke ter
mijn uit Indonesië uit te wijzen, te
doen vertrekken of het leven en
werken praktisch onmogelijk u
Hoewel nog niet met zeker
heid kon worden vastgesteld,
hoever de Indonesische regering
bedoelt te gaan met maatrege
len, welke zo diep zullen in
grijpen in het Indonesisch*
economische bestel, stelt de
Nederlandse regering alles in
het werk om hen, die Indone
sië zullen moeten of willen ver
laten. daartoe op korte termijn
in staat te stellen. Reeds nu
wordt scheep6ruimte hiervoor
gereed gehouden en de nodige
andere materiële voorzieningen
worden getroffen.
Ondanks het feit dat de Indone
sische regering sinds geruime tijd
normaal diplomatiek verkeer uiter
mate bemoeilijkt, zal de Neder
landse regering zich tot de Indo
nesische regering richten teneinde
regelingen mogelijk te maken die
voor een ordelijk vertrek noodza
kelijk zijn. Zo nodig zal de Neder
landse regering een beroep doen
op internationale organisaties, met
name 't internationale Rode Khiis,
teneinde de nodige medewerking
te verkrygen.
De Nederlandse regering heeft
uiteraard tegen bovenbedoelde
maatregelen van de zyde van In
donesië op scherpe wyze gepro
testeerd. Daarenboven heeft zy
haar permanente vertegenwoordi
ger by de N.A.V.O. instructies ge
geven de N.A.V.O.-raad in spoed
zitting byeen te roepen teneinde
de partners van Nederland in de
N.A.V.O. een uiteenzetting te geven
over' de situatie en alle maatrege
len van solidariteit te vragen, wel
ke de huidige situatie vereisen.
Ook buiten het kader van de
N.A.V.O. is een beroep gedaan op
verscheidene buitenlandse rege-
delsbank, de heer G. P. Schütte, zeide dat
de bank na ontvangst van de proclamatis
ls normaal tot twaalf uur hedenmiddag
plaatseiyke tyd ls opengebleven.
Na de „overneming" werden de naam
borden beplakt met papieren, waarop te
lezen stond: „Eigendom van de republiek
Indonesia". Ook de auto's van de banken
werden met deze papieren beplakt. Het
personeel nam de sleutels van de maga
zijnen in beslag en hees op de gebouwen
dc rood-wltte vlag.
Er was vanmorgen een stormloop op
de banken.
Gisteren heeft de minister van voor
lichting Sudibjo nog tegen dergelijk eigen
machtig optreden gewaarschuwd en van
daag vaardigde de militaire commandant
van Makesar een verbod uit. De mdilitaii-
ren „namen" de Nederlandse club ..over".
TN SINGAPORE wekt de crisis in Indo
nesië grote spanning. Men vreest
gens de A.P.-correspondent Olen Clements
een wraakoefening van Sukarno tegen de
jeugd van de Islamitische Masjoemi en
de Soendanese jeugd, die tezamen met d*
opstandige hoge officieren worden ver
dacht van de aanslag od Sukarno.
De communisten geven de Masjoemi de
schuld van alle moeilijkheden en de Mas
joemi wijt alles aan dc communisten.
Intussen maakt de bevolking zich zor-
m over de stijgende rijstprijs, deze ls ln
één week van 7 tot 12 roepiah per kg op
gelopen. Ook andere levensmiddelen zijn
scherp gestegen. De A. P.-correspondent
te Djakarta, James Wilde, schrijft, dat d«
door de verdrijving der Nederlanders ver
oorzaakte onvermijdelijke economische af
braak d« communisten waarschijnlijk niet
Langer meer zal doen aarzelen. Men neemt
dat de economische machine zal vast-
Nederlanders en andere uit Indonesië
in Singapore aangekomen buitenlanders
verklaren volgens Clements 'dat waar
schijnlijk binnen niet te lange tijd zal
geschoten worden. Niemand schijnt te
n, welke groepen aan de striid zullen
deelnemen.
In Makassar werken alle Nederlandse
ondernemingen normaal door. Geen en
kele Nederlander werd lastig gevallen.
WEERBERICHT
ZACHT WEER
De Bilt verwacht tot mor
genavond:
Zwaar bewolkt met regen
of motregen. Krachtige tijde
lijk harde of stormachtige
zuidwestelijke wind. Zacht
weer. (Opgemaakt om 11.15
uur).
ZON EN MAAN
8 december: zon op 8.37, onder 16.31;
laan op 18.08, onder 9.20.
9 december: zon op 8.38, onder 16.31;
naan op 19.16, onder 10.06.
14 december L.K.
