MIDDELBURG
heeft weer n vrijzinnig prèdikant
Leef voor ze
Zuidamerikaanse Protestantisme
viert eeuwfeesten
Verenigde kerk van Christus
Kolossale opkomst bij kruistocht
van Billy Graham
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 6 JULI 1957
Gesprek tussen modaliteiten
Wordt de muur der scheiding
langzaam doorbroken
"\/AN ieder duin of dak op Walcheren ziet men de „Lange Jan" in al zijn
glorie boven de huizen van Middelburg oprijzen. Nog maar enkele
jareD geleden was ook deze toren een ruïne. De muren van de kerk
waren door granaatscherven geschonden, de ruiten lagen in diggelen en
het eens zo mooie bedehuis was verworden tot een trieste, lekkende
steenklomp, waar de wind gierend door de gaten joeg. Middelburg werd
herbouwd en ook de Lange Jan verrees weer en wijst al meer dan een
jaar steigerloos naar de hemel. De hoge, sierlijke, achtkantige toren is
slechts een onderdeel van een groot gebouwencomplex.
Vroeger torende de Lange Jan niet
slechts boven de parochiekerk, maar
ook boven het oude klooster dat reeds
een eigen kerkje bezat, lang voor de to
ren en de parochiekerk wei-den gebouwd.
In dat kerkje kwamen de monniken on
der leiding van hun abt samen voor hun
godsdienstoefeningen. Toen zich rondom
het klooster een stad begon te vormen
en die stad groter en groter werd, moest
er ook een parochiekerk komen voor
de burgers. Het kleine kloosterkerkje
werd het koor van de grote, nieuwe
kerk. Door de openingen van de pilaren
kon men van het kleine kerkje de grote
kerk inkomen, maar toch bleven de mon
niken hun eigen diensten houden, ge
scheiden van de „gewone wereldlijk
heid".
Twee in één
Nog altijd bestaan de beide kerkjee.
Na de reformatie weer
klonken er niet meer de
latijnse gezangen en ge
beden. Sindsdien weer
kaatsten de muren de
stoere Psalmen en op
een dag heeft men tussen
de pilaren een muur ge
bouwd, zodat men ook
zonder monniken de
koorkerk weer ais een
aparte kerk kon gaan
gebruiken. Toen kwamen
aan beide kanten van de
muur protestantse gelo
vigen samen alsof de ker
ken aan een ander eind
van de stad stonden in plaats vi
elkaar aangeleund in het hartje
oude Middelburg.
Sinds de restauratie, die na de oorlog
heeft plaats gevonden, is er iets nieuws
bij gekomen. De oude muur. die de
kerk slechts tot twee kerkzalen moest
maken, heeft een ogenblik gedreigd de
kerk te delen. Het rijk vroeg namelijk
de Vereniging van Vrijzinnig Hervorm
den, of zij in de plaats van hun ver
woeste gebouw, genoegen wilden nemen
met de kleine koorkerk. Toen ging Her
vormd Middelburg naar de parochie
kerk en de vrijzinnigen die zich aan de
plaatselijke kerkeraad hadden onttrok
ken, kerkten aan de andere kant van
Op beide kansels stond
sloten ogen". Precies zo oefende een or
thodoxe kerkeraad tucht uit als zij wei
gerde om voor haar vrijzinnige minder
heid een vrijzinnig predikant te beroe-
Er zijn vrijwel geen kerkeraden van
grote steden in ons land, die niet op de
een of andere manier hun kansel voor
een bepaalde richting in de Hervormde
Kerk sloten. Het gevolg van deze onoffi
ciële, niet synodale tuchtmaatregelen
was, dat overal in het land zich bepaalde
groepen buitengesloten voelden van de
plaatselijke kerkgemeenschap.
Met heel hun hart
Toch wilden zij met heel hun hart Her
vormd blijven. Zij voelden er niet voor
om een nieuwe kerkgemeenschap te
stichten, vooral ook. omdat ze in een an
dere plaats vaak wel aanvaard wer-
i tegen
Hervormd predikant,
van de muur zaten
Hervormd voelden ei
»blijven.
Men zegt wel eens
de Kerk in de jaren
beide zijden
mensen, die zich
Hervormd wilden
dat de Hervorm-
a 1813 geen tucht
heeft gekend. In zekere zin is dat
waar, vooral als men bij tucht denkt
aan synodale tucht, die predikanten af
zet of uitsluit. In wezen echter is het
niet helemaal waar. De synode oefende
misschien geen tucht uit, maar de ker
keraden deden dat maar al te vaak.
Als een vrijzinnige kerkeraad weiger
de voor haar orthodoxe minderheid een
orthodoxe predikant te beroepen, was
dat een uiting van tucht. Het druiste te
gen haar geweten in hun gemeenteleden
te brengen onder een volgens haar ge
dachten „onverantwoorde, ouderwetse
prediking, die de resultaten van de we
tenschap eenvoudig voorbijliep met ge-
den. Deze groepen gingen-'toen naagt
de gewone kerkdiensten zelf ook een
dienst beleggen, waar zij voorgangers lie
ten preken met wien zij zich één voel
den. Zo ontstonden overal in ons land
evangelisaties soms onder de signatuur
van de Gereformeerde Bond, de Confes
sionele Vereniging of de Vereniging van
Vrijzinnig Hervormden.
Ook in Middelburg mrêst de kerkeraad
a het vertrek van de „moderne" ds.
Cannegieter een beslissing nemen, en
men zei: „Zo iemand nooit weer!" Het
gevolg was, dat men de predikantsplaats
eenvoudig ophief, maar ook, dat de vrij
zinnigen voortaan uit de kerk bleven en
zelf tot een kerkhoudende evangelisatie
werden. Ze kochten een gebouw en iedc-
zondag werden er naast de officiële
Hervormde diensten ook aparte diensten
gehouden voor de vrijzinnigen, die zich
het toezicht van de kerkeraad had
den onttrokken. Er ontstond een vrij
zinnige vereniging.
Canadese kerken willen
kleinere auto's
De F tad voor Evangelisatie en Diaco
nie van de Verenigde Kerk van Cana
da heeft zich uitgesproken over de
grootte van de auto. In een wel zeer
ongewone resolutie richtte de Raad zich
tot de automobielindustrie met de op
merking dat de tegenwoordige Ameri
kaanse wagen „te groot en verspillend
is."
Eén van de leden maakte de opmer
king, dat men in Europa over de ver
chroomde neus spreekt: als de „dollar-
grijns." Een anuer lid van de raad keer
de zich echter tegen de resolutie. Hij
beweerde, dat als men hem zou aanne
men, iedereen in het land zioh zou af
vragen, waarom de Canadese predikan
ten dan zelf wel in zulke grote auto's
rondreden. Toen werd het wel duidelijk
dat de meeste predikanten zelf prijs stel
den op een grote, ruime wagen. Eén
v-:i de voorgangers zei tenminste, dat
hij zijn gezin met vier middelbare scho
lieren als zonen moeilijk in een kleine
auto kon stoppen. Toch werd de resolu
tie aangenomen en iedereen weet nu,
dat de Raad voor Evangelisatie en Dia
conie van de Verenigde Kerk van
nada tegen grote auto's is. Of de auto
mobielindustrie er zich iets van zal
trekken
Dc bekende schrijver N. Baas
spreekt tot de lezers (en lezeressen)
van het Gereformeerd Jongelings
blad over de tientallen advertenties
van ziekenhuizen en sanatoria
hulp.
„Toen William Booth (de stichter
van het Leger des Heils) met zijn
zoontje Bramwell door de achter
buurten van Londen liep, rukte hij
opeens het gordijn van een bar
opzij, wees het kind op de beschon
ken mannen en vrouwen en zei:
„Voor zulke mensen wil ik, dat jij
zult leven". Misschien duwt God
voor jou de deur van een zieken
huis, of een sanatorium open
spreekt: „Leef voor ze". Laat dan
je antwoord dat van Samuel
wezen: „Spreek Here, uw knecht
hoort."
student de
stand had kunnen uitleggen. In de oor
logsdagen begon de kerk te spreken, men
sen van verschillende richtingen werden
vaak op één hoop gegooid en leerden el
kaar kennen en vaak zelfs waarderen.
Belangrijker misschien nog wel was
het feit, dat het rationalistisch denken
van de vorige eeuw volkomen werd
doorbroken. Zowel aan rechtzinnige als
aan vrijzinnige kant werd vaak de waar
heid beschouwd als iets wat men als een
wiskundige definitie onder woordèn kon
brengen. Voor de rechtzinnigen werd d.e
waarheid beschreven in de geloofsbelij
denis, voor de vrijzinnigen moest men
die waarheid vinden na een ernstige
studie van de Bijbel, waarbij alles over
boord geworpen moest worden wat in
hun ogen niet ter zake diend-i Na zware
studie kwam dan eindelijk de waarheid
uit het geheel tevoorschijn, als een pit
uit een appel.
In de gehele theologische wereld tot
ver over onze landsgrenzen neen komen
zowel vrijzinnigen als rechtzinnigen meer
en meer tot de ontdekking dat onze men
selijke woorden tekort schieten om de
waarheid te omvangen. Het „ik weet"
van de vorige eeuw is geworden tot een
„ik strek mij uit naar het weten".
In de vorige eeuw meende men dat
men nog maar een paar stappen behoef
de te doen en dan zou men alles kunnen
doorgronden. In deze eeuw is men tot de
conclusie gekomen, dat men nog slechts
aan het uiterste begin staat en meer
dan één grote geleerde heeft gezegd: In
de vorige eeuw dachten we al de ant
woorden te vinden, in deze eeuw zijn we
•tot de conclusie gekomen, dat we nog
niets weten." Wat gebeurde in de we
reld van het atoom, de biologie, de as
tronomie, geschiedde ook onder de theolo
gen.
Sprekende kerk
Toen dan ook de Her
vormde Kerk als een
sprekende kerk uit de
oorlog te voorschijn
kwam. ging de roep op
„wij willen weer kerk
worden." f
mogelijk om in de chaos
met één greep orde
scheppen. Er moesten
bakens worden uitgas»
Zoom voelde zich ever
Hervormd als een Gere
formeerde Bonder ir.
Ede. Uiteindelijk heeft de synode de
plaatselijke kerkeraden dan ook opge
roepen tot een gesprek tussen de rich
tingen, om zo te proberen samen de
weg te vinden. Terwijl men vroeger
steeds verder uit elkaar ging, wilde men
nu proberen vanuit eigen positie samen
tot hetzelfde middelpunt te komen en
dat middelpunt moest Jezus Christus,
de Heer der kerk, zijn.
Ook in Middelburg begon dit gesprek.
Eigenlijk waren de plaatselijke kerke
raden en de Vereniging van Vrijzinnige
Hervormden, door het rijk al heel dicht
bij elkaar gebracht. Toen de stad ver
woest werd, werd ook het gebouw van
de vrijzinnigen verwoest. Bij herbouw
vroeg het rijk of de vereniging genoegen
wilde nemen met de koorkerk. Waar
eens de monniken zongen, beklom nu
de voorganger van de vrijzinnige Her
vormden de kansel.
Enkele jaren later kwam men ook in
de geest dichter bij elkaar. De kerke
raad wilde de voorganger van de evan
gelisatie als bijzonder predikant ambte
lijk erkennen. Er moest een nieuwe pre
dikant beroepen worden en de vrijzinni-
TER OVEROENKING
Geen aandacht.
Enkele weken geleden bracht de Ame
rikaanse diohter Robert Frost opnieuw
een bezoek aan Engeland, waar hij
ijn eerste gedichten publiceerde. Zo
de
ge hoorcommissie stemde er in toe sa
men met twee afgevaardigen van de
kerkeraad een voorstel in te dienen. De
nieuwe predikant ds. Metz, werd to^n
ambtelijk erkend door de plaatselijke
kerkeraad. Hij kreeg zijn salaris echter
van de vereniging van vrijzinnige Her
vormden.
Andere opzet
Middelburg heeft twee „Lange Jans". De ene steekt hoog uit boven
de huizen van de stad en is bijna overal op Walcheren zichtbaar,
de andere is nauwelijks twee meter hoog en troont boven „Miniatuur
Walcherenhet Madurodam van Zeelanddat een natuurgetrouw
overzicht geeft van het eiland Walcheren. Links: het model,
rechts: het origineel.
Toen ds. Metz weg ging en er een
nieuwe predikant beroepen moest wor
den, vond men een geheel andere opzet.
Na de overweging dat „het ons als lid
maten van Christus' Kerk gebodéh is,
ook bij verschil van dogmatisch inzicht,
elkander te vinden in en door het ge
loof in de ene Heer der Kerk" besloot
de kerke-aad een '.esde :ewone predi
kantsplaats te stichten met de opdracht
werkzaam te zijn onder hen, die zich tot
de vrijzinnige modaliteit van prediking
en catechese voelen aangetrokken. Naast
de vijf wijkgemeenten is er dus nu ook
een „modaliteitsgemeente" ontstaan.
Middelburg is dankbaar met deze op
zet, maar noch de vrijzinnigen noch de
plaatselijke kerkeraad leeft in
van nu zijn we er. Naast de geogra
fische wijken is er nu een „wijk" bijge
komen met een dominee die de hele stad
moet doorkruisen om zijn schaapjes te
vinden. Als noodmaatregel is dit goed
op dit ogenblik, maar er zijn voor d<
toekomst grote bezwaren aan deze vorn
verbonden, want nu zouden andere mo
daliteiten ook met dezelfde eis kunnei
komen: „Wij willen een eigen predikan
met eigen diensten en catechese." Beidt
groepen voelen dat men op de duur zal
moeten komen tot louter geografische
wykgemeenten. Hoe lang dit nog zal du
ren? Niemand weet het. Oude wonden
genezen niet gemakkelijk, en wat uit el
kaar gegroeid is, kan men niet
aan elkaar spijkeren. In Middelburg wil
men echter aan beide zijden proberen
om elkaar weer te ontmoeten, niet om
eigen visie en Inzicht op te geven,
door samen elkaar te aanvaarden
Heer der Kerk. Is dit mogelijk? Voor ve
len is dit een onbeantwoorde vraag.
Middelburg wil zijn best doen om hel
antwoqrd samen te zoeken.
Amerika heeft nu ook een
Op 25 juni is in de Verenigde Staten een nieuw kerkgenootschap
ontstaan, dat de naam zal dragen van Verenigde Kerk van Christus.
Op diezelfde dag verdwenen de namen van twee kerkgenootschappen
uit de kerkelijke pers, nl. de Congregational Churches met ongeveer
een miljoen leden en de Evangelical and Reformed Church met iets
minder dan een miljoen leden. Dit is de tweede fusie van kerk
genootschappen in één maand in de U.S.A. Dit samengaan is des te
opmerkelijker, omdat het hier niet een fusie van twee gelijke kerk
genootschappen betreft zoals in het geval van de twee presbyte
riaanse kerkgenootschappen (Geestelijk Leven, 29 juni), maar van
twee kerkgenootschappen die wel een geheel verschillende histo
rische achtergrond hebben.
De congregationalistische kerken date
ren uit het zeventiende eeuwse Enge
land. Zij behoorden tot de radicale pu-
ritijnen, die naar Nederland emigreer
den en later met de Mayflower in de
Verenigde Staten aankwamen. Deze
congregationalistische kerken kennen
een absolute, plaatselijke zelfstandig
heid. Zij gebruiken het woord kerk of
gemeente voor de Kerk van Christus,
zoals hij door alle kerkgenootschap
pen heen bestaat, of anders denken zij
adn de plaatselijke gemeente. De ge
meenten zelf waren verbonden in een
soort bond, zoals in Nederland de
Vrije Evangelische en Baptistische
gemeenten.
De Evangelical and Reformed Church
daarentegen is honderd jaar ouder en
dateert uit de dagen der Hervorming.
In dit kerkgenootschap kwamen in
1934 volgelingen van Luther en van
Calvijn bij elkaar om dit kerkgenoot
schap te stichten. Organisatorisch volg
de dit kerkgenootschap geheel de her
vormde vorm met een synode als
kerkregering.
In 1801 zijn er reeds pogingen aange
wend om deze hervormde of presbyteri
aanse vorm en het Congregationalisti
sche type te verenigen. Men ging toen
gezamenlijk zendingswerk verrichten.
In 1852 werd het contact evenwel ver
broken. In Engeland werd 50 jaar ge
leden een poging ondernomen om tot
een fusie te komen. De grootse plan
nen zijn evenwel steeds verder geslon
ken, tot men in 1951 besloot om slechts
in bepaalde sectoren van de kerkelijke
arbeid samen te werken. De fusie van
juni is reeds zeventien jaar lang het
onderwerp van discussie. Enkele Con
gregationalistische kerken, die bang
waren hun plaatselijke zelfstandigheid
te verliezen, hebben geprobeerd via
het gerecht de uitspraak te verkrijgen,
dat de fusie wettelijk niet mogelijk
was. Steeds werden ze evenwel door
het gerecht in het ongelijk gesteld.
Hoewel de kérken theologisch veel ge
meen hebben, beide zijn sterk mid
den-orthodox ingesteld, beide zien het
begin van de kerk in het oude Israël
denken zeer sterk oecumenisch,
scheidde hen toch de vorm van kerk
regering. Van beide kanten zal men
moeten geven en nemen, om dit sa
men leven mogelijk te maken. De
Verenigde Kerk van Christus zal on
geveer 8.500 predikanten en een lid
maatschap van meer dan 2.100.000
mensen omvatten.
De echte Lange Jan met de
Nieuwe Kerk op de voorgrond.
Nog net is het even hogere dak
van de koorkerk te zien, waar de
diensten van de Vereniging der
Vrijzinnig Hervormden worden
gehouden. Hun voorganger, ds. I.
van Hou teis nu tevens gewoon
predikant bij de Hervormde
Kerk in Middelburg.
Nog maar nauwelijks zijn de her
denkingssamenkomsten in de Zuid
amerikaanse staat Columbia achter
de rug, waarin het feit werd gevierd
dat een eeuw geleden het protes
tantisme voor het eerst zijn intrede
deed in dit land van revoluties en
strijd, of ook in andere Zuidameri
kaanse landen begint men
voorbereidingen van eeuwfeesten. He
lemaal juist is dit niet, want op 21
maart van dit jaar gingen de gedach
ten van de Braziliaanse protestan
ten nog veel verder terug, n.l. naar
het jaar 1557. Onder leiding van ds.
Riguet landde toen een kleine groep
Franse Hugenoten om een protestant
se kolonie te stichten en rust te vin
den van vervolgingen. Evenals de
puriteinen van de Mayflower waren
ook deze Hugenoten op zoek naar
godsdienstvrijheid. Terwijl echter op
Plymouth Rock een geheel nieuw be
gin kon worden gemaakt, bleven de
Franse Hugenoten zuchten onder ver
volgingen.
Pas driehonderd jaar later kreèg het
Evangelie vastere voet. Ashbel Green
Simonton kwam van de Verenigde Sta
ten naar Brazilië en stichtte daar de
Presbyteriaanse kerk. Toen kregen de
protestanten in dat land .grote vrijhe
den en kwam er een kans om zich wer
kelijk krachtig te ontwikkelen. Volgend
jaar zullen' de Presbyteriaanse kerk en
de Onafhankelijke Presbyteriaanse kerk
van Brazilië beide hun eeuwfeest gaan
vieren en beide zullen ze de komst
van Simonton gaan hei-denken.
Brazilië is het grootste rooms-katho
Üeke land ter wereld en de kerk heeft
er meer dan 53 miljoen leden. In wezen
echter zegt dit geweldige aantal niet zo
veel, want het percentage rooms-katho-
lieken is in deze eeuw voortdurend ge
daald. In 1890 was dit nog 98,93 procent,
in 1940 95 procent.en in 1950 93 pro
cent. Vooral in de afgelopen tien jaar
hebben de verschillende protestantse
zendingsorganisaties in dit land gewel
dige vooruitgang geboekt.
In het gehele land worden nieuwe pro
testantse kerken gesticht. Ook het hei
dendom herleeft echter met kracht, voor
al onder de negers, die als slaven in
dertijd naar het land werden gesleept.
Door de rooms-katholieke Zending wer
den zij tot roomsen gedoopt, maar in
nerlijk bleven zij trouw aan de afgoden
van het oude Afrika. Deze afgodendienst
breekt overal los en in iedere stad ko
men kleurlingen bij elkaar voor hun hei
dense cultusdiensten. Men schat, dat er
alleen in de stad Bahia reeds meer dan
50 zijn terwijl in Recife he: getal van
48 in 1947 steeg tot 100 in 1951. In de
stad Sao Paulo waren deze gfoepen 20
jaren geleden volslagen onbekend, maar
1945 telde men er reeds 269 zaaltjes
ar de heidense godsdienstoefeningen
werden gehouden.
PROPAGANDA
rooms-katholicisme probeert wel
de greep op de bevolking te herwin-
maar dit gaat zeer moeilijk. Men
past overigens vaak propagandamidde
len toe, die even heidens zijn als de
cultusdiensten van de kleurlingen. Men
heeft b.v. de beste Braziliaanse vroutoe-
Ondanks hitte in New York:
t
QNDANKS de aanhoêsdende hittegolf
die New York enige tijd tot een
stoomketel maakte, blijven de opkom
sten in Madison Square Garden, waar
Billy Graham zijn samenkomsten
houdt, kolossaal. Een enorme week-
end-exodus van frisse lucht-zoeken-
den kon niet verhinderen, dat zowel
zaterdag als zondagsavonds de zaal
geheel gevuld was. De samenkomst
van zaterdagavond werd over de te
levisie uitgezonden. Volgens een sta
tistisch onderzoek volgden ongeveer
zestien miljoen kijkers de uitzending.
De eerste televisie-uitzending bracht
meer dan 30.000 brieven, de tweede
telecast meer dan 50.000. Een zeer
groot percentage van deze brieven
kwam van mensen, die schreven, dat
ze naast het televisietoestel waren
neergeknield om Christus als Heiland
en Heer te leren kennen.
Het is niet gemakkelijk om de sociale
gevolgen v?-> deze campagne in ge
tallen uit te drukken. De kruistocht
heeft evenwel een geweldige invloed.
In een zeer sober artikel schreef de
Wall Street Journal, dat de verkoop
van Bijbels en godsdienstige boeken
ii New York in de afgelopen maand
sterk gestegen was, terwijl de verkoop
van sigaretten, tabak, sigaren en al
cohol in de buurt van Madison Squa
re Garden een scherpe daling door
maakte. De doorsnee orthodoxe gelo
vige in de Verenigde Staten drinkt en
rookt niet, waardoor dezewinkels,
die het gewoonlijk van de voorbijgan
gers moeten hebben fop weg naar
de bokswedstrijden) de gevolgen van
de campagne ervaren.
Enkel weken geleden kwam de campag
ne bijna tot een ontijdig einde. Het or
ganiserend comité was van mening,
dat de twee toneelknechten niet no
dig waren. De vakorganisatie van de
twee mannen was het hiermee niet
eens en liet weten, dat als men deze
twee mensen niet onmiddellijk weer
in dienst nam voor 15 dollar per
avond er een officiële staking zou ko
men, en bij de zaal zou. worden ge
post door leden van de vakbeweging,
die Billy Graham zouden betichten van
onderkruiperij. Het comité is voor de
eis gezwicht en betaalt nu 30.per
avond aan twee toneelknechts, die sa
men moeten zorgen, dat er één glaas
je water op het podium staat.
De plaatselijke kerken beginnen reeds
de gevolgen van de campagne te er
varen. Een predikant heeft reeds 50
aanvragen om tot lid van zijn ge
meente te worden toegelaten. Opmer
kelijk is het, dat die gemeenten, die
het meest enthousiast de campagne
steunen ook de beste vruchten pluk
ken. Onder de mensen, die naar vo
ren zijn gekomen, bevinden zich vrij
wel alle beroepen, tot predikanten toe.
Zelfs een aantal Rooms-Katholleke
priesters is naar voren gekomen. On
danks het verbod van hun kerk wa
ren ze incognito naar de samenkomst
gekomen. Eén van hen heeft zich on
middellijk de volgende dag als pries
ter uit de kerk teruggetrokken. Zijn
oversten eisten, dat hij zich enige tijd
in een klooster terug zou trekken om
te genezen van zijn ketterse houding,
maar hij weigerde, en onttrok zich
aan de kerk.
lijke.vlieger een rondvlucht door Brazi
lië laten ondernemen en zelfs buursta
ten laten bezoeken met een beeld van
Maria, de schutspatroon van het grote
land. De staatregeringen gaven haar
boodschappen mee voor de bezochte
plaatsen (volgens De Protestant).
Zij waagde zich zelfs in gebied-n
de Indianen. Of dit beeld van Maria de
bevolking werkelijk christelijk heeft ge
maakt, betwijfelen we ten zeerste. Nog
afgrijselijker is de tocht, die het hart
van een Braziliaans priester, die met
twee vrienden door Indianen werd
moord, heeft gemaakt. Na de moord
sneden de Indianen dit hart uit het li
chaam en gebruikten het als doel bij
het pijlschieten. Volgens verhalen zou
het hart hebben gesproken en de IndL
anen hebben gewaarschuwd, dat ze hur
gerechte straf niet zouden ontlopen. Erg
„evangelisch" lijkt ons deze boodschap
niet, als we haar vergelijken met de
laatste woorden van Stefanus. De drie
missionarissen zijn zalig verklaard door
de paus en wachten nu op hun heilig
verklaring en ondertussen reist het spre
kende hart (dat klaarblijkelijk nu stom
is geworden) door het land om de n
sen weer onder de indruk te brengen
de grootheid van God en de invloed
de katholieke kerk. Maar de kerk zoekt
het niet slechts in het bazarachtige bi
zarre. Door lezingen, tijdschriften, ar
beidersverenigingen, ziekenhuizen zoekt
zij het snel verloren gaande terrein
herwinnen.
MEXICO
Ook in Mexico is een eeuwfeest op
handen. Het protestantisme dateert daar
van de revolutiedagen van 1857, toen
voor .het eerst sinds Montezuma, koning
der Azteken, een volbloed-indiaan weer
het heft ui handen kreeg, n.l. Benito
Juarez. Mexico schudde in 1821
buitenlandse juk af. Tot 18.57 volgde de
ene revolutie de andese tot Juarez hei
heft in handen nam. Onder zijn regering
dreef hij een oude wet door, die leidde
tot scheiding van kerk en staat. Hij viel
vooral de Rooms-katholieke kerk aan, om
dat zij bijna overal de eigenaar van de
landerijen was. Na zijn dood in 1872
bleef de strijd voortduren tussen de
kerk, die grootgrondbezitster was en de
kleine boeren. Vaak was de strijd erg
ongelijk, maar de Grote Revolutie
1911 had tot gevolg, dat het land
een groot deel verdeeld werd onder de
hoofden van gezinnen. In 1917 dreef men
de wet door, die de kerken het recht op
landbezit ontzegde. Al het land van de
Roomse kerk kwam toen aan de staat
OOK HIER
Ook hier doet de Rooms-katholieke
kerk haar uiterste best om hel verlor
gegane gebied te heroveren. Vooral vi
volgingen van protestanten moeten dan
de randkerkelijken weer naar de kerk te
rug drijven. Sedert 1947 zijn bij de Me
xicaanse autoriteiten zeven en zeventig
bewezen feiten bekend van vervolgingen
en moord. Deze vervolgingen uitten zich
soms in de vorm van brandstichting
als in La Gloria, Santa Cruz waar
protestantse kerk en alle protestantse
huizen op 25 november 1944 in brand
werden gestoken, waarbij twee volwas
senen en vijf kinderen levend verbrand
den en de 60 protestantse gezinnen daar
na uit de stad verdreven werden. Op 27
mei van het volgend jaar leidde de pries
ter J. A. Vivas te Santiago Yeche, een
aanval op de huizen van de predikan
ten Juarez en Garita, die beiden wer
den gelyncht. Er gaat vrijwel geen jaar
voorbij of ergens in Mexico gebeuren
aanvallen op protestanten. In antwoord
op al deze daden verdedigde de aarts-
agjes i
de
voorkomen, maar de mensen hebben
ïaal hun geloof lief." In 1944 zei de
zelfde aartsbisschop: „Met christelijke In
getogenheid, maar. ook met grote kracht
zullen wij de uitbreiding van het protes
tantisme tegengaan. Zelfs gaan we ver
der, we zullen het bestrijden totdat we
het vernietigd hebben."
Met deze vernietiging loopt het nog
wel los. Na honderd jaar kunnen ook de
protestantse kerken het feit gedenken,
dat toen voor het eerst de boodschap
zaligheid door geloof gepredikt
werd, ook ai duurde het nog tot 1854
voor de eerste evangelische kerk werd
gesticht.
a di
versiteit te Dublin wilde t
terblijven. Voor zijn achtendertig
ste was Frusi een man van twaalf
ambachten en dertien ongelukken; een
gesjeesde student, een onhandige ar
beider, een falende journalist en een
mislukte boer. Hij emigreerde naar
Engeland, omdat zijn vrouw zo graag
onder een rieten dak woonde, publi
ceerde daar een paar gedichten en
werd op slag beroemd.
Volgens het blad Time antwoordde de
ze oude man, die van godsdienst niet
veel moet hebben, tegen een bisschop,
die gezegd had, dat hij eens wel „tot
het licht zou komen": „Ik zie het
licht best, ik schenk er alleen maar
weinig aandacht aan."
Sommige mensen zeggen, dat ze niet
kunnen geloven, anderen, dat ze niet
willen geloven, maar de vrienden van
Frost hebben het zo druk met alle
mogelijike andere dingen in het leven,
dat ze eenvoudig geen tijd nemen om
tot geloof te komen. Er is zoveel, dat
hun aandacht in beslag neemt in dit
leven, dat ze eenvoudig vergeten, dat
er nog een. ander leven komt na dit
leven.
Het klinkt stoer als je kunt zeggen: „Ik
schenk er alleen maar weinig aan
dacht aan." Waarschijnlijk wilde
Frost zich op een grappige manier af
maken van een moeilijke vraag. Hij
realiseerde zich niet, dat hij met een
cynische grap zich afmaakte van God.
Geen tijd voor God! Wie nu geen tijd
heeft voor God zal moeten beseffen,
dat God in de eeuwigheid geen tijd
heeft voor hem. Tegenwoordig is een
dergelijke uitdrukking niet erg popu
lair. Men wil niet meer van de twee
wegen horen; op de een of andere
manier zal God het uiteindelijk toch
nog wel weer in orde brengen, al be
grijpen we niet precies hoe, tenminste
men denkt dat.
De Bijbel echter zegt: „Heden indien
g.j Zijn stem hoort, verhard uw har
ten niet, zoals bij de verbittering ten
dage van de verzoeking in de woes
tijn." De les is heel duidelijk. In de
woestijn verhardde een volk zijn hart
en ging niet in de rust in. Als wij
geen tijd hebben voor God, kan straks
de toegang tot de eeuwige rust wel
eens gesloten blijken.
Aristocratie der
paardenkrachten (I)
Baronnen en graven kom je tegenwoor
dig niet vaak meer tegen op de weg,
maar wel een geheel nieuw soort aris
tocratie, n.l. de graven en baronnen
van de paardekrachten. Moest je
vroeger je hoed afnemen voor me
neer de baron, tegenwoordig verwacht
de nieuwbakken graaf, dat je ergens
aan de kant van de weg gaat staan
met je klein p.k.-motortje, tot hij
met zijn zware achtcylinder voorbij
gestoven is.
We reden al een minuut of tien in een
lange file achter een vrachtwagen,
die maar niet opschoot. Het tegenver-
keer maakte passeren onmogelijk,
maar toch vloog de zwarte Mercedes
op het linkerweggedeelte, omdat hij
dacht wel te kunnen doen, wat tien an
dere automobilisten niet konden.
Het gevolg? Knarsende remmen, een
auto, die het fietspad op moest om de
Mercedes te ontwijken en mijnheer
de autobaron sloot zich achter de file
Toen pas konden we gaan passeren. De
voorste Opel leiddo dc weg gevolgd
door een Volkswagen, een Flatje en
toen was het de beurt van mijn 2CV
(oftewel „lelijk eendje", dat wel nim
mer een zwaan zal worden.)
Mijnheer de baron was het met deze
ordelijke gang van zaken niet eens.
Zijn Mercedes had voor moeten gaan
en luid toeterend gaf hij van zijn on-
noegen te kennen. Toen hij me even
later voorbijstoof, wees hij op zijn
voorhoofd, en ik héb maar gedacht
dat hij groot gelijk had. Daar zat het,
in zijn voorhoofd!
Terwijl ik de baron nastaarde door mijn
voorruit, vroeg ik me opeens af, of
echte christenen betere chauffeurs
waren als niet christenen. Niet alleen
rijvaardigheid is een vereiste op de
weg, ook een hart, dat afgerekend
heeft met de zelfzucht, die met Chris
tus gekruisigd moet zijn.
Aristocratie der
paardenkrachten (II)
Nog geen dag nadat ik mij afvroeg, of
een echt christen een beter chau&eur
was, dan een mens die slechts op zich
zelf uit is, ontving ik het juninummer
van Christian Life met daarin een ar
tikel over „Veiligheid op de openbare
we£," als onderkop stond er: „Sla dit
artikel niet over. De Vereniging voor
Veiligheid op de weg zegt, dat lid
maten van kerken de moeilijkste groep
zijn om op te voeden."
Dit artikel hield zich vooral bezig met
de Amerikaanse toestanden. Men heeft
daar één wet, die meer geschonden
wordt dan iedere andere n.l. de ma
ximumsnelheid. Hoofdschuldigen blij
ken de predikanten te zijn die „altijd
rijden, of ze onderweg zijn naar een
brand." Een lid van de verkeerspoli
tie, die meestal patrouilleert in de
omgeving van een christelijk confe
rentieoord verklaarde, dat de christe
nen over het algemeen evenveel ma
ximumsnelheden braken, als niet chris
ten.
Heel Amerikaans maakte de voorzitter
van de Vereniging voor de Veiligheid
op de Weg de opmerking: „De leiden
de figuren uit de christelijke wereld
van Billy Graham tot de Paus zijn het
er over eens, dat de 92 miljoen lid
maten van de kerken de enige zijn,
die de nationale onverschilligheid te
genover verkeerswetten kunnen door
breken." Een beetje onzeker zegt de
redactie van Christian Life dan: „Het
is een raadsel waarom de kerk in de
USA. zo onverschillig is gebleven. De
Europese kerkelijke leiders zijn er
zelfs voor om lidmaten onder tucht te
plaatsen voor verkeersovertredingen."
Of deze Europese kerkelijke leiders zo'n
grote invloed hebben op hun eigen lid
maten is een vraag. Noodzakelijk blijft
het dat er bij wijze van spreken ook
in Holland aan de catechismus een
zondag toegevoegd moet worden, die
gewijd is aan de houding van een
christen in het verkeer.
KARL EARTH en de PROEVEN
Op 3 juni ontving. Barth van Radio Warschau het volgende telegram:
„De gemeenteraad van Warszawa heeft sich tot de gemeenteraad van Hiroshima
wend met het voorstel, aan alle ateden der wereld een oproep te richten, in te steramen
iet de eis tot het afsluiten van een internationaal verdrag inzake het verbod van
nwapens, als een eerste stap naar een vergelük inzake hel verbod van
"!.1® w*Pen» tot massavernietiging. Wal denkt U over de mogelijkheid
I..1- -|»htneming van de reeds op het
se Radio geeft U de verzekering.
het gebruik
de noodzakelijkheid
rnationale forum ingediende voorstellen
Uw antwoord gepubliceerd zal worden".
Op dezelfde dag, 3 juni, gaf Karl Barth dil antwoord:
„Wjj wachten op daden, niet op onderhandelingen. Oprecht en geloofwaardig is
kening te houden met
de vredeswil van die wereldmacht, welke het
rat de tegenpartij doet, definitief uitspreekt, dal
(Naar dr. J J. BUSKES Jr.. „In
de W. igschaal")
