in 't Rijksmuseumaiieen maar m OMA EN TANTE B POPPENHUI Kies de juiste kaas ROSE IS WÉL LIEF - K Gastvrouw over honderden vo°r md""- srys. ïrxr? ZATERDAG 9 FEBRUARI 19S7 „SAERTJE", SPRAK MAMA, „GA FLUKS HET LINNEN MANGELEN" jaartje", «prak mama. „ga fluka het linnen mangelen." En Saertje iim haar wjjde rokkenvracht bijeen en tripte naar boven, de trap op naar k linnenkamer, waar het goed aan de droogstokken hing en de lange ffijktafel met de strijkijzer* tegen de wand stond. In de hoek stond de pm sa in de grote tenen en rieten manden lag het lijf- en linnengoed ti wachten op de laatste behandeling, totdat het in keurige stapeltjes nar de grote kast in de kraamkamer gebracht zou worden. ïni lang, !ang naar te kijken W Mil NIK Mil (till HIH Dat kaas heel goed als ueruanpinpt- I middel voor ulees. vis of eieren kan 'dienen, u>eet u zo langzamerhand u>el. Maar ook in combinatie met deze produkten smaakt kaas voortreffelijk; alleen moet u er wel aan denken de juiste kaassoort te kieren. Vooral de ouderdom van de kaas is hierbij van veel belang. Als u bijvoorbeeld een tomaten-kaas- I ragout gaat maken, is een belegen soort. van zo'n vijl a res maanden oud. aan Ite bevelen. De stukjes kaas moeten in I de ragout zichtbaar blijven en mogen dus niet te veel uitsmelten. Voor een t cordon bleu daarentegen dient u een kaassoort te nemen van 1 i 3 maan den oud. die bij verhitting gemakkelijk tot een smeuiige massa overgaat. U gaat bij het maken van cordons bleu als volgt te werk: u snijdt mooie kalfscoteletten in de lengte open, zodat men twee platte delen aan het been overhoudt. De coteletten worden gevuld met een schijf kaas* die omwikkeld ls met een plak ham. De coteletten zouten, weer dichtklap pen en goed aandrukken, zonodig met 1 een draadje hechten. Daarna door losge klopt ei halen, paneren en op een klein vuur goudgeel bakken. Vóór het opdoen het draadje verwijderen. maar 't moet niet zoetelijk sijn J Vroeger (wat i's overigens „vroe- |«"f) was het een uitgemaakte zaak. dat het feestelijke jurkje voor de jon- gedochter rose was. Rose zij met pof mouwen en een flu welen strikje hier en daar, alles heel teer en lief en aan vallig. Soms werd ook blauw of writ gekozen, omdat toch •1 „iedereen" in het rose naar het par tijtje of feestje kwam. Is terwfH Saertje ijverig aan het wnftlen ging, trachtte op dezelfde ttréepng van het oude statige Am- ri'óome patriciërshuis de kinder- wid enigs orde te scheppen m de bsierkemer, waar men bijkans viel trtr het speelgoed van de meisjes en Mtr de stamhouder, papa's trots, in nn loophekje en met zijn valhoed op fojingen deed vooruit tè komen In beneden in de kookkeuken rakel- u ie keukenmeid het vuur nog wat irtir op en zij hanteerde de blaas- Ulg met veel ijver, want het maal tem op t\jd gereed te zijn Tirwijl zst mama in de zaal, in af- tKhting van de visite die haar zuster inr zou brengen. Hoorde zij buiten •wdi het hoefgetrappel van de paarden roor de koets? Nee. het rijtuig ging worbij en stopte voor het buurhuis, Wie zou daar op bezoek gaan? Mama kon iur nieuwsgierigheid niet bedwingen, cj keek eerst om het hoekje van het 1 gordijn, ze boog zich uit het raam. ver- iet nog en verderen pats, daar lag ij. En er wa» een stukje van haar neus Pats misschien kreeg het handje, lil de poppen-„mama" zo ver uit het wnster liet buigen, óók wel een tik. .Blijf er toch af, het is toch geen kin- fcrspeelgoed!" Geen kinderspeelgoed dan w^er in orde en als u nu eens in Amsterdam komt en u hebt dan een paar kwartiertjes over. gaat u dan die paar kostelijke stukjes gemeenschappelijk goed een» bekijken. Vertedering Want het is zó de moeite waard, weet u. U hoeft uw gezicht niet in een kunstzinnige of wetenschappelijke plooi te trekken, het is meer dan vol doende als u vertederd raakt bij het zien van zoveel peuterigs, zoveel snoe- I Z'g gepriegel van heel kleine kom- metjes en schaaltjes met nagebootste vruchten en hammen en worsten en zélfs een halve varkenskop, van die kleine gevlochten rieten matjes en mandjes, van die zorgvuldig nage- bootste stoeltjes met kussens en kwas- fen. van een ovaal tafeltje op een voet in de vorm van een verguld bloot engeltje, de wastobbetjes, de glazen- I spuit, de poffertjespanhet braadspit, 'de bezempjes, het wafelijzer... In 1686 huwden Petronella Oortman en Brandt. Het poppenhuis, dat 1700 gemaakt Èfjn.'hctYs"us^wee^en een halve eeuw oud en men kan zich Geen kinderspeelgoed, dit kostelijk beschriivfns*.?6?™ V' iV dan door „„.„bul, die precies n.£l leefde, woonde en werkte. Maar toch zal het de bedoeling van mijnheer Brandt niet geweest zijn. een interessant object voor het nageslacht te laten vervaar digen. Hij gaf z(jn vrouw een allerliefst geschenk, daarmee gehoor gevend aan een in die tijd opkomende „verzamelwoede" en aan een. zoals mevrouw J. H. M. Leesberg—Terwindt het beschrijft in haar catalogus „Pop penhuizen": ..een speelse drang om het Hollandse binnenhuis uit het einde van de Gouden eeuw en het begin van de achttiende eeuw na te bootsen. CUmwk. traan an hu kleinst* bokaal- Ik m halt* en het langste luwe centi meter hoog is..~. bootste kleine meubeltjes en voorver pi, met de pronkbedden en stoeltjes linnenkasten met monogrammen if di lakens en kussenslopen, met de niaiutule zilveren bordjes en lepel- tjes, met het glaswerk zo groot als «n vingernagel en met de boterton- irtjtt en wijnvaten, alles precies zo. iBten veel en veel kleiner als papa n mama het bezaten? Wat moet kt voor het achttiende eeuwse -dothterke" een temptatie geweest Bp. dat ie alleen maar naar dat kutelijke poppenhuis mocht kijken. W*en en anders niet»! Ze itain nu al jaren en jaren in het «ijumustum, twee grote kabinetten", zvare. bewerkte poten: de PWtówizen. Eigenlijk zijn het e. dre. maar het laatste, een Khttiende-eeuws poppenhuis, dat wt in kabinetvorm is opge- •*mi maar een meer natuur- l*w*e nabootsing geeft van •o deftige patriciërswoning uit HoT.indw Rococo, wordt op ogenblik gerestaureerd. TiwAens. ook de beide andere t<W«nhuizen zijn een tijdlang wt voor het publiek te bezich- jx ••r zewtezt. Wegens vemieu- y fog vin de verwarmingsinstal- ■bez varen in het Rijksmuseum zalen voor het P*J«k gedotén. Maar nu is het Neen, kinderspeelgoed was het be paald niet. want daarvoor was de in houd veel te kostbaar. Hoe zuinig zal ook Margaretha de Ruyter op haar Inoote boome poppe kas" geweest zijn. Zij was de dochter van Michicl Adri- aenszoon de Ruyter uit zijn derde huwe lijk en zij trouwde in 1673 tnet de pre dikant Bernardus Somer. In 1689 is zij .gestorven; van vóór die tijd dateert dus haar poppenhuis dat zij waarschijnlijk 'zelf heeft ingericht. Het moeten vaklie den geweest zijn. die haar daarbij ter- I *'Jde stonden, want er zijn bijvoorbeeld zilveren haardplaten met het familie embleem: de ruiter. In dit poppenhuis zijn de baker en de keukenmeid druk ..doende", zit de heer des huizes met zijn hoed op in de rookkamer en „loopt" de vrouw des huizes in haar lange sleepjapon, die van I voren openstaat om de weelde van goud borduursel op de onderjapon goed tot 1 Bijn recht te doen komen. Urenlang moet Petronella Oortman tick met haar poppenhuis vermaakt hebben! Het it een dwarsdoorsnede ion een huis uit het einde van de Gouden Eeuw. Be neden ziet u links de pronkkeuken, die zo graag heeft willen spelen met al dat moois, maar dat een tik over, haar handjes kreeg: „Afblijven! Dat is geen kinderspeelgoed." U kunt zich dat zo goed voorstellen u zou zélf zo graag dat glas voor die poppen huizen weghalen en de denkbeeldige mama tegen de denkbeeldige Saertje laten zeggen, dat ze het linnen moet gaan mangeleni eigenlijk meer als eetkamer beschouwd moet worden, daarnaast de kookkeuken met haard, aanrecht, stookplaats ens. Er onder is zelfs een kelderDaarnaast de tapijtkamer, bekleed met een hespan- ning van ..point tTHnngrie". en daar achter de bibliotheek. Bot en siet u links de ^zaal" met muur schilderingen, daarnaast het voorhuis en rechts de kraamkamer met het kabinetje, uaarin lakentjes liggen met monogram men geborduurd. Op de tueede verdie ping is links de mangelkamer i ziet u het goed aan de droogstokken hangen'! I, daarnaast de turfzolder en ten slotte de kinderkamer. Er is wel zo het een en ander veran derd: de „teenager" zal zélf wel beslis sen wat ze zal aantrekken. Haar appre ciatie van de mode en de kritische in stelling ten opzichte van haar eigen uiterlijk geven de doorslag. Maar het is grappig, dat ze voor iets feestelijks tóch wel dikwijls teruggrijpt naar de kleuren van vroeger. Nu ls daar nieta op tegen. Rose kan heel mooi zijn in een stof met „karakter", zoals een fraaie tweed of jersey. Dat geldt ook voor wit (als het model maar aangepast is aan de leeftijd!) of blauw, wanneer maar de juiste nuance wordt gekozen. Voor heel blonde meisjes is een lich te lrisblauwe wollen mousseline heel flattens; voor brunettes met een don kerder teint is een aquaraarijnblan- we wollen crêpe meer aan t* raden. Maar er is geen enkele reden, waar om men zich niet eens „ta buiten" sou gaan aan felle klenren, zoals hel rood, een mooi groen, of anders rook vrijs of honlngkleur, en ook zwart kan een jong ding heel goed flatte ren! In de mooi* stoffen van orzz* tijd ko-, men al deze kleuren op hun voordeligst tot hun recht. Niet meer het harde ge- glim van vroeger, maar gedistingeerde materialen, verwerkt tot zeer eenvoudi ge modellen. Wilt u een paar ideeën? De tekeningen geven modellen uit Ita lië weer. Nabootsen is niet nodig, 't is maar dat u weet hoe het kin. Zo is nummer één een tweed met een donker of zwart fond. waarvan een heel eenvou dig jurkje gemaakt ls, met een rand hermelijn rond de hals, waarin een rose roos is gestoken. Witte jersey is voor nummer twee ge bruikt: een rechthoekige hals, heel klei ne mouwtjes, een bolle rok, waarvan da inrimpelingen van boven worden vastge- i houden door twee strücken van bruine 1 satijn. Voor rok nummer drie kunt n 1 loden of zelfs witte teddeybeer gebrui- ken. De rok is afgezet met satijn en ge garneerd met twee zakken, bezaaid met parels en glinstersteentjes. Het jumper- tje is van turquoise ribbeltricotage. Shetlandwol ln kersrood of rose ls nummer vier. De splitjes op de schou ders worden vastgehouden met strücjes van dezelfde stof. En nummer vijf is laken in zwart of anthraciet, met een breed turquoise satijnen lint. en een heel wijde rok. die van onderen is inge nomen tot een ,,harem"-lijn. V er an tivoordelij k baantje «tavd., b'.U I. Statendam stek bullrnzaata begeven li?' f*"* ra*» naar Ame- IT*" ,f,r mannelijke beman- nlng bevindt .leb een „boet***". Hel la de P"a»rlei» inveel moge- te helpee, door bijvoorbeeld alleen- «jende dame* met elkaar In contact U brengen, wedeUIjdm te organiaeren. ktnderpartle* te houden en ao nu en dan I een bedlegerige aeeateke wat op te mon- t teren. Deae hoatee." la een na-oorlog- ae verachljnlng op verschillende passa- j giersMbepen. die de wereldseeen heva- f ren. Een goede Nederlandse vertaling la T""r "ei vreemde woord, wam „gastvrouw" klinkt niet goed (segt men). Mevrouw J. Da Cam ara. die op M de- I cember ven het vorig jeer voor het k eerst op de Ryndem uitvoer als hoste». vertelde om dat dc Italiaans* boten kort I na de laatate wereldoorlog voor het eerst deae nieuwe figuur aanstelden. Al apo*. I due vr.Urf« enkele Franee lijnen hun t de Nederlandse echepcn. t dene de reu moet hij immer* de passa- l *l#r* ®ntv»ngen en de gastvrouw stelt f vw>r »hifc aan hom voor Zij ia i H'*1 «'«hts een „eerste klas"-ver- I «tujmng. want se loomt ook in ander* t *'«**en en er voortdurend op uit om l P»*agier» op hun gemak te stellen. Hoge eisen Krakend trapje Het poppenhuis van Petronella Oort man is zo groot dat u slechts door een .krakend (maar wel stevig) trapje te be- klimmen de bovenste verdieping kunt bekijken. En als u dan met uw ogen Boter uit een strooibusje 7"""' PbZTiï PWicIiOT in. n» bate, Ji!:: newel to'geni etTnl rn*UcPoe<,<''. dat m» "eejt een vetoe- Wbóf, «a5ej^2rïp'w tmtven Cf heI °°k ldurende lan0ere du. u,t ewi •tfooi- 7 tl eer en komfoortje met ketel cn kraan- tjeskantier centimeter hoog! ..streelt" langs al die kleine en grote vertrekken (want er is natuurlijk glas voor de „kast" aangebracht en u kunt er dus niet aankomen, hoe graag u loudt willen) dan kan het niet anders u moet wel vertederd worden bij het zien van dat glaswerk, dat in hoogte va rieert van een halve tot twee centime- 15 ua? ct *edreven zilveren comfoor met ketel en kraantjeskan. die drie en vier centimeter hoog zijn. van de ..zaal" of tewel de salon, met wandschilderin gen van Nicolaas Piemont of de kraam kamer. waarvan de plafondschildering Mo zes voorstelt met de stenen tafelen, up de schoorsteen in de kraamkamer is een schildering aangebracht van Mozes het biezenmandje. door J. Voorhout. En vast en zeker voelt u deernis In zich opkomen als u denkt, aan l il meisje, dat er vroeger be- slist eens geweest moet zijn en dat Voor een dergelijke baan worden seer hoge eisen gesteld. Men moet se- ker vier i vijf talen vloeiend kunnen spreken. *p de hoogte z|jn van all* omgangsvormen in de verschillende landen, men moet rraag met mensen omgaan, gemakkelijk een gesprek knnnen beginnen en aan de gang nonden. Men moet selfs een beetje de gave hebben van een conferencier, want tijdens da talentenparade, een avond verzorgd door de passagiers self, moet zij de leiding knnnen ne- men. prijsen kunnen uitdelen, moet. Iijkheden met een lach kunnen op vangen. Mevrouw Da Camera trof het niet tfj- OP «n gegeven 700 van b**r 800 f"**" i :r •mm°m d*m'- CR rijn h,,l wat maadtri, Momn. „nven- We.t u w.l dc 10 tij, vind Wn. telen li) z rhz.lt ru-C iw au a k nen maar om voor zc te bid- m die zeer sobere tekening U kunt met uw levenserva- reren, nu ze oud geworden die denken dat haar Qm naflr hftn {e luistc. VJM1 Lm,? Dat woord: onge- ring de jongere generaties zo zijn. dat hun lei-en nu onnut leven eigenlijk geen zin eeng meisje vclnsd. Het échte cn ware ge- dienen Wij kunnen cwzc ia. want zolang God een mena »- hoasft -i- j. dagen niet missen, laat leven heeft Hij nog iets getrouwden ré kin- iw K—- wJ leven eigenlijk geen zin v"="- ft woura: onge- meer heeft, als de kinderen ren' ?>eb ecn6 me,sje v'ln«d. Het échte en ware ge- dienen "m tïr "Cn' J', b tj7', TSl TSa ïiï,»"'L'°S*Ï *'<n««LbtZZ !s"S ïi dan gaat ze maar heerlijk luisteren en je zo halen over hoe vroom en Opa's en Oma's nog zo heel - 1goed de mensen vroeger wel veel voor de ji waren paal rillen K»r.r»W.n wat zitten breien voor te gocd raad fevwl k**11 mensen vroeger wel verwachten kleinkinderen En waar de d,k' Raat zrtten bepreken en zijn Wl wijk geen tijd hebben om Er is niets funester dan dat Er zijn ooms en tantes in preken, hoor "ct—-" hZ haar kinderen „de stem ^der uw kleinkinderen in hun later de wereld om met goud te een broertje Mevr. J. L-B. te B. Wee* maar niet bang. dat Zij voelt zich ineens oud. "ls ^!5.n ZP a*1. Z1J" wmi en tante* m preken, hoor. Daar heb Ik Moor m hAófr k., haar kmderen ,.óe stem der uw kle:nkinderen in hun later de wereld om met goud te een broertje san <v>orl Maar Maar zo hoeft het met. historie" te laten horen, kun: leven de herinnering meedra- beslaan' Tante». «kT^tijd «dVw ik^ekSr Vrou- u. Oma. dit wél doen. Een gen crootmoede: was een maar weer klaar stonden om er eens uit moet. Zek»r rfrJ. nders orachtis voorbeeld van groot- nreekstcr een mooi-oraai. m i va„ k—?rl* In Amerika zien de vrou- u. Oma. dit wel d^cn Ee.n gen erootmoeder was een meer weer User stonden om er eens int moet. Zeker dn. wen dit een beetje anders prachtig voorbeeld van groot- pre ekster, ecn mooi-praat- in t gezin van broer at sus- maanden van uw man m km en naar mijn mening béter, moeders ooberekenbarc in- ster Ze deed vroom, maar ter de helpende hand te bie- deren wég En ze dan ook he" Daar zijn duizenden Oma's vinden we in de bijbel ae was niet vroom. den. die schier eindeloos ge- leroaaJ niet zien U bent dmr nog volledig in het arbeids- grootmoeder Lois. Paulus Bij TNmotheus ontdekken breid en gestopt hebben Dat cn door moe Geeatekjk ben ik oud. kan iemand oud maken, 't Is namelijk ook medisch al bewezen, dat het veel gezonder is aan het werk te blijven, dan er halve of hele dagen bij te proces maeschnkelH Het Jchrl)ft aan Timotheus „en we de schom lijn van God* werd aan tante gevraagd, lichamelijk. Zó gaan uw hu- IH.Ï L 7 d." kom. mu ro» Cc K, verbond, d, r loqx door d. „r .-ie eenrreterneki welnk «„h.l ll! idee als ik zestig ben dan uw ongeveinsd geloof. zoaU slachten God zegt niet wat dat zeeen van üjd haar deel ir-^i 5 oen ik oud. kan iemand oud het eerst gewoond heeft in zoveel dwaze ouders „groot- waren, omdat ze ongetrouwd A Kaa":1P,<tc* uw maken, 't Is nameliik nok uw emotmoeder Lob en uw moedig-' beweren ..mijn kin- wa*. Tante, op wie altijd ook '°'cx*r ®°*n*>e« een*, oi uw ongeveinsd geiwi. het eerst gewoond heeft uw grootmoeder Lob en uw moeden Eunice, en ook daarvan ben ik overtuigd woont in u." Daar God in de regel van gebruik maakt, dus Met die k»v geven wij de gevreesde maal oiel onverschillig of reuma een goede kans. Er belangrijk, wie en wat onze -oenngrijK. wie en ts een wereld vol werk en ouders en grootouder? waren van Lob nM Mh*n- Overpeinzingen van Margaritha dokter of dommee een» die goede vrienden, over wi« u schreef Wellicht weet één van hen ergens bi 't land een goed rusthuis of ander rustic Plrkje voor u. waar u een? helemaal met God «n met u- *«1f in 't reine kimt komen Dit ie de énige raad. dé* ft deron moeten zélf kiezen. Wij door anderen een beroep ge- norm#* laten hen vrij wat het geloof daan werd voor een collecte. fweijen en bij gelukkige betreft.' ecn bazar, verenigmgirwerk huwelijken kan het vermen- Prachtig klinkt dat Wél ,°1- wend en veifi iseuid werken, wél. wal een ruim-denkeod» Eén is er. die haar heeft eens een poosje elkaar niet t» •uder?Maar het is in u-czer :ien zittea tot diep in de r»a»r niet te en goddel O"? cn onschrif vacht breiend sa.i een truitje lurlijk individualisme, da: oor het kind van een andere m.i w r n n.„i precic» doet of wdei men? vrouw, die wél Moeder mocht an* voor SJ nuin nog utrsm uwi, u uw mms u een eenling is. en dat niet re- worden. Die Ene heeft de 0r*f m*< gedichtje* kunt nog zoveel zijn voor uw laatste krachten te zijn. der. kent met hei verbond in de renen geteld^ wsar mirwn en ook voor de blaadjes „Zon- kinderen en kleinkinderen kend. dat het leven voor u Ujn der gcjUchtcn Dat een- in hun versehrikJcelijk egois- newende", waarvan ik er Heus. u bent nooit te oud en tóc+t weinig of geen zin meer voudig ecn ?t.oeph»lt door me geen notie van hadden een paer aan «eken k.k nooit te gebrekkig ook. om heeft De Here wil u gebrui- he ,lvo2rd. 'k uw God Juwelen van Oma'* en ju- m w noe iets voor anderen te kun- ken voor gróte dingen, onk a! cn de God van uw kinderen weien van Tante» bestaan er h»f' tehjk denk en zege, op uw een leven, dat overal roept God is ...- om vrouwenharten en kelijk geweest, maar -handen. ke*'d w U™LV leggen: de kerk zou geen T; VANZELFSPREKEND kan -T>othcus gehad hebben al- iemand van zestig met Timotheus deze groolmoedc. meer loveel v..rrir verzetten «chad had. Grootmoeders, ga als iemand van veertig Maar Urootmoedt... ga. als u gezond bent er niet gezond bent niet zo gauv direct bij zitten. Oma! al breiend zitten vegeteren veronderstelt uw nooit ie georeKKig ook. om neen ue nere »u u mwu.- - - - nog iets voor anderen te kun- ken \oor gróte dingen, ook a! "1 'i' God v»n kinderer. lijn en doen 'ijken ie u klein en u kun. 'oor de betoB, én voor U kunt zo ontzaglijk veel dikwijls nog méér werk aan g* kinderen, betekenen voor uw kleinkin- dan u denkt. Opa'* en Oma'*, u staat aan velen van Tante» bestaan r» in deze wereld vol harde ra- —•/- kelijkheid en egoïsme Laten mooi* werk. wij haar in are houden. En i Ze verscheen geregeld in da Under**. f bSJll kwmm Ze r-L'TE ïftSi ochtmlwefc. d* «er»t#.kJaapaaaag«re, dia K» ^«weest En ne deelde manhaftig i T" •*- hl iw met «an (kchtgckneiwn I ï"d.vfw?f-.ür^r'' SS» *«3. "üUJïór .f*- -* si» I ««fTi ^32"* vote—d. ta. Kapitein see,lek... «,7-»«' hjdena bat ontbijt É«i ka pite insta fel m te namen. Toen hrf ™,»TT" te» te» otribtj. Vtartteïj teteL b. ii—ow. U- r*. tem voo. <te tateo. „n. het hem vai wmwleide dat da -v-P'win vroeg Neen. helemaal niet. ft w-, vannacht." Ti)d«B he, ontbth vZZzï P***agier zich er over dat irifa A?7** iSJT" X1* ver- Xsï tete*»*»»""" ted tavov» Een koeten op *gn passagiersschip leeft een intereceontc werkkring. 7,* r«f veel nieuwe gertchtm. Icomt m f.Üfff1,, m5I mrni'n wel eeer verschillende nationaliteiten De chief 'IEZÏIa Rvndam re, wel tent plagend ..War heeft u toch een rwaar leven, een olifant zou het niet vot houden, maar al w haar werk dan geen zwaar werk. xi, moet nek pe- dl —ti n «du tetevd. jteteo,..., vn dua von, k.,H •V een verantwoordelijk work.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1957 | | pagina 11