u
Ihristiaan Snouck Hurgronje
was een groot Islamkenner
Ds. De Wit sprak over Israël,
dr. Schoonheim over eigen werk
Spanningen in het leven van
de jonge Papoea
illWE LEIDSCHl COURANT
DONDERDAG 21 FEBRUARI 1957
Honderd jaar geleden geboren
hof. dr. J. Pedersen (Kopenhagen)
hield herdenkingsrede
JET IS DEZE WEEK honderd jaar geleden dat Ghristiaan Snouck Hur-
igronje, Nederlands Islamkenner en hoogleraar in het Arabisch aan
rijksuniversiteit te Leiden, werd geboren. Een naam, die tot de huidige
g voortleeft, in het bijzonder in de kring der Leidse universitaire ge-
eenschap, zoals moge blijken uit de naamgeving „Snouck Hurgronjehuis",
snhet pand Rapenburg 61, alwaar het Oosters Instituut gevestigd is, dat
n doel heeft, de bevordering van de studie van het Oosten, met name
Islam, het Semitische en het Indonesische Oosten. Gistermiddag is op
se plek het feit herdacht, dat deze grote Islamkenner honderd jaar ge-
Jen werd geboren met een rede van prof. dr. J. Pedersen, hoogleraar in
1 dt|et Arabisch aan de universiteit van Kopenhagen.
grol,
Mochi
V.V.B
mede-
dt
orga-
ledea
ti i.
sonde
ij die
Afgevaardigden van curatoren der Leid-
universiteit, talrijke hoogleraren van
faculteit der letteren, vele studenten
andere belangstellenden hadden zich
het Snouck Hurgronjehuis verzameld,
ien prof. dr. A. de Buck, hoogleraar in
letteren en wijsbegeerte aan de rijks-
liversiteit te Leiden, de aanwezigen
,lkom heette en daarna het woord gaf
zijn Deense ambtgenoot,
r. begon zijn voordracht met erop te
ijzen, dat Snouck Hurgronje behoorde
de indrukwekkende 'reeks van grote
tderlandse oriëntalisten, die sinds de
?en fundamentele bijdrage
werden tot de westerse studie van de
Islamstudie
Waar echter de vroegere oriëntalisten
ie Islam bestudeerden tot verdediging
het christendom of, zoals in de 19de
v, uit historische oogmerken, stelde
Snouck Hurgronje zich ten doel het wezen
de Islam te doorgronden en dit be-
;rip dienstbaar te maken aan de verbete
van de verhouding tussen zijn land
de Indonesische mohammedanen,
narvoor Nederland de verantwoordelijk-
itid droeg.
Reeds zijn eerste publicatie, het proef-
ichrift „Het Mekkaansche Feest", waarop
op 23-jarige leeftijd promoveerde,
d een van de standdaardwerken op
dit gebied. Het tekende de pelgrimstoch-
Mekka als een van oorsprong
heidens arabisch cultisch feest, later
die zin tot een Islamitische plechtigheid
door Mohammed getransformeerd, dat hij
Abraham maakte tot de grondlegger van
het Mekkaanse heidendom. De bedevaart
werd zodoende zowel met de oude Ara
bische overleveringen verbonden als
de reeds bestaande, geopenbaarde gods
diensten de Joodse en de christelijke
terwijl tevens hiermee de Islam
Zelfstandige religie werd.
Onderzoek
Dit alles werd aangetoond door
aethodisch onderzoek van de hadith, de
slamitische traditie, waarvan Snouck
Hurgronje de oorsprong in later histo
rische instellingen en omstandigheden
terugvond. Op soortgelijke wijze toonde
artikelen, uit de jaren 1880 er
de ontwikkeling aan van de gedachte
de Mahdi, de ideale heerser, die onder
leiding van Allah de ware islamitische
heerschappij zou herstellen en tot het
einde der dagen de wereld zou regeren.
Na deze historische werken, die van
bijzonder belang
van de Islam in verleden en heden, volg
den in het begin van de tachtiger jaren
zijn fundamentele publicaties
hammedaans recht. Hij toonde hi
dat dit recht, fiqh genaamd, wezenlijke
verschillen vertoont met de Europese
rechtsopvattingen. Het is een systeem, dat
de verhoudingen regelt zowel
mensen onderling als tussen de
God en voorschriften geeft voor al het
menselijk handelen, van cultische plicht
tot de simpelste daad van het dagelijkse
leven. De bron van dit recht is de wil
van Allah, zoals die geopenbaard is in
de Koran en in de soenna, het gewoonte-
patroon, gevormd op grond van de tra
dities omtrent de uitlatingen en handelin
gen van de profeet, de hadith.
Consensus
Doordat deze tradities eerst later wer
den uitgereikt in de botsingen tussen de
verschillende scholen en groeperingen,
moest hieruit een selectie worden ge
vormd, die tot stand kwam door
promis en leidde tot een overeenkomst
i, de vastlegging van datgene,
n het eens was. Snouck Hur
gronje wees met nadruk op het principe
van deze consensus (idjama) als het lei
dinggevend denkbeeld van de Islam,
gezien het bepalend is voor het begrip
van de Koran en de soenna en bindend
voor de latere generaties, ook al heeft
slechts een gedeelte van het complex
van denkbeelden praktische betekenis.
Doordat de overeenstemming niet vol
ledig was, hebben zich vier erkende scho
len ontwikkeld en de fiqh werd het
dominerende element in de hechte samen
hang van de Islam.
Deze werkmethode en opvattingen
door Snouck Hurgronje uitgewerkt er
naar voren gebracht, vinden wij terzelf-
dertijd ook bij Goldziher in Boedapest.
Beide geleerden legden daarmee
grondslag voor de moderne islamweten-
Reizen
Maar Snouck Hurgronje wilde meer. Hij
wilde het gewone leven in de islamitische
wereld leren kennen. Het gevolg hiervan
was, dat hij ging reizen. In 1885 vertoef
de hij zeven maanden in Mekka, het
brandpunt van de mohammedaanse we
reld; daarvoor had hij vijf maanden ir
Djeddah gewoond. Zijn grote werk, waar
in hij de geschiedenis en het maatschap
pelijke leven van Mekka beschrijft, heeft
een zeldzame waarde, omdat hij
weinige niet-mohammedanen is
het begrip geweest en onder hen de enige weten-
Vertoning van dia's in Lakenhal
Commissie Herdenking Geboortedag
Rembrandt sloot werk af
jVTET DE VERTONING van dia's, door de heer H. Renia gemaakt op de
tentoonstelling „Rembrandt als leermeester", werden de werkzaam
heden van de Commissie Herdenking Geboortedag Rembrandt gisteravond
in de Lakenhal besloten. De heer J. N. van Wessem, directeur van de Laken
hal, besprak de lichtbeelden van de collectie, die hem vele uren van voor
bereiding gekost moet hebben.
Hoewel sommige beelden lang niet zo
jed van kleur waren als de schilderijen,
heeft men toch opnieuw genoten van het
werk van de grote Europese schilder en
leerlingen, van wie de bekendste wel
Carel Fabritius, Govaert Flink, Jan Lie-
„tTnsseau de Feu" van Strawinsky
(België, gew. Progr. 198,5 m
20.10 uur)
Zowel de muziek als het gegeven van
het ballet „De Vuurvogel" (L'oiseau de
zijn mysterieus. Het is een oude
Russische legende over de wonderbare
vuurvogel, die aan de jonge edelman twan
verschijnt voor de poorten van het be
toverd slot van de reus van Kastcheï
Iwan komt het kasteel binnen, ziet prin-
i voor hem dansen en wordt bij de
komst van Kastcheï beschermd door een
die hij van de vuurvogel heeft ge
had. De vogel komt terug, doet een diepe
slaap over allen vallen en laat Iwan in
de kelder een tovermiddel innemen, waar
door de jonge edelman in een reus ver
andert en Kastcheï neervelt. Ten slotte
huwt Iwan een' der prinsessen. Het is
gedanst sprookje, waarvan U vanavond
de orkestsuite hoort. Het is eigenlijk het
meesterwerk van Strawinsky (ge
schreven in 1910), waarin de sprookjes
sfeer vol goede en boze geesten als het
ware tastbaar is. Een klinkend mysterie
zeldzaam gekleurd in de instrumentatie
levendig door de ritmen en rijk aan me
lodie. Achtereenvolgens hoort U in deze
door Strawinsky in 1919 uit zijn ballet
gemaakte orkestsuite: Introductie. Dam
le vuurvogel. Variatie van de Vuur
vogel, Rondedans der prinsessen. Helle-
dans van Koning Katcheï, Berceuse er
finale. Terecht is het werk eens eer.
„catalogus van magische klankeffecten
•.md. De uitzending vanavond kuni
U ook beluisteren via de 3e zender var
de Draadomroep.
ïsz, Nicolaas Maes en Gerard Dou
i. Al is in hun werk duidelijk de in
vloed van Rembrandt, de meester, te be
speuren, de verschillen zijn ook merkbaar.
Dit toonde de heer Van Wessem aan. Het
interessante van deze lichtbeelden is, dat
de details kan vergroten, waardoor
de verdeling van licht en donker eerder
opvalt, en men meer aandacht kan be
steden aan de expressie van elk detail
afzonderlijk.
Eerst ging de heer Van Wessem de ont
wikkeling in Rembrandts schilderijen na,
vervolgens op de werkwijze van zijn
leerlingen over te gaan. Dou wijkt in zijn
manier van schilderen in zoverre van
Rembrandt af, dat hij niet laat zien hoe de
penseelstreek is gegeven. Dit verhoogt het
raffinement; de visuele kracht is echter
groter dan de beeldende.
Van de minder bekende leerlingen wer
en o.a. tekeningen van Ph. Coning en
Bakker vertoond. De „Drie Nonnen" van
de hand van de eerste wijzen in hun rit
miek duidelijk op Rembrandts invloed.
schapsbeoefenaar, die deze verboden stad
bezocht. Snouck Hurgronje leerde hier
het leven kennen van mensen uit de
meeste mohammedaanse landen, waar
onder ook Indonesiërs.
In 1885 ging hij naar Indië, naar later
bleek voor niet minder dan zeventien
jaar. Hij kende de belangrijkste talen van
het eilandenrijk en heeft op dat gebied
bijzonder veel gepubliceerd. De belang
rijkste publicaties waren zijn boeken en
artikelen over de mensenzelf en over hun
gemeenschapsleven; in het bijzonder de
werken „De Atjehers" en „Het Gajoland".
Ondanks de vijandige gezindheid van
de oorlogszuchtige Atjehers, kon hij met
hen in contact komen en daarbij alle
facetten van hun gemeenschap bestuderen
en beschrijven. Hoewel zij vurige Mos
lims waren, leefden zij naar eigen ge
woonterecht. de adat. dat afweek van de
fiqh, maar niettemin erkend werd. Zo
vond Snouck Hurgronje-hier een nie
studieveld voor zijn islamonderzoek
als adviseur voor inheemse zaken kreeg
hij gelegenheid de denkbeelden van
vroegere jaren vorm te geven.
Naar Leiden
In 1906 kwam hij naar Leiden als hoog
leraar in het arabisch, doch ook toer
zette hij ononderbroken zijn studie van dt
Islam voort, evenals zijn publicaties oi
dit gebied. Voortdurend volgde hij ge
boeid de ontwikkeling van de islami
tische wereld en schreef daar commen
taren over.
Zijn gezag in de wetenschappelijke we
reld was zeer groot. Hij werd een cen
trale figuur en vraagbaak voor de islam-
onderzoekers, met wie hij in voortdurend
schriftelijk contact verkeerde.
Snouck Hurgronje kon er op bogen zijn
levensdoel te hebben bereikt. De omvang
rijke schat van nagelaten werken, die te
beschouwen zijn als de tastbare resul
taten van zijn veelomvattende arbeid, zul
len ook in de toekomst rijke vruchten
blijven voortbrengen voor allen, die zich
op de studie van de Islam zullen werpen
en zoeken naar een beter begrip van een
wereld, die in zovele opzichten afwijkt
van de westerse.
De burgemeester speldt hier de heer Koole, die veertig jaar geleden
bij de broodfabriek Van der Mey in dienst trad, de koninklijke onder
scheiding op de borst.
Foto N. van der Horst
Over
Lezing in Volkenkunde
barbarenkannibalen
en kaaskoppen
Stereotiepenkunnen goede verhouding
tussen de volken in de weg staan
IN DE LEZINGENREEKS van het Rijksmuseum voor Volkenkunde hield
gisteravond de heer H. H. Frese van de educatieve afdeling een in
leiding over „Barbaren, kannibalen en kaaskoppen". Hij toonde aan: hoe
elk van deze begrippen is ontstaan in een bepaald tijdperk; zij weerspiege
len het denken van de Europeanen over de „buitenwereld".
Zo beschouwden de oude Grieken de
•reemdelingen als „barbaroi" of stame
laars. In de 17de eeuw vonden de Euro
pese ontdekkingsreizigers mensen, die zij
„wilden" noemden, want men meende dat
deze mensen nog leefden als beesten en
elkaar opaten. Het is intussen gebleken,
dat dit sterk overdreven is; het is moei
lijk „kannibalen" te vinden, die aan men
senvlees de voorkeur geven boven ander
Zo passeerden nog vele andere woorden
de revue. Immers, ook over bepaalde ras-
Herv. wijkgemeente Rembrandtwijk
de aula van de school aan de Boshuizerkade een wijkavond. De wijk-
predikant, ds. J. de Wit, sprak over het onderwerp „De staat Israël",
een onderwerp welks actualiteit door de gebeurtenissen van de laatste
tijd wel niet meer in twijfel zal worden getrokken.
Ds. De Wit wees er op, dat God Zich
dit volk ten eigendom heeft vorkoren. De
apostel Paulus zegt: „God heeft Zijn volk
niet verstoten". Israël is nog niet volko
men van de kaant geveegd. In de staat
Israël begint een volk bij elkaar te komen,
dat verstoten is geweest. De Christelijke
Kerk heeft veel goed te maken tegen
over dit volk. Het anti-semitisme zriit er bij
ons dieper in dan wij zelf denken. Ds. De
Wit citeerde een hoogleraar, toen hij zei.
dat God bezig is, Zijn profetieën in. ver
vulling te doen gaan.
In 1920 kreeg Engeland het beheer over
Palestina. De staat Israël is in 1948 ont
staan. Door toedoen van Amerika en Rus
land is het zover gekomen, dat men weer
een zelfstandige staat is geworden. De
Arabische volken hebben wel gevoeld,
dat het Joodse volk zodanige elementen
bezit, dat een aanval wel als riskant
moet worden beschouwd.
Ds. De Wit vertoonde vervolgens een
filmstrook over de staat Israël en gaf
daarbij de nodige toelichting.
Aan de rand
5 het woord aan dr. P.
Belangwekkend
Belangwekkend was naar sprekers me
ning ook de afwijking van de traditie, met
in de schildering van bijbelse voor
stellingen. Rembrandt had bijvoorbeeld
/oor het element van „displaced per-
in de voorstelling van de heilige fa
milie op de vlucht naar Egypte. Door mid-
an een detail als de boor van de tim-
nan plaatste hij het geheel in een voor
de tijdgenoten aannemelijke sfeer. Behal
ve zijn techniek is ook de overdraging van
het sentiment zijn grote kracht.
Dankwoord
Wethouder Van Schaik,
an de commissie, die ook de bijeenkomst
had geopend, kwam nog even terug op het
succes van de tentoonstelling, waarvoor
men ook in het buitenland alle lof had.
Hij dankte alle medewerkers aan de Rem-
brandtherdenking.
Tot slot werden nog enkele dia'
toond van de wedstrijdexpositie „De jeugd
en Rembrandt".
VOOR UW DRUKWERK
t>emmeni£
Haarlemmerstraat 219,
Telef .30900
Haagse economische
politierechter
Overtreding zondagsrijverbod
Overeenkomstig de eis veroordeelde de
Haagse economische politierechter
bloembollenkweker uit Lisse tot 159
boete of 60 dagen, waarvan 75 of
dagen voorwaardelijk met twee jaar
proeftijd. De man had op 16 december te
Sassenheim het zondagsrijverbod
treden. Hij kwam terugrijden van de kerk
met in zijn auto een jeugdig gezelschap.
Tot zijn verweer voerde hij aan, gedacht
te hebben, dat dit voor kerkgang wel
mocht. Later had hij een vergunning ge
kregen voor het vervoer van ouden var
dagen naar de kerk.
Haagse politierechter
Beschonken fietser
Overeenkomstig de eis veroordeelde de
Haagse politierechter een niet versche
nen betonwerker uit Koudekerk
Rijn tot een week gevangenisstraf omdat
hij te Alphen a. d. Rijn op 23 november
een fiets had bereden terwijl hij onder
invloed van sterke drank verkeerde.
Een agent vertelde, dat verdachte in
Alphen en Leiden op de zwarte lijst
de caféhouders had gestaan.
Flesjes gestolen
„Een dronken daad", zo noemde de
officier van justitie datgene wat een niei
verschenen fabrieksarbeider uit Roelof-
arendsveen op 29 juli te Alkemade had
gedaan. De man had daar bij een hotel
houder vier flesjes tonic gestolen. Hij had
ze uit een kist gehaald. „Ik had wel don
maar ik wist niet eens welk vocht erin
zat. Als ik nuchter was geweest, had ik
het nooit gedaan", had hij later verklaard
Hij werd overeenkomstig de eis veroor
deeld tot 20 boete of 10 dagen.
Kapcompetitie
In de eerste ronde van de nationale kap
competitie van de stichting Instituut voor
technische ontwikkeling in het kappers-
bedrijf, is de Leidenaar J. van der Born
met 309 punten als tweede geëindigd.
werp „Werk aan de rand". Hij bepaalde
zich in hoofdzaak tot het werk in Luxoi
s hem lief geworden, zo verklaarde
de predikant, die een korte schets
de geschiedenis der Luxor-gesprekken
gaf.
Op 18 oktober 1953 werd ermee begon
en, toen prof. Miskotte sprak over „Zii
onzin van het atheïsme". Ook wees dr
Schoonheim op de medewerkers, die hem
bij ddit werk ter zijde staan. De laatste
tijd komen er een tweehonderd bezoekers.
wie de meesten buitenkerkelijk zijn.
Binnenkort komen ds. Gramberg en drs
Van Wengen spreken over het „Boeddhis-
Aan het slot van zijn verhandeling legde
de predikant er de nadruk op, dat-
nens van de Kerk datgene wat
buitenkerkelijk mens naar voren brengt,
ernstig moet nemen. De vragen die tij
dens de gesprekken worden gesteld, die-
zorgvuldig te worden overwogen. Dit
werk heeft, evenals iedere preek. derg<
lijke voorbereiding nodig.
Spr. was van mening, dat er nu wi
beter zou worden gepreekt dan een
jaar geleden. Maar over het zogenaamde
„beter preken" zei d6. Schoonheim ook.
dat de mensen wel moeten bedenken.
en dominee ook een mens is en géén
machine, die alsmaar meer moet produ-
en volken hebben wij ons oordeel
klaar, vaak ten onrechte; de nikker, de
chinees, zij zijn ons bekend uit ra
dioprogramma's, tekengrapjes en boeken.
Met deze voorstellingen in het hoofd be-
:oekt men het museum.
Van zijn Europese buren, dichter bij
huis, heeft de Nederlander eveneens een
bepaalde voorstelling; als men spreekt
dé Fransman, dé Duitser, is het oor
deel lang niet altijd gunstig. Al deze voor
stellingen. die stereotiepen worden ge
noemd, hebben dit gemeen dat zij meestal
bezijden de waarheid zijn. Dat blijkt dui
delijk als wij horen, wat men in het bui
tenland over ons denkt, waar men ons
.kaaskoppen" noemt.
Inleider betoogde, dat dergelijke ste
reotiepe voorstellingen een goede ver
standhouding tussen de volken in de
weg kunnen staan. Ztf vormen met
name een struikelblok bij het tot stand
komen van een verenigd Europa.
Ideeën, die uitgaan van de minder
waardigheid van anderen, zün boven
dien niet te rijmen met de erkenning
van de gelijkwaardigheid der rassen
en volken binnen de Verenigde Naties.
Door betere voorlichting over andere
volken, door reizen en internationale uit-
ding, door opvoeding en onderwijs in
ïieuwe geest hier ligt ook een taak
de volkenkundige musea kunnen
de voorstellingen worden verruimd. Dit
moet gebeuren willen wij met ons
denken over anderen bij de tijd zijn", zo
besloot de heer Frese zijn door lichtbeel
den geïllustreerde lezing.
I. Koole jubilaris bij de brood
fabriek Van der Mey
Burgemeester reikte hem koninklijke
onderscheiding uit
gen de huldiging plaats van bakker-be-
iorger I. Koole, die veertig jaar in dit
bedrqf werkzaam is geweest. Hem viel
een koninklijke onderscheiding ten deel,
uitgereikt door burgemeester Van Kin
schot.
Als eerste richtte de heer W. Latooy
zich namens de directie tot de jubilaris.
Spreker belichtte één facet van het be
drijf: de bezorging. De bezorger moet be
halve over ijver over een behoorlijke
dosis tact beschikken om de klanten zo
prettig mogelijk te bedienen. Bij ongun
stig weer moet hij trachten, zijn goede
humeur te behouden. De laatste tijd valt
een tweeledige tendens op te merken. Men
zoekt minder verantwoordelijk en gemak
kelijker werk, zodat het aanbod van per
soneel voor de bezorging daalt. Allerlei
mutaties komen de bezorging evenmin ten
De jubilaris is behalve een goed „bin-
nenman" ook een ambitieus bezorger ge
weest. die met hart en ziel zich aan zijn
werk wijdde. Er zijn in onze stad fami
lies die hij meer dan dertig jaar dagelijks
van produkten uit de bakkerij heeft voor
zien. Zijn eerlijkheid en correctheid zijn
boven alle lof verheven, zei de heer
Latooy, en van de zijde der cliënten be
reikten ons vrijwel geen klachten-
Spreker feliciteerde de heer Koole met
zijn jubileum en tevens met het herstel
van zijn gezondheid na een ernstige
ziekte. Als stoffelijk blijk van waardering
voor zijn dienstbetoon overhandigde de
directeur hem een enveloppe met inhoud,
bestemd voor de aanschaf van een televi
sietoestel. Bovendien ontving de jubila
ris het getuigschrift van Werkgevers in
het Bakkersbedrijf met de bijbehorende
zilveren medaille.
Band
Burgemeester Van Kinschot zei, nE
deze lovende woorden te hebben aange
hoord ervan overtuigd te zijn, dat hier
sprake was van grote dankbaarheid, zo
wel van de zijde van de patroon als
de jubilaris, die in de loop van de jaren
in staat Is geweest een band tussei
klanten en het bedrijf te smeden. De
burgemeester feliciteerde de heer Koole
en speldde hem een ere-medaille.
bonden aan de orde van Oranje Nassau
op. Vervolgens sprak de heer A. Strijk
namens het personeel en de wederver
kopers. Hij was vol lof over de kame
raadschap, die door de jubilaris werd
betoond. „U was altijd bereid tot helpen''
De heer Koole ontving een enveloppe
met inhoud, eveneens bestemd voor
televisietoestel.
De heer J. G. van der Zeeuw, voorzit
ter van de afdeling Leiden van de al
gemene bedrijfóbond van werknemers
de voedings- en genotmiddelenbedrijven,
wees op de veranderde verhoudingen op
sociaal gebied. „Zoais het er nu v
staat, hoeft u geen spijt te hebben
uw toetreding al6 lid, veertig jaar
leden."
Than6 worden de vruchten geplukt
wat is bereikt.
Ook spraken nog de heer Van Bergen
Tuinbouw en Plantkunde
De lieer W. Maschaupt over kiem
en karakter van villatuinen
DE AFDELING LEIDEN, van de Kon. Ned. Maatschappij voor Tuinbouw
en Plantkunde, vergaderde gisteren in het Federatiehuis. De heer W
Maschaupt uit Wassenaar hield deze avond aan de hand van een aantal
fraaie kleurendia's een lezing over kleur en karakter van villatuinen
Spreker steldé aan een werkelijk mooie
tuin de volgende eisen. De tuin moet vol
doende beschuit zijn. Door een omheining
of een haag wordt dat bereikt. Daarheen
richt zich ook het wooninstinct van de
mens. Verder moet door bepaalde beplan
tingen worden gestreefd naar een decor.
Ook moeten op plaatsen die men met een
technische term de rustpunten van een
tuin noemt spreker noemde hierbij
windwijzer, vijver of vlaggestok de
mooiste bloemen worden geplant. Ten
slotte wees de heer Maschaupt nog op de
esthetische waarde van de kleurencom
binatie.
Bij de dia's, die hij vervolgens Met zien,
Lesing voor Leidse huisvrouwen
,Ende sij saghen een groot, schoon
eylandt, dat seer groen ende playsant was
e sien". Met deze woorden van Wil
lem Schouten, geschreven in het jaar 1616
in het scheepsjournaal van zijn schip „De
Eendracht", nadat hij met zijn scheeps
volk voorbij het eiland Biak was gevaren,
begon mevrouw C. C. Klay-Lancèe gister
middag in Het Gulden Vlies haar lezing
met lichtbeelden voor de afdeling Leiden
van de Ned. Vereniging van Huisvrouwen.
„Wij mensen van de twintigste eeuw kun
nen het ons niet meer permitteren om
langs de landen te varen: wij moeten
ons bemoeien met de volken, welke die
landen en eilanden bewonen".
Eén der leden van de afdeling leidde de
spreekster in met herinneringen uit haar
tijd in Nieuw Guinea, waa
Klay het woord kreeg. Zij vertelde eei
ander over het eiland Biak, dat thans
knooppunt van luchtlijnen is, waarop
ieder die een bezoek aan Nieuw Guinea
brengt, eerst landt.
Aan de kust is wel geen sprake van
blanke invloed, maar in het zwarte ach
terland zijn stukken waar nog nooit een
blanke een voet heeft gezet; slechts van
luchtfoto's zijn deze gedeelten bekend.
Spreekster vertelde iets over de leefwijze
van de Papoea, die door het contact mei
de westerse wereld onder de bezetting
van de Amerikanen van het stenen tijd
perk in de twintigste eeuw van de tech
niek is „gegooid". In Hollandia en Biak
waar het contact het grootst is. ontstaan
spanningen in het leven van de jonge
Papoea, die zich losmaakt uit de adat
zijn ouders en stamgenoten om zich
de westerse wereld aan te passen. Ruzies
tussen de stammen onderling zijn hiervan
soms het gevolg.
In Manokwari, dat minder opgenomen
is in het verkeer op de wereldroutes,
centreren de spanningen zich om de „ko
lonisten", de Indo-Europese landbouwers,
die kort na de tweede wereldoorlog uit
weken uit Indonesië om te trachten ee
nieuw bestaan op te bouwen in een nieu1
stamland. Nieuw Guinea, en die dit vooi
al doen om hun kinderen, die Nederlan
ders moeten blijven. Spreekster herinnei
de in dit verband aan de woorden di
Zijne Excellentie dr. Van Baal sprak:
„Nieuw Guinea is een land, waar mer
slechts vordert met vallen en opstaan"
Voor een oplossing van de problemen
is tijd en rust nodig en juist deze worden
ons, door allerlei bemoeiingen van bui
tenaf, niet gegund.
A.W.E. Weijerman (85)
overleden
In de leeftijd van 85 jaar is overleden
de heer A. W. E. Weijerman, oud-directeur
van de H.TM. De overledene heeft
grote bijdrage geleverd aan het tot stand
komen van de tramverbinding Den Haag-
Bedrijfswedstrijden EHBO
De E.H.B.O.-Raad, waaronder all
E.H.B.O.-verenigingen uit Leiden e
Oegstgeest ressorteren, houdt zaterdag
om half vier bedrijfswedstrijden in de
Don Boscoschool aan de Boerhaavelaan.
ging de heer Maschaupt dieper op deze
punten in. Hij toonde bijvoorbeeld aan hoe
gevaarlijk, maar ook hoe mooi de kleur
rood is. Aan de hand van enige voorbeel
den liet hij zien, dat een combinatie rood-
oranje-geel het prachtig kan doen, ter
wijl rood in andere combinaties aan waar
de verliest Hij raadde de aanwezigen aan,
het niet te veel in het moeilijke te zoe
ken. Met de eenvoudigste combinaties kan
het meest worden bereikt. Zijn
prachtige opnamen, die getuigden
schoonheidsgevoel, toonden dit aan.
drukwekkend waren de foto's van de
dergaande zon. eerst met weinig kleuren
later met een prachtige voflheid.
Namens de aanwezigen dankte voorzit
ter Jonkman de heer Maschaupt hartelijk
oor de waardevolle avond, die hij de le
en van de maatschappij had bezorgd.
Leidse Vitesse Club
Op de jaarvergadering van de Leidse
Vitesse Club bleek, dat men ondanks het
ongunstige vliegseizoen toch een goed j
heeft gehad. De penningmeester rappor
teerde een flink batig saldo. Door het
vertrek van de voorzitter, de heer Ten
Cate Brouwer, en het wegens gezond
heidsredenen bedanken van de seereta-
de heer Werter, kwamen er enige
mutaties in het bestuur. Het bestaat
uit de heren J. van Alphen, voorzitter;
Chr. v. d. Pluym, wedstrijdsecretaris;
H. J. Kettenis, penningmeester; N. Ouds
hoorn, alg. secretaris en A. v. d. Hulst,
tweede secretaris. Op een volgende ver
gadering zullen de nieuwe wedstrijd-
vluchten worden besproken.
Rusthuis Ruimzicht
tien jaar
In het rusthuis Ruimzicht aan de Hoge
Rijndijk werd gisteren het tienjarig be
staan van dit huis herdacht. De directeur
bracht in een toespraak dank voor dt
vele bloemstukken, die hem door do huis
genoten en het personeel waren geschon
ken. Hij liet in korte trekken de afgelo
pen tien jaren de revue passeren.
's Middags had een filmvertoning plaats,
die werd verzorgd door de heer N.
der Horst. Na het avondeten werd nog
film vertoond. Om 9 uur zocht ieder zijn
bed op om uit te rusten van de heel pret
tige maar toch vermoeiende dag.
Henegouwen, een der oudste depothou
ders. en de heer Mattaar, die evenals de
heer Bots, als afgevaardigde van de
meelfabriek „De Sleutels" aanwezig was.
Tenslotte dankte de jubilaris voor de
waarderende woorden, mede namens zijn
v, die eveneens in de hulde wa6 be
trokken. Als eerste bracht de burge
meester een dronk op de heer Koole uit.
AGENDA VOOR LEIDEN
Donderdag
door Nederlands Ballet voor leerlingen
in middelbare scholen.
Stadsgehoorzaal, 8 uur: Residentieorkest
iet Theo Olof, viool.
Schouwburg, 8 uur: „Litteris Sacrum"
met „Spoken" van Ibsen.
gstgeest. Het witte Huis, 7.45 u.:
ledenvergadering van gymnastiekvereni
ging O.G.A.V.
Vrijdag
Rijksmuseum voor Volkenkunde, 8 uur:
Afrika-studiecentrum, Ned. Genootschap
voor Anthropogie en rijksmuseum voor
Volkenkunde, voordracht door dr. G. E. J.
B. Brausch, hoogleraar aan het universi
tair instituut voor de overzeese gebieden
te Antwerpen, over „De moderne maat
schappelijke ontwikkeling van de inheem
se gemeenschap in Centraal-Afrika", met
film.
Pieterskerk, 7.15 tot 7.45 uur: avond-
Wijkgebouw „Levendaal", 8 uur: jaar
vergadering afdeling Leiden Chr. Histo
rische Unie, jaarverslagen, bestuursver
kiezing en onderwerp van ds. C. Jonge-
boer, Herv. predikant te Lisse.
Stationsgebouw, 7 uur: verzamelen van
oud-padvinders (kring Rijnland Broeder
schap van O.-P.) voor bezoek aan tentoon
stelling in padvindersmuseum aan Zee
straat te Den Haag.
Wijkgebouw Rehoboth, 8 uur: centrale
A.R. kiesvereniging, prof. mr. I. A. Die
penhorst over „Waar staan wij?".
Antonius-clubhuis, 8 uur: jaarvergade
ring Vola.
Foyer Stadsgehoorzaal, 8 uur: lezing
met kleurenfilm „Canada's Caribou-Es
kimo's" door mr. G. van den Steenhoven,
voor K. en O.
Leiderdorp, geb. „Irene", Hoofd
straat, 7.45 uur: herdenking 70-jarig be
staan van J.V. „Eben Haëzer".
Zaterdag
Marekerk, 7.30 uur: bijeenkomst van
district Rijnland van „De Nederlandse
Padvinders" ter herdenking van geboorte
dag van Baden Powell, 100 jaar geleden;
sprekers: A. Beekes en G. Nijman.
Gebouw Prediker, 7.30 uur: C.J.M.V.
„Het Centrum", opvoering van toneelstuk
„De Huistyran" van Godfried Bomans.
Kantine gem. werkplaats, Groenesteeg
97, 3 tot 5 uur: receptie ter gelegenheid
van 30-jarig bestaan van de afdeling Lel
den van de Ned. Blindenbond.
Schouwburg, 8 uuur: „Litteris Sacrum"
met „Spoken" van Ibsen.
Oegstgeest, Oud-Poelgeestweek
einde over „Het Midden-Oosten, een einde
en een begin" (in samenwerking met afd.
Leiden van Vereniging voor Internatio
nale Rechtsorde); sprekers: prof. dr. G.
W. J. Drewes te Leiden over „De histo
rische ontwikkeling van de wereld der
Islam en de invloeden van het westen
hierop" en dr. C. L. Patijn c
kenrechtelijke aspecten va
Oosten". Zondagmorgen:
huisdienst onder leiding x
Kist; zondagmiddag: dr. C. Hillen te Rot
terdam over „De economische positie van
het Midden-Oosten".
Don Boscoschool Boerhaavelaan, 3.30
uur: E.H.B.O.-wedstrijden.
Tentoonstellingen
Lakenhal, 105 uur: schilderijen van
Kees Bol (tot 4 maart).
Rijksmuseum Geologie en Mineralogie,
(Garenmarkt lb), 10-12 en 2-4 uur: Geo
logie in Nederland.
Dienst der apotheken
De avond- en nachtdienst van de apo
theken te Leiden en Oegstgeest wordt
waargenomen door de apotheek Kok, Ra
penburg 9, tel. 24807, de apotheek „Tot
hulp der Menschheid", Hooigracht 48, tel.
21060, en de apotheek te Oegstgeest, Wil-
helmlnapark 8, tel. 26274.
Vervolg stadsnieuws
op pagina 6
r „De vol-
i het Midden-
aische
A. W.
Sedert 1949 in Lfiden
Prof dr. Donath
overleden
Vannacht is In zijn woning aan de
Baarnseweg 35 te Den Dolder na een
korte ziekte vrij plotseling overleden
prof. dr. W. F. Donath, die sedert 1949
als bio-chemlcns was verbonden aan het
Nederlands instituut voor preventieve
geneeskunde te Leiden. In 1926 heeft hij
in samenwerking met prof. dr. B. C. P.
Jansen te Batavia het B I-vitamine in
kristalijnen vorm geïsoleerd. De overle
dene heeft verder veel gepubliceerd op
het gebied van de voeding.
Prof. dr. Donath, die 67 Jaar oud is
geworden, is in Wormerveer geboren. Hij
studeerde in Utrecht, Wageningen en
Zürich en kwam daarna in 1921 als w»-
tenschappelijk technisch ambtenaar bij
de dienst voor de volksgezondheid to
Batavia. Van 1922—1927 was dr. Donath
hoofd van het analyse-laboratorium van
het departement van landbouw te Bui
tenzorg en in 1930 volgde zijn benoeming
tot hoofd van de afdeling Nijverheid van
het departement van landbouw, tevens
buitengewoon hoogleraar aan de genees
kundige hogeschool te Batavia.
Burgerlijke stand van
Leiden
GEBOREN: Robert Johannes Wilhel
mus zn van J. H. F. Dissen en H. W.
Boon; Jolante Marie Louise dr van A.
W. Marks en J. Th. Zandvliet; Catharina
Wilhelmina dr van C. Brussee en C. W.
de Meij; Hendrik Leo zn van W. J. Stip-
donk en A. Potuijt; Hendrikus Johannes
Petrus zn van J. A. J. Thijssen en I.
Melet; Allegonda dr van G. Mieremet en
C. Th. van Nieuwkerk; Willy Margriet
dr van A. Brouwer en G. F. C. Koning;
Maarten Jan zn van M. A. Veltman en
C. J. Kersteman; Jacques zn van I. van
den Nieuwendijk en B. van Gelder.
OVERLEDEN: C. Labrujère, 21 jaar;
dr; W. van Baren, 84 jaar, weduwe van
G. Nooteboom.
