'uim,
BOLS
RODENT
REIS DOOR
Congrestolkeen boeiend
enerverend beroep
en
door k
Nodig behalve talenkennis: zeer
brede algemene ontwikkeling
Elektronische schrijfmachinedie
lijnen „leest"
GRAPPIGE PYR AMIDE^MYSTIEK
ER
VERDELG
DONDERDAG 20 SEPTEMBER 1956
Tussen het stenen
de nieuwe
HET AFSCHEID van Cappetti en Cowan Mas kort.
En het was natuurlijk niet prettig, hen achter te
moeten laten. Vooral niet toen ik er ineens aan moest
denken, dat ik voorlopig geheel op me zelf zou zijn
aangewezen. Er kou nl. geen sprake zijn van enige
conversatie met de me begeleidende Papoea's. Van
hun taal kende ik immers nog geen woord.
Men moet drie of vier jaar in hun wonderlijke
land vertoeven, wil men iels van die hopeloos
moeilijke spraak verstaan. En dan nog maar enkele
uitdrukkingen. Ervaren missie-linguisten taal
kundigen dus verzekerden me eens, dat deze
Papoea-talen tot de moeilijkst verstaanbare ter
wereld behoren.
T^EN LAATSTE HANDDRUK, een laatste belofte van een weerzien in de
(verre?) toekomst en dan scheiden we. Vóór me ligt moeras: groen,
modderig, geurend. Er zal niet vaak meer gelegenheid zijn om te kijken.
Ik doe het eenmaal en glijd meteen uit. Maar de drager achter me, een
oudere man, weet nog nét te voorkomen dat ik mijn tocht begin met eer
bemodderd khaki shirt en een dito pantalon.
V ermagerin gskuu r
Even later zijn de vrienden achter
wuivend riet verdwenen. Ik neem
me dan voor direct maar een flink
stuk door te stappen. M'n goede
vriend dr. De Bruyn, groot man op
het gebied van lopen, had het me
vaak aangeraden de eerste rust zo
lang mogelijk uit te stellen. Hoe lan
ger hoe beter. Na de eerste rust valt
het lopen altijd moeilijker, zwaarder.
Er was nog een raad van hem: drink
de eerste tijd zeer weinig. Want zon
der drinken transpireer je doorgaans
al meer dan voldoende.
Voorop liep Pri
de
Papoea hem
door de missie
gegeven. De brave
broeder was na
melijk gedoopt.
Op Primus volgde
ik. Na mij kwam
een drager, een oude man, met schurft
"*ver z'n hele body. Na de oude kwam
een jonge drager, met nog iets meer
schurft. De processie werd besloten dooi
de tweede politieman. Samuel was z'n
naam. Ook gegeven door de missie.
De rawah, het moeras, bleek moeilijk,
doorgaanbaar. Niet zo zeer vanwege het
water, dat onder m'n voeten sopte, als
wel door de gladheid van de weg. Die
weg was niet helemaal zichtbaar. Hij liep
ergens tussen en onder het riet. het gras
en de verdere vegetatie. Na een kwartier
wist ik haarfijn, waarom men had ge
weigerd me alleen te laten gaan. Ik had
die weg nooit gevonden. Want het was
geen weg in de betekenis die wij aan dat
woord toekennen. Het was een oud
paadje, gemaakt door en geschikt voor
Papoea's. Niet voor amateurs. Niet voor
mij.
Glijdendglibberendschuifelend
strompelend ging het voorwaarts
Dat wil zeggen, niet zij gleden of glib
berden. maar ik. Het paadje steeg en
daalde en ik kreeg enig idee van de hoe
veelheden zweet, die een mens in korte
tijd kwijt kan raken. Ik raakte trouwens
die twee dagen méér kwijt. Ook een
flinke portie lichaamsgewicht Zo'n tochl
door een regenbos is wel het vermage
ringsmiddel bij uitnemendheid.
Ik ontdekte al spoedig, dat het vooral
aankwam op het bewaren van je even
wicht. Iedere keer maakte je kennis met
wortels, stronken
alles
wel
Teveel
waren. Je kunt
modder, slik, water. Je moet daar een
zekere „feeling" voor hebben. Omdat ik
die miste, hield ik het maar op de laar
zen van Primus, die voor me uitging. Ik
was Primus ontzettend dankbaar na
een uur aldat hij er was. En ik was
Samuel dankbaar. En ik was die twee
andare Papoea's dankbaar. Want ik moest
er niet aan denken nu ook nog zelf m'n
barang, bagage, te moeten dragen.
Bedroefde ogen
Het moeras lag ln een bos. En door
het moeras kronkelde zich de weg, of
wat we zo maar zullen noemen Het was
er broeiend heet, zeer stil en uitermate
vochtig. Hetgeen echter niet zo erg was,
omdat je tijdens een dergelijke onder
neming toch al binnen enkele minuten
doorweekt bent.
Eenmaal maakte ik een lelijke glijpartij
Er was geen kwestie meer van dat
ik mijn evenwicht bewaren kon.
Kletsnat stond ik op, pijnlijk diverse
onderdelen van m'n lichaam betas
tend. Toen merkte ik dat de vier
Papoea's stil waren blijven staan. Ik
keek naar hen. En vier paar
rige, bedroefde ogen staarden mij
aan. Het was bijna ontroerend. Kunt
u. zich dat voorstellen? Als je als
amateur-rimboeloper in het bos be
zig bent te onderzoeken of je geen
been gebroken hebt en je ondergaat
dan zulk een oprecht medegevoel
van viefllwildvreemde Papoea's met
doorboorde neuzen? Papoea's nog
wel die een paar jaar geleden nog
tot de moordzuchtigste stammen der
aarde behoorden?
We gingen verder door het eeuwig
groene bos. Met als enige veel voorko
mende bloem de orchidee. Orchideeën
waren er in ongekende variëteiten. Op
schietend langs de bomen, rankend langs
Wonderlijk stil is dit bos over
dag. Een enkele maal hoort men een
paar papegaaien schel roepend, uitdagend
schreeuwend, als w«
digd over de komst van mensen i
domein. Soms een korte schreeuw
der andere Papoea'
dat 2
/~iP ZIJN REIS door zuid-Nieuw-
Guinea maakte Anthony van
Kampen ook kennis met deze
Papoea's: Asmatters uit het stenen
tijdperk, die het koppensnellen nog
altijd als een heilige plicht be
schouwen.
uit de voeten maakte. Er zijn veel slan
gen hier, maar lang niet allemaal z
giftig. Daarbij viel het me steeds
op, dat de Papoea's er minstens zo bang
van zijn als blanken. En daar zullen ze
wel reden voldoende voor hebben!
Bloedzuigers
Zo'n tropisch regenwoud is totaal an
ders dan men zich voorstelt. Ik had er
vaak over gehoord. Had er zo hier en
daar aan gesnuffeld. Daarom meende ik,
er wel het een en ander van te weten. Ik
bleek er niets van te weten. Maar ik
leerde veel. Hoewel de les hard
Zo vergleden de uren, doorgebracht in
die kókend hete broeikas. Na de hitte
kwam de modder. Met de modder kwa
men de muskieten. En na de muskieten
kwamen de bloedzuigers. En daar
altijd wel takken met allergemeenste
doorns, die, zou men zo denken, expres
uitgestoken waren oir
gen en te verwonden.
't Waren Primus en Samuel die me
als vaders door de jungle voerden.
Het was Primus vooral, die telkens
bleef stilstaan, zijn blik
ken onderzoekend over me heen liet
gaan en altijd wel ergens een van die
llendige bloedzuigers ontdekte, die
zich aan me vastzogen. Je voelt ze
aanvankelijk niet. Later pas, als ze
zich aan je hebben vastgehecht. Trek
je ze er af, dan ontstaat een lelijke
wond, die moeilijk heelt en zowel
I slang ontdekten die zich snel gevaar voor infectie als
oplevert. Primus sloeg ze er telkens
met een stokje handig af van m'n ge
zicht, handen en benen. Hij boog de
doorns weg. En het was Primus, die
het tempo aangaf. Niet te hoog.
Maar hoog genoeg voor mij.
In gevaarlijke poel
Tegen de middag kwamen we aan de
eerste poelen. Er volgden vele van die;
poelen. Hun diepte varieerde van een
decimeter tot anderhalve meter. Van een
brug heeft hier nog nooit iemand ge
hoord. Soms liggen er wat stammen in
zo'n poel, die nu eens tien. dan weer een
paar honderd meter lang zijn. Soms ook
palmbladeren. Dat zijn dan de bruggen.
Ik geloof vreemd gekeken te hebben,
toen ik, door de derde poel wadend,
langzamerhand de grond onder m'n voe
ten voelde verdwijnen. Het water steeg
tot aan m'n kuiten. Toen tot m'n knieën.
Ik bleef staan, maar Primus maakte uit
nodigende beweringen. Zo in de geest
van „Kom, kom, toeanwe beginnen
Het water steeg tot m'n dijen. Daarna
wandelde ik tot aan m'n buik over iets,
dat op boomstammetjes leek. Totdat het
moment kwam. dat ook die stammetjes
zachtjes aan verdwenen.
Ik stond daar en waarschijnlijk zal ik
vrij hopeloos voor me uitgèstaard heb
ben. Achter me plonsden de anderen.
Vóór me stond Primus tot over z'n mid
del in het modderwater. Wenkend, mom
pelend, bezorgd kijkend.
Ik weigerde verder te gaan. Het was
op dat ogenblik dat Samuel van achteren
naar voren k\vam. Hij en Primus spraken
samen, Avierpen angstige blikken naar me
en strompelden op me af.
Ik had zo het gevoel het dieptepunt van
de expeditie genaderd te zijn.
Het was een uitermate vermoeiende, ja
afmattende affaire. Ik klaarde haar. dank
zij m'n begeleiders. Zonder hen had ik
het doel nooit bereikt. Nog niet voor de
helft, want dat zou al veel te hoog ge
mikt zijn, lijkt me. Ik miste de ervaring,
die zij hadden. Ik wist niet voldoende van
een tropisch oerbos. Noch van een tro-
In de loop van die dag herinnerde ik
me een Avoord van controleur Frans Cap
petti. die me eens zei: „Papoea zijn Is
een vak". Ik begreep het niet precies.
Thans leerde ik Avat die Avoorden inhiel
den. JaPapoea zijn is een vakeen
kunst. Nooit eerder Avas me dit zo
duidelijk als ditmaal Bij het zien van de
manier van lopen van deze kerels! Bij
het zien van hun indrukAA'ekkende kennis
van het bos! Bij het ervaren van hun
ongelooflijke speurzin, hun gehoor, hun
gezichtsvermogen! Er zijn niet veel blan
ke lopers, die in hun schaduw kunnen
staan. Men moet jarenlang dit wérk doen
om iets van hun kennis, iets van hun vak
te leren. Wat mij betreft, ik zal nooit
vergeten Avelk een diepe indruk hun ken
nis van en hun vergroeid zijn met het bos
op me maakte.
Dit was dus de tocht door het ro
mantische regenbos, waar ik zo vaak
aan had gedacht. Het bleek aller
minst romantisch. Dat zijn deze din
gen alleen maar later, als je er weer
uit bent. Je hebt ook geen seconde
tijd om romantische gevoelens te
ontwikkelen, omdat je altijd met
duizend dingen tegelijk bezigt bent.
Om niet te vallen, om op adem te
blijven, om stronken van wortels
mis te lopen, om het zweet
van je gezicht te vegen, om het
van je bril weg te houden enz.
Een heel complex van werkzaam
heden, die lopend gedaan dienen te
worden. Gelooft u mij, als ik zeg, dat
voor de amateur iedere romantiek
aan het woudlopen vreemd is?
„Me uitkleden best," zeide Mr. snaak met smaak kwijt te raken.
Jonathan Q. Little, Bullshead, Wij zullen ons nu ernstig bezig
Mass., U.S.A. toen hij deze zomer houden met inbraak-vrije pakken,
op het Scheveningse strand werd Tenslotte, een Forty Four costuum
beroofd van zijn Forty Four c
m. „Maar ze moeten afblijvi
Forty Four pak.
Dat i
i ik
Wij begrijpen Mr. Little,
't Is erg om in je negligé
te staan en je Forty Four
pak aan de eerste de beste
DEN HAAG, GROENMARKT 24. A
'n waardevol bezit. Ook voor u!
Forty Four costuums
Life begins at
FORTY FOUR
De gehele zomer van huis
O
(Van onze speciale verslaggever)
WANNEER DE GROTE VIER bijeen komen, komt er steevast uit
W Genève een verhaal hoe vreselijk zwaar de tolken het wel hebben.
Ze hebben het ook zwaar en de eisen, die aan hen worden gesteld zijn op
het ongeloofwaardige af. Maar.zij zijn niet de enigen. In Luxemburg
(de K.S.G.), in Straatsburg (de Raad van Europa), in Parijs (de UNESCO)
zijn tolken aan het werk, die redevoeringen op de voet volgen en het con
gressisten mogelijk maken, een spreker in de eigen taal te horen.
Maar net zo goed gebeurt dat in Am
sterdam, in Scheveningen en in Arnhem,
teden, die de gehele zomer door con-
(ressen trekken. Ook daar zijn installa-
les voor het gelijktijdig vertalen van de
inleidingen en redevoeringen en ook daar
zijn tolken geënerveerd bezig in
cabines.
Equipes
■y\aak IS IN ONS LAND de chef
d'equipe van de congrestolken, de
heer H. W. Methorst, specialist vooral
voor de Franse taal, m
Zac/Ï&t e^iöcfi pittig
VOOR DE EERSTE MAAL in de
geschiedenis is de elektronica
toegepast bij de schrijfmachine. Het
resultaat hiervan is. dat de oudste en
meest gebruikte kantoormachine ge
leerd heeft „te lezen" terwijl hi;
schrijft.
Deze machine wordt in Europa door de
I.B.M. gefabriceerd in ZAveden, Groot
Brittannxë, Frankrijk, Duitsland, Zwit-
serland. Nederland, België en Italië, die
alle deelnemen aan een systeem van on
derlinge uitAvisseling van onderdelen,
iarbij ieder land een zeker deel van de
elektrische schrijfmachine fabriceert en
dit dan uitwisselt met onderdelen die in
i andere landen gemaakt Avorden.
t de nieuwe inrichting van de elek-
Tod.i is het zo
742) Onder de gi
er» die ons
hebben willen aan-
Neikes een niet
n. Zijn
(else incb. Hel doel i
esproken hebber
■al dacht te ki
indere verhoudii
iclyk op dezelfde
i die hij hij- eilanden
- dat doet hier wei
uitgevonden.
die
bestaan heeft, i
die hij af|eidt uit het Aerzinscl dat zo'n
ruwe .1000 jaar v. Chr. „vroegere be
schavingen" de lengte van de aardas
(door de polenI zouden hebben gekend.
Het 1/500,000,000 deel van die lengte
zou als maai hebben gediend. F,en be
wijs hiervan wordt nergens gegeven,
maar dal doet er niet toe. wanl door
deze ongerijmdheid aan te nemen,
komen we op een lengtemaat terecht die
slechts ongeveer 0.Ó01 verschilt van de
hierdoor in wetenschappelijke kringen
volslagen belachelijk maakte. Dit be
lette de Engelsen in de tweéde helft \-an
i de tegenstanders das
Welnu, de Egyptenaren kenden in die
tijden de lengte van de aardas niet, zjj
hebben dus niet het 1/500.000.000 deel
Dé enigen, die dat gedau
self t
t hun
vaar de uitvindér,
steunpilaar van dé
ontving krachtige
zi Smyth, die zich
pyramide van Giseh niet werd gebruikt,
want dgt de Egyptische el als maatstaf
diende. Over enig A-erband, tussen iets
dat niet bestaat en de werkelijk gang
bare Engelse maten, behoeA-en we dan
Waar we het wè) even over moeten
hebben, is de bewering van John Taylor,
dat de Egyptische maten veel nauwkeu
riger waren dan de tegenwoordige.
Daarover een volgende keer.
(Nadruk verboden!
trische schrijfmachine kunnen speciale
formulieren gelezen worden, die blanco
ruimten bevatten, waar gegevens ingevuld
moeten Avorden. zoals bijv. ontvangstda
tum, ordernummer, adres, condities e.d.
Bij het invullen van formulieren moetj
de typiste de tabulatorstops met de hand
instellen. Ieder formulier vereist a'eelal
een andere instelling. Met de elektroni
sche leesinrichting van de elektrische
schrijfmachine Avorden deze tabulatorin-
stellingen, ongeacht hoeveel verschillende
formulieren in de machine geplaatst
den, geheel uitgeschakeld
De inrichting werkt als volgt:
Op het formulier Avorden met speciale
likt vcrtikalc Iqnen voorbedrukt, waar
oor deze lijnen elektronische impulsen
eleidcn. zodat de schrijfmachine automa-
isch tabulecrt.
Als de tabulatorloets op het toetsenbord
•ordt ingedrukt, tast een kleine leeseen-
heid het formulier af én verspringt de
ichrijfmaehineAvagen automatisch naar de
juiste typestand.
De elektronische tabulerende schrijfma
chine kan gebruikt Avorden a'oor elk nor-
laal typeAA'erk. De leeseenheid Avordt in
•erking gesteld door de „elektronische ta-
buleringstoets" in te drukken. Als niet
dig gemaakte formulieren moeten
worden gebruikt is een druk op dezelfde
toets voldoende om de machine weer op
itionele hand tabulering terug te
brengen.
dreven in Duits en Engels. Gewoonlijk
congres tolken nodig heeft,
Avendt men zich, in ons land althans, tol
de heer Methorst die dan de verantAvoor-
delijkheid draagt voor het samenstellen
van een team van tolken, waarmee al
congrestalen Avorden bestreken In andei
landen is dat soms weer anders: zo ks
men bijvoorbeeld óók als organisator vs
een congres een technisch bureau bena
deren, dat dan niet alleen zorgt voor dr
koptelefooninstallatie, de versterker ei
alles, wat er bij hoort, maar tevens voo:
een equipe tolken.
„Eigenlijk gaat het 't hele jaar door"
vertelt de heer Methorst.
„We trekken van congres tot congres ei
vooral in de zomer zijn avc bijna niet
thuis. Het is altijd een internationaal ge
zelschap. Er zijn in ons land maar twee
Nederlandse tolken en dan verder
paar buitenlanders, die hier heel lang
Avonen en onze en hun eigen taal volko
men beheersen".
We hebben dezer dagen in de Kurzaal
te Scheveningen enige referaten tijdens
het congres van rooms-katholieke
gevolgd. Eén oor aan de koptelefoon,' het
andere op de spreker „gericht". Het is
Avonderlijke sensatie, zo vrijwel ge
lijktijdig een spreker in tAvee talen
horen. „Meestal proberen Ave niet m
halve getypte regel achter te
blijven", vertelt de Belgische tolk, de
heer R. Cambien. ..Het is niet ee
langrijk, of je de tekst voor je hebt. Veel
belangrijker is, dat je het onderAverp kent,
de terminologie weet te hanteren. Als er
n medisch congres gesproken wordt
klieren met interne secretie, dan
moet je dat onderAverp enigszins beheer-
i. Pas dan kun je de spreker volgen.
Toch kennen we weinig specialisten. Als
je gevraagd wordt voor een congres, dan
kijk je eerst naar de datum, dan pas
het onderAverp. En als je vrij bent, ga
je het bestuderen".
Improviseren
R ZIJN in heel Europa niet meer
dan een tweehonderd congres-
tolken. Tot voor kort werkte een ieder
voor zichzelf en waren er een stuk
of vier kleine organisaties. Sinds kort
is er één organisatie, die zich nu bezig
Om het typen van formulieren, waarbij
blanco kolommen moeten worden inge
vuld, te versnellen, is deze nieuwe elek
trische schrijfmachine met elektronische
tabulatie ontworpen. Met de elektroni
sche leeseenheid van de nieuwe inrich
ting worden tijdrovende tabulator-instel-
Itngen, bij gebruik va:i een grote ver
scheidenheid aan formulieren, geheel
vermeden Op het formulier worden met
speciale inkt verticale lijnen voorgedrukt,
waardoor de schrijfmochinewagen auto
matisch naar de juiste typestand
houdt met tarieven en voorwaarden,
jit is nog maar een begin.
Ook wat de opleiding betreft is er nog
geen vaste lijn. Er is een grote tolken-
school te Genève en er zijn er kleinere
Duitsland en Frankrijk. Maar heel veel
goede tolken komen niet van zo'n school.
Vaak zijn de ouders uit twee landen af
komstig, zodat tAvee talen perfect worden
beheerst. Soms ook vloeit dit vak voort
en grote begaafdheid voor het spre-
van vreemde talen.
moet op allerlei gekke dingen voor
bereid zijn. Je moet niet droog vertalen
ar Avel degelijk proberen, de spreker
goed mogelijk Aveer te geven. Je moet
het eigenlijk nog beter doen, dan de spre
ker zelf", meent de heer Methorst. „De
minimum-opleiding is wel gymnasium en
daarnaast een enorme algemene ontwik
keling. Je moet een citaat kunnen ver
talen en een woordspeling in een andere
taal kunnen oa'erbrengen. Je moet kun
nen improviseren, je moet vooral ook
ieder onderwerp volkomen beheersen, of
het nu landbouw, geneeskunde, elektro
nica of kernfysica is. Je bent eigenlijk als
een musicus die a \ui speelt: tegelijkertijd
moet je kunnen spelen en de componist
begrijpen. Met goede sprekers, zoals bij
voorbeeld priesters, predikanten en hoog
leraren is dat niet zo moeilijk. Die heb
ben ook een goed tempo. Maar juist op
congressen heb je vaak mensen, die ein
delijk eens de kans krijgen te vertellen,
v;at hun op het hart ligt. Het is de kans
van hun leven en ze slaan op hol. Dan
kan ik ze nóg zo vaak met mijn rode
lampje AvaarschuAven, het helpt niets".
Onmisbaar instrument
klein congres. „Daar leer je de mensen
kennen en begrijpen. Ze zeggen Avel eens,
vrouwen het geschiktst zijn voor si
multaan vertalen, zoals nu hier gebeurt
lannen beter in het consecutief ver
talen. Dan moet je dus, in een kleine
kring, als de spreker uitgesproken is, zijn
inleiding of rede Aveergeven. Je kunt aan
tekeningen maken of alleen maar goed
luisteren, dat doet leder zo op zijn eigen
rat en muis j
met
er. In ieder geval werk je bij het
simultaan vertalen Avel onder een enorme
druk, meer nog, dan bij het consecutief
vertalen", meent zij.
Het moeilijkst- is Avel het vertalen van
Duits in Frans. In het Frans krijgt men
het begin van de zin onderAverp en
Averkwoord, daarna volgt de rest. De
Duitser zet zijn werkwoord graag achter-
Als je geen gedrukte tekst hebt
die trouwens nooit betrouwbaar is, want
spreker kan er van afwijken moet
je dus steeds op het einde van de zin
Avachten. Moeilijk is ook het feit, dat En
gels rond twintig procent korter is, dan
de andere moderne talen. Daardoor kun
in tijdnood komen.
De tolken wisselen elkaar voortdurend
af. Voor iedere taal z(jn er twee en ze
werken om beurten, 's Avonds zijn ze óp.
Dat kan niet anders. Ze hebben een hele
en en een hele middag onder grote
druk gewerkt. Ze hebben geen ogenblik
zichzelf mogen zijn: niet wat z(j denken en
vinden is belangrijk, maar wat de spre
ker zegt. Donn>m is een onderwerp eigen
lijk ook nooit saai, zelfs niet de normali
satie van schroefdraad. En daarom moet
de tolk ook weten afstand te nemen van
het onderwerp, zelfs wanneer het bijzon
der boeiend is, of wanneer hij het er niet
mee ééns is. Hij is een denkend instru
ment. Een onmisbaar instrument op een
modern congres.
Nederlands vlootbezoek
aan Antwerpen
Een Nederlands smaldeel, bestaande
uit Hr. Ms. „De Ruyter" en Hr. Ms. pa
trouillevaartuigen „Hadda" en „Freyr",
zal van 21 tot 24 september een niet-offi
cieel bezoek brengen aan Antwerpen. De
commandant is kapitein-ter-zee G. J.
Platerink. Het smaldeel telt in totaal 76
officieren en 770 schepelingen. De mari
nierskapel. onder leiding van majoor G.
NieuAvland, zal aan dit bezoek luister bij*
