Christian Reformed Church
begint tweede eeuw met nieuwe opdracht
Jeep werd in een hinderlaag
hevig beschoten
OUDE SCHRIJVERS
OPEN DEUREN
Hebreeuws-
Nederlands
N ieuwe T estament
LUTHERS WERKEN IN EEN
AMERIKAANSE VERTALING
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 6 APRIL 1957
Een kerk viert haar eeuwfeest f]
J
Het is feest in Grand Rapids en Kalamazoo, in Californië en Canada
en waar er ook maar kerken zijn, die de naam Christian Reformed Church
dragen. Morgen zullen de kerkgebouwen zich vullen met dankbare men
sen, die misschien met even een pijn in hun hart terugdenken aan die
8ste april 1857, toen de acte van scheiding van kracht werd en een kleine
groep mensen, naast de Hervormde kerk van Amerika ging staan. Velen
zullen terugdenken en niet begrijpen, waarom het nodig was, omdat er
geen dogmatische stellingen werden aangevallen of verdedigd in die ge
denkwaardige dagen. Maar ondanks alle pijn over het verleden zal men
met blijdschap vooruitzien naar een toekomst, waarin de stem van de
Christian Reformed Church sterker dan ooit in het Amerikaanse leven
zal klinken.
Als we aan de
Christian Reformed
Church denken, den
ken we aan de Ge
reformeerde Kerk,
aan een echte Hol
landse kerk. Toch
is deze kerk in Ame
rika bijna twintig
jaar ouder dan de
kerk van de Dolean
tie en is zij een echt
Amerikaanse kerk,
ontstaan op Ameri
kaanse bodem, met
een Amerikaanse ge
schiedenis. Ondanks
dat alles is zij toch
een Hollandse kerk.
De geschiedenis van
deze kerk is nauw
verbonden met de
geschiedenis van
Van Raalte en zijn
emigranten. Toch is
Van Raalte nooit in
zijn leven Christian
Reformed geweest,
al was hij in Neder
land tot predikant
bevestigd in de ker
ken van de Afschei
ding van 1834. Het
ontstaan van dit
kerkgenootschap is
een verdrietige ge
schiedenis, de groei
een wonder, de toe
komst een geheim.
Groot was de
dankbaarheid, toen
de emigranten, die
onder leiding van
ds. Van Raalte de
lange en gevaarlij
ke tocht hadden ge
maakt, eindelijk in
de bossen van West-
Michigan aankwa
men. „Waar is het
vroegen ze de eigenaar
boot, die getrokken door paarden, hen
naar hun nieuwe woonplaats had ge
bracht. Hij wees in de richting van de
duinen en de bossen en keerde terug.
De strijd om het bestaan begon. Vaak
werden bittere tranen geschreid in de
ruwe blokhutten, die de mannen bouw
den. tranen van heimwee en ds. Van,
Raalte werd het op een zondag zelfs,
te zwaar, toen hij een groot aantal van
zijn mensen had begraven en hij het
in zijn ochtendgebed uitriep: ..God,
moeten we dan allen sterven?"
In de derde plaats raakte Haan ien Bosch was secretaris, ds.
ui financiële moeilijkheden met Kleyn, die later weer terug ging
zijn predikant. Ds. Ypma had naar de Reformed Churches was
land gekocht voor Haan, maar voorzitter. Men probeerde zich
de wever meende, dat de predi
kant zeventig dollar en een aan
zienlijk stuk land zelf had inge
pikt. Er werd een speciale sa
menkomst belegd om dit pro
bleem te onderzoeken, maar uit
eindelijk heeft men de zaak
maar opgegeven
zelf voor: „Broeders,
ernstiger moeilijkheden te" voor
komen. geloof ik, dat het beter
deze geschiedenis NederlandT"t0t"
te sluiten bij de afgeschei
den moederkerk in Nederland.
Dat verzoek werd op 29 april
geschreven.
Thea B. van Halsema die een
paar maanden geleden een nieu-
geschiedenis van deze hon-
Haan stelde -jercj jaar schreef, zegt:
r« nm nna mensen van 1357 vonden zichzelf
zonder vriendenHet ergste
wel, dat de moederkerk in
>rland, tot wie de brief van
de aprilclassis was gericht, de
nieuwe groep als een lelijk eend
je behandelde, onwaardig om
aangenomen te worden. Dat
laten gaan en het overla
ten aan het geweten van hem,
die schuldig is in deze zaak." Fi
nanciële zaken kunnen gemakke- =<>ji ,ir-i
scheiding veroorzaken dêedliet* meeste
en ongetwijfeld heeft deze
schiedenis Haan en de zijnen
niet weinig beïnvloed.
pijn.
En het vervolg: van de ge
schiedenis? Gijsbert Haan hield
het in de nieuwe kerk niet uit.
Vil elkaar "U" ?m!>«»»d«-
ling niet en keerde daarom terug
naar de kerk, die hij zo fel had
aangevallen. Later in zijn leven,
er te genezen en op 8 veranderde hij nog
Moord op de Philippijnen
Terwijl de dood van Magsaysay, president van Philippijnen, groot
nieuws was voor de kranten in het westen, heeft het bericht van de
moord op Philip Watts in datzelfde Oosterse land met zijn bossen en
ravijnen, het zelfs nog niet eens tot een berichtje van een paar regels
gebracht. Per slot van rekening had hij nooit gedanst op het wereld
toneel. Watts evenwel nam een bijzondere plaats in, in de kerk van
Christus.
april werd de scheiding officieel, kerkgenootschap
Enkele dagen later werd de eer- lid van de
stè classisvergadering van de toen de W
nieuwe kerk gehouden,
naam had men nog niet ei
was slechts een handjevol
sen. Slechts twee predikanten
waren aanwezig: ds. Koene van
kerk, die zich
Hollandse Gere-
Een formeerde Kerk en nog later de
het Christian Reformed Church
noemde. Het begin was schuch-
zich in.
toch zette de groei
VOLGENDE WEEK:
Het lelijke eendje groeit
herleven in de Engelse taal
Vandaag verscheen in honderden Ameri
kaanse bladen de onderstaande advertentie
met de kop: „Open doors" (Open deuren).
In het kader van het eeuwfeest van de
Christian Reformed Churches worden de
mensen naar de kerk uitgenodigd.
Niet slechts de dominee ziet de kerk graag vol,
of de ouderlingen. God wil het.
Jezus vertelde ons het verhaal van de man, die
velen te eten nodigde. Toen degenen, die oorspron
kelijk waren uitgenodigd niet kwamen, nodigde hy
anderen. Daar er nog steeds stoelen vrij waren,
werden dienstknechten uitgezonden
om gagten te zoeken: „Dwing hen
men te komen, want Mijn huis
>et vol worden", zei God want Hij
;s de gastheer in de gelijkenis.
Waarom,
In het oosten van Amerika had Van
Raalte vriendelijke predikanten ontmoet,
die hem hadden geholpen op weg naar
Michigan.
Van hun ging het voorstel uit dat
de emigranten, allen uit de Afgeschei
den Kerk van Nederland, zich zouden
aansluiten bij de Reformed Church, de
Hervormde Kerk van de Verenigde Sta
ten. Ze waren vrijgevig. Ze hielpen
met het aanstellen van nieuwe predikan
ten. En zo werd Van Raalte, die uit de
Hervormde Kerk in Nederland geweerd
was, omdat hij tot de kring van het Re
veil behoorde, weer opnieuw Hervormd.
De negen kerken van Michigan vorm
den de classis Holland, een classis, die
in de geschiedenis van de laatste hon
derd jaar altijd warm, en evangelisch
en orthodox is gebleven. Waarom dan
toch een nieuwe kerk?
Niet iedereen was het eens met deze
stap. Sommige mensen vroegen zich af of
ze er wel goed aan gedaan hadden, om
zich by deze Reformed Churches aan te
sluiten, 's Avonds na het werk werd er
in de hutten gefluisterd; er werd ge
sproken en gediscussieerd; er werden
fouten gemaakt, harde woorden gespro
ken; mensen groeiden uit elkaar, tot
dat Van Raalte met tranen in zijn stem
de vier brieven voorlas in de classis
vergadering van 8 april 1957 in het klei
ne kerkje van Zeeland, waarin mensen
mededeelden dat zij zich plaatsten naast
de kerk van Van Raalte en de zijnen. De
Christian Reformed Church was gebo-
Gijsbert Haan
l 1857: Ds. van Raalte leest vi
n voor aan de classis Holla,
van groepen en personen, die zich af
scheidden van de Reformed Churches
om de Christian Reformed Church te
stichten.
de Gijsbert Haan, toen hij zelf in het
oosten van Amerika woonde, niet tot de
Reformed Churches, waarvan hij zulk
een donker beeld schilderde, maar tot
een kleine groep van kerken, die zich
reeds in 1822 hadden afgescheiden.
Hij kon dan ook zeer zeker geen eer
lijk rapport geven van de
Reformed Churches, maar
hij moet alles door een
gekleurde bril gezien heb
ben.
Wat waren dan de wer
kelijke redenen dat een
aantal mensen zich af
scheidden' In gesprek
ken met professoren uit
de Reformed Churches,
zowel als uit de Christian
Reformed Churches, kwa
men verschillende pun-
evenwel is het een kwes
tie, die juist nu in de
verhouding Hervormd-
Gereformeerd naar voren komt, nl. de
tegenstelling Synthese-antithese. Van
Raalte wilde zo spoedig mogelijk Ame
rikaan worden. Hij wilde niet strak vast
houden aan zijn oude nationaliteit, noch
aan zijn nationale gewoonten. De kinde
ren moesten de taal zo spoedig mogelijk
leren spreken. De kerk moest een Ame
rikaanse kerk worden. De nieuwe afge
scheidenen echter wilden in alles vast
houden aan hun Hollandse gewoonten,
aan de taal en aan de gebruiken. Zij
wilden als Hollanders in Amerika wo-
Vijf en twintig jaar geleden was
de stad Grand Rapids in Michigan
het centrum van de Amerikaanse
meubelindustrie. Van heinde en ver
kwamen de inkopers om daar het zo
gewilde meubilair vandaan te halen.
Nog neemt deze industrie een be
langrijke plaats in, maar Grand
Rapids geniet nu bekendheid door
hele andere tak van arbeid: De
uitgeverijen.
Er is geen stad in Amerika die zo
veel christelijke en theologische uitge
verijen heeft. Daar is de Ten Have van
Amerika in de persoon van de gebroe
ders Zondervan. Merkwaardig is, dat
evenals het gelijksoortig Nederlandse be
drijf ook deze uitgeverij geleid wordt
door twee broers. Daar is Kok uit Kam
pen verpersoonlijkt in de in BoLsward
geboren Eerdmans. Daar is zelfs Wever
uit Franeker vertegenwoordigd in de
persoon van Krégel. Zoekt U
egt—
de handsboek? U kunt bij hem terécht
en als er veel vraag naar is'laat hijr het
nog herdrukken ook. En nu heb ik nog
niet eens gesproken over Baker, De Vis-
Als we ons afvragen
van deze stap. is het de wever Gijsbert
Haan, die de vader genoemd kan wor
den van dit nieuwe kerkgenootschap, die
ons de redenen opsomt in zijn geschrift:
„Stem eens belasterden".
In de eerste plaats was daar de ver-
zameling van 800 geestelijke liederen
die, naar Haan meende, de Psalmen
vervangen hadden, zodat die maar wei
nig meer werden gezongen. Dan was er
het feit, dat de kerken in het Oosten
vaak een koor lieten zingen in hun dien-
sten. Verder preekte men niet iedere
zondag uit de Catechismus en had de
zondagsschool in heel veel kerken de
catechesatieklas vervangen. Bovendien
behoorden sommige leden van de ker-
ken tot geheime verenigingen, zoals de i
vrijmetselaars en werden leden van an
dere kerken aan het avondmaal toegela-
Zelfs als deze dingen allemaal waar
geweest waren, dan golden ze nog
slechts voor de kerken in het oosten.
nipt voor de nieuwe kerken in de clas-
Holland. In Haans geschrift, noch
De groep bestond voor het overgrote
gedeelte uit Nederlandse afgescheide
nen, die in hun oude vaderland veel had
den geleden. Diep in hun hart was een
ingewortelde afkeer tegen organisatie,
tegen de soort organisatie, die ze in hnn
vaderlandse kerk hadden leren kennen
en deze mensen waren dan ook onbe
wust bang voor de nieuwe kerkorganisa
tie van het nieuwe land.
ser en verschillende anderen die zich
op dit terrein begeven.
Een bezoek aan een uitgever van
christelijke lectuur is interessant en bo
venal gevaarlijk. Ik ken geen grotere
verleiding dan een gevulde boekenwin
kel vooral als op de planken de comple
te werken van Calvijn staan, plus vrij
wel alles wat de kerkvaders uit de eer
ste eeuwen van de kerkgeschiedenis
hebben geschreven; Tertullianus. Orige-
nes, Augustinus en tientallen anderen.
En als daartussen dan de vaders uit de
„Nadere reformatie" en de groten uit
de vorige eeuw staan, kan zelfs een
schaal aardbeien met slagroom er niet
meer mee concurreren.
HERDRUKKEN
van oude werken toegelegd. Zo'n her
druk is een betrekkelijk eenvoudige en
goedkope manier van uitgeven. De uit
gever zoekt net zolang, tot hij een goed
exemplaar van het boek te pakken
heeft, ongeschonden en bovenal zonder
de aantekeningen en opmerkingen in de
kantlijn van vorige eigenaars. Bladzij
na bladzij wordt gefotografeerd en klaar
gemaakt voor offset. Er zijn geen zet
kosten. die doorgaans de grootste post
en meestal kleurige omslag completeren
het werk en verborgen onder het moder
ne, aantrekkelijke jasje zit de oude
schrijver. Kregel gaf een boek uit van
John Owen, één van de bekendste man
nen uit de tijd van de Engelse puritei
nen, die zoveel gemeen hadden met de
mannen van onze "nadere reformatie.
De oplaag van zijn boek is nu groter dan
toen het boek voor het eerst werd uitge-
De oorspronkelijke werken werden
vrijwel allemaal door uitgevers in de
oostelijke staten verzorgd. In de loop van
de vorige eeuw echter toen de mens zo
meer in de Bij-
zagen dêzë uit-
In dit soort wer
ken. Zij-wilden „bij-de tijd" blijven en
wierpen zich op de kritische, vrijzinnige
theologische studieën van de knappe pro
fessoren van toen. Deze
geweldige knappe man
nen. die elkaar tegen
spraken en vaak het met
zichzelf niet eens waren,
zijn nu lang vergeten. De
oude werken vallen bui
ten alle auteursrechten
en de uitgevers in Grand
Rapids zijn erop gespron
gen als bokken op de
haverkist. De uitgevers
in het oosten beginnen
nu wakker te worden,
maar het is voor hen te
laat om deze markt terug
ie-winnen, en bovendien
bezitten zij de contacten
niet met de orthodoxe en evangelische
christenheid, die de mannen van Grand
Rapids hebben.
Zondervan wees op een tweede merk
waardige bijzonderheid. Vrijwel alle uit
gaven zijn calvinistisch georiënteerd. »De
invloed van de oude armeniaanse theo
logie is vrijwel nihil. Wel is men bezig
om de complete werken van de eerste
„methodist" John Wesley weer pers
klaar te maken, maar deze uitgaven
v.rzinken onder de gestage stroom var
Calvinistische lectuur.
De grote vraag, <lie naar voren komt,
is het waarom van deze wedergeboor-
te. De heer Zondervan (evenals zijn colle
ga's van Nederlandse afkomst)
mening, dat de mensen tegenwoordig
meer geld hebben om boeken te kopen
maar tevens dat de auteurs minder
tijd hebben om zich aan werkelijke stu
die te wijden. Iedere predikant vecht
met honderd en één verschillende bezig
heden die zijn aandacht vragen en zo
vaak ontbreekt de tijd om werkelijk een
aantal uren per dag te wijden
rieuze studie.
De heer Eerdmans wees er op, dat
deze wedergeboorte volkomen verbonden
Maar wi
kerk? Nie
gaan
oeilqk wedyver
tic amusementswereld. Niet c
ids opinie te horen. Die k
veel beter vinden in een sei
oeringen of artikelen. Niet
.an lege lit
De
hoe
tradit.
God
i de i
We gaan naar de kerk om God te
ontmoeten. Dit is een eenvoudige
waarheid, maar zy heeft een diepe,
adembenemende inhoud. Hy spreekt
tot ons via het Woord en de sacra
menten. Wy spreken tot Hem door
onze gebeden, liederen en gaven. Hy
geeft ons leven en wy wyden ons
i Hei
Wc gaan naar de kerk om Gods
volk tc ontmoeten. Zy verschillen
onderling vaak heel sterk. Maar zy
zyn samen één, omdat zy Christus
als hun Heer kennen en Hy hen als
Zyn volk belydt dat is een er
varing die alles in het leven ver
andert.
God gebiedt het. Een oude geloofs
belijdenis zegt: „Daarom, al degenen,
die zich van haar afscheiden of niet
daarby voegen, die doen tegen de
ordonnantie Gods."
de kerken in het
:rledei
Houthandelaar Watts had in
tweede wereldoorlog de Philippijnen
leren kennen. Na die kennismaking
had hij het besluit genomen om terug
te keren. Hij kwam niet als zende
ling, maar in zijn beroep van hout
handelaar. Hij hielp bij de bouw vat
de kerk in de stad Davao, was dt
leider van een zondagsschoolklas et
gaf catechisatie. Watts was een prac-
tisch Christen en misschien juist
daarom een grote hulp voor het zen
dingswerk.
Iedere zondagavond verliet hij zijn
huis laat in de nacht en maakte de
lange tocht naar het bosgebied,
het hout werd gehakt. Donderdags
ging hy' terug naar huis, om de rest
van de week te gebruiken voor 5.
telijk werk. Zijn thuiskomst was altijd
een grote vreugde voor zijn vrouw en
vijf kinderen.
In het oerwoud
Samen met een vriend, die zende
ling was en de boekhouder van
maatschappij, vertrok hij enkele
ken geleden vaar zijn bosgebied. Eerst
per boot en op maandagmorgen vroeg
wachtte een jeep hen op om hen
rest van de reis langs de smalle berg
paden te brengen. Plotseling by het
nemen van een haarspeldbocht barstte
Die renaissance van de oudere theo
logen is een zeer merkwaardig ver
schijnsel in het geestelijk leven in dit
grote land. Kregel vertelde me, dat er
gedurende de laatste tien jaar een groei
ende belangstelling is voor de groten uit
de vorige eeuwen steeds weer kwamen
er aanvragen voor boeken die allang niet
meer in de handel zijn en heel wat uit
gevers hebben zich op het herdrukken is met de kerkgeschiedenis van de laat-
ste halve eeuw. De bekende kerkgenoot-
111"""""-tC schappen ontkwamen niet aan de ratio-
zinnige theologie. Veel leden van de ker
ken wilden die ontwikkeling echter niet
meemaken. In de nieuwe theologie
misten zij de warmte van het oude Evan-
Terwijl Eerdmans in Grand Rapids bezig is zijn uitgave van dSe! vaak^eer onontvfik^
de volledige werken van Calvijn af te sluiten, gaan de Lutheranen keide, leken zich ios uit hun kerkver-
hun geestelijke leider grotere bekendheid geven. Tot nu toe band en heg?1}11®11 eigen groepjes en
i werken van Luther geschikt voor een grondige studie van zijn
peirsoon en theologie. Daar was de St. Louis-uitgave in het Duits,
de Weimar en Erlangen-uitgaven in Latijn en Duits en de zeker
niet volledige Philadelphia-uitgave in het Engels.
genootschappen, die 1
de oudere ge-
in nauwelijks veertig ja;
1 de notulen van de verschillende clas- Muhienbergpress
Twee uitgeverijen, de geschriften
de uitgave
Groei heeft tijd
nodig
Len Chine&c laue. .erten uc ge-
schiedenis van de man, die zijn g g[|ul|l
groenten sneller wilde laten groei- taling
en. Hij liep tussen de perken en
trok de plantjes een klein eindje
verder de grond uit. Hij
Concordia Publishing
House, hebben nu de
handen ineen geslagen
om „Luthers Works" uit
te geven,
uitgave in 55 delen
de geschriften van Lu
ther.
Deze uitgave is geoa-
6eerd op de studie var
Luther, die in landen ai:
Duitsland en Scandina-
vië, een zeer hoge vlucb
genomen heelt. De
modem En
meent) volkomen
de historische debatten theologische werken na 1
van Heidelberg, Leipzig een zeer actief profes- I
en Wittenberg. soraat en na rector te r
zijn geweest van een 1
De exegetische werken seminarium te Waterloo 1
volledige worden verzorgd dooi m Canada,
dr. Jaroslav Pelikan, du:
professor was van de Wilde U ook nog we-
Valparaiso - Universiteit ten, hoeveel de uitgave
en het Concordia-semi zal gaan kosten? Reken
narium en die nu ver- gemiddeld op 5.- per
bonden is aan do theo deel. alles bij elkaar
logische faculteit van genomen dus met ver-
de universiteit van Chi- zendkosten een kleine
cago. Hij werd voorai
bekend door zijn dis-
Theology of the
-eldig trot, op sijn uitvinding, J;, 5" Slï SriS
totdat hij ontdekte dat al zijn pl;
ten dood waren. Groei heeft tijd i
nodig
OMWENTELING
Ondanks deze omwenteling, misten al
deze groepen echter theologen en nu zij
tot gevestigde kerken uitgegroeid zijn.
komt de noodzakelijkheid een halt toe
te roepen aan alle mogelijke eigenwilli
ge uitleg van de Schrift. Geheel orthodox
Amerika voelt de noodzakelijkheid van
een vast fundament. De norm ontbreekt
Volgens mijnheer Eerdmans is de ge
middelde theoloog in de Verenigde Sta-
duizend gulden. Als u E ten geneigd tot oppervlakkigheid. Men
echter er vlug bij bent grijpt graag naar een „slogan" en hon-
kunt u misschien nog I derd«n dekken zich b.v. met de naam
10% korting krijgen Barthianisme, terwyl ze nauwelijks we
maar dat is misschien ten wat ®artb leerde,
een schrale troost vooi Het gevolg van deze ontwikkeling was.
de gemiddelde Neder I dat in de laatste halve eeuw er nauwe-
Helmut T. Leh- landse predikant, d« lijfes goede boeken waren voor de ortho-
:er al in zyn I doxe student en voor theologische scho
ld staan. I l«n die vast hielden aan de oude leer-
e theologen van naam
daarom keerde men
terug tot de oude
tale werk van Keil en Delitzsch
het Oude Testament werd opnieuw uit
gegeven, Calvijns werken waren gezocht
en Eerdmans is nu bezig om een
tal tractaten van Calvijn spoedig
het licht te doen zien, o.a. het bekende
„Scandalis."
Op mijn vraag hoe lang deze ontwik
keling zal voortgaan, kreeg ik zeer
schillende antwoorden. Kregel heeft
ker wel honderd verschillende werken
voor uitgave klaar liggen. Zondervan
heeft een plan opgemaakt voor de vol
gende vijf en twintig jaar en hoopt na
men als Andrew, Murray. John Owen.
Spurgeon, Philip Schaff, De Witt Tal-
mage, John Peter Lange en vele an
deren door de uitgave van hun boeken
weer een bekende klank te geven. Eerd
mans daarentegen is van mening, dat
4e beste boeken uit het verleden vrijwel
allen reeds uitgegeven zijn. Hij stelt
zich ten doel om in de komende jaren
nieuwe theologen te vinden en hun uit
gaven te verzorgen. De vertalingen van
de boeken uit de Dogmatische Studieën
van Berkouwer hebben een grote ingang
gevonden en namen als Ridderbos (Her
man N), Waterink. en Herman Bavinck
zijn al lang geen onbekende meer in de
Amerikaanse orthodoxe kerken.
De Nederlandse kerken kunnen van
Amerika geweldig veel leren op prac-
tisch gebied. Er is een warmte en een
de gemiddelde Ameri-
k die iedere emigrant welda-
:t. Telkens weer wordt deze
opmerking gemaakt. Nederland kan
evenwel dit land helpen door zijn theo
logische kennis. Niet zo lang geleden
sprak een Nederlands predikant een Ame
rikaanse Hollander ergens in een Hol-
Ise trein. Hij vroeg deze Amerikaan,
hij het geestelijke leve-n zag in ver
gelijking met Amerika. Met een zwaar
accent antwoordde de Amerikaan: .Well
ik zie het zo. In Amerika is. er het gro
te gevaar van verwatering, in Neder-
van verstening!" Misschien kunnen
ilkaar helpen om beide te voorko-
Hiernaast ziet u een stuk uit
de Bijbel: op de ene bladzijde
staat een Nederlandse vertaling,
op de andere staan de altijd wat
mysterieuze tekens van de He-
breewse taal.
Nu is dit op zichzelf al merk
waardig genoeg; en wanneer het
een uitgave van het Oude Testa
ment betrof konden we volstaan
met te laten zien hoe het er uit
ziet.
Maar die twee bladzijden hieronder
bevatten een stuk uit het Nieuwe
Testament, uit Romeinen. Het twee
de deel van de Bijbel is uit het
Grieks vertaald in het Hebreeuws,
de taal van het Oude Testament.
Want per slot van rekening is fi
Hebreeuws geen dode taal meer:
spreken weer kinderen Hebreeuws
op een leeftijd, waarop sommigen
van onze zeventiende-eeuw
derkinderen, die zo vroeg hun
vreemde talen spraken, eens iet
aan hun Frans gingen doen.
Het stof is van de taal der bijbel
schrijvers afgeblazen en de „heilige
taal" van de synagoge is in Israël
ook de taal van de krant.
Geen wonder dus, dat de Trinitarian
Bible Society in Londen een u
gave van het Nieuwe Testament
het Hebreeuws verzorgde voor de
Joden, en daarna een andere verta
ling, de Nederlandse, toevoegde voor
hen, die het Hebreeuws nog niet
helemaal beheersen en op ons land
georiënteerd of daaruit afkomstig
zijn. Het is een uitgaaf op dundruk-
papier, fraai gebonden in een leren
Het Genootschap tot verspreiding der
heilige schriften onder de Joden
heeft de verspreiding in ons land
en onder naar Israël geëmigreerde
Joden op zich genomen. Het heeft
bovendien een aandeel beloofd in
de kosten, die men in Londen
dit heel dure boek gemaakt heeft.
30.000 gulden zegde het toe
vertrouwen dat de Nederlandse
christen geen beter geschenk kan
vinden voor zijn landgenoten uit het
oude volk, waarmee wij door ge
loofstraditie, lands- en bezettings
historie met sterke banden verbon
den zijn: De Boodschap
Bijbel in onze en in hun nationale
taal.
Het bestuur van. het Genootschap be
staat uit L. de Graaf, voorzitter, mr.
R. H. Samson, secr.-penningmeester,
Hirsch Blum, J C. van Gelderen,
mevrouw R. de Graaf-van Gelder
ds. J. H. Grolie, hervormd predi
kant en ds. C. Kapteyn Dzn., gere
formeerd predikant. Gironummer
36201 aan de penningmeester
Genootschap te Alphen aa
Rijn.
geweervuur los. Watts schakelde terug
in een lagere versnelling om de berg
helling met de grootste mogelijke
snelheid te beklimmen Het vuren
werd heviger. Eensklaps gilde de
houthandelaar boven het rumoer uit
„Ik ben gewond" Een paar seconden
later was hij dood.
De zendeling greep het stuur en
probeerde zijn voet op het gaspedaal
te krijgen. Het was onmogelijk en hij
moest het pedaal met zijn ene hand
en het stuur met de andere hand be
dienen. Twee banden van de jeep
waren stuk geschoten en de wagen
slingerde heen en weer over het smal
le pad. Na een wilde jacht werd het
kamp bereikt.
Voor geld
De politie deelde later mee dat de
bandieten de jeep nog een 90 meter
gevolgd waren en het waarschijnlijk
gemunt hadden op de 9000 pesos, die
de boekhouder bij zich had.
In weerwil van zijn eigen verwon
ding, een schampschot aan zijn heup
leidde zendeling Clemmer de begra
fenis. Een moeder en vijf kinderen
zullen niet langer met vreugde naar
vader en man uitzien. En de jonge
kerk van de streek heeft een man ver
loren, die meende dat hij zijn dage
lijkse arbeid evengoed in de vreemde
kon doen, als hij daar een woord
kwijt zou kunnen voor zijn Heiland
en Heer.
Het geloof van
Pilatus
Sommige mensen menen, dat Pilatus
een cynische sarcast was, toen hy
boven het kruis van Christus de woor
den liet spijkeren: Jezus de Naza-
rener, de koning der Joden". De waar
heid is evenwel, dat Pilatus Christus
geloofde en Hem nochtans liet krui
sigen.
Als Jezus voor het eerst voor de lands
voogd staat is Hij in de ogen van Pi
latus slechts een mens. die lijdt aan
hoogmoedswaanzin. Pilatus neemt de
beschuldiging van de Joden dan ook
niet al te ernstig. Als Christus echter
zegt :„Mijn koninkrijk is niet van
deze wereldeen ieder die uit de
waarheid is, hoort Mijne stem", be
gint hij te twijfelen.
Pilatus schudt de nieuwe gedachte van
zich af met de woorden: „Wat is
waarheid?" maar onder de snauw
ligt de onzèkerheid verbórgen. Is deze
Jezus meer dan de timmerman uit
Nazareth?
Twijfel en angst
De regent verbergt zijn innerlijke twij
fel onder wrede spot. Hij laat Chris
tus kleden als een koning, maar hij
laat Hem eveneens geselen. Als hij
geen koning is dan zal Hij wel bre
ken onder de macht van de zweep en
bovendien zal het medelijden van de
menigte worden opgeroepen, meent
hij. Ongetwijfeld wordt de onzeker
heid van Pilatus nog vergroot door de
brief van zijn vrouw, die hem waar
schuwt, omdat ze zo vreemd gedroomd
heeft. Plotseling komt dan de opmer
king van de menigte, dat Christus niet
slechts koning, maar de Zoon van God
is. De rechtszaak wordt daardoor
uit het politieke in het geestelijke vlak
getrokken. En diep in het verharde
hart van Pilatus huivert de angst voor
het geestelijke, het onverklaarbare,
een angst, die ieder mens is aange-
Weer moet de Heiland voor de rechter
verschijnen en de innerlijke angst van
Pilatus breekt los in zijn woorden:
„Waar komt ge vandaan?" In wezen
bedoelt hij: „Zijt ge meer dan een ge
woon mens?" Christus zwijgt, want
Hij heeft deze vraag reeds beant
woord, toen hij zei: ..Hiertoe ben ik
geboren en hiertoe ben ik in de we
reld gekomen".
Geloof en angst
„Weet ge niet dat ik macht heb?"
vraagt Pilatus en woede en angst
vechten om de voorrang in zyn stem.
Rustig antwoordt de Koning: „Gij
zoudt geen macht hebben, indien het
U niet van boven gegeven ware". In
nerlijk is Pilatus overtuigd van de
woorden van Christus. Hij weet dat
Hij deze man, die meer dan oen man
is. los moet laten; maar bulten
schreeuwen de wilde stemmen: „Krui
sigen. Kruisigen".
Het rumoer zwelt aan als Pilatus met
zijn gevangene op het balkon ver
schijnt. De rechter wijst op de Hei
land, hij getuigt, hij spreekt de waar
heid. waarvoor zijn ogen zijn open
gegaan: „Zie Uw Koning". Deze zin
is meer dan sarcasme, ze is de vrucht
van een innerlijke overtuiging. Het
volk echter verwerpt haar hemelse
koning en kiest een aards keizer.
Angst vermoordt
geloof
Uren later hangt Christus aan het kruis.
Met ontzetting zien de geestelijke
leiders, dat het opschrift zegt: „Je
zus, de Nazarener, de Koning der
Joden". Ze sturen een delegatie naar
het paleis om de hatelijke woorden
weg te laten halen. Als ze slechts
sarcasme in deze zin hadden ge
proefd. dan waren ze niet zo snel
geweest om naar Pilatus te hollen,
dan hadden ze gelachen om de spotter
uit het paleis. Neen. de leiders voe
len, dat dit geen spot, maar een ge
loofsuitspraak is.
Pilatus moet begrepen hebben dat Chris
tus meer is dan een gewoon mens.
Hij heeft niet begrepen dat zijn nieuw
inzicht hem groter verantwoordelijk
heid opdroeg. Hij geloofde de Chris
tus, maar zijn geloof groeide niet uit
tot een daad. Op het balkon wast hij
zijn handen in onschuld, maar Pila
tus blijft schuldig. Pilatus moest kie
zen tussen de stem van God en de
stem van het gepeupel. Hij ':oos de
laatste. Het doek van Gods Woord
valt over een geloof, dat dood is eer
het geboren werd.
