MODERNE MUZIEK
AMERIKA
|T
I,
SS
F
Nieuw boek van Radinger
Cultureel
venster
Ormandy bewerkte Handel
Cor de Groot speelde Beethoven
Psalm 24
SBrSB f&ÏMS 63
f
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 1 JUNI 1957i
en voor de toekomót
Jlllllli Itlfllll lllllllll Jllllllll HIHHI flKIIIHI lllllllli IHHfH IIHIHW
Donald V. Mehus, M.A.
„Ah een jongeman van halverwege de
twintig al een dergelijke symfonie schrijft,
waar zal hij dan over vijf jaar toe komen!"
Met deze verzuchting, die vermoedelijk op
de ..bandeloosheid" van het werk sloeg, in
troduceerde de beroemde Duits-Amerikaanse dirigent Wal
ter Damrosch omstreeeks dertig jaar geleden bij het New
Yorkse publiek de eerste symfonie van een toen nog vrij
wel volledig onbekend Amerikaanse componist. Of het ge
hoor de opinie van Damrosch deelde is niet bekend, maar
dp jongeman. Aaron Copland, liet zich door deze scherpe
aanmerking niet afschrikken en ontwikkelde zich tot een
van Amerika's belangrijkste hedendaagse componisten.
an Damrosch.
wiens muzikale smaak zeer behou
dend was. is overigens keqmer-
kcnd voor de moeilijkheden, die
Amerikaanse componisten hebben
ontmoet in hun strijd voor erken
ning. Langzamerhand winnen zij
echter terrein.
In de V.S. besteden nu de mees
te orkesten een niet onbelangrijk
deel (ongeveer 10 pet.) van hun
programma's aan eigentijdse Ame
rikaanse muziek. Ook in Europa
waar deze muziek heel wat
minder bekendheid geniet dan
Amerikaanse populaire muziek
zijn er op het ogenblik zowel over
de radio als in de concertzaal
steeds vaker werken van Ameri
kaanse componisten te horen.
Vorig seizoen speelde het BBC-
orkest bijv. in 12 weken 12 ver
schillende Amerikaanse composi
ties. Ook in Nederland zijn de
laatste jaren verschillende werken
van Amerikanen uitgevoerd, o.a.
van Barber <2de Essay en Adagio
voor Strijkorkest door Concertge
bouworkest; Vioolconcert en 2de
Symfonie door Residentie-Orkest),
Creston (2de en 3de Symfop'e aoor
Concertgebouworkest; 2de Symfo
nie door Residentie-Orkest). Roy
Harris (7de Symfonie. Concertge
bouworkest). Copland (Klarinet
concert, Residentie-Orkest), Menot-
ti („Arnahl". radio; „The Consul",
Ned. Opera; ,.The Medium", Ope
ra Camerata).
Wie zijn deze nieuwe Amerikaan
se componisten en wat voor mu
ziek schrijven zij? In hoeverre be
staat er verband tussen hun werk
en populaire of volksmuziek en in
hoeverre wijkt het af van de Euro
pese muziektraditie?
Zulk f
i componist is bijv. R c
Zijn
Schönberg.
a anderen,
maar heeft toch een krachtig, per
soonlijk en integraal karakter. Ty
perend voor hem zijn de symfoni
sche suite ,,The Black Maskers
sterk bewogen muziek van grote
verbeeldingskracht en de extreme
Tweede Symfonie,
werk van complexe harmonie, aan
trekkelijk om te horen, zij het
misschien zeer verrassend Ande
re prominente eclgctici zijn o.a.
Paul Creston, William
Virgil
Thomson.
De Italiaans-Amerikaan G i a
veel heeft bijgedragen tot de ont
wikkeling van de Amerikaanse
opera, oehoort ook tot deze groep.
Zijn opera's, die invloeden van
Verdi, Puccini. Richard Strauss,
enz. vertonen, worden zowel in
Amerika als in Europa veelvuldig
opgevoerd. Wij noemen het mu-
ziek-drama ..The Consul", komi
sche opera's zoals ..The Telepho
ne", de kameropera „Amahl". die
alle in de laatste tien jaar geschre-
Twee andere voorbeelden zijn in
deze categorie vermelding waard.
Henry C o w e 11 choqueerde
reeds tientallen jaren geleden op
zeer jeugdige leeftijd in San Fran
cisco zijn toehoorders met zijn
..tone clusters", die hij produceer-
dfssonant de door met onderarm of vlakke
dissonant hgnd op de piano een hele lros-
noten tegelijk aan te slaan. Latei-
heeft hij deze notentrossen ook nog
gebruikt in zijn orkestwerk „Syn
chrony'". Harry Partei)
heeft een nieuwe toonladder ont
wikkeld, die 43 noten in het octaaf
telde i.p.v. de gebruikelijke 12. Hij
paste deze toonladder in zijn ope
ra ..King Oedipus".
Dit zijn slechts enkele voorbeel
den van Amerikaanse componis
ten wier werken de radioluiste-
raar of concertbezoeker wellicht
vandaag of morgen zal tegenko
men. Zo er al enige overheersende
kenmerken van deze Amerikaanse
ARCHITECTONISCHE OMMEGANGEN
Industriële woningbouw
of een woning per auto
JL ten wij nog al eens
over „geïndustriali
seerde woningbouw." De
aannemers en bouwonderne
mers zeggen wij moe
ten industrieel leren denken.
De achtergrond van onze
gedachten is dan, dat het wij
Gelukkig beter
Onze nieuwe wijken zijn geluk
kig beter, wel beter dan wat een
halve eeuw geleden werd gebouwd.
Daar zijn architekten aan het
werk geweest. Zij hebben hun bes
te krachten gegeven om aan de
mens van deze tijd een omgeving
te schenken, waarin zijn leven zich
ontwikkelen en ontplooien kan.
Wij mogen dankbaar zijn, dat
de architectuur
Gen. oud probleem zonder een nieuw ciópect
Experimentelen
Nieuwe richting
ziek is grotendeels geschreven
in dc laatste 30 a 35 jaar. Deze
ontwikkeling valt samen met de
nieuwe ..richting", die de Ameri
kaanse letterkunde en beeldende
kunsten na de Eerste Wereldoor
log zijn ingeslagen. Naar schatting
van Aaron Copland zijn er op het
ogenblik in de Verenigde Staten
„omstreeks 350 componisten die se
rieuze muziek van enige verdien
ste schrijven".
Zij zijn afkomstig uit alle delen
van het land en hun persoonlijke
„achtergrond" is zeer verscheiden.
Velen hebben in Europa gestu
deerd, anderen hebben gewerkt bij
vooraanstaande Europese compo
nisten, die in de jaren tussen de
beide wereldoorlogen naar Ameri
ka trokken, zoals Hindemith. Mil-
haud. Strawinsky en Schönberg.
De meesten hebben echter hun
vakstudie gedaan bij Amerikaanse
leraren Omstreeks 15 of 20 van
hen hebben een zekere mate van
internationale erkenning en be
kendheid verworven doordat hun
muziek regelmatig zowel in Euro
pa als in hun eigen land wordt uit
gevoerd.
Amerikaanse componisten heb
ben talrijke en dikwijls succes
volle werken geschreven in vrij
wel elke bestaande muziekvorm,
zoals symfonieën, concerten,
kamermuziek, opera's, balletten
nold Schönberg hebben in de V.S.
een vrij grote invloed gehad. Vele
belangrijke werken van Ameri
kaanse componisten zijn op het
twaalftoonstelsel gebaseerd. De be
kendste dezer dodécafonisten is
Waliingford Rieeger. die
deze toonschaal gebruikt heeft in
symfonische muziek zowel als in
muziek voor kamerorkest en voor
strijkkwartet.
Wij kunnen ons overzicht van
stromingen in het Amerikaanse
muziekleven niet besluiten zonder
ie experimentelen te vermelden.
Zij hebben dikwijls „stormen in
een glas water" ontketend, maar
«toch moet men het belang en de
waarde van hun werk niet onder
schatten. Zij hebben nieuwe com-
positievormen geschapen, nieuwe
geluiden en combinaties doen ho
ren en zelfs nieuwe of gewijzigde
oude instrumenten uitgevonden.
vrouw, die de dicHtér, de artiest
in hem vereert en geen waarde
ring voor het zakenleven kan op
brengen. zomin als haar man.
De schrijver suggereert
zelfde
Thijs Valck sterk tot verkoo;
HET PROBLEEM dat
Jan Radinger in zijn
boek „Kantoren, en
Priëlen" aan de orde stelt
is niet nieuw, echter is het geneigd is en begrijpelijk,
daarom toch wel mogelijk a!tV™n
om er iets belangwekkends het verhaal. Een weinig teleurge-
van te maken. We kunnen «JM bock uitje
ook niet ontkomen aan de dat de schrijver dc kern niet heeft het vorige j:
indruk dat dit de schrijver geraakt. Het is niet belangrijk ge- |afej'D"
Waarom kan de auto-industrie
i een vlot tempo aan alle behoef-
n voldoen en waarom kan de
oningbouw dit niét?
De Nederlandse Maatschappij
Nijverheid en Handel heeft
>n rapport uit
zij constateert,
'rdig dat de tegenwoordige noodtoestand n
i--«. de woningbouw
„cltT ie trttn Ho mel
op het gebied
PAUL CRESTON
De geschiedenis is een episode
uit het leven van Thijs Valck,
een man met een sterk dichterlij
ke natuur, een creatief mens. die
echter door de dood van zijn va
der geroepen wordt zich te inte
resseren voor een N.V., die al
zes generaties lang van de fami
lie is geweest.
Thijs bezet op het ogenblik dat
wij hem ontmoeten de direc-
maatschappelijke
acht.
intwikkeling
de
- worden. Het is slechts
ook maar matig mteresseei - ,.juk ontspanningslectuu:
de. Het boek is zomaar vlot gen we verwoestingen en de achterstand,
geschreven en springt met e|£ schrijver te zijn. die meent die de oorlog heeft veroorzaakt,
zwarigheden nogal gemak- dal men voor.de pubiieke tribune Neen.^ Ook^zonder
Iroliit* om maar alles mag zéggen, wat men c" 11
kelljk Om. voeU en denkt Hij gebruikt ter
men en uitdrukkingen, die voor
een christelijk lezerspu
bliek beslist kwetsend
zijn. Dat de Nederlanders
bekendheid verwierven
Hoor hun vloeken is al
erg genoeg, dat nu ook
nog onze lectuur door
trokken moet worden met
deze kanker vind ik een
aanslag op onze goede
zeden, Dit is realisme van
de „koude grond'
heel wat verder zijn dan toen i
ze eeuw een aanvang nam.
Moeten wij nu dit alles maar
weer in de waagschaal zetten?
Moeten wij ter wille van een meer
meer produktieve
ar weer opofferen,
hebben veroverd?
Neen, gelukkig niet. Ook in de
geïndustrialiseerde woningbouw
krijgt de architekt een belangrijke
plaats.
In 5 ritten
Op de foto zien wij een voor
beeld van geïndustrialiseerde wo
ningbouw in Parijs. Iedere woning
bestaat uit 18 onderdelen, die in
de fabriek worden vervaardigd en
op de bouwplaats worden gemon
teerd. Een vrachtauto voert in 5
ritten de onderdelen voor twee wo
ningen aan.
Iedere werkdag rijden 20 vracht-
jonge gezin- auto's de poort van de fabriek uit,
zodat per dag acht woningen op de
bouwplaats worden afgeleverd.
Hier is dus zeer bewust een be
gin gemaakt met de industriële
produktie van woningen. En het re
sultaat? Dit is toch zeker niet min
der dan wat wij in onze nieuwe
wijken gewend zijn.
De stedelijke woningbouw telt
zijn woningen bij duizenden en
tienduizenden en moet daarom een
assaal karakter dragen. Het is
et meer mogelijk, iedere woning
iets individueels te geven. Het gaat
om goede verhoudingen en om een
goede groepering van de massa's.
bouwmethoden van vorige
geslachten is blijven vast
houden en dat het daarom
zo slecht opschiet met het efficiënte
inhalen van het nog altijd ™°"'"Sb?0u
grote woningtekort.
In de produktie van auto's en
radiotoestellen en andere gebruiks
voorwerpen zien wij een snelle
ontwikkeling. Waarom missen wij
deze bij de woningbouw?
Wie wel eens een moderne auto-
fabriek heeft gezien, waar de nieu
we wagens aan de lopende band
worden gemonteerd en achter el
kaar naar buiten rijden grote
uit de ene poort en kleine uit de
andere, en ieder jaar een nieuw
model die zal zich hebben af
gevraagd, waarom wij niet op di
ling kunnen
fiuuucii „„cccuicii „co cuuv.„.e iijiv ut ivciii van het conflict.
kunnen beschouwen' het gedurfd -nuchtere zakenleven laat zich niet }let verhaal schade heb-
De Amerikaanse experimentele experimentele en de verbijsteren- combineren met het dichterlijke ben geleden als de schrij
le verscheidenheid in vorm en en romantische, dat zich nimmer ver Thys Valck met wat
tijl, hetgeen stellig een weerspie- beweegt om cijfers, maar ze veel- meer innerlijke bescha-
de snelle ontwikke-
og niet bezonken sa-
V'. - -
bekendheid of berucht
heeft verworven, is waarschijnlijk geling
wel George Anthcil. het ling
enfant terrible der Amerikaanse mer
muziek. De tir jaar geleden be- V<
haalde hjj In dc New Yorkse Cai
negle Hall een „succés de scanda
trieel zullen
de uitvoering
dat veel van deze mu
ziek zich qua artistieke verdiens-
i Amerikaanse muziek die thetlsche
„Ballet Mécanique", geschre'
voor tien piano's en een assort
ment lawaaierige werktuigen e
Instrumenten aambeelden, be
len, hoorns, een vllegtuigpropellei
cirkelzaag, enz. Al is de
zijn té uitstekend kan i
op het ogenblik i
schreven word'. Alli
dat wij steeds meer Amerikaanse zaak door bijzondei
muziek te horen zullen krijgen, heden en buiten d<
want de voortdurende creatieve ac- achteruit gaat.
in Amerika wordt
relatief stelt. Radinger" heeft ving had toegerust'
een uitstekende mensenkennis. De tegendeel. Wij kunnen het on;
beschrijving van de familie-ven-
noten en hun aanhang is kostelijk, lezersschaar dan ook niet aanbev
De karakterisering van ziin ar- len. Wat meer verantwoordelijk- produceren,
tistieke vrienden is eveneens uit- heidsgevoel zou Jan Radinger be
stekend. In het einde van het
boek. dat 223 bldz. telt wordt het slist sieren want schrijven kan
conflict toegespitst, doordat de hij wel. Het is een uitgave van
HolKema Warendorf N.V. te
doordat Amsterdam.
i hoe
ninder arbeidskrachten met elkaai
efficiënter zullen gaan werpen sar
de socidle
Efficiënter thetische ei
Of met andere woorden; wij zül-
ln groepen
Hoe heeft men nu dit resultaat
bereikt. Bij Philips zitten
de radiotechnicus en de
geluidstechnicus, de man
van de industriële vorm
geving cn de leider van
de werkplaats en nog een
aantal deskundigen meer
samen aan tafel en zij"
ontwerpen met elkaar een
radiotó'estel, dat goed en
goedkoop en gemakkelijk
in grote aantallen te ver
vaardigen is.
Zo zitten in de Parijse
woningfabriek van Can
nes de architect, de beton-
constructeur, de bedrijfs-
de woningenmonteur
aan tafel. En zij ont-
in een woning, die aan
m hygiënische en es-
;n voldoet en die voor
delig in grote aantallen kan worr
len iets van de produktiemethoden den geproduceerd.
Voorts
duidelijk als zodanig te herkennen cutabel, toch zijn wij zo langza-
aarde van dit werk di»- ontplooid, houdt uitstekende belof-
de toekomst in.
grotere firma de lastige
current wel wil opslokken
baar ggld en ten slotte is er Tl
HERM. STEGGERDA
De befaamdste
is stellig George Gershwin
die aan jazz ontleende elementen
combineerde met bestaande Euro
pese muziekvormen. Tot zijn be
kendste werken behoren „Rhapso
dy in Blue", „An American i
VIA NAALD
IN PLAAT
i de volksopera „Porgy and
Copland en Harris
gers
C o p 1 a
deze groep zijn
Copland, door
beschouwd als Amerika's oeiang-
rijkste componist, heeft vele ver
schillende soorten muziek geschre
ven en is bovendien zeer bekend
als dirigent, pedagoog en schrijver
over muziek. Tot zijn beste wer
ken behoren o.a. enkele symfonie-
en en twee balletsuites op thema's
uit de folklore. „Billy the Kid" en
..Appalachian Spring".
Harris streeft ernaar in zijn mu
ziek een algemener uitdrukking te
scheppen van het karakter
geest die hij kenmerkend
URN DEL heeft zich in
1712 het ongenoegen
van zijn broodheer Georg
•eïen Ludwig, keurvorst van
ang- Hannover, op de hals ge-
vpr- haald. Hij had namelijk toestemming nog eens een bezoek aan
Londen, te brengen, maar dat beviel hem zo goed en hij stond zo
ih aanzien bij Koningin Anna, dat hij maar in Londen bleef. De
kapelmeester van Georg Ludwig kwam gewoon maar niet terug.
Maar in 1714 overleed Koningin Anna echter plotseling en tot
haar opvolger werd benoemd Georg Ludwig, keurvorst van
Hannover.
Ford, Philips of Van der Heem
in de woningbouw moeten overne
men, willen wij binnen redelijke
tijd uit de woningnood geraken.
Maar, zo zal men vragen, drei
gen hier geen grote gevaren voor
cle schoonheid van onze nieuwe
steden en dorpen?
Ais wij door de stadswijken wan
delen. die aan het einde van de
vorige eeuw en in het begin van
deze eeuw zijn ontstaan, dan wor
den wij getroffen door een ont
stellend tekort aan zorg voor het
aanzien van de huizen en hun om
geving. Het is alles even grauw
en naargeestig en somber en wij
bedroeven ons, dat mensen ver
oordeeld worden, in zulk een om
geving hun gehele leven te slij
ten.
De woningindustrie is nog lang
niet zo ver als de produktie van
radio- en televisiétoestellen en van
electrische scheerapparaten.
Maar zij is onderweg en dat
opent ons uitzicht, dat wij binnen j
niet te lange tijd de woningnood
te boven zullen komen.
opstandige tegen het „noodlot"
Vlozart en dat maar de muzikant in de zin als
C (bekend als Haydn en Mozart muzikanten wa-
Amerika acht. Zijn Eerste symfo
nie (1933) noemde een voorvechter
van moderne muziek als de Rus-
sisch-Amerikaanse dirigent Serge
Koussevitzky „de eerste werkelijk
dramatische symfonie door een
Amerikaan".
traditionelen, zoals bijv
Walte
r d R
gers. volgen een van de grote
tradities der Europese muziek.
Hun muziek is daardoor gewoon
lijk klassiek of romantisch van
geest.
E=n jaar lang hield Handel zich
..ijselijk maar ver van het hof.
de Vrienden wilden toch een verzoe-
loi- ning >oging bewerkstelligen en
verzonnen een list. Koning Geor
ge I maakte graag boottochi
de Theems en het
woonté om op het water muziex
te maken. Op 22 augustus 1715
ging de vorst weer spelevaren en
Handel's beschermers hadden er
voor gezorgd dat achter de boot
van de Koning een bark voer,
waarop Handel een orkestsuite liet
uitvoeren. De Koning interes
seerde zich voor deze muziek.
het Philadelphia Orkest olv Euge
ne Ormandy (25 cm. langspeel
plaat Favourites-series S 0(5655 R).
In een volle orkestbewerking van
Ormandy speeR het kest de kor
te suite (Allegro-Andante. Air,
dan de ge- Bourrée. Hornpipe en Allegro). De
ven aich op dit programma plaat
ste met Haydn e
zijn Pianoconcert
het Pianoconcert
Eerste Symfonie veel van Haydn Dat heeft Cor de Groot ook wil-
en veel van Mozart hebben? Een ien verklaren in zijn spel en te-
zelfverzekerder Haydn en een for- vens heeft hij er het accent van
sere Mozart weliswaar, maar toch het nieuw te verwachten ingelegd,
beinvloed. Was Beethoven niet in dit spel voelt men het: Beet-
de grens
Wenen gegaan om zoals hoven i
het vi
blijft.
ziek,
begin tot eind Handel
relden. Groots is zijn vertolking,
waarbij niet alleen de solist maar
zeer zeker ook de dirigent moet
worden betrokken. Een subliem
samengaan van twee rijpe muzi
kanten. een eenheid in opbouw.
frasering. En welk
bruiken
de
George I doordrongi
schoonheid dezer min
Net zo als met het door Orman
dy alleen voor orkest bewerkte
i wie ze was en zo was Orgelconcert in D gr. t. van Han-
n van de del. Men kan bezwaren hebben
iek, dat hij tegen bewerkingen |gj
graaf Waldstein het uitdrukte
..Mozart's geest uit de handen van
Haydn te ontvangen"? Hij heeft
het gedaan en hij is de voortzet
ter geweest van de klassieke tra
ditie.
Dit Pianoconcert heeft nog alles
yam dat absolute musiceren van
Haydn en Mozart en het is Cor de D,
Groot die dat op dè nieuwe PHI- Wiener Symphoniker spelen
LIPS-plaat tezamen met de Wie- eens uitnemend en de opname is
ner Symphoniker o.l.v. Willem technisch heel goed uitgebalan-
van Otterloo volmaakt realiseert, ceerd. (25 cm. langspeelplaat Fa-.
Hier is nog niet de grote fresco- vourites-series S 06133 R),
schilder Beethoven, nog niet de in
zichzelf verzonken geest, nog niet
CORN, BASOSK1
en koorwerken en daarnaast
veel specifiek Amerikaanse en
experimentele muziek. Men zou
hen oppervlakkig kunnen rang
schikken naar de stijl van hun
belangrijkste werken en komt
dan ongeveer tot een indeling in
Amerikanisten. traditionelen.
eclectici. twaalf-toons-compo-
nisten en experimentelen. In
fette is de waarde van een der
gelijke indeling in de muziek
natuurlijk maar zeer beperkt en
betrekkelijk, maar zij is nuttig
ter aanduiding van bepaalde
karakteristieke tendenties in
deze muziek.
Voor de jaren twintig hadden ve
len der Amerikaanse componisten
van wat gewoonlijk ..serieuze"
muziek wordt genoemd de neiging
de traditionele Europese muziek
na (e volgen. Na 1920 begon een
aantal componisten, de zg Ameri
kanisten. zich steeds sterker cul
tureel zelfstandig te voelen en zich
van deze heersende stroming af te
keren Zij wendden zich om inspi
ratie tot het Amerikaanse leven
maakten vrijelijk gebruik van dc
muziekbronnen van hun land, zo
als volksmuziek, negro spirituals
populaire muziek enz. en streef
den welbewust naar het scheppen
Koningin Anna had
vangen, verdubbelen.
Aan dit verhaal moeten
Suite Water-Music" van
hebben te danken, een verzame
ling van luchtige stukken. gesty-
partituur. Barbers
t Sheridans The Nadien heeft
zlJj verschillende van zulke stukken
*n e e" gemaakt, die bestemd zijn
boottochten op de rivier. De „Wa
heeft
een aantal zeer goed ontvangen
symfonieën geschreven. Hun be
kendste „andere" werken zijn Pis
tons balletmuziek „The Incredible
Flutist", een kleurrijke, amusante
en populaire partituur. Barbers
ouverture
School for Scandal"
gio voor Strijker:
nige Amerikaan:
m^ar die zullen toch niet
ie waardering voor dit arrange-
nent van Ormandy in de weg
itaan. Persoonlijk meen ik zelfs
we de dat een dergelijke bewerking over-
Handel bodig is. Allereerst heeft Handal
«rzame- voldoende werken voor orkest ge-
de tweede plaats is
kunnen het voor een grammofoonmaat-
loo. instru- schappij eenvoudig genoeg een
heeft Handel nog zaal te vinden, waar het oorspron-
Experimentelen in de
;rken die Tos-
i heeft gespeeld" en Rogers'
oratorium „The Passion"
Een eclectisch componist
vindt, zoals de naam al aan
duidt, zijn inspiratie bij ver
schillende bronnen of wordt be
invloed door meer dan een com
ponist of stijl. Hij kan zich om
maar enkele voorbeelden te
noemen aangetrokken voelen tot
vroegere Europese scholen,
eigentijdse muziek, de vele
bronnen van de V.S. zelf, of elk
van 's werelds talrijke stromin
gen en beschauingen, Oosters of
Westers of wat dan ook. Hoewel
men dus eigenlijk niet kan zeg
gen. dat eclecticisme nu één be
paalde, welomschreven school of
richting omvat, is dit in de V.S.,
die in zo sterke mate een ver
smelting van vele invloeden zijn.
toch een vrij 'talrijke groep. Het
succes van de eclecticus hangt
er ten dele van af. hoe grondig
hij de verschillende invloeden in
zich opgenomen en verwerkt
heeft en hoe hij dan daaruit een
persoonlijke vorm van uiting
vindt.
kelijke werk kan worden uitge
voerd. dus voor orgel en orkest.
M«»r OM «U«l blijf Ik Orman.
-Music" dateert echter officieel dy bewonde
het jaar 1715.
PHILIPS heeft
lijike Suite een zeldzaam mooie
opname gemaakt gespeeld door
p hij het gedaan nee.u en rprirpcpntatiPvP
p hij de barokke pracht heeft aeze stijl net representatieve
gehandhaafd. Geraffineerd zou 3,'"Ut 1 34
men kunnen zeggen. Toegegeven,
maar zo geraffineerd dat ik er
met genoegen naar heb geluis
terd. Ook naar
opgenomen Suite
op deze plaat
or strijkorkest
Coreïli (Sarabande. Gigue en
Badinerie). Verrukkelijke muziek,
verrukkelijk gespeeld. En wie zou
den er beter bij elkaar passen dan
Handel en Corelli, van welke
laatstgenoemde Handel enorrn
veel heeft geleerd.
Het nieuwtje van de ex- uil. getiteld Schilderkunst. Deze
perimentele dichtwijze is er SdlchSijte ™StiIe&vbn'.
£f; men wacht nu op een dien is er een nadenken over het
jboëzie van het geslaagde ^^van
experiment: hetzij dat in ie samenleving; een zich bewust"
worden van de historie, die nu een-
gedicht geschreven wordt Tuiftl" ".gesparn™ 'en b°:
(indien dat al niet geschied angstigd met één oor aan de grond
is, maar dan heeft de bewe-
zichzelf reeds over-
fts
Bonn geboren, toen hij het
de een geheel concert met
werken te geven, d.w.z. vo
grootste gedeelte. Als pianist
hij zeer geliefd in Wenen, hij wil
de echter ook als componist die
populariteit. En zo wordt op 2
april 1800 een concert gege'
omvat; een symfonie van mo
zart. twee fragmenten uit Haydn's
Die Schöpfung". en Beethoven's
Eerste Symfonie. Bovendien speel
de Beethoven nog een vrije fan
tasie voor zijn publiek dat zeer
gmg
leefd), hetzij dat deze po
ging tot vernieuwing vrucht
baar is gebleken voor een
hernomen verstaanbaarheid
en melodieusheid
werk i
in de lucht,
de stemmen van de mens - en
van zijn werelden".
Soms staat een enkel leken
pijnlijk ontcijferd in ons
denken,
maar weten doen wij het niet.
Hij beseft: „Wij zijn meer dan
wij, want wij zijn meer dan on
ze uitgelegde dromen." Eenzaam
heid, zelfbesef drijven hem ver-
De aarde is van God alleen,
Zijn Geest gaat door de gereld heen,
van Hem zijn allen die hier wonen.
Hij heeft aan nacht en oceaan
een perk gesteld, waarin voortaan
een tuin van licht is voor Zijn zonen.
Wie zal op hoge plaatsen staan,
wie zal de tempel binnengaan
van 's Heren heilige nabijheid?
Alleen wie wars van duist're macht
geen kind wil wezen van de nacht,
maar hart en handen heft in vrijheid.
God heeft Zijn zegen toegedacht
aan al wie op Zijn zegen wacht,
Hij doet hen in Zijn waarheid wonen.
Hier is een volk dat streeft naar licht,
dat uitziet naar Zijn aangezicht;
Heil Israël, God zal U lonen!
Gij poorten, waarom blijft gij dicht?
Uw Koning zelf is reeds in zicht;
verhef U, dat Hij binnentrede!
Wie is die hoge Majesteit?
De Heer, die Zijn gezag uitbreidt,
de Heer, 'die voor ons heeft gestreden.
Gij poorten, maakt uw ingang wijd!
Daar keert de Koning uit de strijd!
verhef U, dat Hij ons regere!
Wie is die Majesteit, zo hoog?
De Heer, die voor Zijn volk uittoog!
Alles wat ademt moet Hem eren.
GUILLAUME VAN DER GRAFT
bespreken, te minde.. -
zich ook zo slecht voor commen- van het raadselachtige en on
taar leent. Wie van deze richting 'oste is het centrale motief
kennis wil nemen aan de hand van deze bundel. En dan komt
een beknopt boekje, kope Vijf plotseling een vers tegen a
5tigcrs, een bloemlezing uit het Gevangene, te lang
werk van Remco Campert. Jan
dat Elburg. Gerrit Kouwenaar. Luce-
bert en Bert Sch'erbeek. voorafge
gaan door een korte en duidelijke
inleiding van Kouwenaar. Het is
een uitgave van De Bezige Bij Ie
Amsterdam.
De Uiteeversmij. Holland.
Is het symbolisch, dat Beetho
geschreven op de grens
het proza, maar geconcentreerd,
krachtig en beeldend, een onmis
kenbare proeve van een zich aar
kondigend meesterschap.
Deze zelfde Andreus heeft, tez;
.men met Simon Vinket. ve.. bij A.
IPHHHPHH A. M. Stols te 's-Gravenhage een
Amsterdam, gaf een bun- bundel gedichten het licht doen keningen bij gemaakt Hel
del gedichten van Hans Andreus zien, waaraan de titel 2spraak is langzamerhand overbekend
Andreus. Deze
het gemeenschappelijke
men experimentele jargon maakt een
Is De tamelijk vlakke indruk: men kan
teren, zich niet aan de indruk ontworste
len dat de dichters door deze op
zet niet helemaal aan zichzelf toe
kwamen. Het is ook weer Stols
iie een aantal recente gediehter
van de mij onbekende Paul Snoei
heeft gepubliceerd. Het boekje
heet: Ik rook een vredespijp. Lu-
cebertheeft er enige infantiele te- Kaas, missch
dende geluiden, waarvan deze lie
den maar niet genoeg schijnen te
kunnen krijgen.
In het bloedarme huis
van mijn leeftijd
wil ik lachen en luisteren
naar het knaagdier in
mijn hart,\
dat knaagt,
bijna onhoorbaar,
aan de kaas van mijn geweten.
Zoveel is duidelijk, dat Snoek
de experimentele schrijfwijze
zelfs te veel kaas,
de heeft gegeten.
C. RIJNSDORP
