het land nu Partijstrijd dreigt al te verscheuren RODENT LIGA Oppermachtige Istiqlal een toekomstbeeld Kijk des avonds even naai de sterren o Huisvrouwen gebruiken meer elektriciteit -EHSSffiSBPS 1 VERDELG Strijd in Algerije eiste nu reeds 3000 doden s DINSDAG 4 SEPTEMBER 1956 Een bezoek aan het nieuwe Marokko (7 en slot) (Van onze reiscorrespondent Link van Bruggen) RABAT, augustus jVTOHAMMED EL FASSI, minister van Schone Kunsten van Marokko, is voorzitter van de partij der Istiqlal. Hij draagt, evenals vele andere, vooraanstaande Marokkanen, altijd een revolver op zak, doch niet om zijn aartsvijanden, de Fransen, aan tc vallen, niaar om zich tegen zijn vroegere vrienden, de leden van de PDI („Partie Démocrate de ITndépendance") te verdedigen. Sinds jaar en dag worden er in het „Empire Cherifien" poli tieke moorden bedreven en ook het nieuwe Marokko heeft er al 't nodige van gezien. Voormannen van de PDI zijn door de knokploegen van de Istiqlal uit de weg geruimd en leidende figuren van de Istiqlal zijn onder de handen van PDI-heethoofden gevallen. TAE Istiqlal en de PDI waren ten tijde van de strijd tegen de Franse broe- derbewegingen, doch hebben zich, toen de vrijheid begon te gloren, tegen elkaar gekeerd. Vraagt men tien Marokkanen wat de verschillen tussen beide partijen zijn, dan kunnen negen hier beslist geen antwoord op geven. De overeenkomsten daarentegen zijn niemand vreemd. Zowel Istiqlal als de PDI hebben de volledige onafhankelijkheid van Marokko voorgestaan, beide hebben zich in de coalitieregering van premier Si Bekkai doen vertegenwoordigen en beide hebben zich ook aan het gezag vai Sultan onderworpen. De verschillen zijn in feite dan ook teer gering. Ze liggen eerder op het per soonlijke vlak dan op dat van de partij politieke overtuiging, alhoewel van de PDI gezegd kan worden, dat ze iets mo derner is dan de Istiqlal, dat ze iets meei haast met de verwezenlijkin. van een de mocratische staatsvorm heeft en dat ze iets gematigder tegenover de Fransen staat. De Istiqlal is verder verreweg de grootste partij en zou tenminste tachtig procent van de Marokkaanse bevolking onder haar vaandel hebben geschaard Met het doen van mededelingen o de sterkte der beide partijen is men De 28-jarige Marokkaanse mi. nister van Openbare Werken, M'Hamed Douiri, is de jongste minister van de wereld. De pas in Parijs afgestudeerde ingenieur liet zich gewillig achter z\jn bureau fotograferen minimi Marokko overigens zeer geheimzinnig. Ik vroeg aan een hoge functionaris op het ministerie van Buitenlandse Zak»..i h veel Marokkanen de Istiqlal volgden hoeveel de PDI. „Dat kunt u 't beste aan de mensen straat vragen," zei de man in volle er „Wat bent u zelf?" wa6 mijn twe „Ik behoor tot de Istiqlal," antwoordde hij en eerlijk gezegd, verbaasde me dit niets. Want ofschoon de PDI op gelijke wijze in de coalitieregering van het nieu we Marokko vertegenwoordigd is (was?) als de Istiqlal, zijn vrijwel alle sleutelpo sities in het bestuursapparaat in handen van de Istiqlal. Macht en intrige hebben hierbij niet alleen een rol gesepeld, maar ook het feit, dat de Istiqlal dè partij van de Marokkaanse intellligentsia is. Goede dekking Hoewel ik niet van mening was, dat „de mensen op straat" mij tets over de sterkte der Marokkaanse partijen konden onthul len, heb ik toch links en rechts naar hun politieke overtuiging geïnformeerd. De Is tiqlal voerde, zoals te verwachten was, de boventoon en eigenlijk zijn de werkelijke PDI-ers, die ik heb ontmoet, op de vingers van een hand te tellen. Een opvallend verschijnsel is overigens, dat tientallen Marokkanen zich tegen alle eventualitei ten hebben gedekt. Ze zijn zowel lid van 1 In de lies... 2 Als pap._ 3 Droog uit de hand! de Istiqlal als van de PDI en kunner nog alle kanten uit De Sultan heeft zich voor de alleen heerschappij van één bepaalde, politieke beweging willen behoeden. Hij heeft PDI- ministers naast Istiqlal-ministers benoemd en tot premier en vice-premier twee afhankelijken aangesteld. Ook verschil lende ministeries zijn in handen van on- afhankelijken gekomen, alhoewel de laat- sten zo goed als geen aanhang onder het volk bezitten. Mohammed V heeft dit op de eerste plaats uit eigen belang gedaan. Hij voe er weinig voor de gevangene van één pai tij te worden, van hoog te paard zittende autoriteiten, die hem in zijn macht den kunnen beknotten. Een politiek, die op het bewaren van het evenwicht is richt, heeft hem sinds zijn terugkeer uit ballingschap de beste geleken en aar kelijk heeft hij hier ook veel succe gehad. Zijn oproep om de strijdbijl te be graven en zich op de problemen te wer pen, welke de jonge 6taat bedreigen, vond zowel bij de Istiqlal als bij de PDI gehoor en even heeft het er op geleken, of het algemeen belang het inderdaad van partijbelang zou winnen. Ernstig crisis TTET recente besluit van de Istiqlal ech- ter om de coalitieregering van pre mier Si Bekkai te verbreken en alle vijf- en-twintig ministerportefeuilles voor zicfc op te eisen, heeft Marokko in een ern stige crisis gebracht. Het is nu aan de Sultan om het toekomstige beleid uit te stippelen, om te verklaren, dat hij zijn evenwichtepolitiek op kosten van onge lijk voort zal zetten, of dat hij voor de ei6en der Istiqlal zal zwichten. De situatie wordt vooral bemoeilijkt door de omstan digheid, dat Marokko geen grondwet heeft, geen parlement bezit en door een zaken- De Oelema's, een soort Raad van Wijzen, die de Sultan verkiest en grote politieke en relipietize in vloed in Marokko heeft, dienen kabinet wordt geregeerd, dat nergens verbindingen met de volkswil heeft. Mocht de Istiqlal in de huidige crisis et de overwinning gaan strijken, dan ziet ;t er op vele fronten zeer donker uit. De Sultan zal veel van z(jn macht en invloed ezen In het begin zeker niet in het openbaar, maar wel achter de schermen en de betrekkingen met de Fransen zul- i steeds slechter worden. Want wat de :iqlal wil. is. los van Frankrijk, een bui- ilandse politiek voeren, die geheel op de abische landen is gericht. Ze wenst ook, dat de Franse legereenheden, tot de laat- nan toe, uit de Maghreb zullen ver dwijnen en staat daadwerkelijke steun aan de Algerijnse rebellen voor. ..Last not least" zal de PDI het zwaar te verduren krijgen. Haar leiders zullen ver volgd worden en misschien wel gedood, en Marokko zal al6 een politiestaat zijn. waar de willekeur van de enkeling tot wet wordt uitgeroepen en waar geen vrije me ningsvorming wordt geduld. Problemen worden verdoezeld indt, als de spanningen tussen de Istiqlal a de PDI blijven voortbestaan en als het klavier der volksconsciëntie door ultra nationalisten blijft bespeeld. De gematigde politiek, die de onafhankelijke Si Bekkai tot nog toe heeft gevoerd, doet het beter, omdat zij de plotselinge overgang van het Protectoraat naar een onafhankelijke 6taat op soepele wijze overbrugt en de Fransen, die het financieel-economische lot van het „Empire Cherifien" in handen hebben, weinig reden tot klachten kan geven Bovendien is het zo, dat de partijstrijd, die nu in al zijn felheid dreigt uit te bre ken. dc werkelijke problemen van het jon ge rijk verdoezelt en daardoor met grote snelheid naar de ondergang kan voeren, doet er op dit moment weinig af of welke personen de eerste viool in de Maghreb spelen. Het grote probleem van Marokko, de groeiende werkloosheid, kan alleen gezamenlijk worden bestreden en iet wegcijfering van al het eigenbelang it een oplossing worden gebracht. Vele leidende Marokkanen blijken dit et of nauwelijks in te zien. Het eigen belang speelt op elk terrein van het leven grote rol en de macht en invloed van de enkeling lijken vaak belangrijker te zijn dan de kracht, die met gesloten geledere )u kunnen worden ontketend. Miljoenen verknoeid volgd, ligt op het huiselijk vlak der wo ninginrichting. Hoewel Marokko arm is, omdat het geen industrie bezit, geen werk gelegenheid genoeg heeft voor de zich sterk uitbreidende bevolking en nog te ig van zijn ertsen kan profiteren, heb ben zijn nieuwe regeerders zich overi gens op kosten van Parijs in grote luxe laten inrichten. Er zijn -'dragen van vier tot acht miljoen francs (veertig- tot tach tigduizend gulden!) aan de inrichting van ministerswoning besteed, welke dan nog dikwijls werd afgekeurd blijft verzuimen de bevolking bij te bren gen welke plichten zij in de nieuwe staat te vervullen heeft. Duizenden Marokkanen leggen de gewonnen vrijheid als bande loosheid uit. Ze menen niet langer belas tingplichtig te zijn en kennen, vooral wat de Europese kolonisten betreft, nog welijks het verschil tussen mijn en dij Het is dit wat de regering het zwaarste moet wegen en niet het feit, of de macht van de ene wat groter of kleiner is dan die van de andere. In hun felle persoonlijke strijd kan de situatie de regeerders wel eens uit handen glippen en kan er een toestand ontstaan, waarbij het zo verachte koloniale bestuur van de Fransen heilig is. ALLES WAT HAZENBERG HEET, NAAR DE LEEK Zelfs op Madeira wonen mensen, di Hazenberg heten. Dezen, mét hun Gro ningse, Friese en ook Hollandse en Bra bantse naamgenoten korqen zaterdag in het plaatsje De Leek (Gr.) bijeen om een familievereniging op te richten, de uit gave van een familieboek te bespreken en het familiewapen vast te stellen. Mr. A. J. Hazenberg uit Leeuwarden houdt De Leek is de bakermat van de Friese en Groningse Hazenbergs. Werkhaven voor aanleg dijk rond Markerwaard Ten behoeve van de aanleg van de Meerdyk van dc Markerwaard, de vierde IJsselmeerpolder, zal binnenkort worden begonnen met het maken van een werk haven en opslagterrein bjj Enkhuizen. Marokko op een regeringspartij bijet Generaal-majoor Mohammed Ket- tani is de spil van het nieuwe slag van Monte Casino door de Marokkaanse leger. Hij werd na de Fransen tot generaal bevorderd en werd hiermede de eerste Marok kaanse generaal in het Franse leger. Voor televisiekijkers Begin oktober zal onder de naam Tele- iteen een maandblad verschijnen van ten linste zestien pagina'6. gewijd aan de televisie. Het blad beoogt geen program ma-orgaan te zijn, maar wel zullen ko mende gebeurtenissen op het T.V.-scherm lang van tevoren aan een beschouwing worden onderworpen. Er z(jn vele ontevredenen over de Ne derlandse televisieprogramma's, zo is ge bleken uit een mededeling van de Ver eniging van Nederlandse televisiekijkers in oprichting. Men zegt honderden tele foontjes, brieven en telegrammen ont vangen te hebben. Televisiecentrum. Op 2 oktober is het vijf jaar geleden, dat de eerste uitzending van de Nederlandse Televisiestichting van de Bussumse studio's uit plaats had. 's Avonds zal door een bijzondere uit- nding dit eerste lustrum op bescheiden wijze worden gevierd. Het programma ■ordt voorbereid door de vijf omroep- erenigingen. Ds. J. A. van Nieuwenhuy- »n (predikant-directeur voor de televisie an de VPRO) is voorzitter van de feest- Mars in september in rosse gloed Melkweg in volle schoonheid TATARS IS IN SEPTEMBER de meest op- vallende verschijning aan de nachte lijke hemel. Bij wolkenloze lucht behoeft men niet te zoeken: boven dc zuiderhori zon gloeit hij. de hele nacht door, als een rossige lampion. Hij is veel helderder dan welke ster ook. maar doet daarvoor ook veel onheilspellender aan. Het was geen wonder, dat de volken in vroeger tijden in Mars de belichaming zagen van het groot kwaad, dat men toen ook al kende: oorlog. Op 7 september staat Mars uitzonderlijk dicht bij de aarde. Als de geleerden gelijk hebben, is de afstand dan precies 0.378 as tronomische eenheid (A E). Daarbij moet men weten, dat een AE dc gemiddelde afstand van de aarde tot de zon is en dat de geleerden hebben uitgemaakt, dat die afstand 149.500.000 km is. Op 7 september staat Mars dus rond 56.511.000 km van ons af. volgens deze berekening. Op I september was die af- paar duizendste AE's er toe. Want zo'i duizendste AE is nog altijd 149.500 km En ruim twee en een half duizendste Al de irde maan, zo zeggen de geleerden. Het Is dui f heus de moeite waard te trachten Mar( i op de avond van de zevende 6eptemibel te zien. Zijn plaats is op nevenstaand! kaart duidelijk aangegeven. o Let ook op hedenavond. Dan is het pre b cies om drie minuten voor acht ,-nieuwi d minuten voor acht '6 avonds) .nieuwi d maan". Kijk vanavond als er tenminstt i geen wolken zijn eens recht boven u* g hoofd. Dan kunt u de Melkweg in ziji h volle schoonheid aanschouwen. versier! v met de prachtigste sterrenbeeldenb Van West naar Oost ziet men dan: dj K Arende met de opvallende ster Altair, b de Zwaan met de schitterende Deneb. di o Cepheus. de W-vormige Cassiopeia, haat r schoonzoon Perseus, de Voerman met di z mooie Ca-pella (niet de vlinder, maar h« d MARS BENADERT OE AARDE stand rond 0 380 AE. vandaag op de tiende ongeveer even groot. Op de dertiende i6 de afstand weer bijna 0.381 AE en op de zestiende rond 0.384 AE. Nu moet men niet denken: wat doen een ELEKTROBEURS in Utrecht D1 .ERTIG PROCENT van de kolen, e de elektriciteitscentra les energie verwekken, wordt aange voerd uit de Verenigde Staten. Het is De reden hiervoor was niet het feit, dat de inrichting onder de middelmaat geble- maar de omstandigheid, dat de gebruiker ter ore was gekomen, dal collega-minister een paar miljoen francs aan de verfraaiing van z(jn kamers had uitgegeven. De schitterendste meubelstukken door dit jaloerse geknoei naar bedompte gouvernementskantoren verhuisd. M ters, die een half jaar geleden misschien één- of tweekamerwoning bezaten, wensten van alle mogelijkheden te profite- welke de Fransen hun boden en joenen en nog eens miljoenen francs zijn r doorheen gejaagd. Met de auto'6 der hogere regeringsfunc tionarissen gaat het al precies hetzelfde. Men steekt elkander de ogen uit met de duurste wagens en aarzelt niet een goed •rtuig voor een nog beter in te ruilen. Terwijl men voordoet het volk te dienen, bevoordeelt men zichzelf, waarhij elke i bescheidenheid en vooral zui nigheid ontbreekt. Waarheen A LS de nieuwe elite van Marokko niet spoedig over dit soort kwalen heen- komt. als ze het eigenbelang niet op de achtergrond kan schuiven, en niet met in- alle krachten voor het algemeen belang gaat werken, kan men de jonge staat slechts een sombere toekomst voor spellen. Het leger der werklozen en dat der bedelaars nemen met de dag toe, dc ontevredenheid onder het volk wordt steeds groter en de communistische ker- die onder de bezitloze klasse werken, breiden zich uit. Vele Fransen, die in Marokko wonen, verwachten nog dit jaar een crisis, als de regering niet onmiddellijk maatregelen neemt om de armoede te bestrijden en lieutö ingerichte salon werd door de Marokkaanse Sport afgekeurd, omdat hij de prijs er van niet hoog genoeg vond BEVEILIGING VAN KOSTBAARHEDEN 730). In primi zqn ook de bezi nogal schamel. E laagst denkbare trap. di rergeleverd. Z(J bevond zirh aan een in kornoeljebaat vervaardigde band, e het juk verbond aan de disselboom in een wagen, die op de burcht van »t Phrygische stadje Gordion werd -waard. De knoop had ogenschijnlijk die door juk on met de band om getrokken hebben, xander de Grote teeft Klein-Azië aan zich onderge- ichikt gemaakt en een deel van Indië ■r hij en „de Gordiaanse knoop door- takken" betekent nog steeds dat een l(jk probleem door een resolute ■ar diezelfde resolute daad. kon zodat lip afwezigheid toegang had. Zo'n afsluiting ki met uit vezels vervaardigde op kunstige en hoogst vernt dichtgeknoopt. (Hoewel onr.i het leggen van knopen nog dighcid blokken o srvolgens me deksel met kleizegels afgesloten ei daarna in de krokodillenpot gewoi Hing Pen- die zich binnen de muren va: ken, paleis bevond. De reusachtige kr< krii- kodiilen, die schrale maaltijden kregel arr]( zorgden er dan wel voor dat de scha knoi nderstcllen en in de 1o. icgde! Mas oude sloten l Nadruk verboden). mogelijk, dat dit percentage oploopt tot vijftig. De elektriciteitsopwekking in ons land is dus kwetsbaar en zou bij staking en ongunstige politieke ontwikkelingen gevaar kunnen lopen. Daarom is men in enkele centrales reeds overgeschakeld op oliestook. Do nieuwe centrales, die 1- Amsterdam en Noordbrabant worden gebouwd, gebrui ken uitsluitend olie voor de energie opwekking. Dit deelde de directeur van het Dordta GEB, ir. J. A. Fijn van Draat, gisteren in Dordrecht mee op een persconferentie ter gelegenheid van de „Elektrobeurs", in het kader van de Najaarsbeurs te Utrecht Deze elektrobeurs telt dit jaar 273 inzen dingen in de Juliana- en Margriethal op het Croeselaanterrein. De elektrobeurs zal tweemaal 's avonds open zijn en wel op 18 en 19 september. De intensieve industrialisatie, de hogere eisen, aan de openbare verlich ting gesteld, en de „elektrificatie" van het huishouden hebben het verbruik van elektrische energie belangrijk doen toe nemen. In het jaar 1955 bedroeg de af zet voor heel ons land ongeveer acht miljard kWh. Een en ander eist uitbreiding en v nieuwing van de elektriciteitscentrales verzwaring van de distributienetten, transformatiestations en schakelinrichtin gen. Enkele cijfers: de 2.100.000 radio's, die is land op 1 januari bezat, verbruikten, s ze gemiddeld 4 uur per dag aanstaan, 122.3 miljoen kWh; de 68.000 televisietoe stellen die er een jaar geleden in ons land gebruiken, als ze elf uur per week per jaar 6.2 miljoen kWh. Op 1 januari 1956 waren er 250 000 elek trische heetwaterreservoirs in gebruik. Verbruik per jaar bij inschakeling gedu rende acht uur/etmaal ('s nachts) 480.480.000 kWh. an keukens met elektrische fornuizen en comforen waren er op 1 }a- 1956 260.000. Verbruik per jaar alle kooktoestellen bij gebruik gedurende half uur/dag 91.364.000 kWh. Er 1 januari 1956 2.375.000 strijkijze bruik. Verbruik per jaar van alle strijk ijzers bij gebruik gedurende anderhalf 'week 83.362.500. kWh. et aantal stofzuigers bedroeg op 1 ja- ri 1956 circa 2.150.000 Verbruik per jaar alle stofzuigers bij gebruik gedurende ir/week 45.004.000 kWh. Het aantal machines ten slotte bedroeg op 1 januari 1956 715.000. Verbruik per jaar wasmachines bij gebruik gedurende 1 uur/ week 11.154,000 kWh. Echtscheiding op West-Java. Te Ban- aoeng is in tegenwoordigheid van de gouverneur een conferentie geopend voor huwelijkszaken daar West-Java het record heeft van het aantal echt scheidingen, namelijk jaarlijks 200.000 of het aantal huwelijkssluitingen. Gewezen werd op het belang van het heilige en volkomen huwelijk en het ge loof als huwelijksbasis. geitje!) en even boven de oosterkim t" het sieraad van onze winteravonden! n Van de elkaar letterlijk tot in de dood t< getrouwe broeders Castor en Pollux dit in september weer even boven het noord- v oosten 6taan brengen we een close-up, d Deze tweelingen waren wat wij tegen- ii woordig noemen „ondergeschoven kinde- ti ren", maar volgens de Griekse mytholo- k gie godenkinderen Men kent het verhaal: De oppergod h Zeus had Castor en Pollux (vermomd d als zwaan) verwekt bij de mooie Leda, e die eigenlijk met Tyndareus getrouwd was. Hij „schonk" Leda ook twee doch- d ters, waarvan vooral de ene (de bijna bovennatuurlijk 6chone Helena), beroemd werd. Haar zuster heette Clytai-mne6tra. Castor en Pollux waren twee van dt vijftig helden, die de Argonautentocht meemaakten. Castor was sterfelijk, Pollux niet. Bij een van de vele vuistgevechten,' v die de dappere broeders voerden, werd n Castor gedood. Pollux, buiten zijn zinnen g van smart, smeekte Zeus, Castor ook on sterfelijk te maken of hem Pollux }k naar de onderwereld te laten gaan. s Zeus koos een middenweg: hij liet Cas- ►r weer tot leven komen en gebood Pol lux, met zijn broer de ene dag op aarde 0 op de Olympos (de godenwoning) te zijn v de andere dag in de onderwereld. Toen hij evenwel bemerkte, dat zelfs dit offer c de broeders niet te groot was, zette Zeuij hen als een veilig baken voor de zeevaar- f ders aan de hemel. rer het verhaal uit de Griekse, mythologie, dat nog altijd weet te boeien. c Pollux is de grootste van de twee, ja hij ie 6 de vijftiende in de rij van de twintig hel* g derste sterren aan de hemel. Rond 32 licht-, 6 hij van on6 verwijderd. En een lichtjaar is zoals men weet 365x24x3600x 1 300.000 km (een mooi rekensommetje Castor is eigenlijk een dubbelster, dwz.i twee sterren wentelen om een gemeen schappelijk zwaartepunt. Dat wisten de g Grieken nog niet. Elk van deze sterren jj bestaat weer uit twee om elkaar wente lende sterren. Dus Castor is eigenlijk een 0 viervoudige ster. Opstanden laaien op in Indonesië De Indonesische regering heeft be-j I1 kend gemaakt, dat een nieuwe golf van overvallen Noord-Sumatra teistert en dat' wapens voor de opstandelingen worden, c aangevoerd, met vliegtuigen en onder zeeboten. Ook naar Celebes is de wapen smokkel aanzienlijk toegenomen. Rege ringstroepen hebben op Celebes een pa pier buitgemaakt, waarschijnlijk geschre ven door de leider van de Daroe-1.Islam, j Kartosuivirjo, waarin deze opdracht c geeft tot krachtiger optreden op Noord- 1 Sumatra. Het stuk zou zeggen, dat de spanning, veroorzaakt door de opzegging, c der schulden aan Nederland, een volko-! men ineenstorting zou kunnen veroor zaken", waarvan de D. I. moet gebruik maken. Voor fitatelisten. Op een morgen avond in het Amsterdamse Frascati te houden postzegelveiling zullen enkele ons land unieke stukken onder de hamer komen, o.a. volledige vellen (100 stuks) postzegels van Curacao, waarvan de experts de waarde op 10.000 schat- rat en muis j met In een officeel Frans rapport wordt ge- :egd, dat de opstandige beweging in Al- licrs de afgelopen twee jaar aan 3083 burgers het leven heeft gekost. waren 2720 Mohammedanen en 636 Fransen. Volgens een officieuze schatting zouden bovendien sinds november 1954 gemiddeld ten minste 40 rebellen per week de dood hebben gevonden. Volgens het Franse rapport zouden de nationalisten voor 20.000 ton aan graan hebben verbrand of vernield en is als gevolg van de opstand 5000 ha goed bouw land niet bewerkt. Voorts zijn 299 scholen verwoest, vooral kleine plattelandsscho- len.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1956 | | pagina 6