Nog altijd lokt het goud
van de gezonken Lutine
LAURIS NORSTAD
In genieur
gaat
nieuwe
bergingspoging doen
Staatssecretaris onthield fiat
aan T.V.-filmvertoning
Zeventien man van één
zaak staan terecht
Stiptheid in treinenloop
is vaak volkomen zoek
WOENSDAG 21 NOVEMBER 19SI
Duik naar veertig miljoen
O
(Van een onzer verslaggevers)
jV"OG ALTIJD LOKT het gezonken, bijna legendarisch geworden goud
van de Lutine, het Engelse oorlogsschip, dat in de nacht van 9 op 10
oktober 1799 in een vliegende zuidwesterstorm voor de kust van Terschel
ling verging.
Sinds 1800 zijn zeven pogingen gedaan om het wrak van de Lutine te
benaderen en de goud- en zilverschat te bergen. Slechts een klein deel van
de genummerde en geletterde staven (welke in kisten werden vervoerd) en
van de muntspecie (oorspronkelijk in vaatjes geborgen) heeft men bij deze
pogingen boven kunnen brengen.
De Nederlandse scheepsberger ir. W
van Wienen urt Bussum wil nu In J'il:
1957 met een zeor modern, door hem ge
construeerd en reed» met succes beproefd
slib- en zandduikinrichting welke in
ronde drijvende bok hangt en een (fcepte
van 25 meter kan bereiken opni-uw gaar
zoeken naar de schat van de Lutine.
Hij heeft daartoe reeds concessie gekre
gen van Lloyds te Londen, welk verzeke
rinigslichaam rechten op het wrak heeft en
bij eventueel succes dertig pet van de
vondst mag opeisen
De Lutine was in zijn tijd een knaap van
een oorlogsschip, het ha< een lengte var
143 voet. was 36 voet breed, 12 voet dier
en had 32 bronzen kanonnen aan boord
Destijds was Engeland in oorlog met eer
gedeelte van het vasteland Op Texel la
gen Engelse troepen en de vaatje» met
munten waren be«temd al« soldij voor de
soldaten. Verder was het goud en zilver
verzonden als steun aan de Hamburgse
handel die er slecht voorstond.
Grote sommen
De schat van de Lutine, b(J Lloyds In
Londen goed versekerd, had hoge waarde
Volgens historische gegeven» was dr
schatkamer van het schip, welke onder de
munitiekamer lag. gevuld met goud- en
zllverstaven ter waarde van 1.060 C00 pond
Sterling en 140.000 pond Sterling aan
muntspecla.
Bij de verschillende bergingspoginger
(waaraan, naar de verhalen willen, ook
de strandjutters van Torschelling met
schepnetten en haken meededen) is in
totaal officieel aan staven en munten voo:
een bedrag van 200.000 opgehaald
Dat betekent, dat er nog een
schat ter waarde van f 13.200 000
op de zeebodem zou liggen. Deze
berekening is echter gemaakt naar
de in 1799 geldende noteringen:
men mag aannemen dat de waarde
thans verdrievoudigd is, zodat er
van een slordige veertig millioen
sprake is.
Het verhaal, dat de Tarsch el linger
strandjutters mot de grote buit zijn gaan
jtrijken, is niet aan te nemen, omdat het
raiet mogelijk was. de genummerde en ge
letterde staven ten gelde te maken
De heer Van Wienen acht het dus zeei
ie moeite waard, nog eens, mot moderne
apparatuur, de zeebodem te gaan aftasten
Zijn speciale duikinrichting kan in een
half uur tijds door net water en de acht
of tien meter drijfzand boren. Dan i6 hel
mogelijk, door sproeiers en zuigers een
draal van twintig meter droog te maken
in met lucht te vullen, waarop metaal
detectors het zoekwerk kunnen beginnen
De Inrichting is zeer gemakkelijk te ver
plaatsen. en aangezien de drijvende bok
rond Is. heeft men niets meer te maken
met het draaien van wind en strroom. maar
kan het werk steeds voortgaan
Vooraf worden peilingen naar de v
Hukken gedaan.
één goud
Bekend ia dat het werk in vier stukken
nteengedreven is. Ook kunnen zand- en
aodemversohuivingen de stukken vele
meters weggestuwd hebben. Vast staat
wel. dat de plek waar de Lutine verging,
honderden meters verwijderd is van de
aat»tbeproefde zoekplaatsen.
De kosten voor de nieue bergings
poging worden geraamd op 1.760.000
gulden. Het grootste deel van dit
geld is reeds bijeen en om de rest te
krijgen zal de N.V. Ned. Duik- en
bergingsmaatschappij, die onder lei
ding van ir. Van Wienen het werk zal
uitvoeren, aandelen in de bruto ge
borgen lading uitgeven.
Nuttige ideeën uit
ambtenarenbus
(Van onze parlemenUredactle)
De Ryksldccënbusorganlsatie neemt
thans met ongev 80.000 rijksambtenaren
contact op. In de afgelopen twee jaar kwa
men ongeveer 2000 ideën binnen. De Cen
trale ideeënbuscommissie behandelde 700
ideeën. waarvan 249 werden gehonoreerd
sldus deelt de minister van algemene ta
ken. Drees. mee in een nota aan de Eer-
Onder de beloonde ideeën bevinden
er zich die leiden tot betere service aan
het publiek, besparing van materiaal
tijd of energie, grotere veiligheid e.d
Een idee betreffende het ministerie van
verkeer en waterstaat leidde tot het
overbodig worden van 12.000 formulie
ren per jaar! Een wijziging in de pro
cedure bij het mlnliterte van de-
fenaie maakte 3500 brieven per jaar
(met alle nevenwerkzaamheden)
bodtg. Bij het ministerie van onderwijs,
kunsten en wetenschappen kwam dooi
toedoen van een Inzender bij een
paalde dienst een bezuiniging op elek-
triciteitskosten van 500 tot stand,
wijl het idee zich voor toepassing elder»
leent. Bij het ministerie van justiiii
gelukte het voor 70 procent de .ifdoe
ning van een bepaald soort verzoeken
met anderhalve maand te verkorten
Een vereenvoudiging in een bepaald*
sorteerwerkzaamheld bij het Centraal
bureau voor de statistiek betekent
waarschijnlijk een bezuiniging van
geveer 3000 per jaar.
hebben op het
ogenblik een eigen ideeënbusinstantie,
verbonden met de centrale ideecnbuscom-
missie. Daarbij zijn nog v.er afzonder
lijke ideeënbuscommissies van speciale
grote diensteenheden aangesloten. Daar-
bestaan idceënbuslnitanties bij de
P.T.T., de Belastingdienst en het Staats
drukkerij- en Uitgeverijbedrijf. De indruk
bestaat, dat de ideeënbusorganisatie vai
blijvend nut voor de Rijksdienst is. ter
wijl ook de psychologische betekenii
wordt onderkend. De voordelen komen
zowel de Rijksdienst als de ambtenaren
De Karimata
Ongetwijfeld zullen velen zich nog de
ongste pogingen tot berging van het
tine-goud herinneren. In 1933 had de Bcc-
corstoren weinig aueees: er werden we.
wreketukken en een kanon opgehaald
naar van de .schat" bracht men slechte
nige munten boven.
In J938 gfng de grote tinbaggermolen de
Xarlmata aan het werk. Men stuitte toen
op een enorme klomp roeet, waarschijnlijk
de overblijfselen van de munitlekemer
vrak word vernield, 'maar er kwamen
Voorlaan slechts alle leeftijden"?
(Van een onzer verslaggevers)
T^E VERTONING van de film Stazione Termini, die de Vara voor gister-
avond op haar televisieprogramma had gezet, is onverwacht niet door
gegaan. De secretaris van de Vara, de heer J. W. Rengelink, heeft het voor
af aan de kijkers verteld: omdat de nieuwbenoemde staatssecretaris van
O. K. en W. de film niet toelaatbaar had geoordeeld.
De beer Rengelink vertelde erbij, dat
dit de eerste maal is, dat voor een der
gelijke film de toestemming voor televisie
vertoning is geweigerd. De staatssecre
taris had de afwijzing gemqtlveerd met
de opmerking dat het hem, afgezien van
de artistieke kwaliteiten niet Juist voor
kwam deze film voor een zo gemengd
kijkerspubliek te vertonen, waar de Cen
trale Filmkeuring voor vertoning in de
bioscopen het grootst mogelijke voorbe
houd heeft gemaakt (het is „toegang
boven achttien jaar" geworden).
Een film met Fernandel, die de Vara
als vervanging had gedacht en die in de
bioacopen het odium „toegang veertien
jaar" droeg, werd om dezelfde reden afge
keurd. Derhalve li er gisteravond een
voor alle leeftijden toegelaten film („Ma
Pomme" met Maurice Chevalier) ver
toond, omdat een dergelijke film niet
vooraf een ministeriële toestemming voor
T.V.-ultzending behoeft (Slechts volgens
de r.k. filmkeuring was deze film „boven
de achttien").
De heer Rengelink herinnerde eraan,
dat de omroepverenigingen reeds lang
geleden hebben afgesproken films, die
minder geschikt voor Jeugdige kijkers
zijn, als zodanig aan te kondigen en pas
's avonds na 9 uur te draalen. De omroep
verenigingen hebben trouwens het volste
begrip voor de moeilijke aspecten van
filmvertoning voor de televisie.
Het aantal boven achttien Jaar toege
laten films voor de T.V. is in ons land
maar zeer klein geweest Dat van boven
de veertien echter aanzienlijk. Moet men
nu uit de beslissing van de staatssecre
taris afleiden, dat alle films boven veer
tien en achttien niet meer voor de T.V
vertoond mogen worden? Een dergelijke
gedragslijn zou het de omroepverenigin
gen, die van de Bioscoopbond toch al zo
veel beperkende bepalingen opgelegd
krijgen, buitengewoon moeilijk maken.
Maar als dit niet zo is, zo zei de heer
Rengelink. dan zouden wij wel eens wil
len weten, wie dan onderscheid maakt
tussen de films van boven de veertien of
achttien jaar, die niet en degene die wél
voor T.V -vertoning worden uitverkoren
Daarover maken wij ons, zo besloot h(J,
„meer dan een tikkeltje ongerust"
VERKOUDEN
VLUG...
de lekkere
ANTISEPTISCHE
KEEL-PASTILLE
De nu verboden film „Stazione Ter
mini" zou door de Vara op eigen verant
woording worden gedraaid, aangezien de
omroepverenigingen hiervoor de geza
menlijke verantwoording niet
Massaproces in Amsterdam
hebben gisteren 25 personeels
leden van Philips Telecommunicatie
Industrie te Hilversum terecht ge
staan. Zij hadden met nog anderen
in vier jaar tijds grote hoeveelheden
vrij kostbaar materiaal ontvreemd,
deels om het zelf te gebruiken, deels
om er goede zaken mee te doen. Een
van hen, de 31-jarige monteur F. L.
werd zelfs verweten, dat hij „gros-
siertje" had gespeeld door voor circa
17.500 gulden mee te nemen en voor
50.000 gulden mede voor anderen
had verkocht.
eiste de officier van justi-
evangenlsstraf. evenals legen
de 40-jarige Instumcntmaher G. M.. die
bUna 50.000 zuiden (winkelwaarde)
hebben ontvreemd. Vier radiohande-
n stonden terecht weien» heling of
schuldhellng.
De onderdirecteur van het bedrijf, als
getuige gehoord, verklaarde dat efficiënte
controle eenvoudig uitgesloten i6 omdat
bij Philips in Hilversum vijfenvijftig-
Bedrijfsongeval. Door hat verkeerd
inschakelen van een yalewagen raakte
gisteren de 35-jarige havenarbeider H.
Rokven uit Sommelsdijk op het terrein
van Thomsens havenbedrijf te Rotterdam
bekneld tussen 'n yalewagen en de bum
per van een goederenwagen- De man
overleed ter plaatse
honderd arbeider* werken Uit het ver
hoor van de verdachten bloede ook wel,
dat de verleiding iets mee naar huis te
nemen erg groot was geweest. De recher
che had in totaal vijftig man ondervraagd
en er toen maar een streep onder gezet.
De 41-jarige monteur A. J. L., die i
13 000 gulden had weggenomen, hoorde
Jaar tegen zich eisen, waarvan drie maan
den voorwaardelijk. Tegen de 34-jarige
monteur H. van D. werd negen maanden
geëist. Hij had zich voor 8400 gulden toe
geëigend.
Van de vier radiohandelaren die zich
moesten verantwoorden, werden etraffen
geël6t. variërend v
maand voorwaardelijk met een
vijfhonderd gulden.
Tegen zeventien personeelsleden werdenj Ook Josepha Mendels en W. A. Wage-
voorwaardelijke straffen geëist, in som-'ner hebben hun lidmaatschap van het
mige gevallen gecombineerd met geld- j P.E.N.-Centrum Nederland opgezegd in
boete- Sommige van deze arbeiders zijn verband met de door dit Centrum aange-
niet ontslagen. I nomen motie t.a.v. Hongarije.
Nederl. jmvelendief in
Zweden veroordeeld
De Nederlander H.K., die in Zweden
wschetdene juwelendiefstoiUen zou heb-
en gepleegd, is gisteren te Stockholm tot
ie- jaar gevangenisstraf en 30.000 Kronen
hndevorgoeding veroordeeld-
Uit de P.E.N.
Advertentie
Koningstijger valt man aan
zijn bezoeken aan de stall»
Hopte Martin een mandril-aap iets lek
kers toe, wat blijkbaar de afgunst wekte
van een Bengaalse koningstijger pet er
naast cVe met een nijdige grauv uithaal
de. Nog net op tijd kon Martin weg
springenen met de stok van zijn
rijzweep gaf hij de tijger een tik op de
Uitgestrekte klauw Onder woedend ge
brul trok de tijger zich terug. Toen
Mart n de vo'.gend* dag weer passee-de.
zag hij dadelijk dat de tijger hem her
kend-a en vijand' g nakeek
Hoe moet c'-t af open? J. v. Dove ren en
FVed Thomas, de befaamde circus kan
tellen het u in het enige Neder-
landse standaard-werk ..De Bonte Droom
van het Oiircus". Spanning. orvtrcering
humor en alles is wéér gebeurd! Wat
'n aanwinst voor uw boekenkast!
Voor echts f 2.50 kunt u dit historisch*
boekwerk beateVen bij het Kantoor
„Roombote. album". Postbus 47. Den Haag.
- of rechtstreek» kopen bij uw roomboter-
leverrncier.
De bijbehorende prachtige kleurenp'mtcn
en re3\stische fotoieproducties ontvangt
u grat voor de rijksbotermerken. Op
elk pakie roomboter treft u er één aan
Neem een pakje extra voor de zondag!
IETS MIS BIJ DE SPOORWEGEN
Presidentieel vermaan wordt niet
altijd f
„één van die zeldzame mensenwier
capaciteiten geen grenzen hennen
bleraen en door zijn gehele persoonlijkheid, dat ik hem daarna steeds in het oog
heb gehouden. Hij was en is een van die zeldzame mensen, wier capaciteiten praktisch
geen grenzen kennen". Dit getuigschrift betreft de 49-jarige Lauris Norstad, die vandaag
geïnstalleerd werd als opperbevelhebber van de Navo-strijdkrachten in Europa, als
opvolger van generaal Alfred Gruenther. Het is afkomstig van niemand minder dan
president Eisenhower, die Lauris Norstad voor het eerst in de tweede wereldoorlog
gedurende de operaties in Noord-A frika ontmoette.
Toen Norstad tijdens de tweede wereldoorlog
tot genersal-mejoor werd benoemd, was hij
eigenlijk te jong voor deze hoge rang en er
moest een speciale wet aan te pas komen om Conferentie op hoop niveau. Naast Ei ten-
zijn benoeming een feit te doen worden. hoioer ziet men achtereenvolgens, de Britse
maarschalk Montgomery, de Franse maar-
•halk Guillaume en de Amerikaanse
generaal Lauris Norstad,
ring en een. die buitengewoon goed op de hoog
te kwam met de problemen van de internatio
nale strategie.
De lange, blonde, atletische generaal, die op
24 maart 1907 in Minneapolis werd geboren. Hjkt
nog jonger dan hij is. Zijn voorouders kwamen
uit Noorwegen en Zweden. Zijn grootvader werd
in Noorwegen geboren en ging in 1873 naar de
Ver. Staten. Daar trouwde hij met een meisje
dat in Zweden geboren was en met zijn Jonge
gezin vertrok hij naar Red Wing in de staat
Minnesota, waar al veel Noren woonden. De
vader van Lauris, ds. Martin Norstad, was rec
tor van het* Lutherse Dtaconessenhuis ir
Chicago.
Hoewel Lauris Norstad was opgeleid tot ca
valerist nam hij spoedig dienst b<J de lucht
macht. Na zijn opleiding bracht hij vier en een
half jaar door op Hawaii met een gevocht*groep
van de luchtmacht
Na zijn terugkeer van Hawaii In de Verenig
de Staten (hij was inmiddels kipito n geworden)
diende hij nog enkele laren bij hombardementa-
Jachteenhpden van de luchtmacht
Intussen trad hij In 1W In het hnwlijk met
Isabella Helen Jenkins. Het echtpaar beeft eerj
Icind: een dochter van 17 Jaar. die Kristin ge
noemd werd, naer de novelle van de Noorae
Nobelprijswinnaar Sigrld Undset; Krigtin La-
vrans datter.
serieus genomen
(Van een onzer redacteuren.)
TVTIJ BEWAKEN de regelmatige loop van onze treinen uiterat nauw-
keurig", schreef de president-directeur der Nederlandse Spoor»
wegen, ir. F. Q. den Hollander, enige tijd geleden in een rondschrijven aan
zijn personeel. Het zou onbillijk zijn aan de oprechtheid van deze bewering
te twijfelen. Dit houdt echter in, dat de bewaking kennelijk onvoldoende is.
Herhaaldelijk vertrekken er immers treinen te laat, met het gevolg dat ze
ook te laat arriveren. Wat dit velen bijna dagelijks kost. laat zich niet be
cijferen. maar dat het vaak aan het rampzalige grenst, heeft menigeen
aÉiwito»
„Wty bewaken de loop nauwkenria".
verzekert echter de heer Den Hollander,
maar het Is onvoldoends. In hrtsalfda
schr(jven heeft de spoorwegprcsldent ook
gezegd dat bet aantal precies op t|jd rij
dende treinen van 80 tot 61 procent Is ge
daald. HU haastte zich er aan toe te voe
gen: „Maar daarbij z(Jn ook die trelnea
geteld, die slechts één minuut Ie laat z(Jn".
Verder schroef h|J: „Dat op enkele IQnea
treinen soms enige vertraging hebben, tg
In hoofdtaak te wQten aan werken, dia
op deze lijnen In uitvoering sgn. De ma
chinisten zQn verplicht er langaaam te
rfld'n Dat kost minuten".
Het wU er bij ons echter niet In, dat
al die werken zoveel vertraging moeien
veroorzaken als Ir. Den Hollander sugge
reert. Het feit trouwens. dM hij er bij
het personeel op aandrong, dat het meer
zijn best zou doen om de treinenloop ge-
regelder te doen zijn, bewijet wel dat er
iet» scheef zat Helaas moet daaraan
worden toegevoegd, dat het presidentieel
vermaan weinig heeft uitgehaald. De ge
regelde reiziger krijgt bijna degelijk* de
indruk, dat niet alle leden van het apoor-
4 hun hoogste chef serieus
Stafchef
wereldoorlog ook
sras aangebroken,
werd Norstad benoemd tot stafchef voor opera
ties van de Twaalfde luchtmacht fn deze funr.
tie ging hij naar Engetan-t en tenslotte na-r Al
giers. waar hij onder Eisenhower diende fn
het Middellandse Zeegebied leidde hij bombar
dementen. waarbij duizenden vliegtuigen be-
'rokken waren.
Voordat de oorlog ln Europa ten einde was
keerde Norstad naa- Am'' ka terug om enkele
staffuncties te bekleden, d'e hem een steeds be-
'angrljker plaats gaven In het utts'lppeten e-
■•rganiseren van de strategie van de Amerikaan,
•e luchtmacht, op het hoogste niveau.
Op 1 oktober 1947 werd hij benoemd tot pi'
tafchef van Operat'e* van de li'-^'—srht e-
iter tot vlce-stafchef Tn 19*) voerde het foe
•el tijdens de Exercise Swarmer een eezemer
'Uke manoeuvre van leger en luchtmaeht m»'
het doel de mogelijkheden van luchtlanding-
Naar Europa
ven. Hij kreeg het bevel over de Amerika*»
luchtstrijdkrachten in Europa en w<
dant van de Navostrijdkrachten in Centraal
Europa. Op 27 juli I9M sverd hij plaatsvervan
gend opperbevelhebber (voor de luchtetrljd-
xraehten) van de Navo. Dit was de benoeming
11* tenslotte voor hem de weg opende naar het
Generaal Norstad en zijn gezin wonen slnda
•*51 ln een villa In Garehes. dichtbij de golf-
>anen van Saint Cloud, waar Norftad nog al
-ru t* vinden is. Zijn dochter Kristin spreekt
'rans, Duits en Italiaans en bezocht scholen In
Wiesbaden, Zwitserland en In Footaineblaau.
Zij zal haar etudle volgend jaar In Parijs vol-
Bemmlge perrnnnpzir hlrr*
Ie een verlate trein moeten laten verlrek-
rn. komen op bun gemak aangeslenterd,
achten dan goedsmoeds tot ook een
atkomer of een vroegkomer, die dank
d' vertraging aen eerdere trein hecfl
'Un bedoeling was rustig Is ge-
•n en heft dan pas s(jn „paunekoek",
laronlekr opmerking: „Orh. we z|jn
au toch 'mmail laai", mankeert er nog
WIJ hebben er alle begrip voor, dat een
nieuw# apoosétsan moet worden ingere
den. dat een oude baan een# moet worden
gerepareerd, wat wet eens vertraging
móét geven, meer de feiten wijzen uit. de|
er ook ander* oorzaken een rol «pelen.
En daarnaar moet Ir. Den Hollander «?n
grondig onderzoek ineteiien. «ril hU de
goed* reputatie van weleer niet verloren
doen gaan.
K-beuren bovendien nog andere din
gen. dl* onnodig aanstoot geven. Wet te
denken van de beelleslng van -en conduc-
di# uit -en overvolle trein tweede.
k:a*reiz:ger*, die noodgedwongen hun toe-
lucht in de eersteklascoupé'* hadden ge
zocht. liet overeteppen tn een goederen
wagon
Zo zou tr meer op te sommen zijn.
Ongetwijfeld la er uit de correspon
dentie aan de Spoorwegen nog veel
te halen, dat nooit ln de openbaar
heid komt. maar dat zeker bewijat
dat er op het ogenblik bij de N.S. iets
mis is.
