zDe ornado3
I BACH'S „HOHE MESSE" EN
MONTEVERDI'S „POPPEA"
VOOR HET NEDERLANDSE TALENT
Cultureel
venster
Keur uit
FALKLANDJES
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 5 JANUARI 1957
Verrukkelijk spel van vier Nederlandse musici in een
Amsterdamse kerk. V.l.n.r.: Dick Alma (fluit), Johan
de Nobel (cello), Gustav Leonhardt (cembalo) en Haakon
Stotijn (hobo). Achter het cembalo zorgde mevrouw Alma
voor het geruisloos omslaan van de muziek.
Bij een
jubileum tenioonsielling
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiini
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMI
Vier musici speelden in een
Amsterdamse kerk
jiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiï
ER was een ruimte vrijgemaakt vooraan in een van Am
sterdams oude kerken. Vlak voor de nieuwe eiken
houten preekstoel had men de met groen fluweel
overtrokken stoeltjes opzij geschoven. Daarvoor in de plaats
stonden nu vier gewone houten stoelen, vier ijzeren mu-
zieklessenaars, twee straalkachels, een cembalo en een
vleugel. Merkwaardige combinatie tussen die hoge wit-ge-
kalkte muren in licht-bruin geverfde zijbanken, een com
binatie die het aanzien van deze kerk niet verhoogde, een
combinatie die visueel stoorde zelfs en iets van de sfeer
der kerk weghaalde.
Maar die storing was slechts zal geven
van korte duur, ook de storing zen, zowel
door de grote draden met een
microfoon ergens boven die stoe
len. Die storende elementen
gren-
buiten
geheel Europa als
i Amerika.
En wat denkt u van de vier mu-
die wij in die Amsterdamse
i de kerk verdwe- kerk hoorden spelen,
-n er mu- kanten in hart en nieren, die bij
vier men- hun spel telkens weer verrukt
door vier kunnen zijn en kunnen genieten,
kunstenaars. Toen hobo en fluit Het zijn de hoboïst Haakon Sto-
met elkaar in guirlandes wed- tijn, de fluitist Dick Alma, de
ijverden met de continuo-achter- ------
en die verrukking die geheel in
de kerk passen. Is er in onze ker
ken vaak niet te weinig wijding
tekenaar van de mens
(\/an onze Kunstredacteur)
PAUL CITROF.N is 60 jaar geworden, de schilder,
tekenaar, graficus, illustrator, fotograaf en pedagoog. Op
15 december 1896 zag hij in Berlijn het levenslicht, in
welke stad hij zijn eeiste opleiding kreeg aan de Studien-
Ateliers für Malerei und Plastik onder Martin Brandenburg.
Later, in 1922, zou hij nog studeren bij Johannes Itten aan
het Bauhaus in Weimar In 1917 had hij al in ons land als
kunsthandelaar gewerkt en een verzameling moderne
schilderijen aangelegd. Eerst in 1927 vestigde hij zich
goed in ons iand en
rustige Wassenaar.
»u woont hij al sinds jaren in het
eigen plezier denken, d.w.z. geïn
spireerd zijn. Dan zal het werk
onfeilbaar het wezen treffen, we
zenlijk echt zijn", schreef Paul Ci-
Het wezen treffen daarom
gaat het bij Paul Citroen en dat
heeft hij gerealiseerd, daarvan
hangen in het Haagse Gemeente
museum de talrijke bewijzen,
daarin toont hij zich een groter ge
nie dan vele in kunstgeschiedenis
boeken wèl vermelde schilders.
In zijn portretten overwon Paul
Citroen de vorm omdat hij con-
de
zelf.
In meerdere Ned. boeken op eenmaal. En het doet overi-
op het gebied der kunstgeschiede- gens aan de betekenis van
nis zal men de naam Paul Citroen Paul Citroen als kunstenaar
niet eens aantreffen. Er worden
verschillende namen
kunstenaars genoemd,
Citroen is vergeten. Waarom? Om-
af. De waarde
Ned,. Paul Citroen wordt niet be-
Paul paald door enkele regels in
dat hij niet tot de grote kunste- eigen werk, dat telkens
behoren? Of omdat hij
geen revolutionair is in de kunst?
Of omdat hij zichzelf niet voldoen
de naar voren dringt? We weten
het niet, maar het feit is er nu
ujn, ae uuiusi luck Aima, ae - r. --.
cellist Johan de Nobel en de OMsmgen zvn (die genen dikmals
cembalist-organist Gustav Leon- juist het menselijke element in
hardt. Vier musici van naam het musiceren aan), op de gram-
30^1arige AtaftóS, T tl! ™foonplaat moet elke noot per-
buitenlandse concertreizen fcct zijn.
Cantorum te Bazel
zich studeerde voor cembalo en orgel sonates
die^musici, maar door die
slechts dienaren wisten. En zij
die dit musiceren hoorden, van r
de koster tot de muziekcriticus de Weense Staatsacademie
toe, waren stil. Niet alleen omdat Muziek, thans verbonden
die microfoon elk geluid, hoe Amsterdamse
klein ook, registreert,
maar omdat de kamer-
muziek van deze musici
stil maakte. En dus ook
rijk maakte. Zijn de stille
momenten in ons leven
vaak niet de rijkste?
Wat gebeurde er daar
eigenlijk in Amsterdam?
Het is heel kort gezegd:
vier Nederlandse musici
speelden voor een gram
mofoonopname. Straks
zult u dus thuis ook die
sfeer kunnen ondergaan
en wellicht kunt u dan
aan de hand van het bovenstaande Haakon Stotijn
en van de foto enigszins de stem- bel behoeven wel geen nadere
ming in die kerk aanvoelen. Mis- aanduiding meer.
En telkens weer
niet alleen omdat
paald nootje bij de hoboïst
:iuuiiucii aau het zijn eigen mening minder gelukte die in Nijenhuis' jongste -. - - ------- „---
Conservatorium), of een ander nootje bij de fluitist, optreden, drie vrij onmogelijke *Pe dramatische zeggingskracht worden was, trok ze (llze) .zich kleuren, geen verfmaterie,
maar ook omdat. tot. twee- de klacht der godverlatenheid uorrt ,vorn„ alleen maar in onopvallend witte
BOODSCHAP VAN VLOEK EN VERLOSSING
Het lijken bizarre figuren, grote gevoeligheid de boodschap „Toen het geweld
genade brengend, dan
nado verdwenen en het stil ge
aangrijpt, dat telkens
weer fascineert, dat telkens
De Jacob Marisstichting
en het Haagse Gemeente
museum hebben ter gelegen
heid van Citroen's 60ste
verjaardag nu een uitgebrei
de tentoonstelling ingericht,
welke duurt tot 4 februari.
Een tentoonstelling die al
leen het tekenwerk omvat
en dus maar één zijde van
het talent Citroen laat zien.
Dat is te betreuren en het
geeft zo gauw de indruk van
een overschatting van het
ene facet boven het andere.
Maar aan de andere kant is
er nu een zeldzame eenheid Cj
in de expositie ontstaan,
waarbij de aandacht door
de tor- niets wordt afgeleid. Geen grote
geen dikke lijsten, geen
mensen: ds landbouwkundig
genieur en hereboer Vergy
Maulveau, de predikant Jacob
Kladak en de bewegingslerares
ook omdat tot twee
maal toe aan het einde
van een voortreffelijk ge
speeld deel plotseling een wiituiiiv
ÜÏ5K! d®^st ÏE? ZarmuCiigüreii"wi^r'iëvên
op bijzondere wijze verbonden
is. Ogenschijnlijk is die binding
hun wrok tegen de mensheid, lisêerdï
maar in werkelijkheid hebben
d°nvrede met Goi
ae Kiaont aer goa veria lenneia ,,prHnnfr, nnfipr y,prr, tVprmi die a"een maar in onopvallend witte
uitzeggend, heeft de schrijver een verdoofd onder nem (Vergy ate glasomlijstingen de tekeningen, i
rortian gebracht, die niet het eind zlQh ter bescherming °vcr haar dringend, expressief, menselijk.
verstoren. Een kleine
windvlaag uit een kapot
raampje bracht iets later
de microfoon weer te
veel in beweging of
alle tegenspraak geeft, noch heen had gegooid) vandaan
boek dat voor ieder de be- ging op haar knieën - zitten,
ademend, terwijl ze ver-
zijn ongeloof verkon-
Met dit laatste zitten
lijk midden in Citroen's tekenwerk:
hij is een tekenaar
De Joodse voordrachtskunstena-
res Chaja Goldstein, in Siberisch
krijt getekend door Paul
Citroen. (17 x 59,5 cm),
tenheid, de tragiek of de angst mee
voelde. „Wir zeichnen nicht eine
Form, sondern was wir an der
het nodig op een bepaald
moment een beetje t
brommen. Zulk spelen i
vermoeiend en inspan-
NIET EENVOUDIG
schien ook zult u zich dan met
ons verheugen over die verruk
kelijke kamermuziek, die compo
nisten als Loeillet (1680-1730) en
Quantz (1697-1773) hebben geschre- Denkt U overigens niet dat
ven en die op zulk een schone zulk musiceren voor de micru-
f°0n eenvoudig is en zeker niet
deze doorzichtige kamermu
ziek. Zoals het voor een. orkest
in feite moeilijker is een sym
fonie van Mozart goed te spelen
dan een symfonie van Tschai-
kowsky, zo is het voor een klei-
Ir. Maulveau is verbeten en
uitdagend omdat een gruwelijk
nend, zulk spelen vergt misverstand hem zijn vrouw in
Johan de No- veel van de uitvoerenden, daar een tornado heeft doen verliezen.
ze tot het einde toe toch fit nze kan niet verwerken, dat
moeten vlijven en hun musiceren haar broer na de oorlog jaren-
geen enkele inzinking mag verto- lang als krankzinnige moet rond-
Want de geluidstechnicus zwerven tot Maulveau hem
Welk
OP DE PLAAT
DE grammofoonmaatschappij Te-
lefunken is thans druk bezig
het Nederlandse talent op de
plaat vast te leggen. Nederland
heeft op het gebied der uitvoeren
de muziek door de eeuwen heen
een grote naam gehad. En zo er
op dit gebied inzinkingen zijn ge
weest, men kan thans van een
opleving spreken, zeker instru
mentaal. Dit is aanleiding geweest
tot het ontwerpen van een groots
plan en het engageren van talrij
ke toonaangevende musici, o.w.
de organisten Albert de Klerk en
Piet Kee, de dirigent dr. Anthon
Luc Ludolph ontging niets
een opname goed wordt is aat
voor een zeer groot gedeelte ook
aan hem te danken.
Werkelijk, het is stil in die Am
sterdamse kerk. En bij ons was
de verrukking. Maar bij
er ook de blijdschap, dat
dacht wordt gevraagd v<
Nederlandse talent. Onze
zijn hoeve vindt en daarmee
een einde maakt aan de spook
verhalen in zijn woonplaats. En
ds. Kladak tenslotte is zijn ge
loof in God's genade verloren,
nadat hij de galerij van een vol- gebed
5 le kerk heeft zien instorten. Met dikant
s schier onnavolgbaar meesterschap „Ja,
i- heeft Nijenhuis de geschiedenis opstand stierf op mijn tong,
der drie, die in wezen het verhaal nijjn opstanü stierf niet in mijn
groep als deze ook uiterst rende landgenoten verdienen deze twijfel en de haat heeft overge- tnij.
1 alles tot een gaaf geheel aandacht.
houden, v.erteld. Nu
wereld verkondigd, gesymbo- -
ird in een tornado, die over op en zag uit over de akker
de trotse hoeve van Maulveau rand. Ze keek lang, en er kwam kenaar.
raast. een blik in haar ogen die grens
lij kreunde tot in haar voe- de aan ontzetting. O Vergy,
gen. maar zij stond nog. In de fluisterde ze eindelijk, o Vergy,
snel toenemende duisternis lag kijk eens wat God met je hoeve
ze als een gekromd dier op de gedaan heeft."
aarde. Toen besprong haar de Zo schildert Nijenhuis hoe God
tornado in al rijn kracht. Hij "nd"eP ,?reek! 'j1""?
brengt... Niet alleen het oordeel,
omvatte n een dodelijke om- maar ook de tijding der genade
knelling geheel het enorme dak vertolkt hij immers. Hij doet het
en wrikte er draaiend aan in met grote zeggingskracht, niet
een opwaai tse beweging zoals alles oplossend en zelfs vele vra-
men een kurk van een fles trekt gen onbeantwoord latend. Hij
f-inn 101predikt zo de boodschap van het
Direct hierna, geeft. Nijenhuis Van vloek én
„De Tornado" is daardoor een
boek geworden, dat meer is dan
„Ja, Heer, het is waar: mijn literatuur, meer zelfs dan lite-
rair werk van hoge klasse; deze
roman is een beeldhouwwerk dat
de moderne mens niet alleen op
huiveringwekkende wijze zichzelf
Iaat zien, maar dat tevens God
toont als vertoornde beheerser en
hanteerder der wilde elementen
en als Vader In Christus.
Van dat laatste getuigt op ont
roerende wijze het gesprek van
de eenvoudige knecht Ezen met
de over haar broer tobbende Ilze
met verder (pag. 304):
ViA NAALD
tN Pt AAI
JJOE het nu is
JCI ivee ae uiugvin ur nuupn, 'n Leipzig weet
- .<T Horst,™de"violist *Tbeo"oïof ik niet, maar Bach
en vele anderen. En men kan er vond 2 eeuwen
zich slechts over verheugen, dat geleden dat de
Telefunken de Ned. musici op de- Leipziger gemeenteraad zijn functie als cantor van- de Thomas-
ze wijze op de internationale herk niet naar waarde schatte. Gedurende zijn 10-jarig verblijf
markt wil brengen en bekendheid aidaar ha(i hij al heel wat conflicten met zijn broodheren gehad.
Daar de Duitsers van oudsher nu eenmaal verzot zijn op titels,
bedacht Bach zich op welke wijze hij nu ook een titel zou kunnen
krijgen en door die titel wellicht wat meer waardering. Een titel
is weliswaar geen kwaliteitsmerk, maar als men er gevoelig voor
is, dan zal ik die gevoeligheid niet in de weg staan, dacht Bach.
mensen
ivirirCririririririririrüiririririfii
Ontwortelde
Bacht verzocht op 27 juli 1733
de Koning van Saksen hem
hof-componist te benoemen
Bach hier muzikaal uitgedrukt
zo is in dit werk en eigen-
Bach's gehele
Dat zijn Jorka, het Poolse boe
renmeisje en Carlo, de Italiaan- dat verzoek liet hij gepaard gaan het schisma der confessie
se meubelmaker, die elkaar na met een compositie: een Kyrie meningen opgeheven,
een zee van ramspoed in Han- G1°rl>- omvallend zes
koornummers, drie aria s en twee
nover ontmoeten. Twee van de duetten. Dat was. overeenkom- u--
miljoenen oorlogsslachtoffers die stig de toenmalige Evangelische taHorf'
er nauwelijks meer op rekenen liturgie, een mis: alleen
ooit naar het eigen land te kunnen [èfdende^brief Terzocht^Bachde" voeringspraktijk
terugkeren en, door het lot
ten Composition,
len i^uiupusjiivu, aunucin uatii rrn,„„„
duro weltberiihmten Clemenz mil
gnadigsten Augen anzusehen en
verder ,.ein Praedicat von dero
Hoff-Capelle conferiren". Driejaren
later werd Bach's wens vervuld:
hij kreeg de titel hof-componist
i keken al die leden
elkaar gedreven, besluiten samen
te blijven ondanks de uitzichtloos
heid van hun beider leven.
Dit is het thema van het wei
nig opwekkende boek dat Pszisko
Jacobs als zijn eerste roman on
der de weinig geslaagde titei
„V e r d o r i e" bij de Arbeiders
pers te Amsterdam publiceerde.
Van dezelfde auteur bespraken wij
enige tijd geleden diens debuut voltooid: Credo, Sanctus
in de novellenreeks „De Boek- nus Dei Men neemt aan aai
het gehele werk voltooid werd in
vin^ 1738. Met die voltooiing was
Het grootste deel van zijn roman dus de gehele zgn. Hohe Messe
wordt ingenomen door de telkens klaar, de Protestantse mis. Bach
afwisselende beschrijving der lot- was een volgeling vai
dat betekende in die
gevallen van leder der hooldfigu- t(jd compr(mis
ren, tot het moment van hun sa- tussen Rome en Ge-
mentreffen. Zodoende wisselt het nève. Dat betekende
toneel vaak en krijgt de lezer een een n°g niet zo radi-
goede klik op de zeer verschillen- ™s waa™„ednce^,0™t
de gemeenteraad
met andere ogen aan.
In de praktijk van Bach's ambt
in de Thomaskerk heeft Bach la
de andere delen
Leipzig, prof.
Günther Ramin. Als een posthume
hulde aan deze geniale musicus
en Bach-interpreet heeft de MU
ZIKALE MEESTERWERKEN SE
RIE een volledige opname onder
leiding van Ramin gebracht
Leipzig hem Bach's Hohe Messe (M.M.S- 2021,
tn «>«-. langspeelplaten).
Claudia Monteverdi, de ka
pelmeester van de San Marco-
kerk te Venetië, ten wie MMS
de opera „De kroning van
Poppea" opnam.
effecten, doch is volkomen van
binnen-uit. De Lehrer Gesang-
verteTinrïerg^rS'^riJ.' V«Jin u.l Munehen. hel Be,
name tegen het midden der pla
ten technisch wat scherp, maar
het belangrijkste is, dat hier een
Hohe Messe gegeven is, die van
de eerste tot de laatste noot van
Bach is.
Een eeuw voordat Johann Sebas
tian Bach het levenslicht aan
schouwde, beheerste Monteverdi de
muziekwereld van zijn tijd- Deze
zanger en violist aan het hof van
Vincenzo Gonzaga te Mantua en la
ter kapelmeester van de San Marco-
kerk te Venetië was de eerste com
ponist in het begin der 17e eeuw,
die in de Italiaanse landen een nieu
we stijl van dramatische muziek
kunst schiep. Monteverdi werd in
1567 te Cremona geboren en stierf
in 1643 te Venetië. Zoals Bach
zonder het werk zijner directe
voorgangers niet denkbaar is en
dit werk tot een zeldzame hoogte
bracht, zo is dat ook het geval
met Monteverdi, die dc Floren
tijnse opera uithief boven de ex
pressie-beperking door de natuur
lijk-gedeclameerde eenstemmig
heid en rijke fantasie. Overigens
is zijn muziekdramatisch werk
nog niet eens altijd in die vrij
heid gemaakt als zijn geestelijke
muziek, die hij voornamelijk in
zijn San Marco-tijd schreef.
131):
„Wees maar stil", zei hü, „ik
weet wat u lijdt." Zijn gezicht
was vertrokken van verdriet. „Ik
hoor hem ook," zei hij, „de kre
ten van zijn angst, dat verdriet.
Niemand peilt het. Het zwelt.
Als een golf. Het wordt luider.
Het vervult de hoeve en alles wat
er rondom is." Zijn gezicht be
gon te vertrekken als leed hij
pijn. „Neen," zei hij ineens, „hij
is het niet. Zo kan geen mens
klagen." Zijn lippen beefden en
hU begon te stamelen. „Het
zwelt", herhaalde hij angstig. „Het
zwelt tot over heel dc wereld,
het is niet te omvatten. Hoor",
Kent U de Joodse voordrachts-
er moet een menselijk kunstenares en danseres Chaja
hebben bestaan tussen Goldstein, de geniale vrouw die de
de uitgebeelde en de uitbeelder, stem van haar volk uitzong en uit
beeldde? In meerdere teke
ningen heeft Paul Citroen
die zelf tijdens de oorlog
geruime tijd moest onder
duiken deze vrouw ver
beeld, of beter heeft hij
haar gehele wezen ontdekt.
Zie slechts de hierbij gaande
afbeelding van Chaja Gold
stein. In enkele lijnen Sibe
risch krijt heeft Paul Ci
troen een mens neergezet,
niet zo maar een portret
gemaakt. De mens is im-
hem belangrijk.
actrice Lotte Goslar,
cabaretgroep in ons land
zoveel naam maakte. Ook
hier een mens, niet in de
strakke typering van het
Golstein-portret uit 1936,
maar in de meer schaduw
werkende wit-zwart-verdie-
ping uit 1955. En zo zijn er
*v.: tal van voorbeelden te noe
men en te tonen, maar het
beste is zelf eens te gaan
zien in de zalen van het
Haagse Gemeentemuseum.
En dan zult U er naast de ge
tekende portretten van Erika en
Thomas Mann, Menno ter Braak,
A. Roland Holst, Benjamin Brit
ten, Jan Musch, Oskar Kokoschka,
Marc Chagall, Anna Blaman, Hen
ry Moore, en vele anderen, ook
zoals de tekenaar
Paul Citroen haar zag. (Sibe
risch krijttekeningen van
60 x 50 cm).
t is nu juist het aangrijpende til ailuclcI
de kunst van Paul Citroen: tekeningen uit Floren^Ta^antreffem
,e _P°rtre^ten tekeningen waarin Paul Citroen de
-- - copiërende scheppingen uit de Re-
de mens op zich toe komen,
voelt de blijdschap of de tragiek
voelt de berusting of de strijd- schepping kwam
n tote
Prof. Günther Ramin, die 27
februari 1956 in Leipzig mer-
leed, achter het 4-klaviersorgel
Is Monteverdi's opera „Orfeo"
Staatsorkest en de""soïisten Üta de laatste tijd bekend geworden
Graf (sopraan), Hertha Toepper door de 1 j|
(alt). Gert Lutze (tenor) en Max Paul
Proebstl (bas) zijn onder deze
kundige en muzikale directies tot
zeer uitzonderlijke prestaties ge
komen. Weliswaar wordt de op-
Kathólieke kerk ge
bruikelijk was. In de
eredienst waren dan
ook nog elementen
de Rooms-Katho-
dat
de landaard van Jorka en Carlo.
Jacobs vertelt zonder stemver
heffing. Het is een bijna naakt
proza ontdaan van alles Wat maar
enigszins naar effect zweemt. Op liturgie'bewaard
het gevaar af van eentonigheid en En©zo kan
een zekere grijsheid, welke echter ook
bij het verhaal passen.
Aan de verwording van het door
oorlog en bezetting onttakelde le- meesprak bij de
ven is begrijpelijkerwijs een gro- zikale expressie,
te plaats ingeruimd.
Dit boek is het verhaal der ont-
h -mlen. Een triest verhaal van
de eeu,. Het is zeer menselijk,
doch biedt nauwelijks enig perspec
tief.
Berserik tekende er een bijzon
der geslaagd omslag voor: Carlo's
scheerspiegelbeeld met Jorka op
de achtergrond.
at
De
strakke objectivitei
van de Calvinistisch'
liturgie was niet va1
Bach, maar ook nie
de Roomse mystiek
Wat Bach wilde me.
deze Hohe Messe was
een symbool geven
van de christelijke
gemeenschap, van de
..una sancta". De uni
versele waarheid van
P.J.R. het Christendom heeft
bewerking
Hindemith. de opera uit
1642 „De kroning van Poppea"
is minder bekend en toch niet
minder mooi. Het is eigenlijk een
opera in een grote soberheid, een
opera waarin voornamelijk het
melodisch vloeien van de muziek
tot schoonheidsontroering brengt.
Hier is het volkomen gerijpte
talent, die de figuren uit de ope
ra meesterlijk wist te typeren.
Ter verduidelijking: Poppea was
Romeins keizerin en werd de
vrouw van Nero, nadat deze op
haar aanstoken zijn vrouw Octa-
via had laten vermoorden.
'baarheid men voelt de zuiverheid
of de berekening.
„Men mag niet
denken als men ec
wil maken. Men moét als" teke-
r of als schilder alleen
de natuur-
als basis. U zult er ook
die stille natuurtaferelen vinden en
gelijkenis met de maker verrukt zijn over
goedportret de rust van het bos. Maar voor
gevoel blijft Paul Citroen de
zijn tekenaar
de
In de Salamander-reeks, van
N.V. Querido, Amsterdam
waarin een keur van oorspron
kelijke en vertaalde romans
wordt opgenomen de lijst
„het leven in snee-
in elke schets „une
Tranche de vie" geven, maakt
deze schetsen tot iets anders dan
wij nu onder een kort verhaal
naturalistisch opgetekende ge-
- gesprekjes met dialect en slordig-
ook een bloemlezing uit heden, woordcombinaties uit de
al meer dan zeventig titels
de destijds befaamde vertellin-
;en van Samuel Falkland ver- lachend, vals-Iuchtig
schenen.
school van Tachtig, zoals timiede-
als-luchtig enz., gaven
deze schetsen een specifiek-
ouderwetse kleur, die ons herin-
Onder deze schuilnaam schreef nert aan de tijd toen wij voor
1864— het eerst met literatuur in kennis
kwamen.
Dus niet meer voor de lezer van
1957? Toch wel, met het voorbe-
Herman Heijermans jr.
1924) zijn „broodwerk", humoris
tische schetsen, die in de jaren
tone tn,= enkeie dagbladen af
gedrukt werden. Het feit. dat hij houd dat deze e
niet de litera
had die hij ten aan;
toneelstukken en ion
den. Reeds in
Dekking en Frans Mijnssen
keuze uit de grote voorraad ge-
pretentie geheel niet
het
DE MUZIKALE MEESTER
WERKEN SERIE heeft hiervan zakken,
uitnemende opname gemaakt nog
stamelde hij, „hoor!" Ineens liet
hij zich sidderend op zijn knieën
„Hoor", herhaalde hij
.de aarde dreunt
verrassend
-- hoe meesterlijk
;u ruinans liet gel- Heijermans de gesprekvorm heeft
1934 hebben Henri weten te hanteren. Een enkel
voorbeeld, uit „Avondverhaaltje".
„Gooi mijn papieren vooral niet
daan, waarvan in datzelfde jaar door de war".
al een tweede druk bleek nodig te „Wat zeg je?"
zijn. Na de derde druk van 1949 is „Gooi mijn
er nu deze eerste keuze. Voor wie ..Maar Hen ben je nou gek!
vele van deze schetsen (het woord Neem die spijkers uit je mond
onder leiding van^ Walter Goehr het* roepen, d^hcmc^en^ddcrcn.!.". Plaats- wat straks zal blijken) al laat^-
het Zurich Tonhalle Orches-
ter. En hoe gaaf zijn de solo-par
tijen bezet: een Poppea van Syl
via Gaehwiller (sopraan), een
Nero van Friedrich Brueckner-
^ueggeberg (tenor), een Otta-
'ia van Maria Helbling (alt), een
Ottone van Mabella Ott-Penettc
(alt), een Seneca van Franz
Xelch (bas), een Drusilla var
Heidi Juon (sopraan), een Arnal
ta van Margarete Witte-Waldbau
(alt), een Damigella van Lydia
i het voorhangsel.... het scheurt
als gespleten door
scheidene tientallen jaren ge
verder zegt Ezen nog: „Jezus,
zei hij, „der liefde oneindigheid,
buig u over de broer van de juf-
i zijn
byi". En 'eden gelezen heeft.
het
ander heeft
houden, ondergaat bij de ver
nieuwde kennismaking een eigen-
fluister aan de schelp aardige gewaarwording. Het Am
or". sterdam van een halve eeuw ge- teld, n
leden met zijn vrij sterke inslag tuige r„J
zjjn wonjngen altijd modern, °omdat'het 't* leven
Herbst (sopraan) ên een Valetto neggen heeft,
van Fred Rehburg (tenor). Een terfl te hebben,
klare en stijlvolle uitvoering. (30
cm langspeelplaat MMS 2028.) „De Torna
CORN BASOSKI. 3li,Spag'.,tS' J
Zó predikt Nijenhuis, soms ge
•ruik makend van de wijze dei
noderne literatoren in korte
trakke zinnen, dan in wat ro-
ïantischer beschrijvingen, maai
iteeds boeiend, omdat hij iets te leeft
gezien en geluis-
niet! Toe, doe
Dat Hen met spijkertjes in de
mond praatte, wordt door de
schrijver niet aan de lezer ver
hij maakt de lezer ge-
het gesprekje. Dit blijft
Israëlieten,
met alkoven, zijn familie-
renruzietjes, zijn uitgaansavond-
dagtochtjes naar het strand elke verteller en schrijver* 'niet
i deze korte stukjes.
alleen onderhoudend, maar ook
leerzaam. De onbevangen lezer,
die zich niet met'de techniek van
vertel- het schrijven bemoeit, ondergaat
H. Kok, Kampen.
De te doen.
