Josip Broz Titp
van partisanenleider tot dictator
Strateeg, die grote mogendheden
in verlegenheid bracht
J
ZATERDAG 18 MEI 1957
BRIEVEN AAN DE
Nieuwe Cei teefje (ffourant
Gelijk de kwikkolom in een
thermometer, zo reageert deze
kolom op het weer, zij het te
gengesteld. Het aantal aanvragen
voor boeken stijgt als het weer
kouder wordt en het daalt wan
neer De Bilt van mooi en mild
verhaaltDe lente lokt de
lezers naar buiten!
De nieuwe lente iaat echter
ook een nieuw geluid horen.
Uit Tönsburg in Noorwegen be
reikte ons een brief van twee
Noorse meisjes, Grete Thoresen
en Astrid Lervold, die ons ver
zochten haar verzoek te publi
ceren voor briefwisseling met
Hollandse jongeren, in het En
gels. „Wij zijn meisjes-studen
ten" schrijven zij, „en wij zou
den graag met leeftijdgenoten in
uw land willen corresponderen.
Onze liefhebberijen zijn sport,
wat daar over geschreven wordt,
en postzegels-verzamelen. Wilt
u onze adressen afdrukken?".
Natuurlijk. Grete woont Mark-
veien 22b in Tönsburg en Astrid
Vestfoldgaten 13 aldaar. Schrij
ven wy, jongere lezers?
DANK
J. C. van Hartingsveld, G. A.
Brederolaan 11, Maassluis, betuigt
zyn dank aan diegenen die hem de
titel opgaven van het boek, waarin
les de hoofdfiguur is. Het was
„Door de Branding" van ds. J. Sme-
lik. En in dit ene bedankje tegelijk
elle andere lezers en lezeressen, die
geholpen hebben.
WEDEROM
En dan nu de lezers-door-weer-
en-wind. Mevr. J. C. Siliakus,
Wijhestraat 147, Den Haag, rust
niet voor ijj in het bezit is van het
boek „En het leven gaat verder"
van mevr. M. de Moor-Ringnalda,
waarom zij reeds eerder vroeg.
AMI FRANCAIS
A. Smit, Ligusterstraat 54, Den
Haag, heeft de volgende Franse
boeken op zyn verlanglijstje; alle
maal van de schrijver Erckmann
Chatrian; Ami Fritz, Deux Frères,
Histoire d'un sous-maitre, Maison
forestière, Mademoiselle Thcrèsc.
OMGORD
C. de Haan, Koekoekstraat 57,
Gouda, wil graag overnemen
(welke clausule natuurlijk stil
zwijgend in alle verzoekjes gezien
moet worden) „De lendenen om
gord" en „Bijbels Dagboek" van
ds. J. J. Knap, uitg. Kok in
Kampen.
CHESTERTON
helpen?, verzoekt
EENZAAM
Mej. M. P. Pra
gmaii, Boshuis
willen liebbei
Frithjof E. Bye. Het
W. J. van Heuvel ten slotte,
wonende Van Luytenburgstraat 40,
Voorburg, vraagt dc architecten
schare om het jaarlijks verschijnen
de periodiek Visie, uitgave 1957,
dat de huisvesting tot onderwerp
In een klein boerderijtje nabij het dorpje
Kuuirovac in Noord Kroatië, niet ver van
Zagreb werd op 25 mei 1892 een jongen ge
boren. Vader Broz, een Kroatische boer noem
de zijn jonge zoon Josip. Hij noch zijn Slo
veense vrouw konden toen vermoeden, dat
Josip Broz een halve eeuw later vele grote
mogendheden voor moeilijkheden zou plaatsen
en het reeds vele eeuwen bestaande probleem
van de grenzen in het uitgestrekte gebied langs
de Adriatische kust zou oplossen.
Veel onderwijs
heeft Josip niet ge
noten. Hij werkte
al jong als smids
jongen en in 1913
werd hij op 21-
jarige leeftijd sol
daat in het Oosten
rijkse leger. In de
eerste wereld
oorlog vocht hij
tegen de Russen,
werd door hen ge
vangen genomen
en verbleef twee
jaar in gevangen
schap. In Rusland
maakte hij de
oktoberrevolutie
in 1917 mee. waar
na hij vurig com
munist werd. Na
drie jaar vrijwillig
Moskou te zyn
gebleven, keerde
hij
1920
""N
Zoals alle dictators liet ook
Tito zich graag fotograferen
als de grote kindervriend.
Toen zijn speciale trein ergens
in Joegoslavië stilstond mocht
klein
lanbieden.
Zagreb terug,
hij als mechanicus
ging werken.
Hij werd ook
communistisch
propagandist en
bleef dit zelfs, toen
de Communistische
Partij wegens de
loyale houding
werd verboden.
Zijn illegale acti
viteit bracht hem
weinig rust; meer
malen moest hij vluchten, doch
wist steeds te ontkomen. In 1928
werd hij secretaris van de afd.
Zagreb van de Communistische
Partij. Deze benoeming werd hem
noodlottig. Hij werd gearresteerd
en tot 5 jaar veroordeeld in een
tijd. toen Joegoslavië ruim 35.000
politieke gevangenen telde.
In 1934 dook Josip Broz in het
hoofdkwartier van de Communis-
in Wenen op; hij werd lid van
Politbureau en als zodanig
de hii partijopdrachten uit
Moskou uit. Zo was hij tijdens de
Spaanse burgeroorlog in Parijs,
waar h'i een actief aandeel had in
de werving van vrijwilligers tegen
Franco. Zijn benoeming tot secre
taris van de Joegoslavische Com
munistische Partij liet niet lang op
zich wachten. Die kwam in 1937
en kort daarna reeds leidde hij
eer. grote zuivering, waardoor hij
de machtigste man in de Commu
nistische Partij van het land werd.
Koning Paul van Joegoslavië
de federale staat na de eerste
wereldoorlog gevormd door Ser
vië. Kroatië, Slavonië. Bosnië,
Herzegovina. Montenegro en Ma
cedonië slöot in het voorjaar
van 1Ö41 een verdrag met Von
Ribbentrop. waardoor Joego Sla-
vië deelgenoot werd van de as
Rome-Berlijn Drie dagen daarna
waren de Joego Slaven in op-
Het was de 28ste revolutie in
150 jaar! Dit was een kolfje naar
de hand van de Duitsers: zij trok
ken op 6 april 1941 Joegoslavië
binnen. Elf dagen hield het leger
tegen de Duitse overmacht stand.
Toen volgde de bezetting, waarin
Duitsland zou ervaren een krach
tige illegale actie tegenover zich
te vinden Er ontstonden twee par-
tisanengroepen en van een ervan
werd Josip Broz. die de schuil
naam Tito aannam, leider.
De andere partisanengroep stond
onder leiding van Mihajlovic, die
als minister van Oorlog werd er
kend door de in Londen gevormdë
en in Kairo zetelende regering in
ballingschap. Tito kreeg evenwel
Ttvee dictators, die het de wereld
nogal eens lastig maken: Josip
Broz Tito aan hoord van zijn
schip Galeb met Gamel Abdel
Nasser van Egypte. Tito was toen
op bezoek bij Nasser op de t
Eens zou deze Josip Broz de Partisanen
leider Tito worden, de organisator van het
verzet tegen de Duitse bezetter in de Tweede
Wereldoorlog en de strateeg naar wiens gunst
zowel Geallieerden al» Asinogendheden zou
den dingen.
Voor het echter zover zou zijn, zou hij
ontberingen moeten doorstaan, in gevange
nissen moeten zuchten en een leven van een
opgejaagde moeten lijden
vasthouden aan de terugkeer van
Peter als koning van Joegoslavië.
Na de oorlog zou het volk dan
moeten bepalen, hoe de regering
moest worden gevormd. Tito ging
hiermede akkoord, temeer omdat
koning Peter, om Tito gunstig te
stemmen, officieel verklaarde, dat
deze de enige Joegoslavische ver
zetsleider was. In september 1944
vertrok Tito evenwel buiten me
deweten van Engeland en Amerika
naar Moskou en dit is het begin
geweest van de verkoeling tussen
het Westen en Tito. Nog voor
dat de oorlog ten einde was op
7 maart 1945 vormde Tito een
voorlopige Joegoslavische rege
ring zonder zich om de afspraak
met het Westen te bekomme
ren. Hij werd president en minis
ter van defensie. En passant sloot
hij bovendien een vriendscnaps-
verdrag met Moskou af.
Toen de tweede wereldoorlog
ten einde was. werd Tito wel als
partisanenleider erkend, maar het
moest nog blijken of hij ook als
legaal regeringshoofd op voldoen
de steun kon rekenen. Met Mos
kou waren er geen moeilijkheden,
doch met Amerika en Engeland
was het anders. De economische
toestand van het land was boven
dien uitermate slecht. Moskou was
niet in staat tot daadwerkelijke
hulp; de westelijke geallieerden
verkeerden wel in die omstandig
heden. Zou Tito zich weten te
handhaver, onder deze omstan
digheden?
India
dank zij zijn organisatietalenten
en zijn onmiskenbare kwaliteiten
als partisanenleider de Joego Sla
vische partisanen achter zich ten
koste van de sterkte van de groe
pen van Mihajlo
vic. Hierdoor
bracht hij vele
grote mogendhe
den in ongelegen-
In de eerste
plaats de Duitsers,
wier bezettings
troepen zeven
maal een offen
sief tegen Tito
hebben onderno
men, steeds zonder
succes. Tito komt
de eer toe gedu
rende de oorlog
22 Duitse divisies
in Zuid Slavië aan
het werk te heb
ben gehouden.
Toen de Duitsers
voor de laatste
maal einde 1943
het hoofdkwartier
van Tito in Drvar
in Bosnië tracht
ten te vernietigen,
werden zij met zo
veel verliezen te
ruggeslagen, dat
het hoofdkwartier
nauwelijks be
dreigd is gei-
weest. Weliswaar en dat moet
ook gezegd worden wierp Tito
duizenden jongens van 14 tot 18
jaar in de strijd, waarvan velen
sneuvelden. De wijze echter,
waarop in moeilijke omstandighe
den vele gewonden door de parti
sanen op hun terugtocht werden
meegenomen, mag evenmin on
vermeld blijven
Slachtoffer Rusland
Niet alleen de Duitsers, ook de
Geallieerden werden door Tito in
verlegenheid gebracht. Het eerste
slachtoffer was de Sowjetunie.
Tegen de wil van Moskou riep hij
twee maanden na de capitulatie
van Italië op 29 november 1943
de inmiddels gevormde Anti Fas
cistische Raad voor de Nationale
Bevrijding van Joegoslavië bijeen.
Uit dit orgaan werd op zijn in
stigatie een permanent wetgevend
en uitvoerend lichaam van 76 le
den en een ministerraad gevormd.
Zelf werd hij president van de
ministerraad. De Sowjet Unie zag
dit voortvarend optreden van de
partisanenleider met lede ogen en
Op hun historische conferentie
in Teheran, einde 1943, kwamen
Churchill, Roosevelt en Stalin
evenwel tot de slotsom, dat Tito's
partisanengroep de enige was, die
tegen de Duitsers streed en der
halve militaire steun verdiende
Dit was in feite voor de partisa
nen van Tito's tegenstander Mi
hajlovic, vooral toen begin 1944
Tito in plaats van Mihajlovic mi
litaire steun ontving. Gesterkt
door deze morele en militaire bij
stand wist Tito zijn positie te ver
sterken. waarbij hij ook als stra
teeg kwaliteiten bleek te bezitten
Ook het Westen
Doch ook Londen en Washing
ton zijn door Tito in een moeilijk
parket gekomen De Joegoslavi
sche leider verplaatste in het voor
jaar van 1944 zijn hoofdkwartier
naar Vis, het meest zuidwestelij
ke Adriatische eiland. De Londen-
se regering deed toen twee din
gen: zij liet Tito per Engels vlieg
tuig naar zijn nieuwe standplaats
reizen en verklaarde te willen
Grenzenprobleem
Bovendien diende zich het reeds
vele eeuwen bestaande probleem
van de grenzen tussen de diverse
staten weer aan. De Kroaten
Tito was zelf Kroaat.' hadden
reeds te kennen gegeven nooit
meer in een Joegoslavië te willen
terugkeren, dat door Belgrado
werd geregeerd. Tito heeft deze
moeilijkheden niet onderschat. Dat
moeilijkheden trad de ..gekozen"
regering op: Joegoslavië was een
der acht satellietstaten van Rus
land geworden.
Zuiveringsprocessen
Wel moest Tito vele zuiverings
processen voeren, speciaal gericht
tegen de kerk. Honderden protes
tantse, R.K. en Mohammedaanse
geestelijken werden wegens colla
boratie gevangen gezet; kerken,
kerkelijke instellingen en scholen
werden gesloten en razzia's op
kerkgangers waren geen uitzonde
ring. Tito wist echter de krachten
te mobiliseren om de moeilijkhe
den te overwinnen en zijn popula
riteit bij het volk was dan ook vol
doende gevestigd, toen zich begin
1948 een gebeurtenis voordeed
die niemand had voorzien.
De superieure houding van Rus
sische deskundigen in Joegoslavië
en de minachting van Moskou
voor de vrijheidsstrijd der Joego-
slaven hadden prikkelend gewerkt
op Tito en de zijnen, die in febru
ari 1948 een overeenkomst weiger
den te tekenen, dat Rusland zou
worden gekend in de buitenlandse
politiek van het land Molotof
schreef boze brieven, doch Tito
antwoordde het beginsel van na
tionale zelfstandigheid te willen
handhaven. Partijleiders in ande
re communistische landen werden
door Rusland overtuigd van de
misstap van Tito en de term ti-
toïsme ontstond inmiddels was
Tito in moeilijkheden gekomen,
omdat de economie van zijn land
op Rusland was afgestemd en geen
betrekkingen met de Sowjet Unie
werden onderhouden
Wederom «chter wist Tito te
zegevieren: het gelukte hem na
melijk westerse economische hulp
te verkrijgen zonder dat dit voor
het binnenlandse bestuur conse
quenties behoefde te hebben. Zijn
vriend Djilas moest het volk er
van gaan overtuigen, dat een zelf
standig Joego Slavië boven alles
te verkiezen was. Deze schreef
populaire brochures en artikelen,
die grif werden gelezen Djilas
ging enkele jaren geleden echter
te ver. Ook binnenlandse toestan
den stelde hij aan de kaak, waar
op de dictator zelf ingreep: in
januari 1954 werd Djilas eens
Tito's boezemvriend gearres
teerd en veroordeeld. Tito wist
zich evenwel te handhaven en hoe
wel de Franse onderzoeker Jules
Moch in 1953 tot de conclusie
kwam. dat slechts de helft of iets
meer achter Tito staat, heeft deze
het heft stevig in handen
vraag stel: Zal er op den duur voor
al die mensen wel genoeg te eten
zijn? De bevolkingscurve vertoont
sinds 1650 een sterke stijging en
zonder dat wij nu op de oorzaken
van dat verschijnsel ingaan laat
het zich toch aanzien, dat daaraan
voorlopig geen einde zal komen
eer het tegendeel schijnt het ge
val. Gaat de voedselproduktie op
ook steeds verder
(door prof. dr. L. W. Kuilman)
Het is niet voor de eerste maal van mijn leven, dat een deze wereld
grafische voorstelling over het verloop van de wereld- £™hdaf?9tb000 mensen'w
bevolking door de eeuwen heen op mijn tafel wordt gelegd.
Toch moet ik u eerlijk bekennen, dat ik er mijn ogen weer
niet van af kan houden. Ik weet het: Die grafiek is niet volgende"gëneratiês"bïjr voorbaat
helemaal foutloos en bovendien een klein tikkëltje suggestief, verzekerd zijn
misschien wel te suggestief. Maar cfear gaat het niet om:
de knik bij het jaar 1650 blijft in de lijn, ook al breng ik de
verbeteringen aan en ook al ga ik iets meer objectief te
werden ge
boren; was daarop gerekend? Wie
igert, deze vragen onder ogen
het oordeel 1
Ik hoop. dat de lezer de ernst
van dit vraagstuk nu voldoende
beseft om mij nog enkele getal
len te vergeven. Op het eerste
werk. De lijn, die eerst gedurende duizenden jaren vrijwel gezicht heeft het er de schijn
horizontaal liep en daarna maar heel geleidelijk steeg, ^de vorfselprMukt«
vertoont omstreeks 1650 een scherpe knik. De geleidelijke kan houden. Wanneer wij dc le-
stijging van het aantal mensen op deze wereld wordt dan J™T9i^|10e;Pr1°0do"Siiie„Vb'Sir?e1
door een snelle stijging vervangen. En in de grafiek, die voor die voor het jaar 1955-56 104. Dus
r heeft bereikt ook
mij ligt, staat naast het stuk van de lijn tussen 1650 en 1950 Reen adh ter uitgang^
in het Engels: De moderne „revolutie" en: De „bevolkings
explosie".
e schatting woonden 1950 woonden in Europa 541 mil- woord moet korl
Toen niet en nu ook niet. Een Por
tugees heeft daar enkele jaren ge-
V„„ '«S™ °;?e.r auspiciën van da Ver
bonden Met andere erugde Naties een boekje geschre-
vonden; Met andere VM onder d<- ti,c]: Geosraphy of
hunger... Aardrijkskunde van de
dé'mensheid! Euro-
dien de schade van de oorlog ge
heel ingehaald. Alleen maar:
kreeg iedereen op deze wereld in
1939-40 genoeg te eten? Het ant-
Naar beste schatting woonden 1950 woonden in Europa 541 mil- woord moet kortweg luiden: Neen!
er in het jaar 1650 ongeveer 545 joen mensen, terwijl in de overige
miljoen mensen op de wereld. Om delen van de wereld, met name in
twee redenen verdient dit getal on- Noord-Amerika, nog een 200 mil-
ze aandacht In de eerste plaats joen mensen van Europesen bloe-
om het verleden, want 650 jaar de werden gevo:
eerder, zo omstreeks het jaar 1000 woorden: in 1950
waren er. alweer naar beste schat- miljoen Europeanen
ting 275 miljoen mensen op de aar- derde deel
de. Anders gezegd: In 650 jaar was pa in de moderne tijd! Ja maa
het aantal bewoners van onze pla- als in de komend^ eeuwen n'
hetzelfde met Azië gebeurt
het staat
t verdubbeld. Maar in de twee-
Getallen om stil
van te worden
de plaats moeten wij op dat getal Het aantal
545 miljoen letten, omdat het na steeg in de laatste
1650 maar twee eeuwen duurde, 330 miljoen tot 1320
totdat de volgende verdubbeling wil zeggen: in 1650
een feit was: in 1850 bedroeg het het mensdom va
aantal zielen op dit ondermaanse de. in 1950 nog
1194 miljoen. En om nu maar kort centsgewijze dus
te gaan: in 1950 woonden
er 2400 miljoen mensen op de
wereld; ditmaal dus een ver
dubbeling in slechts 100 jaar
Niemand maakt zich dus aan
ongeoorloofde voorspellingen
schuldig, wanneer hij het aan
tal aardbewoners voor het
jaar 2000 op 4800 miljoen,
zeg op 5 miljard zielen schat.
Getallen om stil van te
worden en om eens even
heel diep over na te den
ken! Er zijn natuurlijk al
tijd mensen, die dat niet willen
en die zeggen: Daar maakten on
ze voorouders zich niet druk om en
daar moeten wij ons ook maar'
niet te druk om maken. Sommi
gen beweren zelfs, dat wij, dat
doende, ons bezorgd maken
menen ons te moeten wijzi
het woord van den Here Jezus:
Weest in geen ding bezorgd! Ja
wel maar wie zo spreken, we-
ook wel, dat het verbod
Aardrijkskunde van de honger. Er
zijn tegen die studie nogal wat be
zwaren ingebracht en dat niet geheel
van ten onrechte. Maar dat neemt in
dat geen enkel opzicht weg, dat in dit
van boekje verschrikkelijke dingen te
Aziatischen bloe- lezen stonden over het tekort aan
55 pet. Per- voedsel in vele delen van de we-
i achteruit- reld. Er moet meer, véél meer
voedsel worden geprodu
ceerd en wij mogen wel heel
dankbaar zijn, dat de Voed
sel- en landbouworganisatie
van de Verenigde Naties, die
zijn zetel in Rome heeft,
dit probleem in groot ver
band en met brede visie aan-
Het getal 104, dat wij
noemden, is uiter-
1 gemiddelde. Wan-
gang. Ja maar, nóg eens: Wanneer neer
de moderne tijd zich nu ook eens ii
van Azië meester maakt? Dat het H„r he,io„ hlHW
gauw kan gaan, heeft de wereld
aan Europa kunnen zien!
:orgd te zijn nog niet betekent, dat
hij tenslotte is geaccepteerd, dankt
hij eensdeels aan zijn dictatoriaal
optreden, maar ook aan de door
hem gevonden oplossing van het
grenzenprobleem. dat ook volgens
deskundigen buiten Joegoslavië be
wondering afdwingt en kans heeft
op een lange levensduur.
Eerst moes' Tito echter de
macht verkrijgen om die oplossing
af te kondigen. Daartoe heeft hij
zuiver communistische methoden
toegepast. Wel nam hij in augus
tus 1945 in de voorlopige nationa
le regering ook leden van de voor
oorlogse volksvertegenwoordiging
en de vooroorlogse partijen op,
doch de communisten hadden
met zijn s'eun de meerderheid
weten te verkrijgen en besloten de
communistische beginselen te ver
wezenlijken. Protesten bleven niet
uit, vooral niet toen particuliere
industrieën werden genationali
seerd, het grondbezit boven 35 ha
ook van kerken, werd onteigend.
Democratische partijen en de RK.
kerk eisten democratische proce
dures. Drie ministers verzonden
felle brieven, waarin zij ontslag
namen. Niets hielp. Op 11 novem
ber 1945 werden algemene verkie
zingen gehouden en toen bleek
duidelijk dat in het Joegoslavië
van Tito de democratie ver te zoe
ken was Intimidatie en verval
singen brachten het volksfront 85
procent der stemmen op. waardoor
de volksvertegenwoordiging ge
heel pro-communistisch werd. Ti
to had zijn zin
Zijn grote werkstuk werd aan
vaard en afgekondigd: de zes oor
spronkelijke republieken, elk met
een hoofdstad werden verenigd in
de Federatie Volksrepubliek Joe
goslavië. Voor nationale benoe
mingen kondei: personen uit elk
van de zes gebiedsdelen in aan
merking komen, waarbij naar
kwaliteiten zou worden gekeken
Zo werden hoge militaire posten
toevertrouwd aan Montenegrijnen,
omdat zij goede soldaten zijn;
voor economische topfuncties kwa
men vooral Slovenen, die een goe
de zakelijke inslag hebben, in
aanmerking.
Op 31 januari 1946 ging de voor
lopige regering heen en zonder
Tito blijkt een verwoed foto
amateur te z\jn. Toen hij bij zijn
bezoek aan het oude Luxor in
Egypte met zijn vrouw Jovanka
werd gefotografeerd stond hij
waarmee hij plaatjes in drie
mogen zorgen. Integendeel Dat i:
Het is dan ook in het minst geen
bezorgdheid, wanneer ik nog even had "om
bij die getallen blijf Van de 545 mUnheei
miljoen wereldbewoners woonden dankbaa
er in het jaar 1650 ongeveer 100 gent eer
miljoen in Europa; dat wil zeggen: want eei
de Europeanen maakten toen
18 pet. van de mensheid ui
Als ik daar in over zit te pebi-
n, zie ik mezelf opeens weer
aan op de receptie, die de resi-
ZIJ dent in ons goede oude Indië tel-
op ken jare op Koninginnedag gaf,
op het zogenaamde „Openbaar Ge
hoor". Dan kwam onze oude re
gent namens de bevolking de ge
lukwensen aanbieden met de ver
jaardag van Hare Majesteit de Ko
ningin. Het was bij zo'n gelegen-
de dag van morgen niet held, dat die regent sprak: „Mijn
heer de Resident het
goed jaar. Want de landman kon
/aaien en oogsten en het veld Ie-
t de bevolking nodig wanneer
der bezien, blijkt, dat de voedsel
produktie van Noord-Amerika, het
jaar 1939-1940 weer op 100 gesteld,
in 1955-56 per hoofd van de bevol
king 121 bedroeg, van West-Euro
pa 109, maar van Zuid-Amerika
94, van het Verre Oosten 92 en van
Oceanië 93. Deze landen zijn er
dus. wat de voedselproduktie be
treft, niet op vooruitgegaan in
tegendeel: ze gingen achteruit. En
dat ondanks alle inspanning en plan
ning. Die is niet gering geweest
ingewijden weten dat. Maar het
kan ook blijken uit het feit, dat de
totale voedselproduktie in het Ver-
Oosten (China niet meegere-
1955-56 119 bedroeg.
1939-40
wijs e
verstandig woord,
mag dankbaar zijn,
wanneer hij en zijn volk voldoende
te eten hebben en wanneer iedere
maag op zijn tijd behoorlijk
Op de foto boven dit artikel
uitstekend gesymboliseerd. Het
tn de Londense metropool. En
het binnenhalen van de oogst. I
heeft prof. Kuilman de zo klei
tullen zij eten?" aan de orde gi
ieder hehoo
hieronder dan een rus
imende en belangrijke
steld. Het is een probl
itil te
t c<
ker mate voor Azië
me ophopingen
riaal.
dat geldt in ti
Daarom" weer op 100 stelt. In andere Wui-
zijn wij don betekent dit dus. dat de voed
selproduktie de aanwas van de be
volking in deze landen niet heeft
kunnen bijhouden. Wil iemand in
dit verband een absoluut getal ho
ren, hier is het: in het mensenpak-
i» ^uis' dat India heet. moesten de
„ordt gevuld. Dat geldt bewoners het. gemiddeld genomen.
Europa (al vergeten wij het met 1850 calorieën doen. In de Ver-
- - enigde Staten ligt dit getal boven
3000 en dan is de kwaliteit van de
calorieën daar heel wat beter dan
in India!
Wanneer wij ons nu nog eens
I_... voor ogen stellen, dat de bevol-
ik hier de k'ng van onze wereld in dc komen
de halve eeuw, voorzover wij dat
nu kunnen nagaan, zal verdubbe
len. wordt de slotsom duidelijk,
waartoe onlangs een Amerikaans
schrijver kwam: Dat. wil alle ach
terstand worden ingehaald, de
voedselproduktie omstreeks het
jaar 2000 twee cn een half maal
groter zal moeten zijn dan op het
ogenblik het geval is. En, als u n
wilt: Ovi
r zal
Metwaar? cijfers om bang
van te worden. Maar ook al wordt
ge dat niet, dan nog zult u moeten
toestemmen, dat de zorg voor het
dagelijks brood in de komende de
cennia wel eens hoe langer hoe
groter afmetingen zou kunnen aan
nemen en allerlei problemen, die
wij nu van het allerhoogste be
lang achten, in de schaduw zou
kunnen drukken. Het is nodig, dat
te zeggen want de gewone man,
ook de gewone man in ons goed ge
voede Nederland, denkt over
deze dingen maar weinig na en
dat moet er eerlijkheidshalve aan
worden toegevoegd! wordt over
deze dingen ook weinig tot naden
ken geprikkeld.
En toch: Wie de bede om het
dagelijks brood met ernst bidt,
kan zich van dat wereldvoedsel
probleem niet afmaken. Al was het
alleen maar omdat het voor lege
of maar half gevulde magen
slecht spreken is over een Hei
land. die kwam om een wereld te
verlossen.
