ZONDAGS
BLAD
J-ilm van een vluclxt
Zijn naam is meer.
'v\:i'y 'f
BRIEVEN AAN DE
Hieuui» Ccitisrlic (fioiirant
ZATERDAG 5 JANUARI 1957
de bladeren in het herflstbos, de
uit de donkere wolkenlucht.
Zo ontvangt u dan hierbij het
eerste zondagsblad van het jaar
1957, het eerste zondagsblad ook,
dat het geheel zonder de mede
werking van de heer J. Snoep
heeft moeten stellen. U weet
het: de vorige week ging hij met
pensioen. Dit correspondentie
hoekje zal echter nog een poosje
blijven, hopen we en daarom ste
ken we maar van wal.
KIINDEIIBURKI,
Mevrouw W. II. van der Vossen
Outman, Kniisbrklaan 11, Den
Haag, zou heel graag in het bezit
komen van een geïllustreerde Kin
derbijbel met de bekende tekenin
gen van Gustaaf Doré. Wie van
onze lezers of lezeressen kan en
wil baar helpe
ding te stellen met eer
op schrijfmachinegebii
woonplaats.
end malei
nbtenai
per dug verricht
ichter het loket de
erkingei
bankboekje, en duizend keer is
de. klant een interessant getal. Het
arme mensje, dat guldentje voor
guldentje spaart, de jonge vrouw,
die steeds maar weer moet opne
men, de vader, die zijn zoontje
aan de hand deze weg naar het
loket leert kennen....
Vier en een half miljoen boekjes
SITtULENTA
Dank zij de beer J. P. Smit uit
Leiden kunnen w\j de heer Korlaar
uit Nükerk aan bet adres beipen
van „Suceulenta". Dit blad is een
uitgave van de Nederlands Belgi
sche Vereniging van Liefhebbers
i Cactussen en andere Vetplan-
Kinderklompen stommelen in liet
houten portaaltje van het landelijke
postkantoor, huisje temidden van de
rij aan de wang van de dijk gevlijd.
De bureauhouder opent het loketje en
zet dat met een pen vast. Het is Aartje
van Piet Ongena en ze kan maar voor
twee dingen komenwisselgeld voor
de kasla van vaders melkiiering, of
postzegels voor de indrukwekkende
correspondentie van moeder met haar
Zo gaat het duizenden en
nog eens duizenden Nederlan
ders. De modem geklede typiste
trippelt de trappen van het
Amsterdamse hoofdpostkantoor
op, Aartje van Piet Ongena
stommelt met haar klompen in
het houten portaaltje van het
kantoortje langs de dijk, de
huisvader in de provinciestad
wordt een trouwe klant van
het postkantoor aan de singel.
Vier en een half miljoen spaar
bankboekjes van de Rijkspost
spaarbank staan uit onder de
bevolking van ons land, bij
Boerenleenbanken en andere
spaarinstellingen berusten dui
zenden en nog eens duizenden
guldens van spaarzame Neder
landers.
Ja, van elke vijf Nederlan
ders hebben er twee een
spaarbankboekje, dat is iets,
wat je in deze tijd van afbeta
ling en huurkoop
makkelijk zou ver
geten. En die 41'/z
miljoen spaarders
hebben tezamen een
bedrag van 1,7 mil
jard guldens aan de
spaarbanken toever
trouwd. De RPS met
alle kantoren over
het gehele land (2025
vestigingen!) zag er
in 1955 maar even
200.000 rekeningen
bijkomen, waarvan
40.000 geopend wer
den voor pasgebore
nen. Het aantal
jeugdspaarders is ook
enorm, ongeveer
450.000 verdeeld over
4000 scholen, waar
ongeveer 60 pet. van
de leerlingen „mee-
grote Groningse familie. Maar Aartje
van Piet Ongena komt dit keer voor
iets anders. Aartje gaat sparen en Aar
tje moet daarvoor een boekje hebben.
Drie en twintig vlijtig bijeengespaarde
guldens zijn haar eerste inleg. Trots
verlaat ze klompen stommelend even
later het postkantoortje. Aartje is met
haar zeventien jaren een bezitster van
een spaarbankboekje.
en vruchten wekt voor dé winter,
zo spaart vader geld voor kwade
dagen, voor een voorgénomen
aankoop of vacantie.
Wat dat betreft staat sparen
lijnrecht tegenover het af be
talingssysteem. Als u spaart
voor een bromfiets, en u treffen
onverwachts financiële narig
heden, wel. dan duurt het
alleen wat langer voor die
bromfiets er komt. Koopt u het
ding op afbetaling, dan kan de
tèrmijnbetalingsplicht in tijden
van financiële tegenslag wel
eens de das zijn, die u in het
bekende gezegde zo schilder
achtig wordt omgedaan
Voor Neerlands spaarzaam
heid hoeven we niet te vrezen.
Want de Nationale Spaarraad,
die in 1947 werd opgericht om
deze eigenschap bij ons volk
aan te kweken, kon in 1953,
zijnde overbodig, worden op-
De boerderij van Stokman ligt als met zwarte inkt tegen de winteravondhemel gepenseeld.
Nu is het hier nog stil en rustig
D
Bij ons in de polder is de tijd zo omstreeks zonsondergang
de dagelijkse ommekeer, het ogenblik om over te schakelen
van de dagtaak op de avondrust. Een melkkarretje boldert met
rammelende bussen over de bonkige Zwartewcg, bet pad dat
van de hoge ringdijk naar beneden, de polder in leidt. De mollen-
vanger, die de hele dag over de weilanden beeft gezworven,
rijdt op zijn krakende knerpfiets# huiswaarts. Zijn hond rent
naast hem door de grasberm, amechtig hijgend, alsof bet hem
moeite kost zijn traag voorttrappende baas bij te houden.
In het dorp floepen de straat
lantaarns aan, die als vreemd
heldere sterren tegen de nog
lichtende avondhemel glanzen.
Kinderen reppen zich joelend
en juichend op kleppende klom
pen over de klinkers naar dc
warme kamer.
Dit alles is elke avond bijna
op de minuut af eender. Op het
zelfde tijdstip kun je dc auto
verwachten, die de glimmende
bussen met dc schuimende, nog
warme melk bij de boerderijen
komt ophalen om ze naar dc
fabriek te brepgen. En je kunt
de klok gelijkzetten op het ..Tot
morgen" van de naar moeder-
de-vrouw terugkerende arbei
ders, die bij de wegkruising af
scheid nemen.
de zich ter ruste begevende die
renwereld. Het roodborstje tikt
gejaagd in de kale doornhaag en
een merel tjakkert nijdig zijn
alarmroep als de kat van de melk
boer onder de hulstbomen bij het
dorpskerkje rondsluipt. Bonte en
zwarte kraaien roeien hoog door
de avondlucht op hun brede wie
ken naar het westen om in de
duinen te gaan slapen.
Dit alles ademt de vrede en de
rust die je terugkomend uit de
stad in spitsuurdrukte weldadig
aandoet. Maar tóch kennen wij in
het dorp ook het verkeer in de
spitsuren. En het knooppunt hier
van is de boerderij van Stokman,
die. een kilometer buiten de be
bouwde kom. tussen de vlakke
weilanden ligt.
DRUKTE
strijkt neer in de hoge populieren
bij het schoolplein om er de
scheidende dag een afscheid toe
te fluiten. Opeens vliegen ze op
en. fladderen weg. Maar née, sla
pen gaan ze nog niet, want de
iepen om de stolpboerderij van
Duinhoven zijn veel te verleide
lijk om ook daar niet even in neer
te zakken en he* avondconcert
voort te zetten.
WERKDAG TEN EINDE
Doch ook aan zo'n spreeuwen
werkdag komt een einde. Dit ge
schiedt met een massale slotzang
in de bomen en struiken van de
de zangers en zangeressen die
tezamen een oorverdovend geluid
voortbrengen, dat in de verre om
trek hoorbaar is.
Tenslotte valt toch de betrek
kelijke rust van de nacht, hoewel
het er nooit geheel stil wordt. Bij
die honderdduizenden vogels is er
altijd wel één die niet helemaal
geluidloos slaapt. En in de
vroege morgen vertrekken ze
weer om met groepjes uit te
zwermen teneinde in de polders
voedsel te zoeken.
Maar soms fladderen ze, als de
ochtendschemering nog maar nau
welijks de komst van een nieuwe
winterdag aankondigt, met uit over
de omgeving.
Op zo'n morgen staan we weer
voor het peilloze raadsel van de
vogeltrek: het leger heft zich als
één gesloten formatie op uit de
bomen en rept zch als een don
kere wolk naar het zuiden, waar
mildere streken de spreeuwen
meer voedsel bieden.
ORDE
Alles geschiedt in vpLmaakte
orde. alsof het vele malen werd
gerepeteerd. Hoe kan dit? Heb
ben ze het uur van vertrek afge
sproken? Wie heeft de leiding van
deze zich voorthaastende schare?
Hoe weet ieder zijn plaats? Wij.
mensen, kunnen dit wonder niet
omvatten. De Schepper, Die zo
veel onbegrijpelijks in Zijn maak
sel heeft gelegd, is hun Comman-
In de avond van zo'n massale
trekdag, kan het vreemd stil zijn
in ons dorp, als het gebruikelijke
spitsuur tegen zonsondergang heeft
geslagen. Maar soms komt er
spoedig een nieuw spreeuwenle
gioen aan uit oostelijke streken,
waar de kou hen verdreef. Dan
blijven ze hier „passagieren" tot
de kille adem van Koning Winter
ook hen naar het zoele zuiden
FREEK VAN DER MEER.
STIMULANS
Het Bezit van een
spaarbankboekje is
een enorme stimulans
tot verder sparen.
Vraag het Aartje van
Piet Ongena
boekje in de hand
naar vaders melkwin-
kel aan de dijk te
rugloopt. Ze maakt al
ma»»
plannen, voor ze-thuis
zakgeld iedere week zo-en-zoveel
naar de spaarbank, en als ik dan
drie-en-twintig ben, en ik zou wil
len trouwen, dan heb ik, es even
kijken Oh vergeet dé rente
niet, die er jaar na jaar zomaar
wordt bijgeschreven. Aartje On
gena is in haai eigen gevoel een
rijk meisje
Zo vergaat het ook dc meeste
spaarders: als ze het boekje, dat
gloednieuwe boekje, thuis eens
goed bekeken hebben, inclusief de
kleine lettertjes, die venellen, hoe
veel er minimum ingelegd kan
worden, hoeveel je maximum kunt
opnemen en zomeer, denken ze er
telkens aan. Iedere rijksdaalder,
ieder tientje, dat ze nu niet direct
nodig hebben, gaat over de mar
meren plaat van het loketje naar
de stille man met de routinege-
baren. die achter het loket in
stofjas troont.
EERSTE SCHOOL
In het kleine Engelse Wen-
dover staat een school, waar de
kinderen uit het dorp en de
omgeving iedere dag hun onder
richt komen halen. Die school
is al oud, en de historie van
die oude school heeft gezorgd
voor een belangrijk jaartal in
de wereld van het sparen. Het
was 1798 toen de Engelse
geestelijke, die er in die tijd
de kinderonderwees, begon
met ze te laten sparen. Het
ging heel gemoedelijk: hij nam
een grote kist, verdeeld in
kleine vakjes, en de kinderen,
die regelmatig kleine bedragen
van hun zakgeld en snoepcenten
afstonden, kregen een eigen
vakje. Eens per week ging de
kist open, droegen de kinderen
hun bijdragen af en dan ging
het grote hangslot aan het
deksel weer hermetisch dicht.
Dat was allemaal misschien
heel gewoon: een simpel idee van
een actieve onderwijzer. Maar de
school van Wendover is de pionier
bij het schoolsparen geweest. In
1834 kwam de dorpsonderwijzer
van Le Mans in midden-Frankrijk
op hetzelfde idee. Hij hield het
geld echter zelf bij zich en gaf
de kinderen een kaart, waarop
hun tegoed stond vermeld. En in
1846 volgde de „School voor On-
vermogenden der Nederduits Her
vormde Gemeente" met een der
gelijk systeem.
Meer scholen gingen sparen,
meer onderwijzers wakkerden de
ze spaarzin bij hun leerlingen
aan. Maar het ging allemaal nog
wat onbeholpen: met grote, on
overzichtelijke kisten, met groe
zelige en beduimelde kaarten, met
lijstjes en papiertjes, tot in 1866
i Belgische onderwijzer op het
orden. Dat soaarzcgel-
systcem is langzamerhand in de
gehele wereld bij de jeugd inge-
Aartje Ongena stomnlëlt
klompen in hel houten
tan het postkantoor aan de dijk
de typiste trippelt de trappen vai
het hoofdpostkantoor in Amster
dam op. Zij doen beiden h
de: zij sparen.
It je
Veelal regelen de leerlingen van
de scholen het sparen in de klas
onderling. En als de lijst dan op
tafel komt, de zegels uorden ge
kocht en geplakt, tja, wonder, dat
er dan ernstige gezichten get rok-
HOEVEEL SPAARBANKEN
Geen stad, geen dorp, of er
staat wel een spaarbank. Is
Nederland dan zo spaarzaam?
Op deze vraag kunt u met ge
rust hart een bevestigend ant
woord geven, want we zei
den het al van elke vijf
Nederlanders hebben er twee
een spaarbankboekje. Ook aan
het aantal spaarbanken kan
men de spaarzin van ons volk
afmeten. Van de Nutsspaar-
banken, opgericht met. sociale
doelen voor ogen, tellen we er
281 in ons land, van de ban
ken, die een spaar-afdeling op
richtten, zijn er 35. Dan kunt
u 1350 Boerenleenbanken vin
den (verdeeld in de groep, ver
enigd in de Coöperatieve Cen
trale te Eindhoven, en een,
verenigd in de Raiffeisenbank
te Utrecht) en de Rijkspost
spaarbank heeft 2025 vesti
gingen in ons land. Alles en
alles bij elkaar dus 3691 spaar
banken, dat is er voor elke
2700 Nederlanders één.
De eerste spaarbank werd al
wéér in Engeland, alweer door
een geestelijke gesticht: reverend
Duncan richtte in 1810 de eerste
„echte" spaarbank op, om zijn
gelovigen te stimuleren hun spaar
zaamheid te ontwikkelen. Niet
lang daarna, in 1817, kreeg Neder
land twee spaarbanken. Ons land
heeft in dc internationale spaar-
wereld een goede naam; dat is
waarschijnlijk ook een van de re
denen, waarom de hoofdzetel van
het Internationale Instituut voor
het Spaarwezen naar Amsterdam
is gekomen.
WEREIDSPAARDAG
Op de dag, dat tot de oprich
ting van dit Instituut werd beslo
ten (in 1924 in Milaan), nam men
ook het initiatief, die dag, de
31ste oktober, tot Wereldspaar-
dag te maken. Voor ons, in West
en Noord Europa is dat niet zo'n
gelukkige dag, want de 31ste ok
tober wijden wij aan de nage
dachtenis van de kerkhervorming.
Daarom zijn er hier al stemmen
opgegaan, om die Wereldspaardag
te verzetten. In de praktijk komt
iet er echter op neer. dat dc ge
hele laatste week van oktober door
de spaarbanken voor propaganda
wordt gebruikt, en dat dus het
wel wat dubieuze
hervormingsdag v
Men kan op heel
sparen. Men kan het doen op de
manier van Aartje van Piet On
gena. men kan het doen als de
trotse vader, die gelijk een be
drag op zijn jonggeboren kind
vastzet. Men kan deelnemen aan
het Spaarkassysteem,
contractuegl sparen,
De kaart met. de geplakte zt
in de. hand. verschijnt hij ges
nen voor het loket: de jongen,
op school zegeltje voor zeg
kocht en nu een volle kaart,
aardii bedrag in handen h
om dat op^ zijn hoekje te I
horende eendenkooi die met het
dichte struikgewas en de hoog
opgaande bomen, de oorzaak is
van al die drukte. Want deze kooi
is sedert mensenheugenis de
slaapplaats van vele duizenden
spreeuwen.
Zo tegen zonsondergang, als de
eeuwenoude hofstede als een zwart
silhouet afsteekt tegen de avond
hemel, begint de drukte.
Van alle zijden komen de
spreeuwen aanvliegen. Hier zie
je ze alleen of met een paar fa
milieleden op hun spitse vleugels
naar de kooi haasten. Ginds ko
men ze met een groep van enke
le tientallen of een paar honderd.
En daar nadert een wolk van dui
zenden vogels, die met hun snel
le wiekslag de lucht doen zoeven.
GEWOONTEN
Het is interessant om de aan-
vlieggewoonten bij verschillende
weersomstandigheden op te mer
ken. Is het koud met veel wind,
dan doen ze als de mensen, die
vlug de sjeutel in het slot steken
om bij de warme kachel te ko
men: ze vliegen snel op de een
denkooi toe en laten zich met de-
zclfae vaart in de bomen en strui
ken neer om in de beschutting
hiervan de nacht door te brengen.
Maar je hebt in het barre jaar
getijde ook van die dagen waar
op je gelijk thuiskomend met
je buurman de sleutel even in
de zak laat om eerst een praatje
te maken. „Wat 'n weertje, hè!"
zeg je dan, „er zou al sneeuw
kunnen liggen en het zou stenen-
dik kunnen vriezen en nou...
en dan volgt een verhaal over
het milde winterweer, dat op een
beschutte plaats in de zon haast
lenite-achtig aandoet.
Op zulke dagen hebben ook de
spreeuwen weinig haast en zin
gen ze hun „vogelliedje van ver
langen". alvorens naar bed te
gaan. Dan is de kooi wel het
eindpunt, maar hebben ze o zo
veel tussenstations vóór ze gaan
slapen. De ene groep blijft daar
nog wat rondhangen. De andere
sparen, koopsparen
Zijn naam is meer dan onze laatste wóórden.
Mijn liefste stierf en heeft niets vrooms gezegd.
Maar niettemin is zij in 't graf gelegd
als één, wier ziel en lichaam Hem behoorden.
Terwijl de pijnen vlijmden en doorboorden
haar kranke leden in het laatst gevecht,
brak er een kreunen los: Ik kan zo slecht
geloven in Gods liefde.. Deze woorden
begreep de hemel en ze zijn herkend
als zuchten van het schepsel uit ellend'
en pijn en als het hijgende verlangen.
dat Abraham reeds kende naar het land,
waar alle dingen nieuw zijn en Gods hand
de laatste tranen afwist van de wangen.
G. BOOGAARD
i plaatsje op de takken zoekt.
