is pottenkijker
ZONDAGS
BLAD
BRIEVEN AAN DE
Hieuiu? Ccitecljc (iTourant
Dit rubriekje wil correspon
dentiehoekje zijn maar geen
ruilbeurs. Dat is niet onze be
doeling en ligt niet op onze
weg. Wie postzegels wil kopen
of ruilen, kan daarvoor bij vele
adressen terecht. Wat dit hoekje
wil zijn kan men in elk Zon
dagsblad (en ook hieronder)
zien. En vele lezers blijken dit
op prijs te stellen. Wel moeten
wij inzenders verzoeken naar
beknoptheid te streven. Want 't
is niet prettig als er vanwege
de ruimte maar één aan 't woord
kan komen.
IIIKR IS AL Hl LP
Mej. W. de Raad te Ovcrschic:
ZATERDAG 17 NOVEMBER 10.16
HO\GARIJF,
Inderdaad, mevr. M.—W. t
's-Gr.: Hongarije is een gelooft
prebli
hebbei
Daa
doend antwoord op te geven.
Wjj kunnen God niet narekenen.
Maar Hg riet het onreeht. En
H|j hoort het gebed van Zijn
volk. He- „Woord voor van
daag1* van donderdag jl. ging
ook over dit probleem. Wellieht
SI.XT-.MKOL.WS
kunn.
rr. Va:
de bei
delen.
i vol problemen laten ui
r geen nieuwe bijmaken. Wj
uilen *een poging doen om di
iering van Sint-N
Tegen uitsterven der enorme zoogdieren
«chaffei
Jui»
kerstlei
ook omdat wjj
rrij willen hou-
rmde smetten'.
ren hoe
dag v
sommige landen
irdt gevierd. Wél moeter
i# op 5 dee. waehten vooi
Maar dat geldt voor
'l jaar.
hon-
KERSTROEKJEN
Ook dit jaar zijn
derden kerstboekje» versehenen,
meneer D te D. En er zijn hele
mooie bij. U moet maar een.
een e.talogu. aanvragen bij Cal-
lenbarh te Njjkerk, Meinema te
Delft, Jan Hi
U kui
En
hin
billijke prijs.
;cht.
WAT BEDOELT l
Wjj begrijpen uw briefkaart
niet, meneer T. J. S. te Wer-
kendain. Och, selirgf ons nog
een kaartje, maar zeg dan dui
delijk wat u bedoelt. We gaan
dan direct aan 't zoeken.
Met Moby Dirk, de witte walvis,
waaromheen Herman Melville het
epos van de walvisvaart schreef, heb
ben de mannen van de Willem Ba
rendsz niet veel op. Al is het dan waar,
dat de rond 650 walvisvaarders op
deze drijvende traanfabriek er altijd
nog (heimelijk) op hopen de legen
darische vis te ontmoeten. Zoals zee
lieden ergens in hun achterhoofd nog
de idee met zich omdragen in een
stormnacht de Vliegende Hollander
tegen te komen. Er zijn trouwens
zekere overeenkomsten tussen deze
twee: die van een spookvis en die van
een spookschip
Op de Willem Barendsz. die
juist deze woensdag zee koos. om
zich te voegen bij de meute van
twintig internationale expedities,
die straks de jacht in de antarc
tische wateren weer gaan begin-
die zich zulke ogen hebben aange
meten. Het zijn de pottenkijkers
aan boord, die bijgeval zelfs een
spookvis als Moby Dick, zo hij
mocht opdoemen, in bescherming
zouden nemen, 's Werelds groot
ste zoogdier is niet langer vogel
vrij en dc walvisconventie, die er
is om nageleefd te worden, zou de
legendarische witte walvis van
Merville. zo hij werkelijkheid
was. ongetwijfeld een vrijgeleide
hebben gegeven.
Evenwel, voor tenminste één
man. zou onze Moby Dick toch
nog op zijn hoede moeten zijn. Wc
hebben daarbij het oog op dc
Griek Onassis en op mensen als
hij. Al lopen er gelukkig niet veel
figuren rond, die eenzelfde bruta
liteit bij de walvisvangst aan de
dag durven te leggen. Deze Onas-
sis toch als hij niet in dB olie
is. barst hij plots in traan los
lapte laatst inet zijn onder Pana
mese vlag varende traanfabriek
Olympic Challenger dc hele wal
visconventie met zijn controleren
de rompslomp aan zijn laars. De
man haalde zonder blikken of blo
zen een Illegale produktie ter
waarde van drie miljoen pond
met zijn expeditie uit het willige
water van de Zuidelijke IJszee.
Toch, als er (onverhoopt) een treffen
zou plaatsgrijpen tussen het Neder
landse walvismoederschip en meerge
noemde Moby Dick, dan nog mag de
witte walvis met geen harpoen, al dan
niet geladen met het kruit van de
Hembrug, worden nagewezen. Op zee
mag mey zich dan van alle conventies
ontslagen achten, op de walvisvaart
heeft men met tenminste één con
ventie te maken, in de wandeling wal-
visconventie geheten. De steeds du
rende zorg vai> de gunner, de man
achter het viskanon. Op hem wordt
met argusogen gelet.
jntroleren of de
schriften werkelijk wor-
nageleefd, varen twee
rrteur» mee op de drjj-
Ie traanfabriek. de heren
W. van Dyk en Kuvk. Zij
t voldoen, dal dit wrede
bedryf niet wreder wordt dan
nodig i» en dat de toegestane
.re Uw id rrnheden niet
wordt overschreden. In het
rtikrl op deze bladzij leest
EIGEN MENING
Aan boord van elke walvisvaar
der zijn twee controleurs van
eigen nationaliteit. De mogelijk
heid bestaat, dat in de toekomst
neutrale controleurs worden aan
gesteld. waartegen Nederland
geen enkel bczwaï
de heer Van Dijk. Want i
eens dc buitrug, een k!
baleinwalvis, eigenlijk
gedrocht, die bovendien
makkelijk te vangen is
makkelijk, dat er maar
gen over het hefe seizoen
WREED BEDRIJF
het nu
14 500
i werke-
s te vin-
i zeep t
d h"0g
Dc onverantwoordelijke handel
wijze van deze cu andere walvis
piraten bracht de walvisstand In
recordtijd heel veel schade toe.
Een van de van regeringswege
aangestelde inspecteurs op dc
Willem Barendsz. de heer W. H.
L. van Dijk uit Voorburg, die wc
op de valreep spraken, stelde
zulks spijtig vast. Het spijtigst
heeft.
als andere bonafide deelne
mers trouwens. Of het
eens komen zal. is vck
Van Dijk echter nog
een grote vraag.
Zoals het voor
hem ook nog de
vraag is of de wal
visstand inderdaad
bezig is uit te ster
ven. Nederland
heeft zich hierover
een eigen mening
gevormd, aldus de
inspecteur, die
sterk afwijkt van
die van Engeland
bijvoorbeeld. Op
grond van de blo-
logische studies
op de indruk v
gunners.
dwerg thans nog c
van dit alles is voor hem en zijn
collega's nog, dat ze nog niet over
machtsmiddelen beschikken om
aan dergelijke rooftochten, did
dikwijls met bruut geweld ge
paard gaan, een halt toe te roe-
VRIJBLIJVEND
De huidige internationale wal
visovereenkomst is vrijblijvend.
Iedere natie heeft uiteindelijk de
vrijheid zich niet aan gemaakte
afspraken te houden, indien het
maximum aantal te vangen wal
vissen wordt verlaagd. Zo'n uit
tredend land kan zich dan onge
limiteerde vangsten permitteren,
wajydoor de spanningen in het
vangstgebied nog groter worden.
In de laatste 40 jaar zijn cr in
het Zuidpoolgebied al rond 800.000
walvissen geschoten c
vissenpaar brengt het
bij dc voortplanting
dan één kalf in de tw
is dus wel reden om c
heid te betrachten bij het jacht-
maken op deze dieren, meent de
heer Van Dijk
Neen. dan dc Nederlandse ex
peditie Die heeft met haar ge
middelde vangst in de rij van in
ternationale deelnemers altijd een
zeer goed figuur geslagen. Het
hem ambtshalve toegevallen pot
tenkijkerschap over de Neder
landse walvisbodem valt deze in
specteur-ter-walvisvaart daarom
licht. Zo licht dat hij nu aan zijn
zevende reis is begonnen.
"Vj.. -^. 1-
<Mfk
-afc
- "tg
vu eenmaal
tiet verder
?e jaar. Er
ïige zuinig-
iveel
in het
vangslgebied aan
treffen als 30 jaar
geleden. Zekerheid
aver die walvis
stand bestaat er
echter niet en onze
regering heeft zich
slechts aarzelend
accoord verklaard niet de verla
ging van het toegestane totale
aantal te vangen eenheden. De re
gering heeft wel bezwaar tegen
een vérdere verlaging ervan, en
wel op grond van het biologische
onderzoek.
Daar komt bij dat de Zuidelijke
IJszee een enorm uitgestrekt ge
bied is. niet door land omgeven,
in tegenstelling tot de Noordelijke
IJszee, die meer het karakter
draagt van een binnenzee, waar
de walvisstand dan ook ten dele
uitgeroeid is. De Engelse regering
daarentegen toont zich nu zeer
bezorgd over de situatie. Maar
nog slechts enkele jaren geleden,
toen er nog een ernstig tekort was
aan vetten, stond zij een onbe
perkte vangst voor Voor de
tweede wereldoorlog was er van
een onderlinge afspraak trouwens
helemaal geen sprake.
Je kunt de walvis echter nooit
over een kam scheren, zo meent
De tijd dBt de harpoeniers
eerst meedogenloos het acht meter
lange kalf cn daarna nog de ang-
Zo 5C* stig naai haar jong zoekende
ler da- moeder afmaakten, behoort ge-
an drie lokkig ook tot het verleden. Al
>g Vel eens voorkomen
het jagen op een kudde
vertelde de Nederl.nds. ,„sp.c dTÏS
teur. dat deze buitrug 5 jaar gc- spectcllis bemerkt, dat cr uit een
leden nog een grote zeldzaamheid getroffen dier melk spuit, weet
was. terwijl hij vorig jaar door hij. dat er een kali bij haar ge-
alle expedities in zeer groten ge- weest is: ook dan. geen premie
tale is waargenomen. Waar dan Evenals zovele anderen, die ter
weer dedb"UK meer>° dan
we walvis slechts zeer sporadisch eeng afgevraagd of cr n
opgemerkt. Onze taak is dit- jjjfc geen andere manier
streng op toe te zien, dat den om aan margarine e
geldende maximum van komen dan het doden
enheden blauwe walvis- hoogstaande dieren,
sen. waarbjj een blauwe walvis ..Op een catcher of vangboot
gelijk is aan twee vinwalvissen of heb ik meermalen het schieten
buitruggen, niet wordt over- van een walvis van nabij rneege-
sehreden. Het vorige seizoen was maakt en steeds weer was ik on-
dit vangstmaximum nog 15.000 der de indruk van het wrede ele-
eenheden, zodat we weer wat ach- ment bij dit bedrijf Het laat zich
allemaal gemakke
lijk denken als men
weet. dat de kolos
sale dieren soms
4600 liter bloed in
zich omdragen Dc
gunner rekent het
zich echter tot een
eer de vis op slag
te doden, maar
soms duurt die
doodstrijd wel een
minuut of tien, en
dat is dan oen
moordend gezicht.
De vangboten na
deren de vissen tot
20—40 meter, waar
na de gunner staan
de dc granaathar
poen op het dier
afschiet. Direct na
het binnendringen
ontploft de granaat
cn indien een vi
tale plaats, bijv.
de borstkas, getrof
fen wordt treedt
vrijwel onmiddel
lijk de dood in.
Zodra de Willem Barendsz be-
{i
i
e waar *rode wolken in
het water de aanwezigheid van
miljoenen garnalen, het voedsel
van de walvissen, verraden.
Dc Griek Onassis bracht onder
Panamese t lag de varende traan-
fabtiek Olympic Challenger naar
de ualvisgronden van de Pooliee.
Hij stoorde zich niet aan de over
eenkomst van
neden de 40 graden Zuidcrbrced-
_nrt
de Jacht gereed.
WWBW
stukken ze
troler
Onass
lvI visstand
n andere
nog de bepaling, dat het i
zoen loopt van 7 januari tot
april en eerder zal eindigen
DE HONDERDDUIZEND
i meemaakten waren weinig ge
slaagd. In vele gevallen werd
bij de proeven om een harpoen
altijd nog een uur voor de ver
werking. Het hoofdprodukt is na
tuurlijk de traan, die voor spijs-
vetten en zeepbereiding wordt ge
bruikt. Voor het eerstgenoemde
doel kreeg dc traan in 1907 bete
kenis. nadat een zekere Sabatier
er in 1905 in was geslaagd vloei
bare vetten te harden ihierbij
verdwijnt tevens de onaangena
me smaak", waardoor verwerking
in margarine mogelijk was (tot
35 pet In 1929 slaagden chemici
van Unilever er in traan zodanig
te harden, dat het mogelijk is
margarine te fabriceren, waarvan
de grondstof vrijwel geheel uit
walvistraan bestaat.
De inspecteur-ter-walvlsvaart
inspecteert allee wat er van de wal
vis verwerkt wordt. HU staat er met
het horloge in de hand bU. want
binnen 33 our na aankomst dient
alles aan een walvis In dc kook
potten te sudderen, anders is het
niet so best en sou er weer een
bonnetje van het duo Van Dijk—
Kuyk swaaien. Dit niet alleen om
het bederf te voorkomen, maar
vooral om tegen te gaan, dal de
vangboten maar in het wilde weg
touden gaan jagen. Om dan in
hun jachtijver soveel gedode die
ren achter het moederschip te
hangen, dat de vangst zeventig
uur otf meer op verwerking sou
moeten waehten. Het keuen"
van afgemaakte walvissen Is dus
beperkt door de llgtijd van 33 uur.
Hierdoor wordt het ..vrljsetien"
van dode vissen voorkomen en
een algemene rooftocht onmoge
lijk gemaakt.
De geoefendheid van dc arbei
ders die de dieren moeten slach
ten speelt daarom bij de verwer
king een grote rol. Onder hen zijn
ditmaal veel landarbeiders uit bet
noorden van ons land.
IN CODE
De „boekhouding" van de in
specteurs wordt dan aan het etnd
van elke week naar het centrale
controle-bureau van de landen die
de walvisconventie zijn aange
gaan. doorgegeven. Dit ontvangst-
centrum ligt in Sandcfjord
En alle gegevens over de
vangst, maten en soorten, worden
dan in code overgebracht, zodat
de verschillende expedities niet
van eikaars vangsten afweten. Af
gaande op al deze gegevens van
de inspecteurs op de fabrieks-
schepen kan deze centrale post
nagaan of de limiet bereikt is en
bepalen wanneer de vangst be
ëindigd moet worden
Inspecteur Van Dijk gaat uit
van een daggemiddelde van 250
walvtseenheden. Ondanks alle be-
Het is geen wérk je voor
jongens, die geen bloed
kunnen zien, als t
walvis op het vleesdek van
de Willem Barendsz is aan
gekomen. Dan waden de
mannen door een bloederige
hoog tempo tot het dek
schoon is. In de takels zien
ter. een borststuk van het
zoogdier der zee, dat juist
omhooggehesen wordt.
FOTO RECHTS:
Veertien jagers zwerven uit
tussen de ijsschotsen van dc
Pool zee. De harpoeniers
richten hun geschut op de
prooi en als de vangst een
feit gcworden'is, dan worden
de grote dieren langszij van
zo'n jager gesleept en naar
het moederschip gebracht.
In het artikel op deze pagina
wordt o.m. verteld, dat dit
nooit ondermaatse walvissen
mogen zijn.
reikt. De blauwe wal
vissen. die tenminste 24
mogen pas na 1 februari
worden gestrikt.
Alles wat er aan wal
vis via de 14 jagers
alleen de Russen heb
ben er een meer) langs
zij de Willem Barendsz
wordt gebracht, moeten
dc heer Van Dijk en
zijn collega, de heer
J. W. Kuyk. turven.
Daarvoor hebben ze dan
een mectlatje, zoiets als
de agent die er op toe
ziet, dat de sportvisser
in een binnenwatertje
geen ondermaatse voorn
of baars mee naar huis
neemt. Nu kan de beste
harpoenier zich weieens
op een half onder water
zwemmend walvisbeest,
een zwemmend varken
gelijk. verkijken. De
man kan nu eenmaal
niet tot op de centi
meter nauwkeurig de
lengte van het dier dat
hij onder schot heeft,
bepalen Daarbij komt
nog, dat dc inspecteur
moeilijk tegen de vanger van een met een ontstekingsdraad weg
ondermaatse walvis kan zeggen: te schieten dc schutter ernstig
„Wel man, gooi dat katvisje maar gewond door dc stroom die de
weer terug in de plomp. walvis in één klap moest vellen.
Wie geen bloed kan zien, houde
Eens gevangen blijft gevangen. zjch dub verre van dc walvis-
zo gaat het op de walvisvaart. De vangst. Een blauwe vinvis van 26
inspecteur doet dan echter wel meter lengte is met zijn honderd
wat dc veldwachter ten overstaan duizend kilo aan gewicht heus
van de ondermaatse baars ook niet zo gemakkelijk klein te krij-
Tachtigduistnd kilo ualvis, In dit
getal een blautoe vinvis, verdwij
nen door de slipuay naar het
flensdek tan de If illem Harend tt.
Even later tal de monstenlagerij
drijf i
be-
bon- gen. Maar is de gedode vinvis.
Hij deelt dan de expeditieleider
maal door de aan de achterste
ven gelegen sleephelling (slipway)
het fabrieksschip aan boord
dal door dl. OD dl. iwr e",/, w.ro0nV,n°£n T.n
ondermaats dier Is aange
voerd. De bemanning krijgt dan
over dli illegale beest geen pre
mie en wie weet hoe zwaar de
„bonus** aan boord van eeti
,-nge
dergelijk formaat vall dan als
volgt (in kilogrammen) uiteen:
vlees 50 000 (levert 4 ton traan),
spek 20 000 (11 ton traan), been
deren 17 000 <5 ion traani, tong
2500. longen 1000, hart 500. nieren
perkingen is het opmerkelijk dat
er in het afgelopen seizoen 14.777
eenheden werden gevangen,
slechts 233 minder dan het toe
gestane maximum. Hieruit werd
ruim 300.000 ton traan gewonnen
ter waarde van 250 miljoen.
OOG IN All
De Nederlandse Inspecteur*
hebben zich voorgenomen spe
ciaal het oog te houden op de
blauwe walvis. Een soort, waar
over men zich in de walviswercld
thans het hoofd breekt. Het aan
deel van de vis. die 30 meter lang
kan zijn. in de totale vangst be
droeg in 1932 nog 62 procent ter
wijl het than* is gedaald tot 11.5
procent. Bovendien wordt nu op
gronden gejaagd, die jarenlang
tot dc voor walvitvaarders verbo-
den wateren behoorden. De vangst-
- ---- stations op het vasteland in Zuid-
v» di». s-Li-jascisr^ frit
ste seizoen slechts drie. Ook het
percentage nog niet geslachtsrij
pe dieren wordt steeda groter
Het aantal walvissen dat aan
boord van de fabrieksschepen ge-
vl.v..rd.r -~,l. b...,l d.l d. bffiWê™ï,"£
gunner slch wel tweemaal zal he- totale traanopbrrng-t van deze
denken een dier van twljfelachtl- blauwe vinvis is dus 20 ton. ofwel
ge afmetingen onder schot I
dice
maar een klein aantal proceaaen- <Aoomzagen vermorzelen de maen-
verbaal behoeven uit te delen: 'icc bot"*T) van «*n nok
die restanten, ze bevatten nog tot
vijftien afkeuringen op een totaal ,CVrnt;g procent aan vet. ver-
van 1400 dieren la heua niet zo- dwijnen in de kookkrtrls
veel. a Een middelgrote walvis vraagt
Zie verder volgende peg.
