Engels-Joodse pelgrimage
naar Nederland
2^ icwuv&i*
HET BIER IS NIET BEST»
uji.wjiiij'iiiin
zegt de Kerk
Sterk sprekende oecumenische
gezindheidbelangrijk aspect
Geen
avondrood
KERSTFEEST
Satelliet
LANG LEVEN....
Menasse ben Israel overleed kort na
zijn terugkeer uit Engeland op 20 no
vember 1657 te Middelburg. Begin ver
leden jaar hebben de Engelse Joden de
ze terugkeer op grootse wijze gevierd.
Ook in ons land is aandacht aan dit
feit besteed. Enige maanden geleden is
in het Joods Historisch Müseum te Am
sterdam een tentoonstelling ingericht
MODALITEITEN
(Van een medewerker)
Deze week werd onder auspiciën van het Joods-Historisch Genoot
schap van Groot-Brittannië een pelgrimstocht naar Nederland gemaakt
als eerbewijs aan de driehonderd jaar geleden overleden rabbijn van de
toenmalige Portugees-Joodse gemeente te Amsterdam, Menasse ben Israel.
Deze Amsterdamse rabbijn heeft veel faam verworven door zijn drukkerij
te Amsterdam en de door hem geschreven werken. Door zijn activiteit
mochten de Joden na een verbanning van eeuwen zich weer in Engeland
vestigen. Hij trok daartoe zelf naar Engeland om bij Cromwell voor zijn
geloofsgenoten te pleiten.
van Ben Israels werken, die zeer veel
bekendheid hebben gekregen omdat de
ze de eerste Hebreeuwse boeken waren
die in Nederland werden gedrukt.
Bij het door hem geschreven Piedro
Gloriosa maakte Rembrandt, die hem
ook schilderde, zijn eerste boekillustra
ties. Menasse ben Israel, die tien talen
sprak en grote kennis bezat van de klas
sieken en het Christendom, was be
vriend met Hugo de Groot, Barleus, Vos-
sius en tal van buitenlandse geleerden.
Om hem opnieuw te eren zullen dui
zenden Engelse Joden op zijn 300ste
sterfdag naar ons land komen om die
plaatsen te bezoeken waar hij heeft ge
woond en gewerkt. Het hoofddoel van
de tocht is gericht op de Portugees Is
raëlitische begraafplaats te Ouderkerk
aan de Amstel waar deze Joodse ge
leerde begraven ligt. Deze Joodse be
graafplaats, Beth Haim genaamd
Huis des Levens is beroemd over
de gehele wereld, vanwege zijn gebeeld
houwde zerken: uniek in de Joodse we
reld van Europa.
Per trekschuit
Een smal pad loopt van de Amstel
naar de begraafvelden. Hier bij dit pad
kwamen eertijds de eerste Joodse do
den aan, in Amsterdam overleden en
per trekschuit vervoerd. Aan de andere
kant van de velden is de rijweg. De
toegang van deze weg naar de velden
is zo nauw, dat de baar daar vandaan
moet worden gedragen: een lange weg,
want de begraafplaats is uitgestrekt.
Zo geschiedde het met de eerste doden,
zo gebeurt het nog. Wie een bezoek
brengt aan de dodenakker komt sterk
onder haar bekoring. Dat ondervond ook
Ruysdael, die haar schilderde en teken
de. Nu hangen deze schilderijen in bui
tenlandse musea. Alleen de etsen zijn
in Nederlands beheer gebleven in het
bezit van Museum Boymans te Rotter-
Het oudste graf van dë begraafplaats
werd gedolven op 11 april 1614. Het is
een klein graf. Het was een klein mens,
dat hier weer tot stof werd. Schoon is
het Hebreeuwse versje dat in het mar
mer van het 'Zerkje staat gebeiteld. Het
is Hebreeuws, maar laat het in die
taal voor u oplezen, voor het wordt ver
taald. Men zal worden getroffen door de
klank van de exotische woorden, die
de volgende betekenis hebben: ,,Op de
ze plaats heb ik mij onder het stof ge
wenteld. Kort na mijn geboorte heb ik
de wereld verlaten. Met mij is dit Huis
des Levens ingewijd. In het jaar 5374
ben ik naar Eden gegaan. Joseph was
de naam die ik gedragen heb. tik was)
de zoon van David Senior. Zijn geëer
de naam zij mij tot luister. In dit graf
ben ik neergelegd op de 2e dag van
de maand ijar. (11 april 1614).
Er is heel wat aan vooraf gegaan al
vorens Joseph, zoon van David Senior,
wérd begraven op Beth Haim. En heel
wat is daarna geschied voor de Joden
ongestoord hun doden konden begraven.
Marranos, verdoemden, heetten zij die
zich omstreeks 1590 te Amsterdam ves
tigden. Gevlucht waren zij van het Ibe
risch schiereiland, waar zij een schijn
bestaan hadden moeten leven: verhei
melijken dat zij Joden waren. Amster-
Ds. P. Smits in „Kerk en Wereld":
Tot hoelang moet het kerkelijk ge
sprek worden voortgezet?Er is,
meen ik, hier slechts één realistisch ant
woord: er zullen altijd verschillende
typen van theologie blijven, o.a. een
rechterflank en een linkerflank in de
christelijke theologie, en dit houdt in
dat het gesprek tot het laatste oordeel
zal worden voortgezet. De juiste kijk op
het eschatologisch karakter van het rich-
tingsgesprek wordt niet weinig vertroe
beld in de Ned. Hervormde kerk door
dat de gangbare opvatting van de mid-
den-orthodoxie is, dat de vrijzinnigheid
een 19e eeuws reductieverschijnsel van
wijl het hier in wezen een ander
van theologie betreft, dat de kerk
meetafaan begeleid heeft en dat
met het slagwoord „ketterij" kan
den afgedaan.
NIET IDENTIEK
In bepaalde opzichten, ja, laat zich de
afval der kerk, de. zondeval van het chris
tendom niet ontkennen. Vaak zetten wjj
inderdaad tussen ons christendom of onze
kerk enerzijds en Christus anderzijds maar
al te gemakkelijk een teken en zien
wjj maar al te zeer over het hoofd, hoe
in de loop van haar ontwikkeling de
christelijke kerk veelszins aan haar oor
sprong ontrouw is geworden.
ZE WISTEN HET
„Toen ze (de inlanders) hoorden di
ze die (man en kinderen) niet had, pr<
beerden ze haar een en ander by t
brengen: ze leerden haar zware laste
drogen, manden, vaten met water, tal
kebossen. Ze riepen, toen ze stond t
prutsen: „We kunnen 't je haast ni»
meer by brengen. Nu weten we waai
om je niet getrouwd bent. De man di
jou koopt moet zo ryk zyn, dat hy c
:ede bij moet hebben voo
het
:rk."
WORDEN WIJ BOOMS 1
Dr. N. J. Hommes in ,,Jong Gere
formeerd"
En deze gedachte van onze coöperatie
in onze verlossing, is de grote verzoeking,
waaraan ieder christen blootstaat.
Het is eigenlijk zo, dat iedere Christen
Wie dat onderkend heeft, die verbaast
er zich ndet meer over, dat de Kerk on
gemerkt van het Evangelie van Gods on
verdiende absolute vrye genade wcggc-
GEESTELIJKE WET
,,De Strijdende
terrein toegepast, is: „Wie zyn kerl
reformeerd, Hervormd, Art. 31, B
Chr. Geref.) zal willen behouder
tal hem bchoudëi
KERK LIET EMIGRANTEN GAAN
De6temcer doet het ons verdriet, als
we zelfs nu op de boot nog weer in
aanraking komen met gezinnen, die van
bun kerkeraad of predikant niet eens
»en behoorlijk afscheidsbezoek hebben
gehad om met ze te bidden onder de
indruk van de grote reis die ze onder-
5eweldige geestelijk.
iequer
i die das
AU
■an. be
„Christenen kennen angst omdat ze
zichzelf kennen, omdat ze beseffen wat
de mens vermag met zyn uitvindingen,
omdat ze beseffen wat die uitvindingen
de mens kunnen aandoen. En omdat de
wereld en zyn volkeren God toebehoren
interesseert het ons terecht wat nu en
dam hadden zij uitgekozen als hun wijk
plaats, nadat ze hadden vernomen, dat
Willem van Oranje godsdienstvrijheid
Afgunst
ZATERDAG 23 NOVEMBER 1957
>e drankbestrijdingsbeweging moet haar heilsutopisme
B laten vallen. Strijden voor een drankvrije samenleving als al-
omvattende levensvorm belast tezeer onze fantasie", is de
conclusie van een commissie, die door de Hervormde synode
B werd verzocht een rapport over het alcoholisme samen te
S stellen. In een uitvoerig werkje van 95 pagina's, volgepropt
B met feiten, geeft zij een overzicht van het drankgebruik, dat
s sinds de vorige eeuw sterk is gedaald, maar in de afgelopen
tien jaar weer onrustbarend begint te stijgen. De lezer krijgt
dan een indruk van de wettelijke maatregelen, die in de loop
der jaren zijn genomen, van het werk van de drankbestrijdings-
B genootschappen en verenigingen, waarvan er ettelijke in ons
ff 'anc^ bestaan en spreekt dan over de verantwoordelijkheid van
j| kerk en gemeente. Tot slot geeft het rapport een lijst van de
verschillende organisaties en consultatiebureaus en een litera-
tuur lijst.
Alkmaar was de eerste stad die toe
stond dat de Marranen daar hun ere
dienst gingen vervullen. Met medewer
king van de Staten kon zelfs onder
Groet een lap grond worden gekocht om
de doden te begraven. Amsterdam zag
met afgunst de Joden naar Alkmaar
vertrekken: de Marranen hadden veel
buitenlandse relaties. Oogluikend werd
daarom de oprichting van een bedehuis
':oegestaan, maar het verzoek van juni
1606 om een begraafplaats te mogen in
richten werd afgewezen.
Eerst in maart 1614 kon worden over
gegaan tot de inrichting van een be
graafplaats te Ouderkerk aan de Am
stel ,,op slechts anderhalve mijl afstand
van Amsterdam gelegen" zeggen de fo
lianten. Nog voor de koop contractueel
gesloten was, werd op 11 april 1614, Jo
seph de zoon van David Senior ten gra
ve gedragen. Niet naar Groet ging het
De Joden te Amsterdam hadden een
eigen dodenakker. Voor de Joodse ge
meenschap was het een emotionele dag,
niet alleen om het jonge kind, maar
ook omdat men niet wist hoe de Ouder
kerkers zouden reageren. Wel, deze wa
ren zeer getroffen omdat het zo een
jong kind was. Toen echter op 10 mei
1614 weer trekschuiten door de Amstel
voeren om een Jood te Ouderkerk te
begraven, waren de Ouderkerkers daar
minder content mee.
Slechts door ingrijpen van de Staten
konden begrafenissen ongestoord ge
schieden. De schout moest hiervoor wa
ken. Anderzijds moesten de Joden zor
gen dat de begrafenissen „in alle stil-
ligheyt ende zedigheyt" geschieden. En
nog later moest tol worden betaald bij
iedere kerk die een stoet passeerde.
Zonder verwikkelingen is deze Joodse
begraafplaats niet in gebruik genomen.
Beth Haim is geen begraafplaats met
zerk naast zerk, steen naast steen.
Beeldhouwwerk
Hoewel de ruimte van de dodenakker
intensief is benut, zijn hier slechts en
kele tientallen stenen, doch deze onder
scheiden zich alle door hun zeldzaam
beeldhouwwerk. De zachte Nederlandse
bodem liet niet ongestraft toe, dat er
'en geleden honderden zware mar-
in platen op werden neergezet. En
hij slurpte de stenen op. Zo verging
het de grafzerken op Beth Haim.
Het is te danken aan de Portugese
Jood David Henriques de Castro, dat
enkele tientallen stenen, die l)et hoge cul-
tuurpeil van de Marranen weerspiege
len, werden opgegraven. Een halve me
ter ondei het veen zaten de stenen
reeds, toen hij ongeveer een halve eeuw
geleden het beeldhouwwerk van barok
en rococco weer boven bracht. Voor een
Joodse begraafplaats is het beeldhouw
werk iets zeer bijzonders, daar het re
ligieuze Joden verboden is iets na te
maken, dat „in de lucht, op aarde,
onder de wateren is". Daarom
et een merkwaardig contrast om
te midden van deze oude expositie van
marmeren stenen, die kostelijke
versieringen dragen, de grafzerken van
de rabbijnen in alle mogelijke eenvoud,
an gewoon grof steen te zien.
Medici
Groot is het aantal medici, dat hier
sn rustplaats heeft gevonden. Men komt
an het graf van Elias Montalo, de lijf-
rts van Maria de Medici, aan dat
dr. Joseph Bueno, die aan het sterfbed
prins Maurits werd geroepen en
het graf van zijn zoon, dr. Efraim
Bueno, die door Rembrandt werd ver-
leuwigd. Begraven ligt hier ook de lijf
arts van koning Christiaan de Vierde
Denemarken, dr. Benjamin Musa-
phia; voorts Don Manuel Teixeiros, de
gezant van koningin Christina van Zwe
den te Hamburg
monte, de gezant
publiek.
Wie zou zich niet getroffen voelen als
hij hier bij het graf van Abigael de Pi-
na komt te staan door de gehele we
reld bekend als het Joodse bruidje van
Rembrandt? Het is daar ook waar Ba-
ruch Spinoza's ouders ter aarde zijn be
steld en zijn leermeester rabbijn Saul
Levie Morteira. Hoe schoon is de graf
zerk van Esther de la Pena Henriques.
Op die steen is haar huis gebeiteld, dat
aan de Boompjes stond te Rotterdam
en in de meidagen van 1940 bij het
bombardement verloren ging.
De afbeelding van haar huis zoals dat
eeuwen geleden was is op haar graf
steen bewaard gebléven. Versierd zijn
de meeste stenen, met motieven uit het
Oude Testament. Daar liggen
broertjes' gestorven met een week
senpoos. D^ ouders lieten in de zerk
ontroerend schoon de offerande van
Izak beitelen. Zo staat op het graf van
Abraham Teixeiros de Mattos naast
zijn familiewapen, Abraham met de
drie engelen.
En de vrouw die Rebecca als voor
naam droeg heeft op haar grafsteen
een voorstelling van Rebecca aan de
bron. Hoe ontroerend is ook het graf
van de vader en moeder, him dochter
en schoonzoon. Op drie van de stenen
is gebeeldhouwd en een gedicht gebei
teld. Het vierde is blank marmer: er
was niemand meer om iets te laten
graveren. Het is op deze begraafplaats
dat Menasse ben Israël een laatste rust
plaats heeft gevonden. Het is naar de
ze begraafplaats, dat de Engelse Joden
hun pelgrimage houden. Naar Beth
Haim, het Huls des Levens, een unieke
dodenakker in de Joodse wereld.
Het boekje biedt een goed ingedeeld,
uitstekend overzicht van de historie, oor
zaken en bestrijding van de drankzucht
en is uitstekend bruikbaar om op een
vergadering van een mannen- of vrou
wenvereniging als leidraad dienst te
doen als er over dit probleem wordt
gesproken. Hoewel het gepubliceerd
werd door de Hervormde Kerk is het
in het geheel niet aan de Ned. Her
vormde Kerk als zodanig gebonden. On
ze oudste protestantse kerk treedt er
zelfs nauwelijks in naar voren.
Toch missen we in dit
uitvoerig overzicht wel
bepaalde zaken, die men
hier zou verwachten. Het
boekje geeft de indruk
opgesteld te zijn door
„radicale afschaffers" en
het gevolg is, dat het
aan eenzijdigheid niet is
ontkomen. Ook is het
niet altijd het werk van
een commissie, maar hele
stuk-ken schijnen door
een enkeling geschreven
en door de anderen een
voudig aangenomen te
zijn. getuige het „mijns
inziens" op pagina 76,
dat gelukkig op de volgende pagina weer
het „o.i." wordt van de commissie.
Als er gesproken wordt over de rede
nen waarom men alcoholische dranken
gebruikt, dan komen zij er bij de com
missie als genotmiddel niet erg goed
af. Iedereen die wel eens een glaasje
wijn pakt schijnt zich moed te willen
indrinken, moet zich opvrolijken, of wil
kracht putten en de toekomst blijder en
gelukkiger inzien. Nauwelijks wordt er
gesproken over de invloed van de veel
vuldige reclame, die de mens sugge
reert, dat bij bepaalde levensomstandig
heden bier of wat dan ook hoort als
een staart bij een kat.
Wat men tevens zou verwachten In
een rapport van de kerk over alcohol
is de invloed van de „bekering" op het
gebruik van alcohol. Het woord „be
kering' komt zelfs niet voor. Terwijl
wel uitvoerig gesproken wordt over het
mooie werk van de (naar herkomst An
gelsaksische) Alcohol Anonymous, die
een zeer humanistische inslag kan heb
ben, wordt met geen woord melding ge
maakt, van de tientallen Missions in
de U.S.A., zaaltjes waar de kerk sa
menkomsten houdt voor mensen die door
de drank aan lager wal zijn geraakt,
sociale organisatie is, maar juist
zyn kracht wil putten uit de persoon
lijke overgave aan God. omdat het weet,
dat daar alleen de oplossing ligt.
Het slot van het boekje geeft een
korte literatuurlijst die nauwelijks
bruikbaar is omdat zij naast zestien
Engelse, twee Duitse en een Zweeds
werkje slechts drie Nederlandse werk
jes noemt waarvan nog één uit het
Deens is vertaald. Veel beter bruikbaar
zal de uitvoerige lijst van consultatie
bureau^ zijn.
Dit boekje is prachtig bruikbaar als
een leidraad voor een gesprek, maar
men zal ver over de grenzen van dit
rapport moeten kunnen heen stappen,
wil het gesprek werkelijk vruchtbaar
worden
„soep, zeep en salvation". Dit werk
heeft in de volksmond bij sommige ker
kelijke leiders misschien een wat kwa
lijke klank gekregen, omdat zij zich
niet voor kunnen stellen dat soep en
zeep iets met het Evangelie te maken
hebben. Juist dit werk heeft in de gro-
fe steden honderden en nog eens hon
derden op de goede weg geholpen.
Waar de A.A. faalde, omdat zij alleen
op eigen kracht teert in de mens, gaf
door een totale bekering het Evange
lie een kracht die overwon.
De kerk heeft in Nederland dit werk
nauwelijks gedaan en het overgelaten
aan het Leger dea Heils, dat niet slechts
niiiiiiiiii iiiiiinr, iiiiiiiii iiiliiin iiniiiiii iiiiiiiiii imiin mint iiiniiii hui mum min» iniiiin iinniii mum miiimi minui iiinni iiiiiiiih iiiiim iiimi mn
De Australische kerkmens is zeer voorzichtig in zijn oordeel over
anderen, zeer mild ook. Afbrekende critiek op de eigen predikant
heb ik nooit gehoord, al wil dit niet zeggen, dat men soms geen be
zwaren had. Dikwijls hoorde ik echter de opmerking: Wie ben ik, dat
ik daarover zou durven spreken? Zondebesef, zelfkennis maakt voor
zichtig in het oordeel over de ander, vooral als deze ander de herder
welk een ontzaggelijk geladen woord voor degene die de kudden
schapen in Australië heeft gezien van de gemeente "is!
Ik geloof, dat deze houding ook
de open avondmaalstafel verklaart.
Het avondrriaal wordt gewoonlijk
eens in de twee maanden gevierd,
vrijwel op dezelfde wijze als in
Nederland. al gebruiken de
meeste gemeenten kleine bekertjes
en geen wijn, maar vruchtensap.
De grote meerderheid van de
Christenen is geheelonthouder,
moet dat in dit land. waar het drinken
een ernstige volkszonde is, wel zijn. De
predikanten zijn het zonder uitzondering:
velen van hen- roken evenmin.
Of dit uit overtuiging gebeurt? Ik zou
het niet graag beweren. Een andere re
den? Misschien! Een Australische domi-
KERKELIJK LEVEN
IN AUSTRALIË (slot)
Van voren af aan
Vanzelfsprekend staan we tegen
woordig vaak stil bij de aard van
ons werk, en vragen ons af hoe
het nu allemaal verder moet. Want
beslist niet zó dat je
of althans
soonl\jk i
fabriek. Zo wordt benadering iets af van kanselafkon-
kleinste gehucht digingen, van protesten, kortom
over emigrerei
werken op een
zelfs het verste
door de technische en maatschap
pelijke veranderingen aangetast.
Maar in de stad zijn zulke wijzi
gingen nog veel ingrijpender. En boden
daarom moet het kerkewerk zich tieke
Nee, een jongeman behoeft in Austra
lië geen dominee te worden, om een goed
burgerbestaan te krijgen. Het blijft in
elk domineesgezin schrapen en nog eens
schrapen, om er te komen. Vooral als
er enkele' kinderen zijn! Of dit de reden
is, dat vrijwel geen enkele jongeman na
het doorlopen van de middelbare school
onmiddellijk theologie gaat studeren?
Ik zou het niet durven zeggen. Maar hun
aantal is zeer gering.
Vrijwel alle predikanten worden
geroepen in hun volwassenheid.
Ze hebben dan reeds enkele jaren
een bepaald beroep uitgeoefend',
zijn niet zelden getrouwd, hebben
kinderen. Ik heb er verschillende
leren kennen, die een beetje geld
hadden gespaard en dat opsoe-
peerden om de studie te kunnen
bekostigen. Groot respect ver
dienen deze mannen, want aan het
eind van de studietijd wenken niet
de brede perspectieven van een rui
mer, beter bestaan, maar niet zelden
van de grootste soberheid. Regel is,
dat men eerst een candidaatsexamen in
de letteren aflegt en daarna drie jaar
theologie studeert; in totaal neemt dit
na de middelbare school ongeveer zes
Er is echter ook een andere weg. Men
kan zonder studie evangelist worden,
enkele jaren practisch in een gemeen-
te werkzaam zijn en daarna de studie
beginnen, In zo'n geval is de studie in de
34. letteren niet verplicht. Bovendien wordt
3- in uitzonderlijke gevallen „artikel acht"
geval. Velen tuisten bij toegepast. De Presbyteriaanse kerken
nee verdient heel weinig, nooit meer
dan een ongeschoolde arbeider. En de
Presbyteriaanse Kerken beschikken
zelfs nog niet over een emeritaatsvoor-
ziening. Als de dominee oud is gewor
den, blijft hij ook op het
ongeschoolde arbeider; e
hij het dan ook niet.
heeft
zijn hier echter heel zuinig mee; er moet
CBmm van r, Wel '"d«C V»" ''"'ï11"' «V»
hat h„ia „„„T, j.ori. n. kunnen worden gesproken. Bij de Metho-
het hele verzet der kerk. De kerk S- Rantistpn raat het spmakke-
aaarom moei riei serneuietk. zien
volkswijk no tien Var htt kloppen k
nnn tic Miuum tl) el kent en dus J y 1
de zweep wel kent en dus
rustig kunt voortwandelen op reeds
lang geleden ingeslagen paden.
ezakt en gebarsten is de
graf van Spinoza's vader
m Spinoza is op de graf-
fotograaf geretoucheerd.
Zijn er trouwens nog wel ge
meenten in Nederland waar dat
wél kan omdat ér zo goed als niets
verandert? Ik geloof het nauwe-,
lijks. Ik moet met het oog op
mijn voortgezette studie, want ook
een jeugdleidster moet dóórwerken:
Je kunt niet tot je tachtigste jeugd
leidster blijven!! me zo nu en
dan verdiepen in sociologische be
schouwingen over afgelegen platte
landsstreken. Op het eerste gezicht
blijft het leven daar aan zichzelf
gelijk. Maar wacht eens: er zijn
toch enkele fabrieken gebouwd;
er zijn nieuwe woningen bij geko
men; er staan ergens in het veld
eigenwijze ja-knikkers van de Ba
taafse. En de mensen werken
nu op een andere rru
na en lang voor de
de bieten-machines. Nog niet
lang geleden moesten de landarbei
ders de suikerpeeën met de han
den uit de grond delven. Nu zijn
er allerlei machines, die al het
werk tegelijk doen: ze pikken de
bieten op, ze hakken de bladeren tegenover "de 'kerk
eraf en ze zorgen dat de knollen negatief geworden.
omschakelen: een methode, die openheid
gisteren nog rijpe vruchten afwierp kerk. Zelfs als
slaat immers vandaag niet meer
aan. Ik bedoel niet de prediking
zelf. Ik bedoel zeker niet de in
houd van de prediking. Maar ik
bedoel de manier van omgang met
de medemensen, met de jeugd, met tcfie
de volwassenen en met de bejaar-
den. En daarom vragen we ons af:
hoe moeten we nu verder werken?
rol gespeeld in een tijd
toen iedere vrije meningsuiting ver
as, en toen heel het poli
verenigingsleven was stil
gelegd. Het gevolg was een zekere
de boodschap der
ien niet doopte, gaf
men zijn kinderen by het bureau
Bevolking toch nog op als behoren
de tot een kerkgemeenschap.
Assistentie voor t
Ieder Jaar opnieuw ia het een gewel
dig probleem om geschikt materiaal
vinden voor het Kerst
feest. Verhaal één Is te
zoet, twee te saai en drie
is te dramatisch.
Weer heeft de Hervorm
de Jeugdraad een brochu
re „Weest nu verblijd"
uitgegeven om haar le
zers te helpen. Voor
Kerstverhalen vonden we
een lijstje van dertien
bundels. De onvermijde
lijke en altijd weer be
koorlijke „Christuslegen
den" van Selma Lagerlöf
hebben zich van een vas
te plaats verzekerd, maar
dat wil niet zeggen, dat het in deze lijst
alleen gaat om „oude kost". Heel waar
devol leek ons de lijst van verhalen die
in verschillende tijdschriften versche
nen, omdat die juist vaak voor gebruik
verloren gaan. Bovendien worden 2Vz
pagina's gewijd aan Kerstgrammofoon
platen, een pagina aan geluidsbanden,
bijna 3 pagina's aan filmstroken.
De Raad gaf tevens een lijst van le-
kespelen uit met keuze uit v{jf Bijbelse,
zes Kerst- en twee Paasspelen. Verder
nog andere godsdienstige spelen, her-
vormingsspelen en sprookjes.
«gracht 575, Am
Toen Dr. Lnnd-Quist, de geer.
van de Lutherse Wereld Federa
tie, in Amerika gezegd had, dat
de V.s. communistisch China toch
eens moesten gaan erkennen was
een dame daar zo boos over, dat
ze hem een stomp gaf. Waarop
de voor alles zorgende L.W.F.
haar secretaris tijdens de confe
rentie In Minneapolis een satelliet
toebedeelde In de figuur van een
judo-kennende jonge predikant, die
hem als een trouwe satelliet over
al begeleidde.
In 1957 is 1
Jaren geleden preekte een jong -5
predikant, vers van de universiteit, en
nog zo groen als gras voor het eerst
in zijn kerk. Hij kwam tot de ontdek- V
kii'- dat de predikanten van zijn stad
ook de diensten verzorgden in het Te- -f
huls voor Ouden van Dagen. Het jj
kwam zo uit dat zijn kerk juist die X
eerste zondag aan de beurt was. De
jonge dominee bezat slechts twee pre-
ken en geen van beide had ook netjes op maat gesneden op sta
maar in dc verste verte betrekking op
oude mensen. Daarom koos hij de -s
preek van die morgen maar en begon.
Na de dienst kwam een eerbiedwaar-
dige oude man, met een kroon van .v
prachtig wit haar op hem af en zei -5
warm: „Eén ding in de preek was bij- jj
zonder fijn". „Wat dan wel?" vroeg
de jonge dominee, die een opmerking Jz
over de geestelijke inhoud verwacht- -S
te. „U zei tenminste niets van avond-
r° 6 Z SIMEON STYLITES
Uit de
VOLKSWIJK
antwoord staat als op-
dan vlak schrift boven dit stukje: WE MOE-
rlog. Neem TEN VAN VOREN AF AAN BE
GINNEN. Want alle verhoudingen
zijn anders geworden. Ik zal daar
in de volgende weken enkele voor
beelden van verstrekken. Voor
vandaag volsta ik met deze opmer
king: de houding van de volkswijk
pels belanden. Dat zijn héél ingrij- In 1947, toen deze rubriek be-
pende wijzigingen. In het dorp is gon, speelde de kerk nog een vage
de wagenmaker van weleer allang rol in het denken van de volkswijk,
chauffeur geworden met een ver- Sommigen roemden haar om wat
huur inrichting, een benzinepomp zij tijdens de oorlog voor gevange
en rijlessen. De smid weet meer af nen, ondergedoken
i deze vrij platoni-
de kerk niets meer
Nauwelijks één op de vijftien
kinderen wordt bij de geboorte nog
als kerklid geboekt; de doop wordt
slechts sporadisch bediendkerke
lijke huwelijken zijn uitzondering;
catechisanten moeten met een lan
taarntje worden gezocht; van het
doen van belijdenis is practisch
geen sprake. Want de kerk is nit
weer slechts één factor temidden
van tientallen factoren, én dat te
meer omdat de kerken nog steeds
op zoek zijn naar hun eenwording.
En de stem dezer verdeelde kerken
wordt honderdvoudig over-
scheeuwd door al het rumoer ter
wereld.
O zeker, er is ook een gunstige
wending. In 1947 was er nauwelijks
een bewuste kern, en in 1957 is er
een krachtige jonge gemeente van
ten minste een vijfhonderd belang
stellenden van alle leeftijden. Maar
groter ia de ongunstige wending:
de vage sympathie van destijds bij
de massa is verdwenen en daarvoor
in de plaats kwam een totale onge
ïnteresseerdheid; een botte, begrips
loze afwijzing.
disten en Baptisten gaat het gemakke-
Ïlijker. Maar ook deze kerken gaan niet
over ijs van een nacht.
jé Op één aspect van het kerkelijk leven
in Australië moet ik nog wijzen, en wel
■}- de zeer sterk sprekende oecumenische
Jé gezindheid. De ogen zijn hier voor de
wereldkerk wel heel wijd open gegaan,
ïj. Eigenlijk behoeft dat niet te verwonde-
i}- ren. Het vloeit voort uit het gemeente-
jé besef. Bovendien, men is hier heel dicht
bij Azië, de eilanden van de Pacif#; de
2 laatste jaren is ook Amerika naderbij ge-
komen. En een onderzoek in een van de
buitenwijken van Sydney wees uit. dat
de Presbyteriaanse gemeente aldaar be-
stond uit leden, die vroeger hadden be-
i). hoord tot acht verschillende kerken, in
Engeland, Amerika, Europa. Zo'n ge-
meente is in wezen reeds een weerspie-1
5 geling van de oecumene! Alleen van een
ö- hogere orde!
5 Zo leeft daar aan de andere kant van
3 de wereld een 'kerk, die zich bewust van
eigen onvolkomenheid en gebrek, toch
3 tegenover Overheid en Volk getuigt van
ïj. de genade van Hem, wiens rijk komen-
4 dc Is.
Bij mist groot licht
Het was één van die grijze dagen, waar
op november ons soms vergast. Auto
mobilisten tuurden gespannen in de
toekomst die verborgen was. Zo nu
en dan doemden twee vage lichtjes op
uit de verte, groeiden aan tot een paar
scherpe lampen met een auto er aan
vast en werden dan weer als een paar
rode achterlichtjes opgeslokt door de
Al een paar kilometer lang zat een gro
te wagen achter me aan. Hij remde
als ik wat afremde, hij 'trok met me
op, alsof hij aan de mijne vast zat.
Plotseling scheen hij er genoeg van te
krijgen. In de achterspiegel zag ik
hem vooruitschieten en even later zat
hij naast me op de weg. Voor hij me
echter kon passeren, doemde er vlak
voor ons een onverlicht gevaarte uit
het niets op. De remmen van mijn
buurman knarsten driftig en voor hij
goed en wel weer op het veilige weg
gedeelte was, schoof het gevaar al
langs ons heen. Even later zag ik
achter op de motorfiets van een we
genwacht de woorden weer: „Bij mist
groot licht."
De tegenligger reed niet slechts on
verantwoord, hij brak niet slechts één
van de regels van veilig verkeer, hij
was een gevaar op de weg. Terwijl
het wegdek weer verder voortgleed
onder mijn wielen gleden mijn ge
dachten naar de woorden van Chris
tus: Gij jijt het licht der wereld. Als
ergens de slagzin geldt van de wegen
wacht is het wel in de kerk: Bij mist
groot licht. Als alles in de wereld op
rolletjes loopt, kunnen we het mis
schien nog met wat kleine gloeilamp
jes doen, maar als de toekomst don
ker is, als angst samenknijpt om het
hart, dan heeft de wereld licht nodig
en wij zijn dat licht, als tenminste het
grote licht van het Evangelie in ons
hart is ontstoken.
Als wij echter dat licht niet laten uit
stralen in onze omgeving zijn we niet
slechts onverantwoorde christenen en
zelfs niet alleen maar christenen die
de regels van het Koninkrijk breken.
Wij zijn een gevaar op Gods weg. Iede
re christen die geen licht verspreidt
is een obstakel voor het Evangelie.
Wat bent U? een groot licht of een ob
stakel? Eens zult U daarvan verant
woording moeten afleggen.
_crly- Daarom beginnen wt
ontstekingen en bougies dan ders had gedaan. Anderen verwe- de eerste plaats weer i
hamer en aambeeld. En de ten haar scherp dat ze te weinig aan!
het dorp piekeren gepresteerd had. in het eigen per-
In een hoofdstuk over de slechte gewoonte
i> om te tobben heeft de bekende ds. Peale
J. geschreven: Een onderzoek heeft uitge-
wezen, dat lidmaten van een kerkgenoot-
schap langer leven dan buitenkerkelijken.
ï}- TVÏaar het is, aldus deze dominee, niet
voldoende om lidmaat te zyn, men moet
ïr ook trouw naar de kerk komen. Naar
aanleiding hiervan schrijft ds. Ouwerkerk
ü- in het Tielse gemeenteblad: „Anderhalf
uur in de week, dat maakt zo ongeveer
3 dagen per jaar.
jé En als je door jaarlijks 3 dagen af te staan
J je leven nu byv. een» 10 jaar sou kunnen
verlengen. Amerikaans?
s, door en door. Maar toch niet enkel
maar om te lachen. Zou het inderdaad
geen verschil maken of mensen (om het
nu maar eens zakelijk uit te drukken)
hun zonden en hun zorgen op vaste tyden
aan God kwyt kunnen dan wel er mee
rond blyven lopen tot ze er in ondergaan?
n vraag maar eens aan de dokter of
mensen zich niet ziek kunnen tobben en
aan een psychiater of gewetensspaoningen
het gestel niet aantasten of onder-
