PORTUGAL
3-Met Inquisitie begon
de neergang
stille dictatuurstaat in
Europa s zuidwesthoek
A.R.P. confereerde met
jonge intellectuelen
C. Timmer, directeur van
Effatha, overleden
Gomulka boekt succes op
de stalinisten
Kleine kans
voor Zoli
MAANDAG 20 MEI 1957
Er zijn mensen die beweren dat het protestantisme vreemd is aan de
Latijnse cultuur, dat het een vreemde plant is die geen wortels heeft in de
tradities en het karakter, geen band aan de levensstijl van de Latijnse
volken.
Min of meer natuurwetmatig zouden deze voorbestemd zijn voor autori
taire regeringsvormen en bovenal voorbeschikt voor het Rooms-Katholi-
cisme. Nu is niets minder waar dan dat.
Vanuit het hart wordt het karakter van de mens en daarmee van zijn
samenleving bepaald, en het is niet andersom, zijn lichamelijke constitutie,
zijn temperament of zijn woonstijl, die de religie bepalen. Niet het menselijk
gevoelsleven of de eigendomsverhoudingen zijn beslissend voor het geloof,
maar vanuit de godsdiensten worden èn de menselijke gevoelens èn alle
menselijke verhoudingen bepaald.
Met niet genoeg nadruk kunnen deze
dingen telkens en telkens weer worden
herhaald, want van stellingen als die ik
boven aanhaalde, schijnt, hoe vals
zijn. een merkwaardige bekoring uit te
Martelaren
Als een vfloegolf overstroomde de
formatie in de 16de eeuw geheel Europa
en zelfs de Pyreneeën, met daarachter
het bastion van het meest fanatieke ka
tholicisme, werden door de hervorming
niet overgeslagen.
In Portugal namen een groot aantal
edelen, docenten, officieren en anderen
het nieuwe geloof aan. De contra-refor
matie werkte echter zo effectief, dat alle
reformatorische ideeën en leringen,
ook alle vrijheid van denken en onder
zoek. gesmoord werden; gesmoord in de
martelkamers en op de brandstapels
de „Heilige Inquisitie''.
De geschiedenis van de inquisitie
Portugal gaat terug tot de laatste helft
van de 13de eeuw. toen de Fi
zich daar vestigden; in het begin
de 16de eeuw volgden de Dominicanen
met hun inquisitie. Het voornaamste
werk van deze organisaties vó6r de
formatie was de verdrijving van de Jo
den in de 15d^ eeuw. die later gevolgd
zou worden door het afslachten
„Nieuwe Christenen", een aanduiding
die gebruikt werd voor de joden die zich
onder dwang ..bekeerd", hadden, i
wie de kerk geen vertrouwen had.
Het verlies van deze Portugese joden
is vergelijkbaar met het verlies
Frankrijk leed door de vervolging
uitdrijving van de Hugenoten. Precies
als daar, werden sommigen
volgden door vrees ..bekeerd*', terwijl
ze in het geheim hun oude geloof trouw
„Geheime" joden
Het is interessant op te merken, dat
heden nog 20 k 30 duizend „geheime*
joden in de Portugese provincies Tras
os-Montes en Beira wonen.
Het andere belangrijke werk van d<
pre-reformatorische inquisitie moet aar
de Dominicanen worden toegeschreven.
Tussen 1502 en 1506 roeiden zij de Tho
mas-christenen in India uit; niet geheel
succesvol overigens, want deze kerk, die
volgens de traditie door de apostel Tho
mas werd gesticht, dook
in de historie en is vandaag de dag lid
van de Wereldraad van Kerken, onder
de naam „Mar Thoma-kerk".
In 1540 arriveerde de Jezuïeten
Portugal, om het werk van hun broeders
te ondersteunen. Ofschoon aanvankelijk
rivalen, hielpen beide inqulslties elkaar
het ware karakter van de natie te
vormen. Meer dan drie eeuwen lang
beheerste de inquisitie het religieuze
leven; zij vormden een staat in de staat,
met een eigen politie, een eigen recht.
Men heeft geschat, dat tussen 1536 en
1821 alleen al in Lissabon 355 mannen
en 221 vrouwen levend werden verbrand,
6005 mannen en 4960 vrouwen werden ge
marteld, terwijl 706 mannen en 546
vrouwen in de gevangenis stierven. Deze
berekening, gebaseerd op documenten
die twee grote branden in de stad, de
aardbeving en de Franse bezetting over
leefden toen het gebouw van de in
quisitie dienst deed als administratief
hoofdkwartier is waarschijnlijk aan de
lage kant.
Verlammende tverking
Het schijnt niet toevallig te zijn, dat
de neergang van Portugals grootheid
samenvalt met de opkomst van de in
vloed en macht van de inquisitie. Deze
terreurorganisatie moet op alle onderne
mingszin, op alle onderzoekingslust, ver
lammend hebben gewerkt. Portugal was
eens een werkelijk grote natie. Het
bracht mannen voort als Cabral en Ma-
gelhaens, het gaf „nieuwe werelden aan
de wereld,,, zoals Camoens het uitdrukte.
In 1540 vond de eerste auto-da-fe
(daad des geloofs) plaats. Honderden
ketters werden verbrand en met hen bij
bels en werken van Calvijn.
Buitenlandse zeelieden, die Lissabon
aandeden, kregen opdracht tijdens hun
verblijf aldaar hun bijbels achter slot en
grendel te houden. Menige vreemdeling
werd jarenlang gevangen gehouden.
Een in 1947 te Londen versehenep
boek (Hugo Gurgeny, prisionerof the
inquisition, door Mary Brearley) vertelt
van zo'n geval. Het proces vormde een
langzame, genadeloze uiterst deskundige
ondermijning van de gevangene; de ge
bruikte technieken, zowel de psysieke als
de psychologische, doen sterk denken aan
die in Arthur Koestiers boek „Nacht in
de middag".
Toch bleven er onder de felste ver
volgingen altijd vrouwen en mannen be
reid het evangelie te verbreiden en er
voor te sterven. Het duurde tot 1833,
eer enige groepen Portugese protestanten
zich als kerk konden organiseren.
Geloofsvervolging
Intussen vond in de 17e eeuw buiten
de landsgrenzen iets plaats, dat van gro
te betekenis zou blijken voor de Portu
gese protestanten. Juan Ferreira de Al
meida. leerling van de Jezulten. kwam
in 1641 in de Portugese evangelisohe kerk
te Batavia tot bekering. In opdracht van
de Verenigde Oost-Indische. Compagnie
diende hij de Portugese gemeente aldaar
van 1663 tot 1691 en bracht er een ver
taling van de bijbel in zijn moedertaal
tot stand, die in 1681 te Amsterdam werd
gedrukt. Tot voor enkele jaren, toen deze
bijbelvertaling met behulp van het Brits
en buitenlands bijbelgenootschap werd
herzien, wa6 ze bij de Portugezen in ge-
Gedurende de 19de eeuw kreeg het
Portugese protestantisme talrijke impul
sen van buiten. In 1833 kwam de Pres
byteriaanse Schotse dokter Kalley op
het eiland Madeira. HU richtte er een
ziekenhuis In, opende er een school en
bracht waar hU kon, het evangelie. He
laas ging dat werk weer ten gronde. De
grote resultaten die Kalley mocht boeken
trokken de aandacht van de r.k. geeste
lijkheid; een vervolging werd georgani
seerd tussen 1844 en 1846. Het hospitaal,
de school en Kalley's huls werden afge
brand, hyzelf kon op een wonderiyke
manier nog Juist ontsnappen. Duizenden
van zyn medegelovigen vluchtten de ber
gen In, waar ze als wïlde dieren werden
vervolgd. Toch slaagden meer dan 2000
gelovigen er in, het eiland te verlaten,
ze vonden een wykplaats in de Verenigde
Staten en sommigen kwamen zelfs i
Hawaii-eilanden terecht.
Toch evangelisatie
In de zestiger jaren werd te Lissabon
de eerste episcopale kerk gesticht; e;
door enkele gewezen Spaanse priesters,
die voor de vervolgingen in hun land
naar het toen wat rustiger Portugal
gevlucht. Ongeveer tien jaar later bracht
de predikant van de Schotse Kerk t<
sabon een aantal protestantse Portugezen
bijeen in de eerste Presbyteriaanse ge
meente op het Portugese vasteland.
Sedertdien stuurden allerlei buitenland
se kerkgenootschappen hun zendelingen
naar Portugal. De Zwitserse Action Bi-
blique, de Baptisten, de Methodisten
de Pinkstergemeenten; ze vormden alle
zendingsposten in het uitgestrekte land.
eerst in de tamelijk dicht bevolkte kust-
Dit' grootste hotel komt te liggen aan
üe beroemde Palm Beach van Aruba,
het welvarende eiland In de diep
blauwe Caraïbische zee. dat nu reeds
vele toeristen trekt en door de vol
tooiing van dit Aruba Caribbeanhotel,
waarvan alle kamers uitzicht op zee
zullen hebben, nog aantrekkelijker
wordt. De Antilliaanse minister van
financiën, de heer J. E. Yrausquin,
heeft de bouw met een plechtigheid
begonnen. Hij verricht veel baanbre
kend werk voor de verbreding der
welvaartsbasis van de Nederlandse
Antillen en rekent op hulp van Neder-
'ond
Gouverneur Van Tilburg:
Suriname wordt een
bloeiend land
De gouverneur van Suriname de heer
van Tilburg, is gisteren met de K.L.M.
op Schiphol aangekomen en werd verwel
komd doo rminister mr. G. Ph. Helders.
Hij verklaarde, dat hij slechte voor
toutinebezoek naar Nederland kwam. Na
ering van het tienjarenplan zal
Suriname een bloeiend land zijn, zeide
hij. Op 17 juni hoopt hij over Lissabon
terug te keren en 21 juni te Paramaribo
te komen. In september wil hij
Curasao bezoeken.
Zaterdag is de heer H. J. de Vries te
Paramaribo als waarnemend gouverneur
beëdigd. De Statenvoorzitter, de heer
S. H. Axwijk zeide, dat deze gebeurtenis
de praktische toepassing demonstreert
van de benoembaarheid van iedere Ne
derlander in iedere functie van het Rijk.
De gelijkwaardigheid is hiermede een
feit geworden.
Rozen en raketten
Bondskanselier Adenauer gaat donder-
ig naar de Ver. Staten om te spreken
et president Eisenhower, minister Dulles
Harold Stassen over de verdediglngs-
ikcn, o.a. de uitrusting van de stryd-
krachten in West-Duitsland met atoom-
ns. Maar deze gesprekken zullen
onderbroken worden voor een plechtig
heid van geheel andeer aard. Adenauer,
meester-rozenkweker uit liefhebber^,
angt namelijk het erelidmaatschap
de Amerikaanse bond van rozenkwe-
In ons archief vonden we deze foto:
Adenauer bU zyn geliefde rozen te
Rolandseck
Duitse socialisten
krijgen steuntje
De Duitse Volksparty, die by de ver
kiezingen ln 1953 slechts 1,2 procent van
de uitgebrachte stemmen verkreeg, ls op
geheven en de leden Is geadviseerd in
leptember hun stem uit te brengen op
de kandidaten van de S.P.D.
De voorzitter van de socialistische par
tij, Erich Ollenhauer, heeft onmiddellijk
nadat dit besloten was op het partUcon-
gres te Essen, verklaard, dat de vroegere
leiders van de Duitse Volkspartij een
plaats zullen krijgen op de lijst van de
S.P.D. Hy noemde o.a. Gustav Heinemann.
i 1950 aftrad als minister van binnen
landse zaken. Heinemann behoorde toen
tot de christen-democraten, doch kreeg
onenigheid met Adenauer over defensie
aangelegenheden. Hij werd in 1952 bij de
oprichting lid van de Duitse Volksparty en
thans, zo werd op het congres mede
gedeeld, lid geworden van S.P.D.
Burgemeester Van Hall
zaterdag geopereerd
De burgemeester van Amsterdam, mr.
G. van Hall, is zaterdagavond geopereerd
door prof. dr. J. Boerman, die met prof.
dr. J. G. H. Borat door de behandelende
geneesheren in consult was geroepen. De
toestand van de burgemeester is bevre
digend.
YV. J. de Bruyn. In Wellington is de
eerste handelsseoretaris van het Neder
landse gezanteohap in Nieuw Zeeland, de
heer W. J. de Bruyn, op 49-jarige leeftijd
overleden. De heer De Bruyn heeft in da
tweede wereldoorlog gediend by de Kon.
Marine in het zuidwesten van de Stille
Dr. Mansholt opende
centraal laboratorium
voor de visserij
Minister Mansholt heeft zaterdag In
IJmuiden het Centraal vlsseryiaborato-
rlum geopend. Het gebouw ts al geruime
tijd in gebruik, maar wat nog ontbrak,
was een gedenkplaat in de gevel. Deze
werd door de minister aangebracht.
Dr. Mansholt noemde het research-
werk van essentieel belang voor de
visserij, juist omdat op dit gebied zo
weinig van de materie zelye bekend
is. HU kon echter nog niet juichen
over de mate van interesse, door het
bedrijfsleven voor dit wetenschappe
lijk onderzoek aan de dag gelegd.
Beide afdelinge van het visserij-onder
zoek, het rUksinstituut voor visserij-
onderzoek en dé afdeling visprodukten
van het centraal instituut voor voedings
onderzoek (T.N.O.), zijn nu in hetzelfde
gebouw ondergebracht, wat de minister
aanleiding gaf. de wens uit te spreken,
dat hier enthousiast gewerkt zal worden
door de gezamenlijke staven.
vlakte tussen Lissabon en Oporto, in de
laatste decennia tevens hier en daar in
het schaars bevolkte binnenland. Ook
waren er gelovigen, met name van de zo
genaamde broeders (Plymouth-Brethem.
by ons: Vergadering der Gelovigen), die
gedreven door de Geest op eigen gelegen
heid naar Portugal kiwam om het Evan
gelie te brengen.
In een grote groei mochten de gemeen
ten zich echter niet verheugen. De wet
geving maakte elk openbaar optreden on
mogelijk en naast de formele beperkingen
had men te worstelen met boycot^ en ver
drukking van allerlei aard.
Het was in 1910 (toen de republiek
werd uitgeroepen) dat nieuwe perspectie
ven zich openden. Helaas was de protes
tantse gemeenschap numeriek te zwak. te
gedesorganiseerd en zonder voldoende
leiders om de verkregen vrijheid goed te
gebruiken. Bijna twintig Jaren waren no
dig om de veretete organisatorische kracht
en de nodige fondsen te verwerven om
het werk goed aan te kunnen pakken.
Binnen die tUd echter in 1926 werd de
Estado Novo, de nieuwe staat van Salazar
gesticht, die als een van zyn voornaamste
doeleinden aankondigde de R.K. Kerk
haar priveleges te hergeven.
Naar c.a.o. voor het
vliegend personeel
Er wordt intensief overleg gevoerd om
te komen tot een c.a.o. voor het vliegend
personeel van de K.L.M. Men heeft al
goede vorderingen gemaakt, maar tussen
directie en vakbeweging moeten nog
enkele geschilpunten worden opgelost
Dit zei de voorzitter van de bedrijfs
groep burgerluchtvaart van de Ned. Kath.
bond van vervoerspersoneel, de heer P
J. J. van Hout, zaterdag op de algemene
vergadering ln Amsterdam.
De heer Van Hout zei, dat de leden
van het korps radiotelegrafisten vrUwel
allen zUn aangesloten bU een van de drie
door de K.L.M. erkende vakcentrales.
Ook bU de andere korpsen ls een streven
merkbaar, zich in groter getale bU de
vakbeweging aan te sluiten.
HU noemde de recente actie van
aantal K.L.M.-vliegers voor 50 pet
hoging van de netto-salarissen in opzet
en motivering vrij amateuristisch. Nadat
de directie deze eis had afgewezen, is het
verder rustig gebleven, zo zei de heer
Van Hout. ZUn bond blijft de korpsen
vliegend personeel inclusief de vliegers
zien als delen van één groep. De bedrijfs
groep vindt de vraag, waaraan het vlie
gend personeel op de pensioengerechtigde
leeftyd van 50 jaar toe is, op het ogen
blik belangrijker dan salariseisen. Over
deze peisoenregellng zal binnenkort over
legd worden.
Christelijke partij principieel niet behoudend
"I7AN DE contactconferentie die het
Centraal Comité van anti-revo
lutionaire kiesverenigingen zaterdag
te Utrecht belegde met een aantal
jonge afgestudeerde academici heeft
prof. mr. W. F. de Gaay Fortman de
discussie ingeleid door te spreken
over het onderwerp „Wat te doen
met de A.R.-Partij?". De Amsterdam
se hoogleraar betoogde, dat voor hem
het antwoord op deze vraag duide
lijk is. De A.R.-Partij moet blijven
bestaan om dezelfde redenen als
waarom zij is opgericht.
alle kracht willen doordrijven. Het komt
bij hen steeds weer neer op het preva
leren van de collectiviteit. WU daaren
tegen dienen voorop te stellen de positie
en de verantwoordelijkheid van de enke
ling, aldus de Amsterdamse hoogleraar.
De minister van economische zaken,
prof. dr. J. zyistra, sprak de conferentie
toe met een kort woord waarin hy even
eens wees op deze eigen verantwoorde
lijkheid, die scherp in het oog moet wor
den gehouden. Prof. Zyistra wekte de
aanwezigen op de veranderingen, die in
dit tydperk plaats vinden, waardoor onze
tyd. volgens hem, zoveel iykt op die
waarin dr. Knyper leefde, evenals deze
goed te onderscheiden en tot de juiste op
lossing te helpen brengen.
'"PE zijnen 1
morgen
in Voorburg is gi:
morgen plotseling overleden de heer
C. Timmer, directeur van het Chr. Doof
stommen Instituut Effatha. De heer Tim
mer, die 57 jaar is geworden, is niet min
der dan 37 jaar by Effatha werkzaam ge
weest, sinds 1942 als directeur. Vanwege
zyn lange ervaring op dit terrein gol
In ons land als een inan van gezag op het
gebied van het onderwijs aan
Eind vorige week was hij, na een niet
ernstige operatie in Bronovo te hebben
ondergaan, weer thuis gekomen. Gister
morgen werd hy na het opstaan plotseling
onwel en overleed korte tijd daarna. De
begrafenis is vastgesteld op donderdag
middag om drie uur op de Ooster-
begraafplaats aan de Rodelaan te Voor
burg. Daarvoor om één uur zal ln
Effatha een rouwdienst gehouden worden,
die geleid wordt door prof. L. H. van der
Meiden, voorzitter van de chr. vereniging
voor doofstommen Effatha,
instituut uitgaat.
Op 29 december 1899 werd de heer Tim
mer te Hardinxveld geboren. HU volgde
de onderwUzersoplelding aan de chr.
kweekschool te Gorlnchem en was daarna
zeer korte tijd bU het gewoon chr. lager
onderwijs in Numansdorp werkzaam. Per
1 september 1920 werd hy benoemd tot
onderwUzer van Effatha.
Toen de heer A. A. van Holten in 1942
gepensioneerd werd, volgde de heer Tim
mer hem als directeur van het instituut
op. Tijdens zijn directeurschap heeft Ef
fatha een snelle groei doorgemaakt: in
1920 telde het instituut ruim 100 leerlin
gen; thans zUn er 325. Tot voor een jaar
werden leerkrachten aan het instituut
hoofdzakelijk door de heer Timmer opge
leid. HU ontwierp voorts o.a. een eigen
taalmethode voor het onderwijs aan doof
stommen, in de geest waarvan nog steeds
wordt gewerkt.
Zeer zeker mag gezegd worden, dat de
heer Timmer zUn stempel op Effatha ge
drukt heeft. Dat hij landeiyke betekenis
had, blijkt uit zUn directeurschap van de
Vereniging ter bevordering van het doof-
stommenonderwijs. Voorts was hy voor
zitter van de stichting Dovenvreugd, die
een tehuis in Baarn exploiteert, waar al
leenstaande doofstommen worden ver
zorgd. Vanwege de gen. synode der Geref.
Kerken was hy deputaat voor de geeste
lijke bearbeiding van doofstommen.
Het is de heer Timmer niet meer ver
gund geweest, de uitbreidingsplannen van
het instituut verwezeniykt te zien. Plan
nen, die mede mogelijk worden dank zij
de bekende actie Goed Zo van de NCRV.
In het kader van deze actie kon men hem
Deze redenen z\jn, dat het Evangelie
universele betekenis heeft en dus ook de
boodschap heeft voor de politiek
vandaag. De christelijke politieke partij
noemde hij een belangrijke schakel
strijd tegen de ontkerstening van
openbare leven. Daarbij dient, aldus prof.
de Gaay Fortman, ook de christelijke
partij te tonen dat ze leeft in de dooi
>tus bevochten vrijheid. De menser
hebben niet zozeer behoefte aan een ab
stracte uiteenzetting van beginselen als
ran het aantonen van de reële bete
kenis daarvan door hun praktische toe
passing.
Principieel Is een christeiyke poli
tieke party niet behoudend aldus prof.
De Gaay Fortman, omdat zy weet, dat
op deze wereld volmaakt is.
wees er verder op, dat het op
treden van de A.R.-Party naar buiten
hoge eisen moet voldoen. Het mag,
geen belemmering zijn voor anderen om
Christus te vinden.
In het slot van zUn betoog besprak prof.
De Gaay Fortman een aantal andere
praktische aangelegenheden, waaras
•A.R. Party, volgens hem, aandacht moet
schenken. Daartoe behoren de publici-
teitsmogelijkheden in de pers, radio er
televisie.
ons politiek streven dient voorop te
staan de zorg voor de verdrukten. Be
langrijk ls ook de A.R. visie op de staat.
Sprekende over de verhouding tot an
dere partyen, die hij van grote betekenis
noemde, zeide prof. De Gaay Fortman,
dat het Liberalisme nog steeds de oude
vyand van de anti-revolutionaire is. De
socialisten hebben volgens hem,
maatschappUvorm voor ogen die zU
Woningbouw in Putte
stilgelegd
De woningbourw in Putte en Hooger-
heide is stilgelegd door financiële moei
lijkheden van de aannemer. Zeventien ar
beiders werden ontslagen. In Putte liggen
de fundamenten van 15 huizen, terwyi in
Hoogerheide 24 woningen onder de kap
stonden. De gemeentebesturen beraden
pOMULKA heeft op de vergadering
de leiding der Poolss' communistisi
party te Warschau, welke vier dagen he
geduurd, een overwinning op de sti
nisten van de party geboekt. Dit ls duide-
lük geworden door het verdwynen var
Ochab uit de leiding. Hy ls benoemd tot
Gomulka heel voorzichtig zyn politiek
en de stalinisten niet geheel wil af
in zyn plaats in het centrale comité is
KNIL-pensioenen
opgetrokken in
wetsontwerp
(Van één onzer verslaggevers)
De pensioenen van de oud-KNIL mi
litairen opgetrokken naar het pensioen-
peil van de Kon- Landmacht, dat wil de
vereniging van oudonderofficieren vi
KNIL, „Madjoe". Op de algemene
vergadering, die zaterdagmiddag in de
Houtrustrotonde in Den Haag werd ge
houden, werd medegedeeld dat binnen
kort een wetsontwerp zal afkomen, dat
deze pensioenen tot op een zekere hoog-
zal verbeteren.
Als basis zijn in dit wetsontwerp de
oude KNIL-pensioenen gekozen. HierbU
zUn enkele toeslagen geprojecteerd, zo
dat de pensioenen ongeveer gelük komen
met de pensioenen van het Nederlandse
leger. Het beginsel van de geiyktrekklng
is echter niet consequent toegepast, zodat
later zeker weer wüzigingen op het wets
ontwerp zullen komen. Aldus de heer F.
Witkamp uit Utrecht, een der opstellers
in het wetsontwerp.
De pcnsioenactle wordt gevoerd door de
gezameniyke Indische organisaties, waar
aan ook de Alg. Militaire Pensloenbond
meewerkt. Met elkaar heeft mer
65000 leden.
Torii is lu i zo
WAT IS EEN SCHAAKSTUK WAARD?
iskundigen hebben zich by kend in o
isen pion op 100
mft en genoegen np dit dit «tuk heeft om willekeurig ge- Uit deze
ia de blykt, dat ee
i: 8. gin tegen tor
schaakspel geworpen om de
lemen die dit spel bevat te anal
of om kunstjes in elkaar te flanst
»rop anderen hun hersenen kunni
plaatst
wiskundige w
paard: 3, lop»
schei
Nu weet iedereen die wel eens heafi
geschaakt (over de matadors op dit ge
bied spreken we niet eens), dat met een
toren, een paard, een loper en een ko
ningin totaal verschillende zetten kunnen
worden uitgevoerd en dat alleen al door
deze mogelijkheden die stukken eetr
verschillende waarde vertegenwoordigen
Een koningin, die de horizontale, verti
rale en diagonale velden beheerst, is
natuurlijk meer waard dan een toren, die
zyn gezag alleen over de horizontale en
verticale lijnen kan uitstrekken; en
is óók meer waard dan een loper, die
uitsluitend langs de diagonalen mag ren
nen. Maar is de koningin, die zovele
mogelijkheden in zich verenigt, nu meer
waard dan de twee genoemde stukken,
die gezamenlyk hun taak kunnen vol
brengen?
Ziedaar een vraag die niet alleen een
schaker, maar ook een mathematicus be
lang inboezemt. En behalve dat, wil hy
de relatieve waarde van deze vier stuk
ken „stuk voor stuk" ook wel eens
5 en koningin: li
ningin tegen tore
r zou dus geen nedeel oplev
itnin als de ruil van een toren
■d en loper.
od.
moet worden gewaardeerd,
laatste twee cyfergroepen
i schaker graag syn konin-
n en loper zal ruilen, maar
t paard en loper tegen een
issclen. De wiskundige had
het geheel geen beswaar,
rt.il geen voor- of nadelen
Het handboek van Staunton, waarin d.
waarde der stukken proefondemnrlelyk
is vastgesteld, geeft voor toren, psard,
loper en koningin de volgende verhou
dingen: 548, 305, 350 en 994. terwijl Von
Bilguer de verhoudlngseyfers 540, 350.
360. 1000 geeft, ervan uitgaande, dal een
We zien, dat hier iets wrikt, dat de
prakljfk helemaal niet met de theorie In
overeenstemming schynt te zyn. Maar
dat is gelukkig maar ten dele waar. want
de wiskundige kan zich uitnemend ver
plaatsen in de toestand van de schaker
en zich indenken, dat de kansen van een
stuk om de koning mat te zetten niet
voldoende *yn voor de waardebepaling,
omdat dnarbjj de restrictie ln aanmer
king behoort te worden genomen, dat
het «tuk. dat de matdreiging uitvoert,
niet zélf door de koning geslagen moet
kunnen worden. Hiermede rekening hou
dend, is de wiskundige waarde der stuk
ken voor toren 24, paard 12, loper 13 en
koningin 37, waardoor de theorie de
praktijk weliswaar wat is genaderd, maar
deze toch nog niet helemaal dekt.
Ën nu een aardig probleempje. Weet u
hoeveel gewichten u nodig heeft om alle
hele gewirhtewaarden tussen 1 en 120 kg
te wegen?
Daarover een volgende keer.
(NADRUK VERBODEN!
Jerzy Morawski, die na de op
stand in Poznan verantwoordeiyk
gesteld vojgr de onlusten.
Ook do minister van justitie, Zenon
Kliszko, is opgenomen in het partysecre-
tariaat HU is een bekend aanhanger
do Gomulka-politiek in de partij.
Gomulka zou zich op de vergadering
nisten, die hem verweten de democratie
scherp hebben verweerd tegen de stali-
te ver door te dryven en te onafhankeiyk
te zijn van het Kremlin.
In december zal een partijcongres ge
houden worden, waarvoor een pommissie
is Ingesteld, die met voorstellen tot wUzb
gingen van de bestaande partij reglemen
ten moet komen.
Naar Sterrengebergte
Door verscheidene oorzaken heeft de
uitvoering van plannen voor de grote
wetenschappelijke expeditie
Sterrengebergte in Nederlands Nieuw-
Guinea enige vertraging ondervonden,
doch thans kan men beginnen aan de
laatste voorbereidingen.
Een kleine voorexpeditie komt ln het
veld om de plaats te bepalen
vliegveld en de aanleg te beginnen. Deze
zal zes weken duren met deelneming
kapitein-luitenant-vlieger G. F, Venema,
die deze week naar Nieuw-Guinea
trekt, de vHegvelddeskundige ingenieur
Huizinga, een bestuursambtenaar
klein detachement politie. De stichting
expeditie Nederlands Nieuw-Guinea heeft
hiervoor twee Bell-helicopters gecharterd
met de bestuursvestiging Mindiptana als
basis. Na afloop van de voorexpedi-tie
zal met de aanleg van het vliegveld
enkele maanden gemoeid zUn.
Geheimzinnige boei
niets bijzonders
De geheimzinnige boel op de Noordzee
er hoogte van de Doggersbank is,
e Koninkiyke Marine te Den Helder
heeft medegedeeld, een Engelse oefen-
boei, die rook en vuur geeft en door
vliegtuigen wordt uitgeworpen voo
plaatsbepaling op zee.
Het klassenstelsel op
begraafplaatsen
Het adres, dat de nationale raad voc
het onderling uitvaartwezen eind 1955
richtte tot alle gemeentebesturen, had in
gevallen tot direkt gevolg, dat het klas-
nstelsel op de algemene begraafplaatsen
geheel of gedeeltelijk werd afgeschaft of
>u worden afgeschaft by toekomstige
ieuwe aanleg e.d. van begraafplaatsen.
Reeds in meer dan 100 gemeenten wordt
het klassenstelsel niet toegepast.
R'damse diergaarde
nu koninklijk
De thans honderdjarige Rotterdamse
diergaarde te Rotterdam is het predicaat
koninkiyke" verteend Deze onderschei
ding maakte zaterdagmiddag de commis
saris der Koningin in Zuid-Holland, mr.
Klaasesz, bekend op een jubileum
bijeenkomst ln de Rivièrahal.
Integratie. Onder de 89 leerlingen, die
iterdag hun einddiploma van de mid-
delibare school te Clinton uitgereikt kre-
één neger, de 17-jarige Bobby
alle moeilijkheden en protesten
tegen de rasseintegratb
heef*
onlangs nog op de T.V. zien tydens een
ontroerende reportage over het moeiiyke
werk, dat in Effatha geschiedt en waarin
hy o.m. enkele gesprekken leidde met
oud-leerlingen, die over hun arbeid in de
maatschappij vertelden.
Minister Mansholt
Euromarkt verruimt
exportmogelijkheden
(van onze parlementsredaotie)
De totstandkoming van de Europese
Economische Gemeenschap zal niet leiden
»n zeer sterke stijging van het Neder
lands kostenpeil, maar met een zekere
prijsverhogende werking, die wellicht In
vloed zall hebben op de Nederlandse ex
port naar derde landen, behoort evenwel
te worden gerekend. Hiertegenover staat
dè mogelijkheid van een verruiming van
de exportmogelykheden binnen het gebied
in de Gemeenschap.
Dit schrijft minister Mansholt in de me-
torie van antwoord aan de Eerste
Kamer betreffende de begroting van land
bouw, visserU en voedselvoorziening.
Hoewel de bewindsman niet geestdriftig
er de tarieven zoals deze van kracht
zullen worden voor de belangirykste agra
rische produkten, is hy toch van oordeel,
dat aan de Nederlandse vertangens op
aanvaardbare wUze is voldaan. Het Euro-
markt-verdrag opent voor onze landbouw
mogeiykheden. die moeten worden aan
gegrepen, aldus de minister.
Bom in hotel waar
Eban sprak?
„Ik houd er niet uan, dat Eban Mer
spreekt. Ik ga een bom plaatsen". Een
onbekende vertelde dit gistermiddag aan
de telefonist van een New Yorks hotel,
waar de Israëlische ambassadeur, Abba
Eban,'zou spreken voor de dit weekeinde
opgerichte Amerikaanse Joodse Liga voor
Israël. De Liga zal financiële steun ver
lenen aan de staat Israël
Acht politie-agenten en detectives heb
ben na het telefoontje de zaal doorzocht,
terwijl de vergadering tn een andere
kamer werd gehouden. Een bom werd niet
gevonden.
PRESIDENT GRONCHI van Italië heeft
voorlopig zUn zin gekregen. De rege
ringscrisis is opgelost door het samenstel-
een kabinet van louter christen
democraten. Daarmede ls zUn verklaar
bare vUand Martino ala minister van bui
tenlandse zaken uitgeschakeld. Hij wordt
vervangen door Giuseppe Pella. Hierdoor
is wel duideiyk worden, dat Italië ten
aanzien van de Europese politiek geen
koerswijziging wenst. Pella, die zelf meer
malen ernstig genoemd is als kandidaat
de Italiaanse presidentszetel, heeft
als voorzitter van de assemblee van de
.G.K.S. steeds duidelijk biyk gegeven
an zijn Europese geziMheid.
Het is eohter de vraag of het nieuwe
kabinet een lang leven befchoren zal zUn.
Toch zijn de kansen
f Verklaarde daarvoor gunstiger dan
uitzicht men naar de zetelver
deling in het parlement
ou vermoeden. De christen-democraten
beschikken slechte over veertig procent
de zetels, doch wanneer de overige
partijen de samenwerking met dit kabinet
weigeren, staan zU voor de keuze van een
langdurige regeringscrisis of het aanstu-
op vervroegde verkiezingen.
JJET EERSTE is, gezien de moeiiyke
binnenlandse positie, voor geen van
aantrekkelük. De onrust in Noord-
Italië, waar een verwoede strijd wordt
gevoerd door de landarbeiders om hun ar
moedig bestaan enigszins te verbeteren,
is koren op de molen der communisten en
geen enkele partij, behalve die van de
communisten zelf. wenst daaraan mee te
werken. Ook de Europese verdragen ko-
erdoor in gevaar en dit wensen noch
de christen-democraten, noch de liberalen,
nog de Saragatsocialisten, die tezamen wel
meerderheid in het parlement
beschikken.
UET TWEEDE, vervroegde verkiezin
gen, ontneemt aan de socialisten de
kans hun stellingen te betrekken. Nog
steeds zijn de partijen van Saragat en
Segni niet tot overeenstemming gekomen,
al zUn zU elkaar dlohter genaderd door
het. uittreden van de socialistische minis
ters uit de regering.
Het is duidelijk, dat, ook onder druk van
de socialistische internationale, de socia
listische hereniging een kwestie van tyd
is. Msar zelfs wanneer deze officieel een
feit wordt, ls er nog tyd nodig voor de
organisatie en het opzetten van een pro-
Ovcr elf maanden zijn er In leder ge
ul verkiezingen. Ter voorbereiding van
de stcrabusstrUd Is dat geen al te lange
periode. Vervroegde verkiesingen zouden
de socialisten de kans tot een drugdeiyke
voorbereiding ontnemen. Het Is dit oppor-
tuniteitsbegrip wat het kabinet Zoli een
kans geeft.
