<^10e ópeelden op
tekenares met grote rijkdom
Cultureel
venster
Thomas Schippers en William
Steinberg dirigeren
Demeters dochter
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 27 JULI 1957i
Orgelreis naar Denemarken (I)
van ARP SCHNITGER
M
EDE door het besluit van de Gemeenteraad te Haar
lem de restauratie van het imposante orgel in de Ba-
vokerk door de Deense firma Marcussen te laten
pel restaureerde! heeft veel goed
gemaakt. Het spelen van trio-so
nates en koraalbewerkingen van
Bach was eei
schrijver dezes
breken.
Stade ligt al
Noordzeekust e
aan de Elbe va
geweest in vroeger
de invloed van de
landse pi
d dicht bij de
is als havenstad
zoveel betekenis
Noordneder-
landse pioniers niet alleen in de
restaureren, is net orgelbouwprobleem wel weer ineens omgeving, doch ook in die stad
i t i i merkbaar is. Als curiositeit druk-
actueel geworden. In dit verband is het wel dienstig op te ken
merken, dat het Haarlemse orgel in 1738 gebouwd is door
Chr. Müller, die uit de school van Schnitger voortkwam.
Er is bij het schrijven over deze restauratie door som
migen beweerd, dat de Deense orgelbouw superieur is aan
de Nederlandse. Om een en ander tot de juiste proporties
terug te brengen worden hier enkele ervaringen van een
studiereis weergegeven.
i de Nederlandse boi
De orgeladviescommissie en
het dagelijks bestuur van de
Gereformeerde Organistenver
eniging hebben een week lang
gedwaald over Deense wegen
in kerken en bij orgels en ge
confereerd met orgelboutvers.
Hel gezelschap bestond uit
de volgende personen:
Chr. Hanegraaff uit Leiden,
ff'. .4. Houtman uit Schiedam.
P. Oosterhof uit Leeuwarden
schrijver van het boek „Orgel-
bouwkundeJoh. M. Vetter
uit Den HaagJ. J. de Vos uit
•t voorzitter van de organisten-
l en mr. C. J. Verplanke. bur-
endeel. Waarom gingen zij een studiereis haar
Omdat volgens zeggen de Deense orgelbouw,
in alle opzichten superieur zou zijn
(Van onze Kunstredacteur)
lip Exel met tekeningen van Ria
Exel. Al die factoren bij elkaar
J-[IJ die enigszins bekend is in Den Haag weet het: de kamer^maar bPij ^en^root talent
Oude Scheveningseweg is een dure weg. _Rechts de 17
Voor een goed begrip bedenke Het plan de campagne van de
men dat het orgel zijn hoogste reds was dan ook om na bezoeken
cultuur heeft gehad tussen 1600 en van Schnitger-orgels (in Noord-
1750 door toedoen van Nederland- Duitsland) gesprekken te houden
se en later Duitse orgelbouwers, met Deense orgelbouwers en hun
Van ca. 1750 tot omstreeks 1930 orgels te bespelen en te beluiste-
•heeft het orgel een vrij slechte ren. Voor deze reis waren de or-
tijd doorgemaakt. Steeds meer gelbouwers Marcussen (tihans Sij-
iging men het orgel als een één- brand Zachariassen) te Aabenraa
mans-orkest zien, zodat ook grote en Frobenius te Lingsby bij Ko-
componisten als Max Reger en penhagen uitgekozen. Het pro-
César Franck het orkestrale ele- gram was met dat al druk bezet,
ment in hun orgelmuziek brach
ten. In deze tijd valt ook de gro
te scheiding tussen het Duitse en
Franse orgeltype.
Omstreeks 1930 komt in de
Noordeuropese landen (Duitsland,
Nederland en Denemarken)
koraal af
1. Wenn Gott de Stadt nich
boen deit, denn könt wi
all nix moken
Wenn he up Wacht nich sül-
ben steiht, denn helpt keen
Doon un woken
Sein Oog steiht óver Stadt un
Land, he hollt up jeden
Steg sein Hand
regeer all unse Soken.
2. Herr, unse Gott, bliev du
bi uns, denn sund wi nich,
verloten.
Regeer den Hoff, regeer dat
thuus, loot deine Hand uns
All, wat du wullt, dat willt
tui doon.
Wi stoht bi di in Kost un Lohn,
Du büst uns Herr un Voder.
Schnitger-orgels
i Schnitger zijn
Nederlands
Ria Exel werd op 11 mei 1915
Scheveningse Bosjes,links grote kostbare villa's. Enkele van l^ad^r'pMiip1 Exei°een bdcendle-
die villa's zijn in beslag genomen door kantoren, ziekenhuizen raar geschiedenis was. Het eerste
en rusthuizen. Maar toch zijn er nog, die door een gezin
bewoond worden. Kapitaalkrachtig moet zo n gezinsnoola jeen jongensboeken schreef,
zijn. En als je dan van een gewoon tekenaresje tekenaars ook boeken
hebben het in deze tijd heus niet zo ruim de mededeling
krijgt dat ze juist op die dure weg in Den Haag woont,
dan klapper je even (met je oren en je denkt: daar zit geld.
Frangois Villon
Matthias Grünewald. Op de
Academie van Beeldende Kunsten
in Den Haag studeerde Ria Exel
jaren tezamen met thans be-
rigens niet alleen door die ka-
Gelukkig was de gedachte ver- zoals verwacht
keerd, want mensen met veel geld op deze weg en in deze villa,
zijn meestal geen grote kunste- trappen van puur eikenhout zijn,
naars. Bij de deur op de Oude gebeeldhouwd
Scheveningseweg 46 vond ik wel overigens niet
zes naambordjes en een gelijk mer wat kan
aantal drukbellen. Bij de bovenste kamer verrukke-
stond: Ria Exel. Het was niet ten lijk zjjn maar
onrechte de bovenste bel. want door de men-
het kamertje waar de tekenares sen die er in wo_
Ria Exel met haar man de teke- nep Ria Exe,
naar-schnjver Joris van Klaveren,
woont is ook het allerbovenste ka
mertje van de grote villa. ^Een ste
klein kamertje met eer
schuin raam in de hoek
kende kunstenaars, als Henk Mun-
nik, Livinus v.d. Bundt, Kees
mogen worden Andrea en Wim Beuning. Daarna-
werkte ze nog een tijd op de Vrije
Academie in Parijs en bij de op
wel. Dat komt richting van de Vrije Academie
Den Haag werd ze aangesteld
rommelige als lerares, speciaal
modelte-
allercharmant-
klein dig, gastvrij, be-
;n vol weeglijk en toch
de Hauptkirche St. Jacobi
Joh. Seb. Bach eens solliciteerde,
•n mensenhoofd uitgevoerd.
bij Midlum worden
hoorn 2', Ruispijp, Mixtuur, Ba
zuin 16', Trompet 8', Cornet 2'.
Speelhulpen: Tremulant voor al-
Manuaalkoppel
orgelbeweging tot stand die het worden door de ware orgelliefheb- vroeger tijden door Nederlanders (schuifkoppel), Cymbelster.
ei een karakter van het orgel her- bers. Zij laten ruimte voor een gebouwd. Dit is mede een van de f°als ?e^end zijner van
stellen wil. Dit gaat pa
rallel aan de ontwikke
ling van de muziek, die
evenals voor 1750 weer
polyfoon is ingesteld. Te
genover orgelmuziekstuk,
jes als „Rêve d'amour"
uit het begin van de 20ste
eeuw, staan thans weer
de polyfone werken als
fuga, canon, motetten e.d.
op het programma van de
componisten en herleeft
tevens de oude kunst van
het improviseren op het
orgel.
Het is begrijpelijk dat organls- illusie en dat is wel de kern var
ten zich weer gegrepen voelen elk kunstwerk, ook op andere ge-
door de orgelklank van de schep- bieden. Een technisch
pingen der oude orgelmeesters, schept bewondering, r
waarbij Arp Schnitger (1648—1719) gJ"4~,i<
als een groot kunstenaar waar
schijnlijk boven zijn tijdgenoten en
voorgangers uitsteekt. Van hem
zijn in elk geval een aantal orgels c^ersi aus een
goed bewaard gebleven en het Schnitger-orgels.
klankideaal van Schnitger vormt In Hamburg werd het orgel in
het uitgangspunt van de nieuwe de St. Jakobikerk bezocht. Het
orgelbeweging. In deze orgelre- dateert van 1515_en werd gebouwd
met boeken, tekeilpapier, verfrom- niet druk. Ze is
mei en mappen. Zit-, slaap- en niet gauw terneer
werkkamer is het, passend bij geslagen, doch ziet
de .welstand" van de tekenaar altijd wel weer een
I van vandaag. lichtpuntje. Iemand
Merkwaardig is het dat je je in met de zon in haar
zo'n volle, rommelige kamer eigen- 0gen.
lijk veel meer op je gemak En haar man Jo-
voelt dan in een dure salon, ris van Klaveren
is een rustige idea
list, die graag
diep denkt, wijsge
rig. Maar in te
genstelling tot vele
wijsgeren is hij
gewoon mens ge
bleven met beide
benen op de grond
staand. Hij draagt
hoge principes met
EN HIJ ERFDE HET HUIS,
LEEFDE ER EN STIERF
„Ik heb een uur lang de acten bekeken
dit or-
redenen dat" Nrferlandsl: ?el verschillende grammofeonpla-
namen xran nerennon ten met spel van Helmut Walcha.
p s°ne"- Ook het orgel te Steinkirchen
boerderijen enz. veelvul- stond op hEt" prog„mma> maar
dig voorkomen. de pfarrer stortte een stroom van
klachten over mijn hoofd uit. De
kerkje ""«IS dezi' drpge, 'stoffige documenten met hun formele zinswendingen Xv^eSvien.°Praat graag, niet
na een hevige brand zich niet altijd ais waardige gas- wordt ^eenjcant van Merravay s geschiedenis ^rtcld^jWaar^hoc zo maar in het_wilde weg,
-erd opgebouwd,
zwaarlijk de geestelijke voedings
bodem voor een kunstillusie leve
ren. Bij een kunstwerk verliest
men gevoel voor tijd en ruimte.
'1 ander over de
was er geen geld
voor een nieuw orgel.
Men kreeg toen voor een
luttel bedrag een oud or
gel uit Hamburg, dat er
gens op een zolder be
waard werd. Dit waardeloze in
strument is inmiddels in Cap-
vernïift pel in 1919 „ontdekt" en er is
vanuit Amerika al een miljoen
>r geboden. Wat is dit
sprookjes-orgel?
(zie foto).
ten gedroegen. Gelukkig was hij staat het met de geschiedenis van de mensen daarachter? Want met vêrstancÏ En het liefst wel
de enige die het orgel gesloten overal waar levende mensen bijeenkomen is een geschiedenis." over zijn grote liefde: Oskar Ho-
hield en zijn de overige pfarrers, yjk stond daar (in de grote hal van Marravay) en onderging koschka en diens denkbeelden. In
organisten, kosters of kerkmees- gedurende één geconcentreerd moment al de wanhoop, die de dat opzicht heeft hij
ters zeer bereidwillig geweest om „„i,„- nniiooa
de Nederlandse organist tot de ®rme rnenseljke stervelingen,
oreels top te laten de eeuwigheid gebracht, kitnnen ondervinden
g (WoïSr VERVOLGD) niet ban». Ik dachf:
aangezicht tot aangezicht met c°llega.
ts,
is het, zo is het altijd geweest en zo zal
we kunnen doen is het ogenblik grijpen
het beste ervan maken."
kenen. Thans is ze uitsluitend als
Exposities vrij kunstenares gevestigd,
dollar
gege-
naissance zou dan de Deense or- door Hermann Stüven en Jacob
gelbouw het lichtende voorbeeld Iversand. Na enige verbeteringen,
zijn? Ja. soms gaat men zover, j
Enkele geschiedkundige
vens zijn:
1567 gebouwd voor de St.-Johan-
neskloosterkerk te Hamburg.
1679 uitbreiding.
i^peelmuziek
VOOR HET GEZIN
Dit zijn, lezer, maar twee klei- gemeen genomen weinig gelukkig pagina haar
ne fragmenten uit het boek van de is, schept hier een typische sfeer, met de- actie „Kunst
schrijfster Norah Lofts „Gezegend een werkelijkheid die men als 't werk"
zij dit huis", versohenen
langrijke exposities te hebben ge
had in Den Haag, Groningen, Am
sterdam (Sted. Museum), Leiden,
„.TSis sssssr-^tn^-
Ria Exel gezien
ide ik op d— r,,
nog in verband Gladbach
werkelijkheid die men als t werk van de militaire luentvaart,
zelf doorleeft. Het geheim waardoor kunstenaars inspiratie öen geiuusnireera.
Maribor (Joegosla-
boeken (o.m. een
prachtige Rilke-ventalin-g) te heb-
konden opdoen op vliegvelden
cultuurserie van de Zuid-Holland- ligt in de scherpe observatie
se uitgevers Mij Ad. M. C. Stok de schrijfster, en haar kennis van in de lucht. Daarnaast kwam nog tikelen
De Uitgeverij Harmonia te Hi-1- te 's-Gravenhage, maar twee frag- Engelands historie. Maar boven- de mededeling dat Ria Exel gro-
de Nederlandse orgelbouw als
•het tussen 1689 en 1693 belangrijk
uitgebreid door Arp Schnitger. Het
orgel omvat 60 stemmen verdeeld
over 4 manualen
dit 'orgel heeft J. S. Bach
gesolliciteerd. Er is thans een
nieuwe speeltafel, waarbij als
speelse merkwaardigheid elke re
gisterknop als een mensenhoofd
is uitgevoerd. Een van die hoof
den stelt Albert Schweitzer voor
(zie foto speeltafel).
In Neuenfelde aan de EJbe,
waar Schnitger leefde en werkte g©n.
en in de kerk begraven is, staat
een fraai orgel met 35 ste
verdeeld o>ver 2 manualen
daal.
1717 reparatie.
Johannesktoosterkerk k orft speelboek
heeft weer nieuwe band- menten die ons tegelijk iets zeg- al kan Norah Lofts meesterlijk te tentoonstellingen
jes aan haar speeimuziek-serie gen van het boek en van de schrijf- vertellen. De gebeurtenissen en de had. En ten slotte herinnerde ik
toegevoegd. Bandjes voor jonge ster zelf. Deze ruim 400 bladzij- figuren worden bij haar belangrijk me wel
blokfluitspelers, heerlijk materi- den tellende roman verhaalt de omdat zij door hun uiterlijke ver- hebben ge;
aal voor de beoefening der huis- éeu.wenlange geschiedenis van een schijning heen de achtergronden
muziek, samengesteld door Hans huis, waarin generaties hun ge- kent en beleeft. Zij, die in huize 4
P. Keuning. Allereerst is er „Het schiedenis schreven, een boeiende Merravay op een gegeven ogen-
Dat illustreren van verhalen, ar-
boeken doet ze graag,
je imoeten me vrij laten
Duitsland in m'n eigen stijl", voegt Ria Exel
direct i
pedaal. Naar afgebroken en het orgel opgebor-
1919 herontdekking i
kleine men- en belangwekkende, want waar blik spreekt van de wanhoop~die
bevattend composities voor mensen bijeenkomen, is een ge- het deel is van de arme stervelin-
het ensemble-spel (blokfluiten, vi- schiedenis van liefde en verlan- gen die met de eeuwigheid gecon-
ool, cello en piano). Er is een En- gen, vreugde en geluk, maar ook fronteerd worden, vertolkt onmis-
gelse dans in opgenomen, een van ondergang en sterven. kenbaar de stem van de schrijfster
Pools lied, een Kindermars van jn werd een hujs voltooid zelf. Maar weinig troostend is de
Schubert, etc. Dan zijn er twee ergens in South Suffolk (Enge- conclusie: grijp het ogenblik en
kleine bandjes van „Flip en lan<J) tgn tijde van Elizabeth I. De Maak er van wat je kunt. Want
eigenaar is Tom Rowhedge, die dit
sopraan-
Flop", duetten
1939, 1950 en 1952 reparaties. De blokfluiten met praatjes en prent- J"ater"trouwde" met Ëïiza'bëth Raw"- door de diepste
laatste door Paul Ott uit Göttin- jes. Bijzonder aardig materiaal daarmede zitten
de allerkleinsten. En in' de
senziel
BOVENWERK
De dispositie
(in de grote fca®t): Quinitadeen 16'. we'deeltjes, nl. ,,De oude dans-
Prestant 8', HoLCluit 8', Octaaf 4', meester" (dansen uit de 17e eeuw
sopraanblokfluit en piano),
Göttingen (die ook de orgels
want het heeft de
,,Wie het kan, mag het spelen" seerd-
(eenvoudige werkjes van oude De opzet van dit boek is mees
meesters voor altblokfluit en pia- terlijk. De schrijfster heeft de ge
not en „In volle ernst" (minia- schiedenis in acht episoden ver-
tuur-sonatine voor sopraanblok- deeld en zoals men reeds uit de
fluit en piano. Heeft U kinderen twee fragmenten heeft kunnen le-<
PEDAAL: Untersatz 16', (pres- die blokfluit spelen dan mag U 1
onthouden.
geneest. Te weinig
deze schrijfster om te
verhaal weten of hierin haar gehele le-
lensen, en het'huis bewaart vensbelijdenis besloten ligt.
geschiedenis tot vandaag,
Weemoed
Neuenfelde, Mittelkirchen en Cap- tant), Octaaf 8', Octaaf 4', Nacht-
i stammende
Het uit de 16e et
orgel in Cappel, t
eigenlijk pas in 1919 werd her
ontdekt en nu befaamd is ge
worden door de grammofoon
platen van de blinde Duitse
organist Helmut lWalcha.
fHOMAS SCHIPPERS, de 27-
jarige Amerikaanse diri
gent, heeft vorige week in Sche-
veningen twee concerten geleid
van het Residentie-Orkest. Zijn
succes is niet zo bijster groot geweest al had hij dan al een res-
órgelbouw In Denemarken afzet- pectabele staat van dienst met directies in New York, Milaan,
gebied vindt, zodat men kan den- BerIijn. PariJS_ Aix-en-Provence en Londen. Dat een jonge diri- bemind werk^am"H!j1^ft wij<?€ spanningsbogen van Bruck- b^cht',"Tant*vele
ken aan het bekende gezegde. gent plotseUng kansen krijgt in wereldcentra van muziek, hangt alles fraai doorzichtig gehouden, in enkele schone
Trouwens over heel dit boek ligt
een sfeer van weemoed, het zach
te en milde rood van een schone
zomeravond. Ik kan mij maar
moeilijk losmaken van de gedach
te dat die op de achtergrond le
vende weemoed de consequentie
is van het Carpe Diem van de
schrijfster.
Natuurlijk geef ik direct toe,
dat er geen voldoende bewijs
grond is voor deze stelling, maar
niettemin, als het u gaat bij het
lezen, als mij, dan dringt de voor
gaande gedachte zich toch wel
sterk aan u op. Evenals de scho
ne gedachte, hoe heerlijk het is,
dat men als schrijver (ster) in het
werk „eeuwen" leeft, want dat is
toch de werkelijkheid. En het is
toch niet zo vreemd dat bij het le
zen zich deze gedachte opdrong:
zo ziet ook God, de geslachten
gaan en komen en het oordeel is
„rkes, heet. Thomas Schipper, uit bK
toe. En dat i
(kinderboeken te zelfsprekend haar volste recht,
zekere Phi- overigens, wie zal een kunstenaar
zijn stijl voorschrijven. Zeker niet
een uitgever. Men kan het boven
dien ook best aan Ria Exel over
laten. Want wat zij doet is artis
tiek volkomen verantwoord, heeft
artistiek niveau en is bovendien
niet experimenteel In de zin, die
tegenwoordig veel aan dit woord
gegeven wordt. Noch Ria Exel,
noch Joris van Klaveren zijn aan
hangers van de non-figuratieve ex
cessen van deze tijd. De kunst van
Ria Exel is een kunst van be
zinning, van vreugde en van men
selijk gevoel. In enkele lijnen weet
Ria Exel veel te vangen en er
een uitdrukking aan te géven, die
niet misverstaan kan worden. Dat
is niet van alle moderne kunst te
zeggen.
Ria Exel wacht nu ook <yp uw in
teresse. Zij is die interesse waard,
omdathaar kunst van een puur
heid en een eerlijkheid is die maar
weinig gevonden worden. Haar
portretten zijn meesterlijke type
ringen, scherp-geobserveerd, knap
en. direct neergezet. Op die kleine
Jori
i dooi
die dure
begaafde
VTA N A Aib
II IN PLAAT
symphonie van Bruckner voor de
niet-ingewijde in de muziek.
William Steinberg heeft zijn or
kest tot in de perfectie geleid, hij
•heeft een orkestklank weten te
gem piuiseuuy kutvsch isryyI CU uiectciM.ec.cu. e.... .....c^cv, aues Iraal aoorzicnug genouaen, r«.alicprpn valt ta hptwiifelpn ln enxeie s
niet altijd alleen af van zijn capaciteiten. Ook van geluk en vooral nergens de contouren verwaasd. realiseren, vtui. e w j wa(. ig ti-d.
nergens het eigenlijke karakter fe^tolkini
Maar enfin, wil men een ver- connecties. En zo heeft het ook Thomas Schippers tot heden
standig woord kunnen meespreken zijn leven echt niet tegen gezeten.
dan is een studie ter plaatst
c Zo werd ook geboren de
J°Steiiv hierboven staat geschreven e
i snel doet denken a""
De grammofoon
platen-industrie
heeft hem ook
ontdekt en ge
zien zijn popula
riteit opnamen
de Deense orgelbouw noodzakelijk.
Deze reis werd temeer noodzake
lijk, omdat sommige schrijvers
dusdanige Ideeën voorstaan en de
lof van de orgelbouwer Marcussen
zo luid zingen, dat een nuchter hem gemaakt.
beschouwer het gevoel gaat krlj- COLUMBIA bracht
gen dat de grens tussen Wahrheit kort geleden zijn
und Verdlchtung overschreden eerste plaat uit,
wordt, terwijl met deze Verdlch- waarop Schippers
tung dure Nederlandse guldens het Orchestra Ales-
over de grens gaan.
Zoals de waard is
Het maandblad vooi
en cultuur „Wending" is met een
extra nummer gekomen onder de
titel „Zoals de waard is". Na het
speciale nummer „Kerk en Kunst"
van 3 jaren geleden, is hier weer
een verzameling materiaal bijeen
gebracht over de ontmoeting
sandro Scarlatti
dirigeert in wer
ken van oude Ita
liaanse componis
ten: Francesco Du
rante (1684-1755),
Evangelie Antonio Salieri
s met een (1750-1825) en Antonio Vivaldi
(1675-1741). Een interessante plaat
dus wat de componisten betreft.
(30 cm. langspeelplaat CX 1451).
Het zijn heerlijke stukken
redelijk genomen. Het is een plaat et alles wat Uherp en snel doet denken aan de gesch.edenis-
met een enorme mu.iekvreugde ztt OM_w»t aam en snel sm der Koningen jn het oude Is.
geworden, zowel wat betreft de ""t deac en hij erfde het huis.
werken als de vertolklngem Voor ^werï grfn eeï aï. hS s er vele jaren en .tiert....
mttztekhefhebbers en voor Thomas SSÏÏSJ eeïX.ri™.i v"i. op en zijn wegkan volgen hem na.
Bruckner en voor velen zal zó een „Gezegend zij dit huis is een
Bruckner-symphonie meer aan- prachtig boek, dat men, wanneer
dacht opeisen. Maar de echte men het bezit, nog vele malen ter
muziekliefhebbers en voor Thomas
Schippers een waardevolle .plaat,
die bovendien uitstekend is OQge-
het niet, ondanks de hand
omdat het iets
kerk en kunst, over de gebonden
heid van beide aan elkaar. En nu
niet alleen in beschouwingen, r~-
ziek die hier gespeeld worden.
Van de 8 „Quartetti concertanti
bewerkte Adriano Lualdi de num
mers 1 en 5 als Concerti voor
de 'kunstvorm zelf,' zoals strijkorkest, resp. in f-moll en
foto's van kerkbouw en kerkeüj- A-dur. Onbezorgde mimek. w>n-
ke verbeeldingen, liederen en hun der enig probleem, alleen maar
muziek en in psalmberijmingen, om van te genieten,
bijzonder waardevol
Dan is
nummerCgewo°rden\,Uprachtrruitge- legende beweert dat hij Mozart twee mandolines
voerd. waarin heel veel instruc- probeerde te vergiftigen, de 'wee violen en
tiefs is opgenomen. Een uitgave ouverture tot de opera „Axur, ko
ut inine van (Trmnci" Niet minder
kregen door concerten in ons land
is William Steinberg, die als Hans
Wilhelm Steinberg op 1 augustus
1899 in Keulen geboren werd, in
Keulen, Praag, Frankfort en Pa
lestina wenkte en in 1938 Ln Ame
rika terecht kwam, waar hij thans
leider is van het Pittsburgh Sym
phony Orchestra. Steinberg had
terecht meer succes in ons land
en is bovendien door de vele
grammofoonplaten voor velen al
„een goede bekende" geworden.
Met zijn eigen orkest uit Pitts-
liaanse componisten dirigeerde. burgh heeft hij nu voor CAPITOL
de Vierde Symphonie van Anton
Bruckner uitgebracht (30 cm. lang-
deze ouverture hoort zal het met speelplaat P 8352). De
mij betreuren, dat er niet wat plaat stelt een vrouw
meer werk van Salieri wordt ge- in de beslotenheid van
speeld. Ten slotte zijn er van An- tisoh bos. Het is eei
tonio Vivaldi twee werken, nl. de hoes geworden,
ouverture „Al Santo Sepulcro" eenkomend met
e van het Heilige Graf) en het Bruckner's Vierde. De romantiek
Concerto in C-dur voor twee flui- in dit werk dat terecht de bij-
theorbes (soort basluit
perfectie, ondanks de klankverza-
diging.
CORN. BASOSKI.
Columbia
Schipper
oude Ha-
r midden
„De Romantische"
die niet in een kerkelijk Mee- ning van Ormus'
levend gezin mag ontbreken. Het dan 40 opera s heeft Salieri ge-
gaat hier niet alleen J"
de kunst, schreven, maar ze zijn alle
i de kerk in wier dienst geten. De Mozart-legende
de kunst weer moet terugkeren, feit, dat Salieri de leraar
(Uitgave Boekencentrum, Den hoven
Haag).
twee violen en 'violoncel. Alfredo een gesloten. schaduwrijk bos,
Casclla heeft dit Concerto enigs- maar van het uitgestrekte, heuvel
zins bewerkt. Het was oorspron- achtige landschap, zoals men dat
kclijk geschreven door Vivaldi in Oberósterreioh vindt. Het is
•er- voor zijn meisjesorkest in de „Os- de monumentale riumte-architecj
het pitale della Piëta" te Venetië, tuur. die 1
zeggen heeft. De uitgave
prachtig verzorgd en de tekeningen
zijn, zoals gewoonlijk in deze se
rie, van Anton Pieck.
HERM. STEGGERDA.
door Ria Exel.
de Scheveningse hai
Carla,
tie- Men maakt kennis met
Hp leerlinge van een lyceum, >«i« jc- -
ven ten dele parallel loopt met „n maar groei of leven. Het zijn
an fiat van 6p Griekse mvthnlncrisrhe aUemaal maar woorden en geen
de Griekse mythologische
figuur Persephone, de dochter van
Demeter, die gedoemd was ook
aan de donkere zijde van het le-
deel te hebben.
Een meisjesboek, dat een
kroning heeft verkregen in
prijsvraag letterkunde 1956 van
het ministerie van onderwijs, kun
sten en wetenschappen, daartoe
door de Youth Friends Associa
tion in New York in staat gesteld,
moet op een of andere wijze heb
ben uitgestoken boven zijn mede- gMg^
dingers. Naar
hebben we gezocht
van Cornelie Mes en we moeten nelie Mes' boek best vinden en
ook daarna gaat het soms nog wel,
toch.... er gebeurt teveel
ste geeft en die vooral het slot
ïooi" moet maken. Een enkele
;el hier uit: „en ik geloof, dat
ieder mens die enigszins de
am mens waardig is, die drang
goede ligt. Je kunt dat geloof
of de liefde Gods of
woorden en geen
rd vermag het wezenlijke uit
te drukken of ook maar te bena-
Dat we het boek niet afwijzen,
Dat donkere in Carla's leven heeft zijn oorzaak in de lofwaar-
eerste plaats de misdra- dige poging die het toch ook is,
i haar vader, die geld om mee te helpen de meisjeslite-
a 4 verduistert om zijn gezin een on- ratuur op een hoger plan te bren-
dat „unsieKena bezorgd leven te laten leiden. Tot gen En dat streven is nog bitter
zocht in het boek hiertoe kunnen we het met Cor- haM nodig, want slechts een en
kele schrijfster geeft meer dan
wat goedkope romantiek. Geluk-
hor>rt Cornelie Mes tot die en-
Vivaldi leraar
Bruckner's werk
.o spreekt Het is een visionnair na-
II uxen direct de tuurtafereel, indrukwekkend en
Bach herkent. schoon. De meest begrijpelijke
Will,am Steinberg bracht m
zyn orkest uit Pittsburgh de 4
Symfonie uit bij Capitol.
toegeven, dat de kwaliteiten al
spoedig bleken. „Demeters Doch
ter" is namelijk een goed geschre- te mooi in elkaar grijpt. Het komt
«n boek. Bovendien heeft het alles l>o»e"tJ'en te schitterend op
j zijn pootjes terecht. En daarbij
meer inhoud dan het gros der- kom nog de hoogdravende levens-
meisjesromans. beschouwing, die de schrijfster ten
rschijnlijks, dat bovendien al kelen onder haar vakgenoten.
Uitg. L.J.C. Bouct
