Tij) Uilenspiegel
en Lamme Goedzak
HDD'
E en lot
uw kind
kinderboeken 7
Cultureel
venster
Orgelmuziek van Frescobaldi
en opera van Pergolesi
De Gyldenlöve sage
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 9 MAART 1957
Kermis rond
een brandstapel"
EPOS VAN CHARLES DE COSTER
MISSCHIEN bewaart u inzake Uilenspiegel alleen maar een
jeugdherinnering aan de olijke Tijl uit het prentenboek,
waarin hij stond afgebeeld als grootspreker die op de nok van
bet dak zijn vliegkunsten zou vertonen.
Wellicht hebt u daaraan teruggedacht, toen u onlangs in
de krant las dal de Franse film over Tijl Uilenspiegel in ons
land verboden is, omdat deze verfilming aan de R.K. volksgroep
wellicht aanstoot zou kunnen geven, een verbod dat terecht
nog al wat deining heeft veroorzaakt. Hoe het zij: de film moge
verboden zijn, het boek is dal zeker niet. En met „het boek"
bedoel ik natuurlijk niet het kinderprentenboek, maar het epos
van de Frans-Vlaamse schrijver De Coster, dal thans zijn achtste
druk beleeft in een Ooievaar-uitgave van Bert Bakker-Daamen
N.V., te Den Haag: twee deeltjes van ieder bijna 300 bladzijden
druks, in de vertaling van Richard Delhecq en René de Clercq.
Al weer een meesterwerk der ter twee kamers bewoonde op de
literatuur voor een spotprijs bin- hoejc van de Gewijde Boomstraat
ieders bereik! Het boek, do<
Armtieiig was dit verblijf.
In het grootste vertrek ar
beidde hij. Zijn slaapkamer
bevatte ten ijzeren bed en een
paar stoelen. Op 6
mei 1879 legde hij
zich te bed. Het was
op een der hem zo
fel geduchte „ver
valdagen", dat De
Coster uit het lev
scheiden
De Coster in het Frans geschre
ven, werd voor de eerste maal uit
gegeven in het jaar
Tijl Uilenspiegel, toalt Ger
Philipe hem uitbeeldt in de Fra
film, die door een heel hm
tveardig besluit van de filmkeur
in ons land verboden werd.
ning
werd geëist, zond hij
aan zijn zuster. Zij
beloofde het geld
terstond. Zijn be
dankbriefje onder
tekende hij met „De
Coster qui est bien
malade".
De volgende dag
stierf hij. In zijn kist
legde zijn zuster het
portret van zijn hoog
vereerde moeder. Vijf
tien jaar later, op 22
juli 1894, werd te
Elsene het monument
van de beeldhouwer
Samuel onthuld. Twee
figuren uit „Uilen
ieren het. Het zijn Thijl
de geest en het hart van
Vol zotternijen
in slappe
ook niét
te preuts zijn om het boek van De
Coster op zich te laten inwerken.
schuld diens bi
oorlog, waarvoor hij als grond
patroon het oude volksboek ,.Het Het kost de lezer vele i
Aerdig Leven van Tijl Uilenspie- net zijn geen verloren
gel" had genomen. Men moet zich boek
dat zo voorstellen, dat De Coster, lust
zoals ook grote componisten'vaak
deden, een bekend motief gebruikt
om dit op geheel eigen en origine
le wijze te herscheppen tot een
nieuw kunstwerk.
Door de legendarische Uilenspie
gel te gebruiken als hoofdfiguur
in de strijd der Vlamingen tegen
Spanje, ontstond het grootse werk
ich bij zijn voorstudie niet
hebben gelaafd aan de
Een boertige humor van een Rabelais,
voldoe- d« M?'S>de ,r™le
•utigheden
Compositorisch is het boek ze
ker niet sterk. Het is wijdlopig,
maar nergens dor. Een boek om
bij tijden neer te leggen en er
toch weer naar te grijpen, want
het is nooit vervelend doch altijd
sprankelend. Wat een vondst om
direct reeds die twee levens, van
de geboorte af. naast elkaar te
plaatsen: de sadistische Philips II
en Tijl. de personificatie van de
Vlaamse leut. Eerst wanneer Tijl's
vader als ketter is verbrand en de
zoon een zakje van diens as op zijn
borst draagt., wordt Tijl een man.
wordt hij de held die ten strijde
trekt.
Meester
De stijl van het boek heeft niets
van doen met de zeurderige toon
van zovele 19e eeuwse romans. In
tegendeel. Men zou zich kunnen in
denken dat het eerst kort geleden
is geschreven. In het weglaten
van overbodigheden is De Coster
reeds een meester. Met een paar
pennestreken schetst hij soms een
situatie en weet deze op een ge
heel eigen manier te beklemtonen:
,,De asse klopt op mijn herte". Of:
(na bloedige verbeurdverklarin
gen): ..En de koning erft".
V en Philips II zijn meer typen
dan historische portretten. Er is
veel symboliek in dit verhaal, ook
en vooral in de figuren van Tijl en
zijn vriend Lamme Goedzak, de
geweldige smulpaap, en niet te
vergeten zijn trouwe Nele, zoals
wij haar in de eerste uitgave op
een der platen zien afgebeeld,
spelende op de fluit, op een schip
vol watergeuzen.
Het boek is een lange aaneen
schakeling van korte hoofdstuk
ken, waarin op ongemeen felle
wijze de barbaarsheden der
Spaanse furie zijn geschetst. Maar
het kenschetst evenzeer het barre
bijgeloof van het volk.
Dartele zinnenlust, eet- en drink
gelagen, gruwelijke martelingen
wisselen elkaar bij toerbeurt af.
„Een kermis rond een brandsta
pel", zo typeerde La Liberté dit
werk terecht.
Kortom: het is de, vaak onge
breidelde, verbeelding van een
groot kunstenaar over het kerkbe-
derf in de zestiende eeuw en de
heldenstrijd van een getergd volk.
Hoewel het reeds bijna een eeuw
geleden is dat De Coster zijn le
venswerk voltooide en publiceerde,
heeft het boek aan waarde niets
verloren. Dat het geen kinderlec
tuur is, heeft de lezer reeds be-
g ePe P. J. RISSEEUW
JTNIGE tijd geleden zat ik eens opzettelijke morele invloed her
met een paar kinderen te kent-
praten over hun lectuur. Kin
deren uit de hoogste klassen
van de laqere school. Ik vroeg
lazen, wat
Vingerwijzing voor de
moderne mens
Een waarlijk hartverwarmend
boek is de roman van Thyra Fer-
ré Björn „Pappa's vrouw". Het
boek is door Diet Kramer uit het
Engels vertaald en in Nederland
uitgegeven door Hollandia N.V. te
Baarn. De schrijfster is in Zweeds
Lapland geboren maar woont reeds
ongeveer 32 jaar in Amerika. Zij
heeft van jongsaf lust gevoeld tot
schrijven, maar eerst op latere
leeftijd, na de opvoeding- van haar
twee dochters, kon zij aan die lust
toegeven. Zo is dit boek eigenlijk
een debuut en een veelbelovend
debuut.
Dit werk is een autobiografie.
Dat is eigenlijk elk boek voor een
deel. maar dit toch wel in het bij
zonder. De personen en hun situa
tie zijn die van haar jeugdhuis. In
haar inleiding zegt de schrijfster
dat haar boek „een roman geba
seerd op feiten
ze zoal qelezen hadden, of
het graag deden, wanneer ze het
het liefst deaen en waar. Op de
laatste vraag gaf een van de
meisjes het volgende antwoord:
„Ik lees het liefst op school,
want als ik het thuis doe zegt
mijn moeder altijd: „Zo zit je
weer te niksen?"
Een opvatting
van deze moeder mag dan niet
veel voorkomend zijn, het is toch
wel aan te nemen, dat in veel ge
zinnen het lezen inderdaad wordt
beschouwd als „niksen". Men
De boekjes bijvoorbeeld, die bij
ons bekend zijn als „zondags-
schoolboekjes", blijken meestal
geschreven te zijn door waardige
(of onwaardige?) navolgers van
opvoeders uit een vroegere eeuw.
Aardig in dit verband is wat de
bekende kinderschrijver W. G. v.
d. Hulst Sr. hierover eens zei:
„Het kinderboek in die oude jaren
is een monstrum van moraliteit,
dat in zijn kwabbige armen de
kleine zielen verstrikt. De nieuwe
re tijd heeft dit monstrum van de
schouders - geschud weliswaar,
maar uiterst langzaam en niet
het lezen als zonder weifeling".
We kunnen de verschuiving in
de opvoeding misschien bet beste
als volgt samenvatten: eerst zei
men: „We willen de kinderen ma
ken." Vervolgens „We willen de
waarheid en fantasie
moeilijk aan te duiden
waarheid eindigt
begint."
De hoofdfiguur
tus Franzon in eei
se gemeente, een
een goede dag een meisje in dienst
neemt. Maria Die Maria heeft het
er op gezet, mevrouw Franzon te
worden, ondanks het grote verschil
in leeftijd (dominé is 38 en Maria
mengelmoes staat het wel toe, de ouders doen kinderen leiden", later „We wilj
het zelf ook wel,
;i> de toch van overtuigd, dat het eigen- tot
de fantasie ^jk niet meer is, dan nutteloze.
zij het prettige tijdpassering,
opvatting, dat lezen niet meer is
dan ontspanning vindt men heus
niet alleen in de kringen van lage
ontwikkeling, men komt ze ook te
gen in geestelijk hogere milieus.
Lezen wordt dan slechts ge
bruikt om te studeren en de enige
boeken, die men op de boeken-
SrLe°™ spef P'»* - dd »oeke„ksS,vindt.
leren kennen"
onze tijd toegekomen
.We willen hun inner-
De lijke behoeften leren kennen".
i door het le-
boordevol humor en spot- allereerst als geschiedenisboek
het beschrijft de meest lezen. Ook de figuren van Karei
Na een bewogen en moeilijk le
ven heeft Leuntje Trouw, de ik
figuur van Mia Bruyn-Ouwe-
hand's voortreffelijke roman
„Liefde en 1 o t", zich terug
getrokken in een klein huis
de hei. Een oude
ven wijs geworden vrouw, die ons
haar geschiedenis verhaalt. Er
gens zegt ze :,Het is onze liefde
die ons lot bepaalt."
Was het niet de hartstochtelijke
liefde voor Henk. de monteur,
bonk van een kerel, die alleen
maar speelt met het jonge, oner
varen 'Leuntje. waardoor ze
Frans, de trouwe kameraad, voor
bijgaat11 Het is om haar broer
Jan, de onevenwichtige. karak
terloze jongen, dat ze trouwt met
de bijna dertig jaar oudere Eibert
Hiddink. Om hem een thuis te
geven, vlucht ze in dit huwelijk,
en straks is het de liefde tot haar
kind in Canada, die haar de tocht
naar dat verre land doet onderne
men. Meer voorbeelden, oofk wat
de overige personen betreft, zou
den te noemen zijn, die de titel
van dit boek verklaren.
Ja. één grote zwerftocht is het
leven van" Leuntje Trouw ge
weest. „Sedert ik losraakte uit
de haven van mijn ouderlijk huis,
was ik een schip op drift. Mijn
hele jeugd is een zwerftocht ge
weest", zegt ze tegen haar jeugd
vriend Frans. Goed, een zwerf
tocht. maar een die uitloopt op
een vast en veilig rustpunt. Leun
tje Trouw wist: er wacht een ha
ven mij na 't zwerven, dè Haven.
De armoede en het onrecht, de
eenzaamheid van haar jeugdjaren
hebben haar niet verbitterd. „Als
ik mijn ervaringen en indrukken
zo verwerk dat er misschien ooit
nog iets goeds van komt, dan is
dat genade."
Dit is een christelijk boek zon
der opgelegde christelijkheid, zon
der geforceerdheid. Van deze
Leuntje Trouw gaat iets uit. Zij
worstelt, maar komt gesterkt
door het geloof in Christus uit de
strijd te voorschijn, en ze geeft,
heel aarzelend, deze bood
schap door, aan haar kinderen en
kleinkinderen.
De compositie zowel als de
stijl van dit boek zijn uitstekend.
Een gaaf werk, lezen en bezitten
waard. (Uitg. Callenbach te Nij-
kerk, 311 blz.).
L.S.-K.
16).
en zij slaagt er dan ook
wordt een kostelijk huwelijk w;
uit acht kinderen worden geboi
Dit zijn ook de omstandigheden ii
de pastorie
werd geboren.
Waar verder de geschiedenis af
wijkt van de waarheid is voor
geen lezer van belang, want
wordt geboeid door de mc
ding van een zuivere
liefde tussen twee men
sen, door het goede ge
zinsleven. de kinderlijke,
soms aandoenlijke aan
vaarding van Gods lei
ding in alles en de
volstrekte overgave aan
Spectaculair is de ge
schiedenis niet, maar
daarin openbaart zich de
kracht van de schrijf
ster. Want hoe komt het
dat men niet ontkomt
aan het gevoel van
weemoed als de schrijf
ster in sobere woorden de dood
van papa beschrijft. En hoe komt
het dat men met Maria weer op- J
veert als zij, met nieuwe moed,
aan Gods hand terug gaat naar
haar kinderen in Amerika, dank
baar voor alles wat zij in Prontus
van God had ontvangen. En zij
vervolgde haar weg met blijd-
Zo'n boek in deze tijd is voor
velen een vinger aan de weg, een
blijde herinnering dat het toch
kelijk zo zijn kan, dat wij
Christus als blijde koningskinde
ren door het leven kunnen gaan.
Daarvoor zijn we deze schrijfster
dankbaar.
HERM. STEGGE'RDA.
Het Is begrijpelijk, dat als wij
van deze laatste doelstelling wil
len uitgaan in verband met het
kinderboek, we dan onze keuze
maken niet van het standpunt van
de volwassene uit, d.w.z. we be
denken niet hoe we het kind op
de meest nuttige wijze een groot
mens kunnen laten worden, maar
we geven en schrijven boeken, die
passen in en ontstaan zijn uit e
zijn leerboeken. Het lezen is daar
slechts een techniek, waarvan men
zich bedient om de inhoud van de
studieboeken te verwerken. Het beleving van het kind-zijn.
kopen van leesboeken, van „ro
de schrijfster m^5„ yan gedic'htenbunaels
wordt beschouwd als geldverkwis-
terij en als men zich al tot derge
lijke lectuurbronnen wendt is het
slechts in de vakantie, bij ziekte
en ter ontspanning.
gunnen het kind zijn kind-zijn.
KINDERINTERESSE
WAT bedoelen v
les'' Dat or
We
VORMING
Een tegengestelde mening
ïu met dit al-
kinderen het
voortaan voor het zeggen hebben,
hoe zij dat willen dat wij
ze opvoeden? Dat ze
maar mogen lezen wat
ze willen? Dat wij als
volwassenen slechts heb
ben toe te staan en af
te wachten wat de kinde-
Neen, als dat de be
doeling van de pedago
giek zou zijn, moesten we
ophouden met over op
voeding te spreken,
dan zou leiding niet
meer ter sprake kunnen
komen en zou zelfs het
nut van onderwijs te be
twijfelen zijn.
Met het kind zijn kind-zijn gun-
bedoelen we echter het vol
den wij bij volwassenen, die het gende. We rrmeten
lezen bevorderen, maar niet om J
het lezen zelf, wel om vorming
door lezen. Vorming dan bedoeld
in de ruimste zin van het woord,
met de nadruk op zedelijke vor-
mVróeger was men overtuigd van
de invloed, die het boek en die
lectuur in het algemeen zouden maken. Want daai
wij met kunnen hebben op de lezer. Van dergelijk pogen
weerhouden het kind steeds maar
weer voor te houden, wat wij nu
zo mooi, zo goed, zo nuttig vinden,
d.w.z. dat we het kind niet op een
beetje begrijpelijke manier aan
zijn verstand moeten brengen, wat
wij na diepe, langdurige worste
die ling slechts tot het onze kunnen
ontaardt een
vaak, dat
VIA NAALD
SN HAAI
men niet had geloofd dat men het
kind door middel van lectuur „be
ter zou kunnen maken" dan was
men er beslist niet zo vroeg toe
overgegaan om te trachten kin
derboeken te schrijven in enigs
zins kinderlijke stijl. Men gaf het
kind boeken, niet omdat het een
kind was, maar om er een goede
volwassene van te kunnen maken.
En die kinderboeken bevatten dan
Alkmaar zijn ook. om met Annie M. G. Schmidt
en e 1 d e rs". een boek dat. rij
kelijk verlucht door verschillende
van zijn schilderende vrienden,
direct als een meesterwerk werd
In verband met het huidige ver
toningsverbod van de film. is het
zeker vermeldenswaard dat reeds
van het oude volksboek in de 16e
eeuw een protestantse en een
roomse uitgave bestond. De pro
testantse editie werd in 1579 op de
Index geplaatst!
De schrijver
W7TE was Charles De Coster0
VV Hij werd te München geboren
op 20 augustus 1627. als zoon van
Augustin de Coster, intendant van
de pauselijke Nuntius bij het
Beierse Hof, Graaf Charles Mer
cy d'Argenteau. Boze tongen heb
ben beweerd dat Charles een on
echt kind van de Graaf zou zijn.
Als kind in weelde opgevoed,
verloor Oharles vroeg zijn vader.
Na de kostschool te Etterbeek
hield het er niet uit en stortte zich
al vroeg in het wisselvallige kun
stenaarsleven, hoewel hij meerma
len probeerde door ambtelijk werk
in zijn onderhoud te voorzien.
Er zijn 500 brieven bewaard van
Charles aan zijn geliefde Elisa.
Hun liefde duurde van 18511858
en de oorzaak van hun uiteindelij
ke breuk is niet bekend. De Cos-
ter had vele vrienden onder de
schilders van zijn tijd. Eén van
hen bezorgde hem het oude boek
je over Uilenspiegel en bereisde
met hem de Zeeuwse eilanden, het
terrein waar zich vele van de
avonturen van De Coster's Uilen
spiegel als held in de Spaanse
oorlog zouden afspelen.
In deze jaren brak hij met de
R.K. kerk en trad hij toe tot de
Vrije Gedachte. De Coster's leven
was één bittere strijd om het ve
ge bestaan en eerst in zijn laatste
levensjaren bekende hij: ..Hoewel
ik veel heb gewerkt uit lust en
liefde, begrijp i.k sedert minder
dan drie jaar de schrikwekkende
waarde van het geld en de nood
wendigheid van een arbeid, die.
genoegzaam betaald, de mens mét
de welstand, ook vrijheid en
vreugde schenkt."
Leraar
In 1870 kreeg hij eindelijk een
leraarsbetrekking aan de militaire
academie als repetitor der fraaie
letteren. Zijn schuldeisers kwamen
als aasgieren op zijn salaris af
De Coster's biograaf. Lode Mon-
teyne. aan wiens ..Charles De Cos-
ter. De Mensch en de Kunstenaar"
(Antwerpen. 1917» ik deze gege
vens ontleende, vertelt dat De Cos-
QIROLAMO FRESCO
BALDI mag zonder
twijfel het grote histo
rische hoogtepunt in
de Italiaanse orgelmu
ziek worden genoemd.
Men kan van Fresco
baldi via Sweelinck
een rechte lijn naar
Bach trekken. Lag
Sweelinck's betekenis
vooral in de ontwikke
ling van de fuga, die
bij Bach het hoogste
punt zou bereiken,
Frescobaldi's betekenis
lag in de kunst der
variatie, voornamelijk
uitkomend in zijn ri
ce rear en
ook in zijn t
Een
ta s en capriccio i
bepaalde melodie werd
in ae handen van Fres
cobaldi een steeds wis
selend iets en opende
een scala aan ritmische
mogelijkheden.
Frescobaldi werd op 9 septem
ber 1583 in Ferrara gedoopt en is
dus wellicht die dag of één dag er
voor geboren. Heel jong werd hij
door zijn vader al op de orgelbank
gezet en misschien ook wel wat
over het paard getild. Maar zijn
leermeester Luzzasco Luzzaschi
(15451606i heeft hem streng in
de hand gehouden en als de paro
chianen bij het mooie orgelspel en
de prachtige zang van de kleine
Girolamo zeiden, dat er een engel
bezig was, antwoordde Luzzaschi:
„Hij is geen engel maar een jon
gen die het vak grondig moet le-
Frescobaldi heeft als organist
een enorme naam gemaakt en
werd in 1607 al organist van de
Santa Maria-kerk te Trastevere.
Daarna maakte hij een uitstapje
naar dc Zuidelijke Nederlanden
(Nederland had toen een grote
naam op muziekgebied en elke
vorst van betekenis wilde bij voor
keur een toonkunstenaar uit Ne
derland aan zijn hof hebben), be
zocht o.m. Brussel. Antwerpen en
Mechelen en keerde in 1606 naar
Italië terug om benoemd te wor
den als organist van de St Pieter
te Rome. welke functie hij tot zijn
dood op 1 maart 1643 vervulde. In
de St. Pieter gaf hij het eerste or
gelconcert op een orgel met 14
stemmen. Niet minder dan 30 000
20 sprekende stemmen), verdeeld
over 3 klavieren en pedaal. De in
tonatie is zodanig, dat men abso
luut een oud. helder en doorzichtig
effect kan krijgen bij een goede
registratie En dat is Sandro dal-
la Libera dan ook volkomen ge
lukt Ondanks een enkele zweving
in de opname is hier een voor
Frescobaldi werkelijk unieke or
gelklank verkregen Een groot or
ganist speelt hier werken van een
groot orgelcomponist; technisch en
stylistisch volmaakt spel. Een aan
winst voor de vele orgellief
hebbers in ons land. De foto op
de fraaie hoes Is niet de foto van
dit orgel.
bezoekers kwamen naar de 25-ja-
rige organist luisteren, die tijdens
dit concert ook zelf zong. Ten aan
zien van zijn kunst zou men kun
nen zeggen, dat het rubato in de
orgelkunst (dus een vrije ritmiek'
bij Frescobaldi is begonnen Hij
heeft tal van orgelwerken nagela-
TELEFUNKEN heeft niet minder
dan 8 orgelwerken van Fres
cobaldi op de plaat vastgelegd (4
toccata's, een recercare. een ca
priccio. een gagliarda en La Fres-
cobalda. een aria met variaties.
(25 cm langspeelplaat TW 30ft5fi>
Deze werken worden gespeeld op
het Tamburini-orgel in het Armen-
instituut (Pia Casa dei Poverii te
Triëst door Maestro Sandro dalla
Libera, professor voor orgelspel
aan het Staatsconservatorium Be
nedetto Marcello te Venetië, com
ponist van tal van orgelwerken en
tevens verzorger van de uitgaven
van oude Italiaanse orgelmuziek
Dit orgel van de bekende orgelfa-
briek Tamburini in Crema werd
op 29 november 1948 ingewijd er.
heeft 61 registers (waarvan slechts
Giovanni battista pergo
lesi is een andere belangrij
ke figuur uit het zonnige Zuiden,
uit het land van Frescobaldi. Hij
werd op 4 januari 1710 te Jesi
(prov. Ancona) geboren en over
leed op 26-jarige leeftijd (16 maart
1736) te Pozzuoli (bij Napels). Hij
was een der geniaalste componis
ten uit de Napolitaanse school.
Zijn vader was schoenmaker en
stamde uit Pergola. Vandaar de
naam Pergolesi. Giovanni was een
wonderkind en werd opgeleid op
het Conservatorium „Dei Poveri di
Gesu Cristo" te Napels, de stad
die toen als het middelpunt van de
Italiaanse opera gold. Geen won
der dat Pergelesi al vroeg met het
theater in aanraking kwam. Alvo
rens hij echter tot de opera-com
positie kwam, schreef hij kerkmu
ziek, o.m. Salve Regina", het
oratorium „La morte di San Gi
useppe" en het oratorium „La
conversione die San Guglielmo,
Duca d'Aquitania". Zijn leven be
sloot hij ook met een geestelijk
werk. nl. het nog steeds zeer po
pulaire „Stabat Mater" voor so
praan. alt, strijkers en orgel.
Zijn vermaardste werk is wel
het zangspel (bedoeld als inter
mezzo) „La Serva Pedrona" (De
meid de baas). Er treden slechts
twee personen op in dit zangspel:
de oude vrijgezel Uberto en zijn
jonge dienstmeid Serpina. De der
de persoon, de huisknecht Vespo-
ne, is stom. Serpina krijgt het ge
daan, met echt vrouwelijke list,
eindelijk de echtgenote van Uberto
te worden. Het geheel is een echt
vrolijk toneel, een echte vrolijke
opera oftewel een opera buffa. Dit
komische geval heeft in 1750 heel
muzikaal Parijs in opschudding ge
bracht. Toen een Italiaanse groep
daar „La Serva Padrona" kwam
opvoeren kwam het tot een open
lijke strijd tussen de buffonisten,
die wel gevoelig waren voor deze
vrolijke natuurlijkheid en onge
kunsteldheid, en de anti-buffonis-
ten. die de muziektragedies van
Rameau en Gluck hoger stelden.
Men zou „La Serva Padrona"
eigenlijk als de eerste volgroeide
opera .buffa kunnen beschouwen,
een stuk dat aanvankelijk diende
als intermezzo tussen de bedrijven
van een opera seria (ernstige ope
ra). En men kan hier al de eerste
overgang zien van barok naar ro
mantiek. Pergolesi's muziek is
voor de luisteraar van één doorlo
pende verrukking niet alleen, maar
ook van een fantastische karakter
kunst. In het heerlijke parlando
van de recitatieven en in de zang-
rijkheid van de aria's heeft Pergo
lesi het dramatische effect van de
handeling in het woord, geniaal en
kostelijk weten te verbeelden en
uit te werken in de muziek.
DE DEUTSCHE GRAMMOPHON
GESELLSCHAFT heeft in haar
befaamde Arohiv-Produktion „La
Serva Padrona" in een unieke uit
voering uitgebracht. (30 cm lang
speelplaat APM 14064' Giuditta
Mazzoleni en Marcello Cortis zin
gen de partijen van resp. Serpina
en Uberto zo geniaal, dat men ze
als het ware ziet spelen En met
welk verrukkelijk stemmateriaal!
Ferdinant Leitner leidt het Würt-
tembergisches Staatsorchester
Stuttgart volkomen in de opera
buffa-stijl van de Napolitaanse
school. Licht en sprankelend is de
ze vertolking en van begin tot ein
de één genoegen. Technisch de
Archiv-Produktion is hierom al
leen al beroemd is alles weer
formidabel. Tot de lichtste klanken
van het clavecymbel (knap be
speeld door Fritz Neumeyeri is al
les hoorbaar en er is werkelijk niet
één moment van zweving of ver
troebeling.
CORN. BASOSKI.
KLEINE BOEKJES
met veel inhoud
In de Beeld-encyclopedie vi
Uitgeverij Arti te Alkmaar
drie waardevolle boekjes versche
nen van elk 64 bladzijden. Aan de
hand van talrijke foto's en teke
ningen gaf Ad Heerkens in „Mu
ziekinstrumenten" een prachtig
verklarende toelichting bij de ver
schillende instrumenten, waarmee
muziek wordt gemaakt. Strijk-, tje kon hebben, in onze tijd zien
tokkel-, slag-en blaasinstrumenten juist het tegenovergestelde: m
worden besproken en afgebeeld gelooft eerder in
zowel de bekende als de exotische.
Onmisbaar voor de concertbezoe-
Was het geloof ln die dagen
achttiende- en negentiende eeuw
groot in de goede invloed die
lectuur op de lezer, op het lei
kort bestek,
in de vorm van een verhaaltje des
noods, even gauw aan de kinderen
willen leren. Op deze manier „gun
nen" wij het kind in kennis te
komen met onze volwassenheid.
Met de kinderen moeten we het
wat minder hebben over hoe ze la
ter kunnen zijn en wat meer over
hoe ze nu zijn. We moeten hen
wat minder de toekomst opdringen
en wat meer hhn heden laten be
leven.
Daarom zal het nodig zijn het
kind te leren kennen in al zijn
uitingen, in al zijn interessen. Als
we op de hoogte zijn van zijn in
nerlijk beleven, als we weten hoe
de omgeving, de Duitsers zouden
zeggen zijn „Umwelt", de wereld
i hem heen, er voor hem uitziet.
:n goede invloed, die kan uitgaan dan pas kunnen we schrijven c
lectuur. En we zien dan ook zijn omgeving, of over de omge-
ker. In „Ballet" gaf René Frank dat menig opvoeder waarschu- ving die hij zich
het meest instructieve boekje
de balletkunst dat tot heden in
de Nederlandse taal is versche
nen. Historie, techniek en dans
kunstenaars worden (ook weer ver
lucht met tal van foto's en teke
ningen) op zeer deskundige wijze
besproken In een kort bestek doet
u heel Wat kennis op. En ten slot
te is er het boekje .Mozart" van
j. H W Kool, die ook aan de hand
van foto's en reproducties een kort
en gedegen overzicht van Mozart's
leven geeft met veel aardige en
interessante bijzonderheden. In een
overzicht in telegramstijl wordt
Mozart's leven van jaar tot jaar
gegeven, waarbij opgaven van
grammofoonplaten de waarde van
het boekje verhogen. Alles kundig
en onderhoudend geschreven, ook
als tijdbeeld.
wend zijn vinger opheft tegen het
aan de jeugd toestaan van het le-
diverse boeken, boekjes
Dan kun
nen we het hebben over moraal en
over kennis, als we die eerst maar
geplaatst hebben in het vlak.
i blaadjes, die o, bittere Iro- dat hij met zijn
e juist voor de jeugd geschre- geestelijke blik kan bestrijken.
MONSTER DER MORAAL
GENWOORDIG heeft m
andere opvoedkundige
gen dan in de tijd, hier boven
aangeduid. De invloed van het kin
derboek moest volgens achttiende
redenen om het kind en het kin
derboek vrienden van elkaar te
doen zijn? En blijven er dan
het boek bij de
„De Gyldenlöve sage" van Rose
Gronon is een roman die de lezer
niet zo onmiddellijk aanspreekt.
Vooral het begin is ietwat ver
ward. De geschiedenis speelt zich
af in de 18e eeuw rond Antwer
pen. Een troep komedianten op
weg naar het voorvaderlijk kas
teel van hun leider Jean de Logne,
om daar de winter door te bren
gen, strandt door oorlogsrumoer
in de Kempen. Uiteindelijk mag
het gezelschap dan de winter door
brengen in het jachthuis van het
kasteel van Baron du Bois d'Ex-
Eerst dan krijgt men enig hou
vast aan het verhaal, want dan
treedt de wonderlijke figuur van
Arnd Gyldenlöve. de hoofdman,
op de voorgrond, die later door
woedende dorpelingen wordt ver
moord. Daarnaast ontspint zich
een schone liefde tussen de doch
ter van de baron, Sylvia, en Clau
dius. de komediant. Er omheen
bewegen zich nog vele figuren, die
allen min of meer spookachtig door
het verhaal gaan, maar die niet
uit de verf komen. Zij verdwijnen
van het toneel voor men er achter
komt welke rol zij spelen.
meen zelfs, dat het boek een
belangrijker taak heeft, een taak
ook die meer bij het boek past
en die het altijd al heeft ver
vuld: deuren te openen naar
ideeën, gedachten uit te lokken
en op gang te brengen, vorm te
dit boek waarschijnlijk de enige B^ven aan verlangens
verklaring. Het
zorgde uitgave
N.V. te Zaltbommel.
i Tuyl
uitdrukking te helpen vormen
idealen. (Slot volgt.)
F. A. DE LEEUW.
Kortom het is alles
wonderlijk en verward
overtuigend en toch komen
boeiende bladzijden in dit b
voor. Voor dit alles is de titel
Er is een groot verdriet
in zijn oogjes,
een vosje vertrapt
in zijn lach,
o, dit is lelijk, dit is een open
pijn om zijn mondje,
zijn verdriet is als een regenboog
in zijn traantjes,
zo mooi aan zijn verschrikte
wimpers
ze hebben het hondje
getrapt, en om zijn bange bruine
oogjes gelachen
zegt hij dan.
E. BRENT BESEMER. (Uit „Ewout",
zes verzen by een kind. Uitg. Bocher.
Den Haag).
