1
Waar spreekt men het
beste Nederlands?
WEIHNACHTS-
ORATORIUM
21.75
MiHEUVE leidsche courant
WOENSDAG 4 DECEMBER 1957
0
FR zijn mij zelden vragen gedaan
die zo moeilijk kunnen beant
woord worden als de bovenstaande.
Ik mag wel beginnen met te zeggen
dat ik het niet weet, ja sterker n">g
dat niemand het weet. Waar
door komt dit? Eenvoudig door het
feit dat voor de beantwoording van
deze vraag geen basis bestaat. Want
om uit te maken of iets het beste
in zijn soort is, moet men weten,
waarop men moet letten. Laat mij
een eenvoudig voorbeeld nemen.
Hoe maakt men uit, welke bakker
het beste brood bakt? Om dit te
doen, gaat men na welke eigen
schappen goed brood moet hebben,
b.v. het moet lang vers blijven, het
mag niet klef zijn, het moet een
aangename smaak hebben, het moet
gemakkelijk te snijden zijn en b.v.
geen sporen op het mes achterlaten
en wellicht een aantal andere
eigenschappen meer, die een vak
man natuurlijk beter kent dan ik.
Het brood nu dat aan de meeste
(wellicht al deze) eisen voldoet,
mag men het beste brood
Maar hoe zal men deze eisen aan de uit
spraak van de moedertaal stellen? De
eigenaardigheden van 'd bepaalde streek
zulten zo goed als altijd min of meer
te merken zijn, in de uitspraak van de
klinkers, in de woordkeuze en derge
lijke. Als een Groninger of een Zeeuw
de slot-n van een woord duidelijker
uitspreekt dan een Hollander, dan Is
dit volstrekt geen bewijs dat de laat
ste beter Nederlands spreekt.
Omdat Holland in de loop der eeuwer
steeds de boventoon heeft gevoerd, op
financieel en op politiek gebied, heeft
het zich altijd wat verheven gevoeld
boven de andere provincies, inzonder
heid boven de Generaliteitslanden (in
hoofdzaak Brabant en Limburg). Ik
meen dat daaruit de gedachte is ont
staan dat de Hollandse uitspraak ook
noodzakelijk de beste moest zijn. Maar
een mening blijft een mening en wordt
niet tot een feit, evenvoudigweg door
dat velen die mening koesteren.
W/TE de dialectische uitspraak van Am
sterdam en Den Haag of Rotterdam
aanhoort, moet wel tot de gevolgtrek
king komen, dat het Hollands zeker
niet uitmunt door schoonheid. Er zijn
verschillende zuidelijke wijzen van uit
spraak, die beslist mooier en muzika
ler klinken. Men zal mij tegenwer
pen, dat de uitspraak, die in deze ste
den in zwang is, niet als maatstaf
mag aangenomen worden voor het
Hollands.
Daarover zijn we het eens, maar aan de
andere kant mag men nooit vergeten,
dat een mens een sterke invloed van
zijn omgeving ondervindt en dat het
dus geen wonder kan heten, wanneer
iets van die uitspraak te horen is
in het spreken van velen, die menen
dat ze een volkomen zuivere uitspraak
hebben.
Indien we naar de redevoeringen der
Kamerleden luisteren, onder wie toch
een aantal zeer beschaafde mensen
zijn, kunnen we bij zeer velen horen
uit welke streek ze afkomstig zijn. Is
hun uitspraak hierom onbeschaafd
noemen? Ik geloof het niet, enkele
uitzonderingen daargelaten. Dit geldt
eveneens voor de hoogsten uit den
lande. Want ook het verblijf in he
buitenland, het hebben van bloedver
wanten of familieleden uit een ander
land, kan zijn invloed uitoefenen.
T)R P. H. RITTER JR. heeft in zijn
afscheidsrede voor de microfoon eni
ge behartigenswaardige woorden ge
sproken. o.a. deze: men moet nooit
trachten zich anders voor te doen dan
men is. Men geve zich dus precies
zoals men is met al zijn eigenaardig
heden, ook wat de uitspraak betreft
Hij vertelde dat men hem in het begin
van zijn radio-loopbaan er op had
gewezen, dat hij enigszins gemaakt
sprak. Hij nam deze wenk ter harte
en ging naar een spraaklerares, die
hem mededeelde dat zijn uitspraak
niet gemaakt-deftig was, maar
voudig het gevolg van een spraakge
brek. Deze mogelijkheid had hij, noch
iemand anders blijkbaar, ooit -vermoed.
De è-achtige uitspraak van de a in
woorden als ervaring, luisteraars,
maar, merkwaardig, taak, smaak e.d.
zijn dus aan dit gebrek te wijten.
Wellicht kende de spraaklerares geen
Zeeuws, anders zou ze op de gedachte
hebben kunnen komen dat dit ook in
vloed had gehad, daar deze è-uitspraak
aldaar eveneens voorkomt, zij het dan
iets scherper. Op een latere bijeenkomst
heeft dr. Ritter echter zijn uitspraak
toegescheven aan zijn Haagse afkomst
en lang verblijf aldaar.
De typisch-deftige Haagse (Hègse) uit
spraak die in plaats van een heldere
o een eu laat horendeur voor door,
voor als veur) is misschien toch wel
een tikje gemaakt. Maar degenen die
zo spreken, zouden hoogst v<
digd zijn. indien men ze ve
onbeschaafde uitspraak te hebben. Toch
is er feitelijk maar een graadverschil
tussen deze en de uitspraak vi
platteland in Noord- en Zuid-Holland
(ai voor ei. kraigen voor krijgen e.d.).
TK kom nu weer tot de hoofdzaak te
rug. Welke is de beste uitspraak? Die
waarin de minste plaatselijke eigenaar
digheden voorkomen. Maar kan mer
die ergens vinden? I ken iemand ui
een onzer oostelijke provincies. Blijk
baar had hij heel waf eigenaardighe
den uit die streek in zijn uitspraak be
houden. Om deze te vermijden is hij
toen begonnen zich een hyper-correcte
(een overdreven juiste uitspraak) aan
te wennen, met het gevolg dat ieder
dit overdrevene dadelijk opmerkt.
De raad van dr. Ritter is'voor hem niet
van dienst geweest: hij heeft in de
huid van een ander willen kruipen,
maar natuurlijk is dit niet gelukt.
Ik verwacht stellig tegenspraak, want
ook hier meent bijna elk ontwikkeld
mens zijn uitspraak-uil een valk ti
zijn. Enige jaren geleden deed ik eer
reis met een Frans schip naar Spits
bergen. Ik was de enige Nederlandei
onder vierhonderd Fransen. Op deze
reis ben ik tot deze merkwaardigi
gevolgtrekking gekomen: In elk deel
van Frankrijk spreekt men het besti
Frans; want iemand uit Marseille, ver
zekerde me, dat in zijn stad de beste
uitspraak van het Frans bestond,
alle anderen uit Champagne, ui
cardic, uit Normandië, uit Parijs,
zekerden me hetzelfde.
Als nu iemand uit Haarlem, me zegt dat
daar standaard-Nederlands wordt ge
sproken. dan denk ik daarvan het mij
ne. evenals ik dit doe bij verzekerin
gen van dezelfde aard door bewoners
van andere delen van ons land.
"j\/TIJN vaste mening is dat er op uit-
Aspraakgebied geen standaard-Neder
lands bestaat. Wat daarvoor doorgaat, is
een mengseltje van allerlei eigenaardig
heden, di$ zoveel mogelijk verborgen
worden. Als ik dus zelf Nederlands
spreek, vind ik het heus niet erg dat
men aan mij hoort dat ik een Zeeuw
ben, want ik hoor op mijn beurt zo
goed als altijd of iemand een Limbur
ger, een Fries, een Groninger of een
Hollander is. Ik spreek b.v, uit schrij
ven met ch. Dr Ritter zegt altijd srij-
ven zonder ch. Wie zal uitmaken welke
de beste uitspraak is? Blijkbaar hangi
deze van de geboorte- of woonstreek
af. Dit betekent niet dat men een
platte uitspraak van de klinkers moei
goedkeuren. (Het Haagse mauwj voor
mooi b.v.). maar de staf te breken ovei
een uitspraak, die niet overeenkomi
met wat Hollanders als de enig juiste
beschouwen, getuigt slechts van be
krompenheid en misschien zelfs van
een onbewuste verwaandheid.
Jen wijsgeer uit dc oudheid heeft een
maal tot een jonge man, die hem kwam
bezoeken, gezegd: „Spreek, opdat ik
Hie
ligt
wjjsi
ands uitspraak te
luisteren, kan men niet zelden een
denkbeeld krijgen van zijn persoon
lijkheid en z\jn karakter. Dit is een
van de hoofdzaken die men steeds bü
het beoordelen van iemands uitspraak
in het oog moet houden.
(Z.H cur. mi. dr. v. Ginsberscn. Den
A. M. J Schellarl. rijksambtenaar. Wcim
Haae, cur. nu. G. Dekker; H. Kran
mr.BjakH.°LaDLebbed5Daen HaaB!"0°
Willemstraat 3, Alphen a.d. Rijn.
Staking zou 100 milj.
Rupiah hebben gekost
Het nationalistische partij-orgaan Suluh
Indonesia heeft gisteren gemeld, dat de
24-uursstaking bij de Nederlandse bedrij
ven in Indonesië, voor de Nederlanders
een verlies zou hebben opgeleverd van
100 miljoen rupiah.
De Indonesische communistische fede
ratie van vakverenigingen, de Sobsi heeft;
er bij de W.F T.U.. het communistische;
wereldvakverbond, op aangedrongen om
een algemene boycot van de Nederlandse
belangen in de gehele wereld te organi
seren. ter ondersteuning van het Neder
landse koloniale bewind.
Volgens het Indonesische persbureau
Antara is aan de leden van de W.F.T.U.
verzocht om boycot-acties te ondernemen
togen alle Nederlandse verbindingen ter
zee en in de lucht.
VAI.KE\BURG
Burgerlijke stand
Geboren: Eugenie Jeannette, dr v P
Gravekamp en J P Pelupessy.
Ondertrouwd: A J Slootweg en A M P
van Egmond.
Itual 30. Borgharen. W H. Vroomen, verlegt
Vncmoocnsliaal 50. Kerkrade; A. J. Vos. Bri
(raai 26. zaak Lamberlusslraal 112. R'dam
A.O.C., Goudscsinael 256. voorl. bewindv.
NOORDWIJ IC
Cbr. organisatie voor
bejaarden opgericht
Op initiatief van de Hervormde en Gs
reformeerde diaconieën en va'n het C.N.I
is ook tc Noordwijk een christelijke orga
nisatie voor het werk onder beiaarden b j
Deze organisatie stelt zich ten doel d
bejaarden gelegenheid te geven tot onl
spanning en ontplooiing van liefhebbt
rijen, zoals knutselen, tuinieren, hand
werken, enz. Speciale aandacht zal ba i
steed worden aan ziekenbezoek en con
tact met minder valide bejaarden.
Dat de organisatie christelijk is, bete c
kent niet dat men zich uitsluitend zj
wijden aan hen die bij een bepaalde kerj
horen, maar dat men, in gehoorzaamheü I
aan de Bijbel, zal werken ten dienste val n
de bejaarden. I 1;
De commissie van voorbereiding heel C
zich tot doel gesteld, de oprichting val e
een chr. bejaardenvereniging, het vorme!
van een commissie voor ziekenbezoel
commissies instellen voor allerlei liei
hebberijen en een voor medische en ao Vl
ciale adviezen.
Het is de bedoeling dat de bejaardé
in deze vereniging zelf actief zullen zij( h<
een bestuur zullen vormen en een geze| d(
lige sfeer zullen scheppen. De oprichting! a;
bijeenkomst wordt gehouden op dinsd^te
10 december aanstaande, 's avonds te hajbc
acht in het Lido theater. Onder meer z;2a
een film vertoond worden en er zal gtj^
legenheid zijn met vragen en wensen vo^
de dag te komen.
HILLEGOM
Beroepschrift
G.S. van Zuid-Holland behandelen mo:
gen een beroep van de firma's J. G. v?bri
Doo-ren, G. van Heusden en E. A. Kwaa(zjc
gras te Hillegom tegen de beschikkiiva:
van B. en W. dier gemeente, waarbij a$s,
de heer W. Verboom vergunning is vejlin
leend tot het vervoer van personen mbn:
één huurauto I
lijders (sters)
Met de MYOPLASTIC-band
denkt U niet meer aan Uw breuk I
MYOPI
Icht en woibai
lakken bevrijd!. Inderdaad,
Ie» een band me» veer en
oepel anatomlich plastron,
f Hij wordt aangewend In Zweden, Zwitserland,
Italië, Portugal, Noorwegen, Finland, Duitsland,
"Jirland.
che bond geeft zonder enige los»
jrsteuning: Uwbreuk wordtop zijn
plaats gehouden, als steunde Uzemetde honden.
Ook speciale modellen voor grote wondbreuken.
MYOPLASTIC Is een Franse vinding, uitgedacht
deer het bekende Instituut Hernioire de Ivon.
Inlichtingen voor Nederland: postbus 29 Maastricht. Een
deskundige van het Instituut veer gratis inlichtingen
eanwezlg bij onderstaand.
Uw oliekachel of oliehaard
SHELL" brandstof olie waard
,CON AMORE'
CHR. ORAT. VER.
UITVOERING op DINSDAG 17 DECEMBER
8 uur n.m.. in de STADSGEHOORZAAL van
van JOH SEB. BACH
Medewerkenden
DF-D HÜSKEN—Reuderink, sopraan
DIET KLOOS. alt; ARJAN BLANKEN, tenor;
HANS WILBRINK. Bas; HANS PHILIPS cem
balo; BACH ORKEST uit Amsterdam.
Het geheeO onder leiding van Simon C. Jansen.
Kaarten i 2.75 verkrijgbaar bij Servaas' Muziek
handel. Koornbrugsteeg 5, Telef. 22660. alwaar plaats
bespreking vanaf maandag 9 dec., 's morgens 8 30.
GENERALE REPETITIE: maandag 16 december, aan
vang 7.30 nam', uitsluitend voor leerlingen van onder
wijsinstellingen toegangsprijs 75 cent.
BAKFIETSEN
TE KOOP TE HUUR
bloemen
schikken
VOOR IEDEREEN
vokonderwl/zef
bloemsierkunsi
DE
NIEUWE
LEIDSCHE
VOOR HET HELE
GEZIN
N.V. v.h. Eduart 8*uismit, ^roothandAlHiNuv, B'dwu
kle
in onze etalage Botermarkt:
gestikte
deken
2 persoons
HASSELMAN PANDER
Botermarkt 21-22
Breeslraal 116
Ga wel ovei nogen te werk en
bekijk eerst de advertenties
NIEUWE AVONTUREN VAN Spekkie en Blekkie
26. Rudolf Frapski stak zijn hoofd om de
hoek van de eetzaal. „Morgen, jongens", riep
hij vrolijk. „Jullie hebben het zeker ook al
gehoord, hè? Wat verschrikkelijk! En weten
jullie dat de wedstrijd afgelast is? De burge
meester van Flescona vindt dat het op dit
ogenblik niet te pas komt om beeltenissen
van de verschrikkelijke sneeuwman te gaan
maken. De toeristen nemen bij bossen de
benen. Nu." ik voel me ook niks lekker, dat
kan ik jullie wel vertellen. Gelukkig heb ik
mijn boot altijd nog. Als ik daarin zit. wil ik
wel eens zien hoe een verschrikkelijke
sneeuwman mij te pakken krijgt."
„Laten wij eens op die Knieperhorn gaan
kijken", stelde Blekkie voor. „Ik zou de spo-
„Vast niet", antwoordde mijnheer Meilen-
heimer.
„Het is jammer dat we de commissaris
hier niet zo goed kennen als thuis in Pippel-
drecht". zei Blekkie teleurgesteld. „Weet je
wat. Spek? Dan gaan we eerst eens naar het
gebouw van een van de grootste kranten
hier. Daar hangen misschien al wel foto's en
verslagen. Want ik moet je zeggen dat ik ge
weldig benieuwd ben. Wacht' jij hier even.
dan I
al ik c
Of
best
niet bij mogen
rillen
„Zou je niet eerst wat eten?" vroeg Spek
kie verbaasd. „We kunnen niet allemaal van
de wind leven, zoals jij
De jongens namen aan een der tafeltjes
plaats, en Thomas bracht hun een lekker
ontbijt. Terwijl ze daar zaten kwamen ver
schillende andere gasten de eetzaal bi.men
i vol van de verschrikkelijke
„Weet je wat ik niet begrijp?" zei Blekkie.
..Hoe die sneeuwman zo snel hier gekomen
is. Nog maar een paar dagen terug zat het
beest hoog in de bergen, een heel eind hier- h
vandaan. En hij kan zich alleen 's nachts I
maar verplaatsen, anders zou hij gezien wor
den. Hij moet dus we] een enorme snelheid
kunnen ontwikkelen." j
„Misschien heeft hij wel vleugels", zei n
Spekkie. „Het is wel typisch dat zijn sporen
altijd zomaar ergens beginnen en ook weer j,
plotseling ergens ophouden."
„Het is een raadselachtige geschiedenis", i
zei Blekkie peinzend. „Gelukkig zijn er tot 1
dusver nog geen slachtoffers bij gevallen.
Ma-vr echt ru.-tig zit Je hier toch niet meer."
(Wordt vervolgd)
