CHRISTFUJK
C
1
Voor de tuinbouw was 1956
een voorspoedig jaar
Boek
Menselijke verhoudingen
en rondom de school
m
PU ROL
Meer licht op de eerste twee eeuwen
van de Christelijke Kerk?
KANTTEKENING
2
Conferentie van de C.B.T.B.
(Van een onzer verslaggevers)
W/IJ Nederlandse tuinders mogen met grote dankbaarheid op 1956
terugzien als op een goed -aar. In elke sector van de tuinbouw
behalve in de fruitteelt lag het exportcijfer belangrijk hoger dan in
1955. De exportwaarie van verse groenten alleen beliep in de drie
eerste kwartalen van het afgelopen jaar 232.809.000". Dit was de
conclusie van de heer B. Havenaar uit Berkel, toen hij in het Dunant-
huis te Zeist de twapdaagse tuinbouwconferentie opende, die daar
door de Ned. Chr. Boeren-,en Tuindersbond was belegd.
Eén ding was te betreuren. Na de
strenge winter waren de prijzen
vankelijk hoog, maar al spoedig
er een grote doordraai. Zo werd tot
september niet minder dan 8.181.000
kg sla en 2.801.000 kg spinazie aa
veilingen doorgedraaid.
Dr. H. J. Mathot, voorzitter van het
Produktschap voor Groente en Frnlt,
constateerde dat ook voor de publiek
rechtelijke bedrijfsorganisatie geldt, dat
onbekend onbemind maakt. Talloze be-
drljfsgenoten weten niet, wat bedrijfsor
ganen zijn. Zij vereenzelvigen deze or
ganen eenvoudig met overheidsorganen,
met Den Haag, dat de wet voorschrijft.
Zij zien niet in, dat deze organen het
bedrijfsleven juist een waardevolle ge
legenheid bieden tot het zelf doen en
zelf regelen.
Spreker gaf daarom een uitvoerige
uiteenzetting over de taak en de bevoegd
heden van dit Produktschap, dat het on
derling .verkeer tussen telers, handel en
industrie op zijn terrein regelt. Hierbij
benadrukte hij in het bijzonder het ver
schil tussen het Produktschap en het
Centraal Bureau van Veilingen, dat op
vrijwillige basis werkt en met zijn be
sluiten alleen zijn leden kan binden.
Het Produktschap heeft op grond
zijn autonome bevoegdheden een wetge
vende functie voor de hele bedrijfskolom,
die zich met de teelt van. de handel
in en de verwerking van tuinbouwpro-
dukten bezig houdt. Op grond van zijn
medebewindsbevoegdheden kan het inci
dentele regelingen treffen in opdracht
van de centrale overheid. Voorts brengt
het op verzoek of ongevraagd adviezen
aan de overheid uit.
VAN DE DAG
„Uw lichaam een tempel" door P.
J. F. Dupuis. Uitg.: W. ten Have
N.V.,-Amsterdam.
Neen; over gebrek aan boekjes over
geslachtelijke voorlichting behoeven we
niet (meer) te klagen. De Rotterdam
se arts P. J. F. Dupuis heeft al eerder
over deze zaken geschreven en gespro
ken. In een vlot geschreven boekje richt
hij nu zijn verstandige woorden tot de
jeugd van 16 tot 22 jaar, welke leeftijd
hij zelf in een voorwoord waardevol,
maar ook moeilijk* en gevaarvoj noemt.
Dokter Dupuis vertelt niet ,,zo maar",
maar hij schrijft als een gelovig Chris
ten, die op de voorgrond stelt de vraag
welke bedoelingen God met ons heeft.
Daarom is dit een vertrouwd boekje,
dat het inzicht over tal van onderwer-
jongens en meisjes, ongehuwd blijven
e.d. alleen maar verrijkt.
De uitgeverij W. ten Have zorgde voor
een net gewaad van dit werkje. Wij be
grijpen alleen niet, dat een boekje van
136 pagina's nu uitgerekend 4,90 moet
en toonde daarbij aan, dat Nederland
een veel kleiner aandeel heeft ir
produktie van tulnbouwprodukten als de
meeste tnlnders denken. In de export
land wel een belangrijker
aar zeker geen overwegende
r enkele ondergeschikte pro-
plaats in,
behalve v
Naar aanleiding van een analyse
klimaat, bodemgesteldheid, dichtheid der
agrarische bevolking en andere factoren
liet drs. Kemmers zien, welke andere
tuinbouwgebieden in sommige perioden
van het jaar als concurrenten van Ne
derland kunnen optreden. Zijn betoog
werd geïllustreerd met een serie licht
beelden van deze gebieden en met ge
projecteerde kaarten en statistieken. De
beide vergaderdagen waren verbonden
door een praatavond, waarop iedere
deelnemer zijn hart kon luchten over
allerlei vragen en problemen rond de
tuinderij.
Vakantiespreiding op
scholen bezuiden de
grote rivieren
Het Nederlands centrum voor vakan
tie en vakantie-rekreatie heeft onlangs
aan 7.000 hoofden van bijzondere scholen
en aan alle gemeentebesturen, voor
het openbaar onderwijs betreft, een
zoek gericht om medewerking bij vakan
tiespreiding voor de lagere scholen. Voor
gesteld werd om als begindatum voor dt
gebieden boven de rivieren 8 juli aan te
houden en beneden de rivieren 22 juli.
De resultaten van dit verzoek zyn nu
voor het Zuiden bekend. Zij worden door
het centrum verheugend genoemd, om
dat men zich daar tot nu toe het sterkst
tegen een eerder begin van de grote
vakantie verzet had. Van de 362 ontvarn
gen antwoorden in Noordbrabant stem
den er 159 met het voorstel in; ook in
Limburg was ca. 40 procent van de ant
woorden instemmend. In Zeeland waar
hef hoofdzakelijk gemeéntebestüren be
trof werd in 21 van de 34 gevallen toege
stemd en op de Zuid-Hollandse eilanden
in 27 van de 34 gevallen.
Advertentie
Verwaarloos ze niet
die Rheamatische Pijnen.
Anders kont U straks
niet meer op ol neer
Begin morgen die bloedzuiverende
Kruschen-kuur. om zelf te ondervinden
en al spoedig! hoeveel beter ge U
voelt, naar lichaam en geest. Want ook
Uw stemming heeft van Rheumatische
Pijnen zo te lijden. Eigenlijk vergallen
die pijnen Uw hele leven, belemmeren U
Uw doen en laten. En dat terwijl hulp
or 't grijpen ligt. Neem toch Kruschen.
De kleine dagelijkse dosis doet won
deren. Op Uw hele gestel.
Melodie en woord
DINSDAG 8 JANUARI 1957
ning AVRO: 8.00 Nwi
der Ethergolven
16.00 Nws; 18.15 Plar
jel; 18.30 V d jeugd; 18.40 Lichte mi
Gram; 9.35 Waterst; 9 40 Morgenwijding;
10.00 Gram; 10.50 V d kleuters; 11.00 Mil
ork; 11.30 Planovoordr; 11.50 Gram; 12.00
Lichte muz; 12.30 Land- en tuinb meded;
12.33 Orgel en piano; 13.00 Nws; 13.15 Meded
OPGAVE PUZZEL No. 12
Horizontaal: 1 berg, 4 rivier in Ca
rolina, 6 veldvrucht. 8 gezinslid, 9
verlaagde toon. 10 voorwero met een
abstrakte betekenis. 12 insekt, 13 ach
ter, 14 voegwoord, 16 elektrisch gela
den deeltj*
22 water
sel. 3 gezinslid. 4 treuzelen, 5 steen
massa, 7 onwrikbaar, 8 Chin. maat.
11 voorstel, 12 reistas, 15 eerste kell-
ner. 17 bez. voornaamwoord, 18 zorge
loos. 20 voorzetsel. 21 schel. 24 vader.
OPLOSSING PUZZEL No. 11
Horizontaal: 1 gemeen. 6 sabreur. 8
lans, 9 ra, 10 om, 12 as, 13 er, 14
nerf, 15 vuil, 16 te, 17 e.a., 18 si. 19
as, 20 stal, 22 beuliDg. 23 narcis.
Verticaal: 1 graaf, 2 eens. 3 mus.
4 er. 5 naarling. 6 spontaan. 7 B.L..
9 reis, 11 mees. 15 Vaals, 17 etui, 20
sec. 21 li, 22 br.
Amateurprogr; 19.45 Toncelbeschouwing;
20.00 Nws; 20.05 Gevar progr; 22.15 Ant
woordman; 22.30 Viool en altviool; 22 55 Ik
geloof, dat23.00 Nws; 23.15 Koersen v
New York; 23.16 Journ en New York cal
ling; 23.35—23.55 Gram.
8.15 Gram; 8.50
ichtbakcn, caus; 10.00 V
n; 10.30 Schoolradio; 1
Gevar progr; 16.00 V d zieken; 16.30 Zieken-
lof; 17.00 V d jeugd; 17.40 Koersen; 17.45
Regeringsuitz: Rijksdelen Overzee: R A Fer-
ner: Iets over de Surinaamse gulden; 18.00
Lichte muz; 18.20 Sportpraatje; 18.30 Amus
muz; 19.00 Nws; 19.10 Gram; 19.15 Uit het
Boek der Boeken; 19.30 Gram; 20.30 Act;
20.45 De gewone man; 20.50 En Gij zult
aanschijn der aarde vernieuwen, klankb;
22.45 Avondgebed en liturg kal; 23.00 Nws;
tteroepingswerk
NED. HERVORMDE KERK
Beroepen te Vlissingen (toezj: Y. var
der Schoot te Brugge (België!
GEREFORMEERDE KEUKEN
Beroepen te Amsterdam (vak. P. Veen-
huizen): L. J. Boeijinga te 's-Graven-
zande; te Zwolle: Joh. C. Baumfalk te
Oostwold (Old.).
GEREF. KERKEN (ond. art. 31)
Aangenomen naar 's-Gravenhage-Zuid-
West: K. J. Kapteyn te Nijkerk.
CHRISTELIJKE GEREF. KERKEN
Tweetal te 's-Gravenhage-Zuid: W. de
Joode te Ede en R. Slofstra te Harder
wijk.
Tekort garnizoensfeesten
Edef 8600
De garnizoensfeesten te Ede, die
verleden jaar ter gelegenheid van het
vijftigjarig bestaan van het Edese
garnizoen werden gehouden, hebben
een tekort van 8600 opgeleverd.
De gemeente Ede stelt nu dit
bedrag ter beschikking als subsidie
aan het herdenkingscomité. Reeds
eerder besloot de raad in principe
een bedrag van rond f 10.000 voor
de feestelijkheden beschikbaar te
stellen Het gemeentebestuur heeft
voorts materiaal, zoals lampen, schil
den enz. tot een waarde van 3430
overgenomen.
Uniecollecte lijst 14
Lijst 14 van de 77ste Uniecollecte voor
de scholen met de Bijbel is verschenen.
In totaal is nu door 350 lokale comité's
een bedrag van 164.722,71 bijeenge
bracht (vorig jaar door dezelfde comité's
148.944,06).
Op lijst 14 komen de volgende plaatsen en
Sidragen voor: Ten Boer f 428 (v. j. 406.50),
oogezand f 440 410), Stadskanaal-Afdraai
f 306,55 (353,—). Westerembden f 179,75
Bantega f 138,19 200.05), Harkema-Opelnde
EEN
nooRi»
VOOR
VAN
DAAG
De morgenster
Als in deze winterdagen de
duisternis nog over de stad hangt,
ziet men tegen de reeds blauwe
ochtendhemel de prachtige mor
genster. Het beeld van Christus,
die in de Bijbel de morgenster,
de ster van Jacob v
en het licht in
de duisternis ge- ■jrjiv
noemd wordt. WOORD
Op sombere
wintermorgens is
het prachtige
schijnsel van deze
ster een ver
kwikking. In de v
sombere maandagmorgenstem
ming, waarin helaas velen ont
waken, is het goed het licht van
de Morgenster te laten schijnen
in het hart, en het licht te laten
schijnen over het werk, dat wacht
en dat zo belangrijk kan zijn,
wanneer men het licht laat schij
nen over anderen door zijn werk
en leven. In ons sterfelijk leven
moet het leven van Jezus ge
openbaard worden.
Ons licht moet niet binnen ons
opgesloten blijven, het moet.naar
buiten schijnen. Dit is de diepe
zin van ons werk, dat we deze
week weer mogen verrichten.
Geslaagd
Nijenburgh
:erd Oplei
J A H Rlppen; en voor maatschappelijk
P Koen, C P Weijkman.
schap f 193,25
(100,19), Not
188 187.53)Koog
irdhuizen f 450 (427,5<
Hoof denconferentie van het C.P.S.
(Van i
i medewerker.)
Het is meer dan een gewoonte of een verlangen naar de ontmoeting mei
oude klasgenoten of collega's, die tientallen schoolhoofden elk jaar in de kerst
vakantie naar VVoudschoten drijft, wanneer het Christelijk Paedagogisch Studie
centrum hen nodigt. Het is de behoefte om met elkaar en aan de hand van
ter zake kundige inleidingen de huidige problematiek in en rond de school
te doordenken en door te spreken.
Natuurlijk is het leuk, oude kennissen
i vrienden (wat gaat de tijd toch snel
als -je eenmaal voor de klas staat!) te
ontmoeten en na de dagsluiting nog
kele uren in de slaapzaal of daarbuiten
met elkaar^ te praten over eikaars gezin-
Maar hier bovenuit stijgt toch de nood
zaak, de schoolproblematiek centraal te
stellen. Omdat de school niet mee
geïsoleerde plaats inneemt (kan
men), is de schoolproblematiek va
identiek met de maatschappelijke, sc
en politieke.
Het schoolgebouw van nu, met
glazen wanden, is meer dan een archi
tectonisch en pedagogisch verantwoorde,
ruimte om onderwijs te geven, I
als het ware het symbool van de ri
van het leven, waarin de school haar
plaats heeft, open naar allen en
Als dan tegenwoordig de „human
lations" (ongelukkig vertaald met „n
selijke verhoudingen") actueel zijn bui
ten de school, dan zijn ze het noodzake
lijkerwijze ook binnen de school en
uit de school. Binnen de school, als het
gaat om de menselijke relaties; onder
wijzer kind hoofdonderwijzer;
vanuit de school als het gaat om de
latie: personeel bestuur schoolarts
„visiting teacher" architekt
specteur, de relaties kortom van
school en zij die ervoor, erbij en
zijn geïnteresseerd.
Steeds weer ontdekken we, welk
verantwoordelijkheid de onderwijzer in
Advertentie
Huidgenezing
Huldzuive'beid - Huidgezondheid
Houdt de winter uit handen en voeten.
23.15-24.00 Grar
Engeland, BBC Home Service, 330 m. 13.00
Lichte muz; 13.25 V d arb; 13.55 Weerber;
14.00 Nws. 14.10 Discussie. 14.55 Intermezzo.
15.00 Strijkork en solist; 16.00 Krit: 16 45
23.15 Dli
0.13 Koersen.
Engeland BBC Light Programme 1500 en
247 m. 13 00 Pianospel; 13.15 Lichte muz:
14 00 Dansmuz; 14 45 V d kind; 15.00 V d
vrouw; 16.00 Nws en ork conc; 16.45 Mil
ork; 17.15 Mrs Dale's Dagb; 17.30 Orgel
spel; 18 00 Dansmuz; 18.30 Quiz; 19.00 Lich
te muz; 19.30 Crossroads; 19.45 Hoorsp;
20.00 Nws en journ; 20.25 Sport; 20.30 Have
a« go!; 21.00 Gevar progr; 21.30 On the
spot; 22.00 Gevar muz; 23.00 Nws; 23.15 Act;
23 20 Dansmuz: 24 00 Voordr; 0.15 Dansmuz;
0.50 Progr overz; 0.55—1.00 Nws.
Brussel 324 m 12.00 Gram; 12.15 Piano-
"2.34 Tulnb kron; 12.45
De handschriften van Nag Hamadi II
ontdekking van de gnos
tische geschriften te Nag
Hamadi in 1945 is we
schreven hel reeds zaterdag
in ons eerste artikel van
verstrekkende betekenis. Deze
geschriften zyn van het groot
ste belang voor onze kenniB
van het christelijk denken in
de eerste eeuwen van onze
jaartelling, dat eenvoudig on
begrijpelijk is zonder het
gnosticisme, waarop we van
daag dieper ingaan. De jonge
kerk is in een strijd op leven
en dood gewikkeld geweest
met de gnostiek, die zich ont
wikkelde tot een wereldgods
dienst, waarvan de sporen tot
in de middeleeuwen te vin
den zijn.
De geschriften van de
gnostici zelf zijn practisch
alle verloren gegaan, waar
door de toch zo belangwek
kende vraag naar het ken
merkende van deze gods
dienstige stroming nooit af
schriften uit de bibliotheek
van Nag Hammadi zal het
gnosticisme en het verzet
dat er tegen rees bij ker
kelijke schrijvers als Ire-
naeus en Tertullianus een
veel concreter gestalte krij
gen.
We zullen wellicht een
veel helderder beeld krij
gen van de zo belangrijke
ontwikkeling van het Chris
tendom uit de Romeinse
keizertijd, welke ontwik
keling nog grotendeels in
het duister voor ons ligt.
Wat is de weg die van de
Nieuw-Testamentische ge
meenten leidde naar de
vroeg-katholieke kerk uit
het einde der tweede eeuw
met z'n ambten, canon,
leer en liturgie? In veel
opzichten loopt deze weg
zoals prof. Van Unnik het
heeft uitgedrukt door
een donkere tunnel.
We zullen mogelijk te
weten komen hoe en waar
de gedachten van Johannes
en Paulus in de eerste helft
van de tweede eeuw invloed
hebben uitgeoefend, hoe
sommige kringen de „mys-
De gnostiek
tiek" van Paulus en de
Openbaringen van Johan
nes uitlegden, hoe men
dacht over de Drieëenheid,
de Opstanding en de Doop.
welke invloed de valse
gnostiek heeft uitgeoefend
op de inzichten van men
sen als Clemens van Alex-
andrië en Origenes en nog
vele dingen meer.
TIOOR het Christelijk ge-
V loof is kenmerkend het
verlangen van de mens
naar verlossing uit de
greep van het kwaad, wel
ke verlossing tot stand is
gebracht door Jezus Chris
tus. Ook de gnostiek
waarvan het ontstaan moet
worden gezocht buiten het
christendom kent dit ver
langen; het zoekt de ver
lossing echter langs een an
dere weg de weg van
de gnosis, de kennis. Door
deze voor ingewijden gere
serveerde kennis wordt de
ziel verlost uit de wereld
van het stof en stijgt zij
op naar de wereld van het
spirituele, waaruit zij is
gevallen.
De voornaamste gnosti
sche stelsels hebben als
uitgangspunt het dualisme
tussen wereld en godheid.
Uit de hoogste godheid
komen door emanatie
(uitstroming) de aeonen
voort eeuwige tussenwe
zens, waarvan de gehele
reeks het zogenaamde ple-
roma, de volheid der god
heid of het rijk des lichts
vormt. Tegenove? deze we
reld van het spirituele
staat de wereld van de ma
terie, waaraan het kwaad
kleeft als een fysieke
eigenschap. De mens nu is
aldus de gnostici
een vermenging van geest
en stof, van licht en duis
ternis. In hem brandt een
vonk uit het hogere plero-
ma, waardoor het verlan
gen naar bevrijding uit de
banden der materie wordt
geboren.
ticisme omdat we in het
midden van de tweede
eeuw een duidelijk contact
tussen christendom en gnos
tiek ontdekken. Vele chris
telijke denkers werden
door het gnosticisme ge
boeid, waardoor er een
vermenging plaats vond
van christelijke waarheden
met elementen en mot''eve*i
uit de Griekse mythologie
en de Oosterse mysterie
godsdiensten met als resul
taat een soort van oud
christelijke theosofie. Er
ontstond een binnenkerke
lijke gnostiek, die zich ver
wijdde tot een brede
stroom naast die van de
Griekse filosofie en het
officiële christendom. Chris
tus wordt daarin bijvoo--
beeld een aeon, een tussen
wezen dus. en was slechts
in schijn mens. Het was
zijn verdienste dat hij de
mensen leerde hoe de ziel
door middel van de gnosis
het heil kan bereiken.
Deze ketterij kwam in
tal van variaties voor.
Meer uniform en grootser
van allure waardoor de
werfkracht veel groter was
was de gnostische stro
ming, die bekend staat als
het Manicheïsme. In het
midden en de tweede helft
van de derde eeuw maak
te Mani, de ..gezant van
de ware God," z'n uitge
strekte zendingsreizen, tot
in China toe, en overal
werden kerken gesticht met
een hiërarchische opbouw,
overeenkomend met die
van de katholieke kerk. De
invloed van het Manicheïs
me breidde zich uit over
het gehele Euro-Aziatische
continent en bleef in al
lerlei secten nawerken tot
in de Middeleeuwen toe.
Niet voor niets wordt in de
Nederlandse Geloofsbelij
denis, bijv. in artikel 9.
Mani met name genoemd.
Zelfs de kerkvader Augus
tinus is vóór zijn bekering
een tijdlang onder de beko
ring van het Manicheïsme
geweest.
UIT de Koptische litera
tuur is ons vrij veel over
het Manicheïsme bekerd.
Dit is echter niet het ge
val met de gnostiek uit de
tweede eeuw. Aangezien
zoals we reeds schreven
de geschriften van de gnos
tici uit deze belangrijke
periode vrijwel alle verlo
ren schenen te zijn gegaan,
van hun inzichten aange
wezen op de weergave er
van door hun tegenstan-
standers, zoals bijvoor
beeld Irenaeus, de bis
schop van Lyon, die rond
180 zijn „Tegen de ket
ters" publiceerde. De vraag
was echter steeds: is de
weergave van de tegenstan
ders juist en volledig? Ge
zien de praktijk van het
polemiseren uit die tijd,
bestaat er alle reden om
die vraag te stellen.
Gezien tegen de achter
grond van deze vraagstel
ling, springt de belangrijk
heid van de vondst te
Nag Hamadi onmiddel
lijk naar voren. We zijn
nu immers mogelijk in
staat om de mededelingen
van Irenaeu9 e.a. over de
ketterijen te verifiëren,
terwijl waarschijnlijk
zoals we in de aanhef schre
ven ook op tal van an
dere vragen een antwoord
zal kunnen worden gevon-
HIER LIGT nog een groot
studieterrein braak.
Voorlopig zullen we nog
wat geduld moeten heb
ben. Dr. Pahor Labib, di
recteur van het Koptisch
Museum te Cairo, schat
dat met de vertaling en de
interpretatie van de ge
schriften, die totnogtoe in
een safe opgeborgen zijn
geweest, minstens twee
jaar zijn gemoeid. De bes
te kenners van de Kopti
sche taal en de beste spe
cialisten In het gnosticisme
uit binnen, en buitenland
zullen aan het onderzoek
deelnemen. Het is zeer
waarschijnlijk dat ook Ne
derlandse geleerden een
groot aandeel in het werk
zullen hebben.
en voor de natie vervult, en hoe moeilijk
het is deze „naar behoren", d.i. als chris
ten te vervullen. De verhouding tot het
bestuur tot de ouders (voor zover een
bestuur nog de oude toestand benadert,
toen het vertegenwoordiging der ouders
was) is meer dan die van een collectieve
arbeidsovereenkomst: het is di
benoeming, van een beroepen,
ping. Het accent in de school is bezig te
verschuiven van het alleen maar didac
tische naar het pedagogische en sociale.
Wat weet de buitenstaander,
de zich geïnteresseerd noemende vader
of moeder toch weinig van de grote wor
steling, die in de school plaats vindt a's
het gaat om de hulp voor het kind op zijn
(niet: „de") weg naar de volwassenheid.
Wee ook de onderwijzer, die alleen
maar „les" geeft, althans wil of denkt te
geven, en die niet meer studeert, omdat
hij meent geestelijk arrivé te zijn.
De school, d.w.z. het personeel met
het hoofd, behoort een centrum te zijn
van de omgeving, behoort een thuis
zijn voor het kind en het gezin, waa
dit kind leeft. Vanuit de school, behoort
de verwarmende straling van rust en
blijdschap te gaan. Hoe kan dit, als juist
hier niet geldt als uitgangspunt en doel:
Hem, Christus, te kennen.
Zo worden de menselijke „yerhoudin-
gen" veel meer positief geladen; mense
lijke relaties.
Op sublieme wijze werd deze proble
matiek gesteld door de inleiders Van der
Jagt, Koekkoek en Evanhuis. We heb
ben gezocht naar de oplossing voor
Of we die gevonden hebben? Zijn
niet tastenden en zoekenden elke dag
en in elke situatie weer? Maar stijgt daar
niet bovenuit de verwachting
WU wensten wel, dat allen in en
ten de school wisten van het belangrijke
werk, dat het C.P.S. doet voor het kind
van nu, d.i. voor het nationale gelaat var
straks. Deze conferentie heeft ons vooi
de zoveelste maal versterkt in de be
langrijke opdracht, die door het studie
centrum wordt verricht en waarvoor wij
allen verantwoordelijk (dienen te) zijn.
Ds. E. A. Groenewegen
oVerleden
Na een langdurige ziekte is in de
ouderdom van 77 jaar overleden ds.
E. A. Groenewegen, emeritus pre
dikant der Gereformeerde Kerk van
Halfweg
Ds. Groenewegen werd in 1879 te
Thesinge in de pastorie der Chr. Geref.
Kerk geboren. Hij studeerde te Kam
pen, waar hij in 1903 zijn kandidaats
examen deed. In dat jaar werd ds.
Groenewegen in het ambt bevestigd in
zijn eerste gemeente, Westmaas. In 1909
vertrok hij naar de kerk' van Njjver
dal, waar hij in velerlei arbeid betrok
ken werd. Er kwam een christelijke
school -en ds. Groenwegen gaf mede
leiding aan de chr. textielarbeidersbond
Unitas. --
In 1913 deed de overledene zijn in
trede bij de kerk van Halfweg, die hij
ruim dertig jaar heeft gediend. Hij
maakte in deze jaren de snelle groei
van het dorpje tot flinke forenzenplaats
mede. De gemeente breidde zich even-
s uit, er verrees een nieuwe kerk
de evangelisatie werd onder zijn
leiding met kracht ter hand genomen.
Na zijn emeritaat in 1943 vestigde ds.
Groenewegen zich te Bennebroek. De be
grafenis zal vrijdagmiddag te Halfweg
geschieden.
100 Jaar „Tijdschrift"
de 100ste verjaardag gevierd
het Nederlandsch Tijdschrift voor
Geneeskunde, waarvan zoals prof. W.
P. C. Zeeman, voorzitter van de eeuw
feestcommissie, in zijn feestrede zeide,
sedert 1 januari 1857 in totaal 5200
ummers zijn verschenen.
De viering begon zaterdagochtend om
L uur met een bijzondere, wetenschap-
elijke bijeenkomst in de aula van de
'niversiteit van Amsterdam, waar prof.
Zeeman zijn rede uitsprak.
's Middags om 3 uur kwamen het be
stuur der vereniging „Het Nederlandsch
Tijdschrift voor Geneeskunde" en talloze
genodigden opnieuw in de aula bijeen,
waar^ een rij van sprekers het woord
Steen op het graf van
dr. J. G. Woelderink
In de aula van de nieuwe algemene
begraafplaats te Ouderkerk aan den
IJssel is zaterdag aan de familie overge
dragen een steen op de laatste rustplaats
in dr. J. G. Woelderink,
Ds. A. J. Kret heeft in korte trekken
de betekenis van dr. Woelderink vo
hervormde kerkelijke leven, met
ook voor de gereformeerde richting, ge
tekend: dicht bij de Schrift levend heeft
hij de volle vreugdevolle waarheid van
die Schrift willen brengen aan zijn hoor
ders en lezers.
Buiten werd door de heer F, Goudriaan
Azn. de steen overgedragen. Hij vermeldt
de naam van
toevoeging v.d.i
delijke woord,
is u genoeg.
de
jod-
i de tekst: Mijn genade
ospel; 13.00
15.41"
Grar
.02 Orgelspel: 16 30 Gi
■am; 17.45 Boekbespr; 18.00 De Jeugd mu-
reert; 18.30 V d sold; 19.00 Nws; 19.40
■am; 19.50 Syndicale kron; 20.00 De Zand
er. 21.00 Gram; 2130 Omr ork; 22.00
Plagiaat; 22.55—23.00 Nws;
:1 484
:hte 'mi
1700
42.
Hij vertrok en Vera zette zich bij haar moe
ders bed.
Zij, die nooit in 't bijzijn van haar moeder
had geweend, kon nu haar tranen niet bedwin
gen. Haar moeder keek haar aan.
Haar hand lag op het witte dek en zacht
schoof ze hem naar haar dochter.
„Was het mooi?" fluisterde ze. Vera huilde.
Het was geen antwoord op de vraag. Nee, ver-
weg van haar, was haar man en zijn feest. In
dat ene woord: .Moeder" legde ze al de wee
moed, de liefde, de verbondenheid, die ze nu
voelde voor die vrouw daar in het bed.
„Moeder
Als een kreet perste het uit haar binnenste
naar buiten Moeder, de oorsprong van alle din
gen.
En weer zei ze: „Moeder, moeder".
Al wat geweest is, al wat haar nu nog be
nauwt, het is of ze het afwentelen op haar,
die ze nu eerst verstaat. „Moeder."
O, waarom heeft ze niet eerder met haar ge
sproken, waarom alléén alles gedragen, waarom
altijd gedacht aan haar vader en nooit haar
moeder gezien? Haar moeder, zwak door de
laatste aanval van haar ziekte, ziet met ver
wondering de uitbarsting van Vera's verdriet
aan. ,,0, die Meilinksdenkt ze nu nog op
haar sterfbed, „je kunt ze niet doorgronden!"
In deze ogenblikken ziet ze in haar kind weer
.laar man Nog altijd hetzelfde Als hel er op
aankumt, dan is het er wel, de liefde. Zó nad
De glayen knikker
door K.\RI WEST
ze haar leven lang gehoopt haar kind te zien.
Ook haar kind, niet alleen van haar man.
„Ik wist het wel, ik wist het wel mijn kind."
Vera zwikt door, 't gebogen hoofd, de innige
beweging der handen. Ze heeft er geen vermoe
den van, welk een heerlijkheid ze brengt in het
hart van de zieke, die al maar streelt over de
lichtgekrulde haren, die reeds grijs worden hier
en daar.
„Vera", zegt ze fluisterend, „Vera, huil niet
zo. Ik ben toch oud, ik weet het wel. dat ik
sterven ga Je moet je kinderen van me zoenen,
hoor. Ze moeten me niet zien als dode en niet
mee naar de begrafenis Daar ben ik zelf vroe
ger zo angstig voor geweest, dat ik het nooit
meer kon vergeten Je moet zeggen, dat ik naar
de Hemel ben hoor. Nou weet je het zelf ook
Ik heb nooit geweten, dat ik zoveel geloof had,
maar toen ik voor 't eerst dat rare gevoel kreeg,
je weet wel, toen kwam Anton met die andere
dokter. Toen zag ik het al aan zijn gezicht, 't Is
toch zo'n goeie jongen voor me geweest, die
Anton. Ik weet nog, dat hij voor 't eerst kwam
Ik vond het al zn jammer dat h i verloofd
was Weel je het nug?"
Heftig zit haar dochter nu ovcremd.
„Houd op," zegt ze, „dat niet, dat niet
En ze vergeet in één ogenblik, dat ze bij
stervende is en ze roept: „O, moeder help
ik ben zó ongelukkig, zó ongelukkig!"
En weer valt ze met haar hoofd op de rand
van het bed.
„Ik weet niet wat ik doen moet, ik weet het
niet."
En nu voor 't eerst in haar leven komt er al
snikkend, het verhaal uit haar mond.
„Ja, ja, ik weet het nog wel dat hij kwam.
Zou ik dat kunnen vergeten? Toen kwam het,
dag na dag. de strijd, de moeite, het verlangen.
het zondig verlangen en eindelijk de daad
En nu ben ik hem tóch kwijt, nu is hij niet
meer van mijIk voel het, ik hoor niet bij
hem Moeder, o, ik heb het nooit geweten. U
weet zoveel, u weet overal raad op: wat moet ik
doen, wat moet ik doen
Haar stem was smekend geworden. Maar
een antwoord kwam er niet. Daar, in het bed,
is bewaard voor dit weten en bewaard voor de
plicht, een antwoord te moeten geven, de moe
der ingeslapen in een slaap, waaruit op aarde
geen ontwaken meer zal zijn. In eens merkt
Vera het. Ze voelt het aan de hand die van
haar hoofd glijdt.
Met een gil springt ze op. „Moeder
Anton..
Ze snelt naar de duer. Ze heeft geen begrip
■>an de tijd, ze weet niet hoelang ze er gezeten
neefi Z' rent naar boven, naar de kamer van
net meisje.
(WOKD7 VEKVULGD)
Doorbraak binnen
de doorbraak
QNDER DE SOCIALISTEN vindt
men ook in ons land nogal wat
pacifisten. Hoe groot hun aantal is, is
niet bekend. Gaat men af op hun
publikaties dan krijgt men de indruk,
dat het er tamelijk veel zijn, maar
men kan zich vergissen. Pacifisten
zijn als regel uitgesproken figuren,
zodat men wel kan aannemen, dat wie
werkelijk pacifist is, daarvan naar
buiten ook doet blijken.
Die kans krijgen ze trouwens volop
binnen de socialistische partij. Men
denke nu alleen maar aan het op
treden van iemand als Wim Kan voor
de V.A.R.A., een optreden dat zelfs
in de socialistische pers al tot weer
woorden heeft geleid.
Pacifisten zijn, zeiden wij, uitgespro
ken lieden, en dus laat het zich
verstaan, dat ze, voor zover ze socia
list zijn, niet helemaal tevreden zijn
met een partij, die als partij het paci
fisme niet is toegedaan. Vandaar dan,
dat er onder hen weieens stemmen
opgaan om liever te komen tot een
eigen, tot een pacifistisch-socialistische
partij, tot een socialistische partij der
halve die ook als partij het pacifisme
is- toegedaan en die zich op dit punt
dus ook zou moeten keren tegen de
Partij van de Arbeid.
QVER DE WENSELIJKHEID, al dan
niet, om tot zulk een pacifistisch-
socialistische partij te geraken, heeft
nu ds. Ruitenberg in het blad „Tijd
en Taak" een op zichzelf knap artikel
geschreven. Zijn betoog komt hierop
neer, dat men moet ophóuden met het
opperen van een nieuwe partij. De
pacifisten doen beter, binnen de
P.v.d.A. te blijven.
Ds. Ruitenberg zet daar een, als ge
zegd, knap historisch overzicht voor
op. Hij stelt, dat iedere politieke partij
haar eigen „bestemde tijd" heeft en
dat wij in een tijd leven, waarin geen
nieuwe politieke partijen kunnen
ontstaan.
Geen nieuwe politieke partijen, al
dus de schrijver; integendeel, de ont
wikkeling van het Nederlandse partij
wezen gaat in de richting van groter
concentratie. Dit geldt met name sinds
1945/1946. Toen is de P.v.d.A. opge
richt, het liberalisme werd voor het
eerst sinds 1897 weer in één partij
geconcentreerd, en, schrijft ds. Rui
tenberg, de discussie tussen A.R.P. en
C.H.U. over eenheid begint en zal
doorgaan. Ook iemand als Welter is
in de KiV.P. opgenomen.
QONCENTRATIE van politieke
krachten dus, die naar het oordeel
van de schrijver intussen voor nieuwe
problemen stelt. „Het zou een ramp
zijn, wanneer afwijkende meningen,
persoonlijke overtuigingen, die zich
niet in schema's laten vatten, niet
meer tot gelding konden komen".
Maar voor dit laatste wil ds. Ruiten
berg beslist geen nieuwe partijen. Hij
ziet het juist andersom: richt men
voor een bepaalde opvatting een
nieuwe partij op, dan maakt men niet
alleen een einde aan de beïnvloeding
van de partijgenoten van thans, maar
dan brengt men de partijgenoten van
thans veeleer tot een uitgesproken
Daarom acht ds. Ruitenberg het veel
verkieslijker, dat men, met behoud
van de sfeer van kameraadschappe
lijkheid, derhalve binnen de huidige
partij, in geduldig studeren en betogen
de waarheid van eigen gezichtspunten
duidelijk maakt. Men blijve dus, zo is
de tendens van deze uiteenzetting, ook
als pacifist binnen de socialistische
partij en blijve daar doende, „de
waarheid van zijn gezichtspunten"
duidelijk te maken.
J^EN knap en leerzaam betoog voor
waar, waarvan kennisneming ook
voor niet-socialisten van belang kan
zijfi.
Het eerste punt, dat de aandacht
trekt, is de openhartigheid, waarmee
hier nog eens weer de P.v.d.A. wordt
aangediend als een concentratiepartij,
als een partij, die het resultaat is van
de concentratie van onderscheidene
krachten. Het is intussen duidelijk,
dat, juist als concentratie van onder
scheidene krachten, de concentratie
zelf niet altijd evenveel kracht zal
opleveren.
Zulks en dit is het tweede
komt in het betoog van ds. Ruitenberg
el uit. Hij adviseert de pacifis
ten, binnen de socialistische partij te
blijven, en stelt hen in uitzicht, dat ze
daar de waarheid van hun opvattingen
mogen duidelijk maken.
Dat is dus, zo zoüden we zelf willen
zeggen, een doorbraak binnen de door
braak, en nog wel op een zeer aan
gelegen punt. Geef ons de ruimte die
nodig hebben, vroeg onlangs reeds
in hetzelfde verband ds. Buskes.
Voor de P.v.d.A. betekent het, dat
het partijstandpunt, vanuit de partij
zélf. voortdurend aan een als we
het zo eens mogen uitdrukken
pacifistische bestrijding bloot staat.
Bestuur der C.S.F.R.
Het bestuur van de Civltas Studioso-
im in Fundamento Reformato is thans
als volgt samengesteld. W. Huisman,
praeses: P. J. J Lamoré. ab-actis- J de
Gier. fiscus: P. A. van Leeuwen.
Wollesw'
.tiaat is ei
rijnesingel 115.
