Religieuze films in een
Engels hotel
toynbee
BARTOK EN KODALY -
Carnaval der desperado's
Cultureel
venster
twee Hongaren
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 24 NOVEMBER 1956,,
Toch maar Rembrandt
Ds. Brian Hession wil mensen a'lereerst
visueel benaderen
Toen op die zonnige nazomermiddag de gordijnen van de
drawingroom werden dichtgeschoven kwamen er van ^He kanten
kinderen aanlopen. Allicht. Ze wisten wat het betekende. Reed#
op de zaterdagmorgen dat ze, tegelijk met een enorm aantal
koffer» en tassen, in pappie's auto werden geladen om met de
hele familie een week in Greystoke te gaan logeren, moet hun
zijn beloofd: er worden in het hotel iedere dag films gedraaid!
En al is televisie voor Engelse kinderen iets heel gewoons, het
draaien van films schijnt een attractie te blijven; hun diverse
bezigheden laten ze daarvoor graag in de steek. Op de mede
deling, dat het een „religious" film zou zijn, verdween echter
de helft van de toegestroomden. Ditmaal had Mr Brian Hession
een zeer klein publiek, waarvan wij de enige volwassenen waren.
Feitelijk werd de voorstelling speciaal voor ons gegeven, maar
kinderen die door het woord „religious" niet werden afgeschrikt
mochten natuurlijk blijven.
Eerst over Mr Brian
Hession. Hij is een
Engelse predikant die
zich altijd speciaal
voor de film heeft ge
ïnteresseerd. Reeds in
zijn studentenjaren in
Cambridge had hu
het idee. dat het mc-
het prospectus. Uit Brian Hessions
boek „In hoger beroepdat door
ons vertaald werd. wisten we dat
de film in een Amerikaanse ..wil
derness" is opgenomen. Ongeluk
kig genoeg hebben we ons van
die wetenschap niet los kunnen
maken. Het indrukwekkende Ame
rikaanse woestijnlandschap konden
we wel als de achtergrond van
het Bijbelverhaal zien. maar de
acteurs zijn voor ons verklede
Amerikanen gebleven. En dat ter
wijl ze zo mooi en zo kleurig ver
kleed waren, en nog deskundig bo
vendien, voor zover wij dat kon
den bekijken!
We mogen niet zeggen, dat het
bij de uitbeelding van de Jezus-
figuur aan ernst en aan eerbied
en aan ingetogenheid heeft ontbro
ken. Maar we moeten wél zeggen,
dat het beeld voor ons onaanvaard
baar was. Ook het dramatisch ge
speelde conflict tussen Herodes en
Herodias over het lot van Johan-
ïigde t
SS
'lijk
dienst te stellen
van de Evangelie
verkondiging Tachtig
procent van de ken
nis. die wij opnemen,
komt door raiddel van
het oog tot ons, be
toogt hij; tot in het
onderbewustzijn toe
voert het oog herinne
ringsbeelden die zo
wel voor ons kennen
•ls voor ons geloven
van betekenis zijn.
Ook bij de verkondi
ging van het Evange-
wil deze energie-
eestelijke
tot het
•ueel benaderen.
Op de allereenvou
digste manier is hij
begonnen, met een
stomme camera van 35 mm en een
projector, maar zo legde hij de
basis voor wat nu de Engelse reli
gieuze film-actie ts
In 1933. toen hij nog hulppre
diker was. stichtte hij de Dawn
Trust voor het vervaardigen, dis
tribueren en propageren van films
en strips ten gebruike van ker
ken en christelijke organisaties
In de twintig jaren, die sinds
dien verlopen zijn. is het werk
van de Dageraad Trust sterk uit
gegroeid. Het dreigde zozeer be
slag op de stichter te leggen, dat
diens ambtswerk eronder lijden
kon. Daarom heeft Mr. Hcssior.
verzocht In gesalarieerde dienst
van de Dageraad Trust te mogen
overgaan. Twee jaar geleden ver
bleef hij enkele maanden in Ame
rika om ra de studio's en de
woestijn als geestelijk adviseur op
te treden bij het vervaardigen
van een grote film over het leven
van Jezus. „Dag der glorie".
In Los Angcles moest hij een
zware operatie voor kanker onder
gaan. Nog in het ziekenhuis gaf
hij telefonisch opdracht tot de
aankoop van het landgoed Grey
stoke. dat aan de overleden Lord
Lyle had toebehoord. Daar op
Greystoke. in de buurt van de
badplaats Bournemouth gelegen.
U thans het hoofdkwartier van de
Dageraad Trust gevestigd Het
E>te huis doet tevens dienst sis
tel en conferentie-oord.
Filmcentrum en hotel: Die voor
de Engelse jeugd zo aantrekkelij
ke combinatie bleek ook voor gas
ten van overzee Interessant te zijn
Greystoke had trouwens meer at
tracties. maar daar gaat het hier
niet om
Religieuze filmactie
In Engeland worden films en
filmstrips tegenwoordig algemeen
aanvaard als hulpmiddel bij het
onderwijs en de prediking Tien
duizend afnemers, geestelijken en
leken, worden door de Dageraad
Trust regelmatig van materiaal
..Een projector is nu een even
vanzelfsprekend onderdeel van de
uitrusting voor het kerkewerk en
de zondagsschool als een orgel",
aldus mr. Hesaion.
De reden zal wel zijn. dat de
Amerikaanse film-versie niet past
in de voorstellingen van onze eigen
fantasie over het Bijbelverhaal.
Wij hebben ons dit alles altijd
veel mooier, veel heiliger gedacht.
Maar ook déze „kennis" moet im
mers voor 80 pet door rfddel van
het oog tot ons zijn gekomen?
Vlak voordat *e de zee over
staken hadden we de tentoonstel
ling van Rembrandts tekeningen
gezien. Misschien dat die eigen
voorstellingen van ons voor 80 pet
of meer door begenadigde kunste-
Oók een mooie film
Ja. dat zijn zo ónze overwegin
gen als we in een hotel-dra wing-
room een film zien a'draaien over
de verzoekingen in de woestijn.
Maar wij waren niet de enigen
op die nazomermiddag. Een stuk
of wat Engelse jongetjes en drie
over de godsdienst
EEN OPROEP TOT BEZINNING p
Hoewel de grote menigte in het Westen zorgeloos voort
leeft en zich verlustigt in de geschenken van een stijgende
welvaart, klinken er toch onophoudelijk stemmen van
mensen die zich afvragen of wij er op geestelijk gebied wel|^
zo gunstig voorstaan. Zou zo'n vraag aan het begin van'
onze eeuw gesteld zijn, dan zou daar in het algemeen met^
een beslist „ja" op geantwoord zijn. Tegenwoordig echter
beginnen geesten, die dieper zien dan de oppervlakte, zich;
er van bewust te worden dat het Westen in een grote
geestelijke leegte leeft
i was.'
Ier rel 1
grotel
en, nLP-l
Filmopnamen in de woestijn. Links
»en lamp, in hel midden de
microfoon. beneden links de
.^cript-siiperi isor" en onder de
eind toegekeken. Tachtig procent
van onze kennis komt door mid
del van het oog tot ons. De mo
derne manier is de visuele ma
nier Het Bijbelverhaal werd hier
verteld op een manier, die wij niet
mooi konden vinden, maar het
werd wel getrouw verteld.
Op het gerucht dat tot slot een
Mickey Mouse zou worden ge
draaid verliet nog een stel ande
re kinderen het spel bij het zwem
bassin „Die we nu gehad hebben
was óók een mooie film", vertel
de hun één van de roo<tblonde
zusjes met een ernstig eerbiedig
JACOB A M. VREUGDENHIL
De grote Engelse historicus heid weer binnen halen, die
Toynbee heeft zich in zijn laatste in het verleden de reden vai
boek ook met deze toestand bezig afval van het Christendom
gehouden. In zijn ..An historian's Hier is dus ook te minder
approach to religion" („Hoe een den voor omdat z.i. alle gr
historicus de godsdienst godsdiensten hetzelfde zoeken,
benader t") spreekt hij zijn kontakt met een hogere werke-
eigen geloofsbelijdenis uit, als lijkheid, die verborgen is achter
een poging om deze leegte te de werkelijkheid die de natuur-
vullen. Van een historicus mogen wetenschap met zoveel succes heeft
wij een verklaring verwachten Joorzocht.
over het ontstaan van de toe- Maar geen godsdienst mag pre-,
stand waarin wij ons bevinden. ;enderen dit mysterie te hebben
Toynbee geeft die dan ook. wei doorgrond. Toynbee's persoonlij-1
gedocumenteerd met citaten uit 5e voorkeur gaat uit naar het
de werken van tijdgenoten of be- Boeddhisme en het Christendom.|7'
•erkers van de geestelijke revolu- aangezien in beide godsdiensten*
C 7N C /3 I I die een drietal eeuwen gele- de liefde zich openbaart
JJe JDruidecjcm komt» op,de Er csr?,
ROMAN OVER E WEDERDOPERS -fc
Het ls een gelukkig verschijn ziel van de echt menselijke kant den
sel, dat er ook nog protestant- heeft benaderd heeft haar boek
se auteurs zijn, die er niet te- als roman gered. Vooral de fi-
gen op zien onder te duiken in yan de kinderloze Hadewijcb
de historie en die de vlakke JJ161
weg van hel vlotte serie-roman- ?f A
bllJft de leZer blJ'
v De historie der wederdopers is
De Friese schrijfster ïpk fan voi wreedheid, extase, losbandig
Zft ziet hij de gang van zaken neid wil verlossen van het lijden.''
namelijk. En om welke reden vol- doch Christus van de zonde em*
trok zich deze ommekeer? cijn gevolgen ontgaat hem,
Volgens Toynbee omdat rond maar één ding te noemen
1650 vele lieden zo genoeg had- Toynbee reept dus op tot t
de onverdraagzaamheid keer naar de godsdiensten da'j
en ae godsdienstoorlogen, dat moet dan voor het Westen
zij hun toevlucht zochten in de (gereinigde" Christelijke
wegen liefde
natuurwetenschappen. De beoefe
ning daarvan leek hun een on-
•redestichter ~Menno Simons schadelijke, ja zelfs nuttige be
zigheid. Wij kunnen de bewijzen
van deze gezindheid, die Toyn
bee aanvoert, niet tegenspre-
dienst zijn. Maar dan zal i
ook om met de andere godsdiei
6ten in vrede te kunnen leven
lerlei riten en mythen
spreken liever van heilsfeiten
vrijwel de hele theologie
der Fear heeft voor haar nieuwe heid en sexuele ontwrichting. Het ken. doch moeten wel constate- boord moeten zetten
si on, de Engelse geeste
die het Evangelie visueel
i ril brengen.
zekeren van een bescheiden maar
gestadig inkomen voor haar voor
naamste werk"
In avondvoorstellingen voor de
hotelgasten zagen en bewonderden
we enkele van die bij-producten:
dc boeiende zeilfilm „A letter for
Goathom" en een paar uitsteken
de dierenfilms. Van de gekleurde
religieuze film „Men of the wil
derness" werd voor ons een spe
ciale middag-voorstelling gegevèn,
waarvoor we erg dankbaar wa
ren. want een film van deze soort
hadden we in eigen land nog niet
8 Beginnend bU Johannes' getui
genis dat Jezup de Zoon Gods is,
geeft deze film een levendig beeld
van de drie verzoekingen, aldus
Dat dit omvangrijke 536
pagina's tellende boek') zijn
zevende druk beleeft, zegt
voldoende, hoe het weet te
boeien. Het is ademberovend
als het leven der illegalen
zelf. De schrijver heeft vele
moeilijkheden, die de leve
ring van een waarheidsge
trouw verhaal belemmerden,
weten te overwinnen door
zijn geschiedenis in roman
vorm te brengen, waardoor
hij vrijer tegenover hoofd
personen en stof stond.
Blijkens de geestdriftige beoor
deling van generaal J. W van
Oorschot, oud-chef van de Neder
landse inlichtingendienst, heeft de
waarheid hierbij zeker niet verlo
ren. Vele personen herkent men
dan ook. Er is in deze geschiedenis
van onbekende belden, onbekende
zwakkelingen veel dat geestdriftig
maakt en veel. dat oneindige
droefheid en troosteloosheid op
wekt. Men zie hoe zij vólko
men onvoorbereid, volkomen on
geoefend zonder richtlijnen en
houvast, met verraad in het cen
trum te Londen een strijd moeten
uitvechten, die boven menselijke
krachten gaat. Men ziet helden
moed, ontaarding, zedelijke val,
moedig volhouden. dooreenge-
mengd in een lugubere dodendans,
verraad, executie doo: de vijand
onrechtvaardige executie door
vrienden. Tegen het eind als het
verhaal te lang dreigt te worden,
komen de vermakelijke voorval
len te Berlijrv en eindelijk het
slot. een van Gid gegeven verlos
sing voor de één, een ontnuchte
ring voor vele anderen, een gevoel
van hulpeloosheid in een nuchtere,
normale wereld, die de strijders
van gisteren niets te vertellen
heeft.
boek „De Bruidegom komt" een
grondige studie gemaakt
van het optreden der
wederdopers, zowel in
Friesland, Groningen als
Duitsland. Zij heett-
zich een objectief oor
deel moeten vormen uit
talloze fel gekleurde
bronnen en zich moeten
distantiëren van over
dreven sympathie ener-
en sterke antipathie
anderzijds.
zeker geen geringe verdienste
dat de afval van het Chris- behouden.
tendom daarmee niet Dit zijn bekende klanken:
verklaard is. Want aan de worden nl. ook geuit door de voor^
ene kant waren er grote lopers en denkers
beoefenaars van de na-
tuurwetenschappen die zlJ.n K
j tegelijkertijd vrome Chris
tenen waren, zoals New-- de'cultus "w..
j ton en Pascal, waaruit dje Toynbee bestrijdt. Wij
blijkt, dat beoefening van deren Toynbee's oproep tot t
zinning en zijn analyse van
historische toestand. Maar dat 1
gelie zou brengen,
het
Toynbee
aanraking brengt,
het hart uit het Christendom i
den en zo ruimte schiepen vooi
afgodet
J. WYTZEi
Reeds eerder was het de protes
tantse dichter Muus Jacobse (prof.
dr. K. Heeroma) die in /ijn „De
Drie Kooien" een sobere dichter
lijke verwoording gaf van deze
tragedie in de kerkgeschiedenis.
Yehudi Menuhin"
„Cai
r desperado's"
•zl'ge BIJ. Atn-
deze wetenschappen
Christendom, toen
wel als nu zeer wel het Ëvang.
samen kunnen gaan, en geenszins het geval,
aan de andere kant krij
gen wij de indruk dat de
mensen die hun geestelijk
kapitaal in de natuur-
van deze schrijfster dat zij, zon- wetenschap belegden, voordien het
der ergens voor uit de weg te evangelie reeds de rug toegekeerd
gaan. nergens ordinair profijt hadden. M.a.w. er was reeds een
heeft getrokken uit deze gruwe- leegte in hun hart, die zij poogden
len. Haar boek is naar mijn op te vullen met een ander ideaal,
smaak een goed specimen van een afgod, zegt Toynbee. nl. een 1""
rnmansehriivor hoi verantwoord realisme. Ook haar beschaving die onder de leiding een ÖOek OVer een ViO iSL
romanschrijver is het dialogen zijn geladen en zonder van de wetenschap op weg was "Pe
gevaar m de stof te verdrinken onnodige omhaal. naar de volmaaktheid,
uiteraard altijd groot. Anders dan Ypk fan der Fear heeft het D
d, hirtoricu. iS tul nl,. „wend Se.roHen met^ h„r A» als d< erIaond,,\ron,
historische stof te „overzien overgezet' in ee^ helder en beel- deze °PUmi»ten door. Hoewel er
De kunst van het weglaten is dend Nederlands. Dat een rijk rijkelijk gelegenheid geweest was
nog altijd bijzonder moeilijk. En boek als dit in een „serie" ver- on> deze macht in het leven van
het niet, dat Ypk fan der scheen, lijkt ons een gelukkige de enkeling *e constateren, moes
omstandigheid. Te vaak krijgt de ten dc treurige geschiedenissen
intekenaar van een boekenserie j3n deze eeuw en de dreiging var.
maar wat in de handen gestopt, d' ™d""' n.tuurbeheersing ons
waarmee hij eigenlijk zwaar he- geslacht de ogen weer voor de-
kocht is ze waarheid openen. Daarmee
De bruidegom komt" is een vie] deze afgod, tegelijk met een
:.ende historische roman van andere: het nationalisme. Moeten
betekenis. Bosch en Keuning te wij nu het oprichten van een der-
Baarn gaf het boek uit. helaas de af8od tegemoetzien en wel die
typografisch niet zo mooi
Fëar hardnekkig had vastgehou
den aan een paaf zeer spreken
de vrouwenfiguren, dan zou haar
boek geen boeiende roman, maar
VIA NAALD
£N PLAAT
De film» worden in de kerk zelf
gebruikt lin zondagavonddien»ten>
en verder op zondagsscholen en in
Jeugdverenigingen Het gaat er al
lereerst om. het Evangelicv.-rh.ial
in beeld te brengen, dus niet om
pseudo-mtspanning te bieden aan
de godsdienstige gemeenschap
Ontspanning wordt wel geboden
door de gewone bioscoop; volgens
Mr Hession hoeft de kerk niet
te hopen dat ze met haar kan
concurreren.
De Dawn Trust staat in verbin
ding met de gebruikers en ver
vaardigers van religieuze films in
andere landen, ook in Nederland
De moderne manier la de visuele
manier, zo heet haar prospectus.
Behalve religieuze films komen
daar ook documentaires en car
toons itekenfilms» m voor. Waar*
om? Om de Dawn Trust „te ver-
fttLA BARTÓK en Zoltan
Koddig. twee mensen die
een groot deel van hun lenen
hehben ingezet voor het be
houd van de nationale kunst
ran hun vaderland Hongarije.
Bartók en Koddig, twee compo
nisten die steeds hebben ge
snakt naar de vrijheid van het
land. waaraan zij met hart en
ziel verbonden waren. Bartók
en Koddig, de grootste nationa
le figuren die Hongarije op
kunstgebied heeft voortge
bracht.
Béla Barlók stierf in 1945 op
64-jarige leeftijd als banneling in
een New Yorks ziekenhuis. Zol
tan Kodaly is in Boedapest geble
ven en. als hij nog leeft, is hij
nu bijna 74 jaar. Enkele maan
den geleden nog protesteerde hij
:egrn de weinige vrijheid van de
Hongaarse kunstenaars Het pro
test is door de Russische tanks
gesmoord, maar het zal blijven
doorklinken in de muziek van de
ze grote Hongaar, het zal in de
vrije wereld niets aan waarde en
aan kracht inboeten.
Wat is er over van de verza
meling van 7800 volksliederen en
volksmelodieën uit Hongarije,
Roemenië er Slowakije, die de
vrienden Bartók en Kodóly heb
ben aangelegd, volksliederen opge
tekend uit de mond der boeren
en als een groot nationaal monu
ment bij elkaar gebracht in een
museum in Boedapest? We weten
het niet. we weten niet of een
groot deel van het levenswerk
van Bartók en Kodily voorgoed
is verloren gegaan
Bëla Bartók en Zoltén Kodaly
waren vrienden^ samen studeer
den zij. samen maaktan zij toch
ten door het Hongaarse land voor
hun vnlksliednotatics. samen stre
den zij voor een herleving der
Hongaarse kunst En zo worden
hun namen veelal in één adem
genoemd Maar meer nog dan
BartOk heeft Kodaly zich be
paald tot de echte Hongaarse
folklore en meer nog dan Bartók
wist hij het wezenselement van
het eigenlandse lied te projecte-
op zijn kunst. Voor
gedurende duizend jaren de be-
staansstrijd van het dappere volk
meegestreden hebben, ontwaakten
in Kodély's muziekuitbeeldingen
tot gloeiend. kloppend leven-
Rondtrekkende zangers. vogel
vrije soldaten, minzieke herders
en vrolijke kameraden, men hoort
ze in zijn werken, speciaal in zijn
zangspelen ..Harry Janos" en
..Het Spinvertrek" zuchten en ju
belen. wenen en Juichen.
Zo is de kunst van Kodaly meer
nationaal geworden, met de be
grenzing hieraan verbonden. Bar-
Bordewijk schreef Voor
zijn confrères
wereld welvaartstaat?,
vraagt Toynbee zich af. Dan zou
tevens te vrezen zijn dat de vrij
heid van de enkeling in verre
gaande mate ingeperkt werd.
Het ..Concert voor strijkers,
slagwerk en celesta" is geschre
ven voor dubbel strijkorkest, ce
lesta en slagwerk, waarbij ook de
geschiedenis aan, zouden de des
poten van de toekomst de mens
heid een uitlaat in de godsdienst
toestaan.
Egoisme
i komt zijn geloofsbelijde-
Deze fijnzinnige schrijver is
lange jaren advocaat en procureur
geweest en de*e verweving van
Ptwee zeer uiteenlopende beroepen
piano gerekend wordt. Het le deel is op de duur niet zonder invloed
is een meesterlijk gebouwde lang- gebleven op zijn literair werk tot- nis: De grote zonde, de erfzon-
zame fuga, het 2e deel is vooral dat hij thans in een serie eenzij- de. van de mensheid is egoïsme,
ritmisch zeer sterk en geeft een dige brieven zijn Schrijverstalent Het is onze taak dat te boven te
totaal inweven van folkloristische geheel aan dit ambt wijdt. De le- komen. Op het gebied van de
elementen. De notturno-muziek zers. die geen advocaat zijn, wor- godsdiensten mag men zijn eigen
achtgezang» van het 3e deel is den binnengeleid in de geheim- godsdienst niet voor de enig wa-
klanksuggestie zinnige wereld, waar zij zich zo re houden, noch zichzelf voor een
lang buiten gesloten hebben ge- lid van een uitverkoren volk. Dan
voeld. De in toga's gehulde we- zouden wij de onverdraagzaam-
Zelden is er in de muziek
gave verbeelding van de nachte
lijke sfeer gegeven. Het 4e deel
in het vitale Boelgzarse ritme is
de vreugdevolle bekroning van
een der grootste werken van de
laatste 20 jaren.
die 7
ij veel kwaad geloven
en vertellen, en in wie zij aan de
andere kant weer zo veel
wen stellen, worden
zij. Veelzijdig ils de
PHILIPS heeft beide werken dit boek. hetwelk niet alleen de
Kodaly en Bartók op één plaat persoonlijke ervaringen schildert,
J J herinneringen ophaalt
schrijver is Herfst in Europa
it alleen de
De thans l>ijna 74-jarige Hongaarse
componist Zoltan Kodaly, wiens
Oikestsuite .Jlarry Janos" door
Philips is opgenomen, op xyn
70ste verjaardag in Boedapest. Zal
hij nog leven
tók was groter kunstenaar. Ko
daly is in zijn kunst groter na
tionalist. Was Bartók voorname
lijk instrumentaal componist.
Kodély legde zich zeer bijzonder
toe op de vocale kunst en van
1920 tot 1935 schreef hij alleen
vocale werken. Dat vocale ele
ment geeft ook een ander geluid
aan Kodaly's kunst, daar het te
zingen lied of het tc zingen koor
werk meer moet zijr. afgestemd
op het begrip van de amateur
dan bet instrumentale werk. Ko
daly schreef dus voor velen be
grijpelijker.
KEN ZIJNER meest gespeelde
orkestwerken is de suite .Harry
Janos', gemaakt uit zijn in 1926
voor de eerste maal in Boedapest
opgevoerde blijsp«l-opera Harry
Jano6" Het stuk is bedoeld als
verheerlijking van de Hongaarse
buffo-held Harry Jénos. een soort
volksheld, een sprookjesfiguur,
een boer en oud-soldaat, wiens
avontuurlijke geest hem tot alle
mogelijke en onmogelijke donqui
chotterieën leidde Een diepere
betekenis wordt aan het verfraai
van Janos gegeven, door hem %ls
een symbool van de Hongaars"
natie te beschouwen '*i«r werken
en streven slechts in dromen in
vervulling kunnen gaan, helaas.
De suite geeft achlereenvol-
Ïens: 1, De opening van het sprook-
e. waarin de held Harry Janos
getekend wordt, de man die zelfs
droomt van een onderwerping van
Napoleon. 2. Harry Jénos is ver
baasd en begoocheld door het
speel-uurwerk in de prachtige
Hofburg in Wenen, het uurwerk
met de vele soldatenfiguren die
telkens verschijnen en verdwij
nen. 3. Een liefdeslied van Harry
Janos (gebouwd op een oud-Hon
gaarse melodie) voor een dorps-
schnne 4 Als opperbevelhebber
strijdt Harry Janos tegen het
Franse leger, waarvan de sol
daatjes stuk voor stuk neervallen
Napoleon moet voor de held neer
knielen en de Franse triomfmars
verandert in een treurmars. 5
Een soldatendans. gebouwd op
een echte Hongaarse dans (Ver-
bunkos» uit 180C' 6. Een ironisch
bedoelde triomfmars. verklankend
Harry Janos' bewondering voor»
de pracht en de praal van het
Weonse Hof Het gehele werk is
van een vitaliteit e*> een Hongaar
se folkloristische kracht, dat het
zeker iedereen zal aanspreken
ROOTSER als oorspronke-
vJ lljke compositie is het werk
van Bartók. he* „Concert vooi
stnjkers. sla-werk en celesta" uit
19to Bartók heeft in zijn kunst
sterker de versmelting gevonden
van twee uitersten: de oerkrachten
der volksmuziek en de nieuwe uit
drukkingsmiddelen der kunstmu
ziek. terwijl men ook, speciaal bij
genoemd werk een grotere gees
telijke verdieping opmerkt
uitgebracht, gespeeld door
Concertgebouworkest o.l.v
Eduard van Beinum (30 cm lang
speelplaat A 00353 Lt. Zo ooit dan
is juist in deze tijd de plaat met
de twee muzikale Hongaarse vrij
heidsstrijders wel bijzonder ac
tueel.
De uitvoering is meesterlijk.
Eduard van Beinum heeft alles in
de juiste proporties weergegeven,
hij heeft er de spanning en de
vitaliteit uit gepuurd en al zou dan
het Verbunkos-intermezzo in Ko-
dély's suite iets feller kunnen,
men kan slechts bewondering heb
ben voor wat hier èn technisch
èn muzikaal is gepresteerd. Is de
ze plaat, óf door het Concertge
bouworkest wat be'reft het hono
rarium, óf door Philips wat be
treft de verkoop, niet dienstbaar
te maken aan dc Hulpactie Hon
garije? Dat zou de waarde van
deze unieke opname aanmerkelijk
verhogen. Maar dat zou dan ook
betekenen dat U allen met deze
plaat kunt meehelpen aan die
hulpactie.
CORN. BASOSKI.
r oude tijd. figuren belicht bui-
Een foto uit 1954 in
Yehudi Mcnuhin met zij
de vroegere balletdansei
Harcourt. en de twee zoontjes i
dit tweede huwelijk, Gerard zi
tenden Jeremy (met viool).
We geloven niet dat er
mensen zijn, die niet weten t
Yehudi Menuhin is. Of
zegt: de grote violist. Y
Menuhin was inderdaad
wonderkind. Hij werd 22
1916 in New York geboren i
in november 1927 debuteert
elfjarige knaap te Pari
Vioolconcert
Van dat moment af begon d#
Andries Dongera (schuilnaam met Beethoven
__pin P. Hekstra) heeft onder de
de advocatuur, zoals Broek- hierboven genoemde titel bij J. N.
huis en anderen. Nu en dan duikt Kok N.V., Kampen, een keus uit carrière van een der grootste
hij in de letterkunde, de werken zijn gedichten verzameld. Ondanks bekendste violisten ter we
var IC,Ik, c" Dickens. Ook de de „pcotetisch-.andoende titel en Wie^M^^L
rechters, de ontstellende groei gewoon mens. Wie Menuhin
onzer wetgeving de nieuwe stro- enkele verz«m. zoals „De Bood- SOOnlijk kent zal zeker
ming in de rechtspraak komen schap". „Schuld" en „Herfst in weer onder de bekoring komt
Aan het slot is de Europa'
weemoed
afscheid.
MR. J J. WENTINK
ichte Confrère
Bêla Bar tok. de Hongaarse com
ponist, die in 194.5 in \eu> York.
ter tan zijn vaderland «fier/ als
de bundel is van zijn sympathieke persoonlijn
genoemd, maakt de verzameling heid. van zijn eenvoud ook. Roani
als „h.«l „r een vri,„d,li)k,
beschouwelijk, dan «n stense ,n Qjmpany in Moskou, heeft hill
veroordelende indruk. Het poëtisch ieVen van Menuhin beschreven il|||
gehalte is niet zeer hoog en merk- een boek „Yehudi Menuhin, th(|||
waardig genoeg zijn'de verzen niet story of the man and the
zo spits en puntig als men van sician" en dit boek is thans door
dese begaafde jon ge psycholoog ",r ,s" hft Jesk!,»'»
„u,„„ Ti* Orkest, Willem Bred erode, in hel
zou mogen verwachten. Men Nederlands vertaald en uitgege-v
vraagt zich ook af of hier wel vaD Ven bij N.V. Nieuwe Wieken t<ÊS
een dichterlijke belofte van enige Amstelveen, voorzien van 22
betekenis sprake is. Te weinig be- ke foto's. (275 blz.) Wat
speurt men een worsteling met de
muze. een zoeken naar een per
soonlijke uitdrukkingswijze. De ge
dichten lopen te gemakkelijk en
de geniale vonk ontbreekt. Een en
kel versje ter kennismaking.
Als de stilte een stem heeft gekregen,
zo ijl als het teder geluid
van e^n glasharp. Het is of een regen
heel even op berkeblad stuit
Als de stilte een stem heeft verworven,
zo diep. als h#»t ruisen der zee,
dat de wereld leeds rondgezworven
verkhriKc op de rustende ree
Als de stilte haar stem heeft verloren
en de siilte dei stilte is,
dan voelt men opnieuw zich geboren
me» rijkdom zowel als gemis.
eigenlijk nog meer over l
boek zeggen? Wie het begint I
lezen, leest het in één stuk
Zo onderhoudend is het l
ven en zo goed is het vertaal
Mén leert er de mens en de i
sicus Menuhin beter door kenn
de mens met zijn conflicten.
strijd en zijn liefde; de musi
met zijn streven, zijn overgavi
zijn moeilijkheden en zijn gericl
heid. Men leest er ook de stri
van Menuhin voor Wilhelm V
wangier. men leest de
heden van zijn eerste huwelijk t
het geluk van het-vader-zijn.
wie mocht menen dat het lei
van een concertyiolist altijd
lezen, d;
hoe moeilijk juist het leven
van de man. die over de gel
wereld wordt gevraagd en ste
maar weer op reis is. Met
heel merkwaardige zin echter 1
sluit het boek. nl. met „Als r
en als kunstenaar heeft Y«
Menuhin zich strijdend het
verworven op de gaven, die
Goden hem schonken".
vraag is: „Welke Goden
hier bedoeld?" Is dat een
van de vertaler of een ve
ving van de auteur? Overigens t
zonder interessant en zeer
uitgegeven.
