CHRISTELIJK
c
Is onze manier van leven
gevaa
rlijk
Godsdienstvrijheid
vanzelfsprekend
is
«mn untiri
n rcnn
hehu nnrm
ftQBDU
onaaa
flaa nanci
Gereformeerde Wereld
bond in Emden bijeen
Wij moeten eerlijk rond een tafel gaan
zitten met alléén het Woord erop
Woningnood door
cijfers onthuld
2
KANTTEKENING
C.S.B.-zomercongres zonder W.A.W.-struiken
Bijbel
wereld en
wetenschap
(Van een onzer verslaggevers)
Het congres der Calvinistische
Studentenbeweging, trefpunt van
studenten en afgestudeerden der
gereformeerde gezindte, is gis
termiddag in Brielle geopend.
Niet zoals andere jaren in Lun-
teren maar in de stad der wa
tergeuzen; iedere spreker bij de
opening kan dan ook niet nalaten
de treurzang over het vertrek
uit Lunteren aan te heffen „waar
de struiken van de wijsbegeerte
der wetsidee staan en de bomen
van Calvijn verhalen".
In zijn praesidiale jaarrede betoonde
de heer C. van der Leun zich niet erg
optimistisch over de gereformeerde
gezindte. Zij is verscheurd in verschei
dene kerken en het besef, dat dit zonde
voor de Heere is, wil men zich maar
niet eigen maken. De C.S.B. zelf ont
wikkelde zich dit jaar vrij gunstig.
Vooral het jeugdwerk en het jeugdblad
„Signaal" werden uitgebouwd.
Vervolgens sprak burgemeester L. W.
van Zwieten namens de gemeente een
woord van welkom. Hij herinnerde aan
de historie van Brielle, die zo nauw
verbonden is met die der Reformatie.
Hij achtte het een voorrecht wanneer
men als student de kans krijgt aan zulk
een congres deel te nemen.
Het thema van dit congres, dat ge-
praesideerd wordt door mr. W. Aan-
tjes, is: Bijbel, wereld en wetenschap.
Ds. J. Bonda, de Jeugdhavenpredikant
uit Dordrecht was de eerste referent.
Hij stelde het congres de vraag: „Is onze
manier van leven gevaarlijk?" Hij
meende deze vraag bevestigend ie moe
ten beantwoorden. Wij leven, aldus ds.
Bonda, in de situatie van de kerken
van Efeze en Laodicea, waarvan de
Openbaring ons spreekt. God kan komen
en de kandelaar wegnemen, waardoor
de Kerk zal verdwijnen.
Wanneer men buitenkerkelijke men
sen over God hoort praten, is de slot
conclusie altijd: als de Christenen maar
anders leefden, als ze leefden als Chris
tus, dan zouden wij wel geloven. Nu kan
men, aldus ds. Bonda, zich daar wel ge
makkelijk van afmaken, maar een feit
is, dat God van zijn Kerk vraagt te
leven als Christus, De Kerk is toch het
lichaam van Christus. Paulus zegt: Hij
werkt in mij.
yervolgens toetste de referent het
christelijk leven aan de drie kenmer
ken, die de Bijbel voor dat leven geeft:
geloof, hoop en liefde.
Ds. Bonda constateerde t.a.v. het ge
loof een levenshouding die van het ge
loof een goed werk wil maken. Als je
maar goed gelooft, dan komt het wel
in orde. Men voelt te weinig behoefte
aan het geregeld (d.i. meer dan vier
keer per jaar) vieren van het Heilig
Avondmaal. Het geloof leeft wel. maar
het bepaalt te weinig de alledaagse
gang van ons leven.
Erger achtte spr. het gesteld met de
christelijke hoop. Teveel ziet _J~
komst van Christus als een ramp. Men
vindt ook als orthodox christen, dat
men het goed heeft en verlangt niet
de Wederkomst.
besef van vreemdeling-zijn in
wereld dooft uit. De „schare die niemand
tellen kan en die zal juichen voor
Lam. leeft niet concreet voor de n
je in de evangelisatie werkt heb je wel
eens het gevoel iemand uit te nodigen
naar een huis, waarvan de deuren eigen
lijk gesloten zijn." Teveel dreigen onze
kerken middenstandskerken te worden.
Ook de verdeeldheid van de kerk wordt
door ons als iets vanzelfsprekends aan
genomen. Het verlangen naar de eenheid
ontbreekt veel en veel te veel.
Nodig Is, zo vervolgde ds. Bonda, dat
Beroepingsiverk
NED. HERV. KERK
Aangenomen naar Monnikendam: C. L.
Verbaas te Harkstede-Scharmer; naar
Vollenhove: J. van Woudenberg te Ten
GEREF. KERKEN
Bedankt voor Beilen: J. H. Post te
Heerenveen.
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen te Sint Jansklooster: D.
Wilsum te Dedemsvaart.
Dam te Barneveld.
wij ons radicaal In Christus dienst willen
stellen. HU pleitte voor de vorming van
aan-de-anderen-trouwe gemeenschappen,
(,,orde"-gedachte) waarin een groep men
sen zich samen verbindt tot een bepaalde
discipline van leven met het doel: elkaai
te helpen in het met de daad trouw zijn
aan Jezüs in onze verhouding tot de
medemens, die in nood is.
De kerkelijke situatie in Portugal
Amerikaanse veelheid
het protestantisme geheel an
ders dan in het andere Iberische
land, Spanje. Noch in het verle
den, noch in het heden zijn de
evangelische gemeenten van Por
tugal vervolgd of verdrukt.
De eerste evangelische gemeente in
dit land is in 1853 gesticht door een
Schotse arts, eon moedig getuige van
het Evangelie.
De Spaanse gemeenten ondergingen de
invloed van Engelse, Franse, Zwitserse
en Duitse zusterkerken, wat onder meei
blijkt uit de Spaanse kerkelijke liede
renschat. Maar in Portugal zijn d<
kerken bijna uitsluitend dochters var
het Amerikaanse protestantisme. Zo i:
dan ook het gehele bijna verwarrende
gamma van Amerikaanse denominaties
in Portugal vertegenwoordigd; eplsco-
palen. presbyterianen, congregationalis-
ten, baptisten van verschillende richtin
gen, methodisten, adventisten
Een delegatie va*i de Gereformeerde
Kerk van Frankrijk heeft de Portu
gese gemeenten bezocht. De Fransen
waren, toen ze uit Spanje In Portugal
kwamen, verrast door de atmosfeer var
vrijheid, die er hangt. De protestante:
In Portugal laten als vanzelfsprekend
merken, dat ze protestant zijn: ze be
hoeven ook niet bang te zijn.
Evangelische padvinders z
voor iedereen als zodanig te herkennen
door een speciaal uniform en in
sa bon bestaat een groot jeugdhuis,
trefpunt trouwens van leden uit alle
gemeenten.
Ook op het gebied van de theologische
opleiding sohijnen er in Portugal geen
moeilijkheden te zijn. Er studeren ook
kleurlingen uit de Portugese
gebiedsdelen.
De grondwet waarborgt vrijheid
onaantastbaarheid van het geloof,
openbare en particuliere godsdienstoefe
ning is vrij en de religieuze instellingen
worden beschermd. De staat houdt ook
scherp aan zijn scheiding van de kerk
vast.
De Franse delegatie is In de evange
llsche gemeenten van Portugal met
grote belangstelling ontvangen,
het lichaam. Het i omdat men wil komen tot
Melodie en woord
der Ethergolven
WOENSDAG 29 AUGUSTUS 1954
Hllver«um I 402 m. VARA: 7.00 Nwi
7.23 Gr«
8.50 V d vrouw; 9.2
VPRO: 10.00 Morger
8.18 Gram
Waterst; 9.40 Grarr
vljding. VARA: 10.2
lï.30 Gram: li.40 V d Jeugd; 12.00 Or
gel en zang; 12.30 Land- |MHM|
12.33 V h platteland: 12.38 I
Nws; 13.15 Tentoonstelllngsagt
tropole ork; 13.45 De wereld werd ontdekt,
ca us: 14.00 Gram; 15.00 V d Jeugd; 16 15
V d zieken; 16.45 Gram; 17.00 Idem; 17.30
Hammondtrio; 17.50 Regeringsuitz: Rijksdelen
Puzzel mee
18 MIX
18.20 i
Elektrisc
n bij d«
Baan: Jeugduitzei
e In Suriname; 18.'
.ct; 18.30 R.V.U.:
0.45 Sophie Craxton, hoofsp, 22.00
3.50—24.00 Socialist
kron; 23.00 Nw.
7.45 Een woord
Gram; 8.35 Salonork; 9.00 V d
V d vro
f adering
ï.r
.35 Gi
hrlsten ueneèi-o
.00 Gram; 11.25 ..Nederlandei
ders van Europa", klankb; 1
12.30 Land- en tuinbouwmeded;
12.37 Mlddaepauzediei
ils: 13.35
10.00 Jubileum
.35 Gri
13.00 Nws; 13.15
.00 Pau-
oratorium; 15.40 Interscholair Jeugdtc
16.00 V d Jeugd; 17.20 Gram; 1
:ns; 18.45 Speet
en verenitrinesl
19.10
.rokke flui
19.50 Gram: 2
0.20 Radio Philhai
HORIZONTAAL: 1 Zwaar stuk hout.
4 inhoudsmaat. 6 bloem. 8 boord van een
stroom, 10 weekdier. 11 kroot. 13 kuis
heid, 14 raap, 16 rivier in Duitsland, 19
langwerpig rond, 20 haast, 21 kuil, 22 uit
drukking.
VERTICAAL: 1 Licht breekbaar. 2 vul
kanisch produkt. 3 been of bot. 4 kle-
OPLOSSING PUZZEL i
10 sap. 12 bij, 13 tros, 15 kift.
spek. 19 fors. 22 er, 24 nat. 25
28 sokkel.
VERTIKAAL: 1 Rijst, 3 al, 4 lot. 5 Jr..
6 stijf, 8 sar, 11 poker,bison, 14 sak.
idoverdenking; 23.00 Nw
Isleprogram
eldkamp f
16.00 Vespers: 16.45 Klankb:
17.55 Weerber; 18.00 Nws; 18
Volksdansen: 19.00 Gevar pre
conc; 21.00 Nws; 21.15 Toespi
var progr; 22.00 Klankb: 23.00
ber; 23.08—23.13 Koersen.
Engeland, BBC Light Pro
247 m. 12.15
Sport: 13.35
Caus; 14.15 Klankb:
Dansmuz; 15.30 Sport;
16.15 Mrs Dale'
17.30 Gevar mi..
muz: 18.30 Sport; 18.45 Hi
19.25 Sport; 19-
Gevar progr;
22.15 Amerlkaar
5rk; 22.45 A-
12.55
Portugal, waarbij men zich het
voorbeeld van de Gereformeerde Kerk
Frankrijk voor ogen stelt.
Toen ging de Here
weg
Abraham pleitte voor Sodom.
Hoewel hij zich bewust was
slechts „stof en as" te zijn, durfde
hij voor de Almachtige gaan
staan en een beroep doen op Zijn
barmhartigheid.
In Psalm 103 roemt David
Barmhartig en genadig is de
Here, lankmoedig en rijk aan
goedertierenheid. Wie voor deze
uitspraak historisch bewijs zoekt,
leze vooral Genesis 18 16-33.
Gedurig weer maakte Abraham
het getal der rechtvaardigen, die
mogelijk nog in
Sodom zouden f
EEN
WOORD
VOOR
VAN
DAAG
zijn, nog klei
ner. En telkens
ontving hij de
toezegging des
Heren: Ik zal
de stad sparen.
Van 50 daalde
Abraham tot 10.
Zou hij nog ver
der durven gaan? Deze vragen
komen vanzelf op bij wie deze
bewogen geschiedenis met span
ning volgt. Maar na de toezeg
ging: Ik zal haar niet verwoesten
ter wille van de tien, was het
onherroepelijk uit. Toen ging de
Here weg, lezen we in vers 33.
God laat niet met zich spot
ten. Eens komt aan Zijn barm
hartigheid een einde. Hij blijft
noden en roepen en waarschu
wen met schier onuitputtelijk
geduld. Maar als de mens in
Impressies van een familiedag. I
De eredienst
(Van i
correspondent)
Tot voor kort was het bij veie Hol
landse boeren de gewoonte éénmaal in
het jaar, bij voorkeur in de maand
augustus, een „familiedag" te houden.
De oogst was binnengehaald, men had
er behoefte aan, even te pauzeren, er
de leden van de familie, die sinds lang
op hun eigen bedrijf woonden, werden
uitgenodigd, eens een hele dag op
zoek te komen. De kinderen werden
meegebracht en de dag was vol met
vele gesprekken over zakelijke en
wel geestelijke dingen. De maaltijd
het hoogtepunt. Aan het eind van de dag
maakte men de afspraak, een volgende
week nog eens bij een andere broer of
zuster samen te komen, en overigens;
men had weer „bijgepraat" voor een
heel jaar. Dit oude gebruik is bezig uit
te sterven, maar toch moest ik dezer
dagen er nog eens aan denken. Dat
toen ik in Emden van 16 tot 21 augustus
(de krant heeft er al over bericht) de
bijeenkomst mocht meemaken van de
World Presbyterian Alliance (Neder
lands: de Gereformeerde Wereldbond)
voor het Europese gebied.
Aanwezig waren afgevaardigden van
de Kerk van Schotland, de Presbyte
riaanse Kerk van Ierland, de Presbyte-
verharding zich van Hem af
wendt dan gaat de Here weg.
Dit is de aangrijpende roep
stem, die heel de Bijbel door
klinkt. Die we zelf ter harte
moeten nemen en aan anderen
doorgeven.
Zo gij Zijn stem dan heden
hoort
Kerk van Wales, de Presbyte-
Kerk van Engeland, de Gere
formeerde Kerk van Frankrijk, die van
Elzas en Lotharingen, de Belgische Zen
dingskerk, de Bond der protestants-
evangelische kerken van België, de Pres
byteriaanse Kerk van Portugal, de Ne
derlandse Hervormde Kerk, de Gerefor-
meerde (Hervormde) Kerken van Noord-
west-Duitsland, Tsjechoslowakije Honga
rije, Oostenrijk, Zuidslavië, de Walden
zen, de Gereformeerde Bond in Duits
land. de Evangelische Kerk van Grie
kenland, de Federatie van Protestantse
Kerken van Zwitserland.
De afgevaardigden van deze kerken,
die alle een presbyteriale kerkorde heb
ben op het voetspoor van Calvijn (waar
dus niet een bisschop, maar de ouderling
de belangrijke figuur is in het bestuur
van de kerk), gevoelden zich als broeders
en zusters, ieder sinds overlang uitge
zwermd naar een eigen kerk en toch mei
de behoefte elkander weer te ontmoeten,
„bij te praten", te spreken over zakelijke
en geestelijke dingen om daarna na
huis te gaan met de afspraak elkander
spoedig mogelijk opnieuw te ontmoeten,
bijv. na drie jaar, of na nog langere tijd.
En intussen via tijdschriften en
pondentie het contaot te bewaren.
Dat het hier om een „familiedag" ging,
bleek wel aan het slot, toen de c
deelnemers van elkaar afscheid
lemming, dankt
mogen ontmoeten, èn
n de persoonlijke rela
ties die ontstaan waren niet teloor te
laten gaan. Naamkaartjes werden uitge
wisseld, afspraken gemaakt voor een we
derzijds toezenden van wetenschappe
lijke publicaties, adviezen gegeven vooi
het ^eval men in vakantietijd eens langs
Op een conferentie als deze moet
zich niet blind staren op de magere
lutie aan het slot. Ongetwijfeld, de insider
weet welke discussies zich achter iedere
verbergen. Voor hem is de resolutie
het einde het uitgangspunt
der gaande studie en bezinning.
De belijdenis dient niet tot zelfhandhaving
Ds. B. Hennephof.
formeerd predikant
drecht. schrijft ons:
A L:
/i b
op het pro
bleem van de kerkelijke
gescheidenheid, komt van
verschillende zijden het ver
langen op, nog weer eens
mensen van het formaat zoals zij
Luther en Calvijn
Schuldbelijdenis
is nodig
ons leven. Nog wel willen
wij de léér hoog houden,
maar van het waarachtige
léven blijven wij vreemde
lingen. Dit is de doodstaat
van de Kerk!
Hoe komen wij nu tot de
gewenste eenheid?
hebben. Dit verlangen is be- te
grijpelljk, hoewel niet
vleiend voor de thans le
vende generatie van pre
dikanten en professoren!
Toch dreigen bij dit te
ruggrijpen op Luther en
Calvijn fouten: wij ver
geten dat ook zij instrumen
ten waren niet méér
waardoor God zijn werk
volvoerde. Bovendien ging
de strijd van de kerk in de
16de eeuw om het herstel
van het „alleen-door-ge-
loof". tegenover de aflaten
de paus van Rome. Bij
Wij beho- twijfelen wij of er nog „ge- 4 Zodra W1Ï 9n£e„._fohu^
opdracht uit meenschap met elkaar" ge- tegenover God belijden en
dat zij allen vonden kan worden. Er is n'et ,T%er ,onze eig^P
en dat het „mo- een geestesgesteldheid onit- als dè kerk ga.a?, teschou-
gelijk is bij God" is im- staan, door de „liggingen" wen, maar eerlijk met ea
rners ook een belofte! en door de lauwheid, die kaar rond eén ,^af.el gaaiJ
het denken vertroebelt, zo- zitten waarop alléén het
DE moeilijkheid is echter dat men zich niet bij el- Woord des Heeren ligt en
dat de belijders van de kaar thuisvoelt. ons door dit Woord de weg
onderscheiden christelijke laten wijzen. Dan wordt
kerken uit elkaar gegroeid) Zelfs al zou de Her- het ook geen zoeken om
zijn en niet alleen Gods vormde Kerk teruggekeerd tegenovergestelde beginse-
Woord maar ook dezelfde be- zijn naar 1618/10, dan is len „naast" elkaar te doen
eigen uitleg het nog de vraag of al de voortbestaan onder het mot-
bv~. gescheiden groepen voL to: „Jezus, de Heer" en
het gens hun Acte van Afschei- evenmin een verachten of
waardoor ding en Wederkeer ook terzijde stellen van de be-
rkelijk onvoorwaardelijk lijdems, want al
Duitsland waren niet zo bijster gelukkig
met de keuze van het onderwerp: zü
vreesden, dat meer „liturgische" broeders
uit andere kerken de positie van de ge
reformeerden in Duitsland zouden ver-
■akken. Het is bekend, dat het vraag
stuk van de „liturgie" een moeilijk punt
lijdends
de g^ven. Wij denken hier bv.
de opvattingen c
Genadeverbond, w
de laatste twaalf
velen lerfde het verlaigeti Pe,r™8f.n scheuring
juist van dat juk verlost te
worden, zodat de door Lu
ther ontstoken vonk
i twee gereformeerde groe. teruggekeerd
Er is meer. Vaak worden
de belijdenis toestanden
nvpr kón^1 slaan "dat vele verweten, die in werkelijk- bagatellen
duizenden van de Rocnse
schone drie Formulie-
komt er werkelijk niet mee ren van Enigheid afschaf-
door elkaar in liefklinkende *en. de aard en het wezen
zinnen voor elkaar in te ne- van Gods Kerk vereisen,
omdat het maar om dat men toch weer zoekt
'gaan, die naar iets, waarin men
kerk naar de „nieuwe leer"
overgingen. Dit maakt het
niet mogelijk de tijd van
op één
die beweren de belijdenis te God i
handhaven. Immers: 'l
wijls is het handhaven
de belijdenis
eeranem aer sers weixnijR.
heid zal worden, dan is dit verdedigen.
dik- Kerk, die steeds in gebre- Wel en dit mag al-
ke bleef de inhoud van het lerminst vergeten worden
en- zal er een belijden moe-
tar- ten zijn van zeer veel
te heidsvraag primair te stel- schuld van alle kanten, om.
len, aleer zij overgaat tot dat wij God verlaten en el-
bespreking van de eenheid? kaar niet in liefde behan-
Dit zichzelf handhaven Misschien is het wantrou- deld hebben. Indien dit
zelf'houdèn"voor dï'.mèït mïïr
zuivere openbaring van het gezet
lichaam van Christus" of
de mening „de onverbas
terde zonen der Afschei
ding te zijn". Veler leus
is: Des Heeren tempel zijn dan
wij! En de een wordt door matie
de ander verketterd,
men valt over de woorden
van de ander. En
andere kant zien 1
in onze tijd van „hét ge
sprek", woorden
Maar
middel van mensen werken,
dan zullen deze naar de
mens gesproken! over
zodanige capaciteiten moe
ten beschikken, dat zij fei
telijk nog boven Luther en
Calvijn' uitsteken.
dit niet te geloven, plaats vindt, gaat
wordt_ alles op alles waarlijk niet zoeken wiè
de meeste schuld heeft,
maar belijdt men met el
kaar gemeenschappelijk on
schuld voor het aange-
weg te nemen?
^EKER: de wereld vertoont
Want zij moeten strijden
tegen een geestesgesteld
heid. waarbij die van de
middeleeuwen nog maar
kinderspel was. De situatie ctv
.erger. Toen: bijgeloof gebruikt worden, die
wij schrijven
protestantse deel van ons
volk een kennen van de
Bijbel, bij velen nog een
pal staan voor de belijdenis
1618/19, maar tevens
bij de gereformeerde
zindte een zo ontste
versoheidenheid in het uit-
verstaanbare taal
ken duidelijk bespreken?
Bij dit alles komt nog e
cardinale kwestie: Leeft het
ontstellende kerkvolk
heel andere structuur zicht des Heeren. Er wordt
eeuw der refor- wel over schuld gesproken,
de kerk onder- maar dikwijls kunnen wij
vindt daarvan de gevolgen, ons niet aan de gedachte
maar de Waarheids-vraag onttrekken, dat dit meer
de gaat bovenal. Anders wordt een „spreken óver de zon-
dat het een zinloze schermutse- de is", dan een „smarte-
lin,g, waarbij we om elkaar lijk en'diep berouw".
Wij Laten wij allen, als wij
CIf- dit leren, de eenheid naja-
--- -o-n is gen en worstelen in het ge-
Zon- vastgelopen en de geschei- bed aan de troon van Gods
eigen be- denen blijven knusjes on- genade, niet in verheffing
des harten, omdat
heen blijven draaien,
moeten uit de vicieuze
dubbele uitleg vatbaar zijn. kei. De kerkelijke wagen is gen
toch wel in der eigen boom.
veilig afdak, ter- kerk zo beginselvast
wijl de bladeren verdord zijn, maar verwonderd, dat
zijn. de Heere ons en onze ker-
Moeten wij dan onze be- ken steeds verdraagt. Dan
----- Neen, zal ook het onderscheid ge-
is wel zien worden in het doen en
te laten 'richten door het laten van kerk en van we-
Woord van God over onze reld, en de soheidslijn tus-
gesoheidenheid en daarbij sen beiden, nu zc goed als
het Woord laten staan. Het uitgewist, wordt weer zicht-
is eohter te vrezen, dat dit baar en opnieuw zal Israël
het" hart" leeft. Woord voor velen geen in- alleen wonen.
men weer met houd meer heeft, dat het Dat is zijn door God ge-
de" toestand la- 1818/19 beginnen, dan be- geen kracht meer is in geven plaats!
Volgens vele gereformeerde theologen
Duitsland gaan de liturgische stre
vingen binnen het Duitse Litheranisme
veel te ver, naderen deze strevingen
zelfs de Roomse mis.
In ieder geval: onderwerp van de fa
miliedag werd de „eredienst". En de
stad van samenkomst was, vooral op
verzoek van de Schotten en Engelsen.
Emden: de stad die een bijzondere be
tekenis heeft voor het gereformeerd'pro
testantisme in Nederland.
In 1571 kwamen hier voor het eerst
afgevaardigden van dit gereformeerd
Protestantisme bijeen, om een kerkorde
te ontwerpen, de eerste synode van de
Nederlandse Gereformeerde (Hervorm
de) Kerk. Vanaf ca. 1520 was de Re
formatie hier reeds tot openbaring ge
komen, en tussen 1540 en 1560 had hier
de grote Johannes a Lasco gewerkt.
Voor de geschiedenis van de gerefor
meerde eredienst heeft Eemden naast
Londeh een doorslaggevende betekenis
gekregen, althans voor Nederland.
En verder: ligt niet de grootste bete
kenis van Emden daarin, dat het in
tijden van vervolging wijkplaats werd
voor de verdrevenen? In de kerken van
Emden staat dan ook overal als op
schrift in het oud-Nederlands te lezen:
Godts Kerck vervolgt verdreven
Heeft Godt hyr Trost gegeven.
leven van die belijdenis, dat teit, maakt zich overal
het hopeloos lijkt, daaraan grote matheid
iets te veranderen.
Ware niet bij God moge
lijk wat ons onmogelijk is,
dan konden wij beter met ter sterk
de pogingen tot eenheid op- Zelf al
houden -
meester, waarbij
nog wel de eenheid
geert, zonder dat deze ech-
Intern, conferentie over
menselijke verhoudingen
Koningin en Prins zullen
aanwezig zijn
Koningin Juliana zal dinsdag 4 sep
tember. in de ochtendbeenkomst vs
iternationale conferentie inzake im
Hjke Verhoudingen, die in „De Vereni
ging" te Nijmegen zal worden gehouden,
een toespraak houden.
Op die dag wordt de conferentie, wel
ke van 3 tot 15 september in Nijmegen
zal worden gehouden, officieel geopend.
De ochtend- en de middagzitting op de
openingsdag zullen worden gepresideerd
door prins Bernhard.
In de ochtendbijeenkomst zal voorts
het woord worden gevoerd door de vi
zitters van deze conferentie, dr. M.
Chavez, ambassadeur van Mexico bij het
Nederlandse hof, sir Muhammed Zafrul-
la Khan, rechter in het internationale
gerechtshof en dr. A. de Smaele, oud
minister van economische zaken
Tenslotte zal in de ochtendbijeenkomst
ook spreken prof. dr. F. J. Th. Rutten,
ijl hogleraar aan de Keizer Karel-Univer-
I siteit te Nijmegen.
Des middags wordt de eerste plenaire
zitting gehouden, met als onderwerp:
„Verandering en weerstand tegen ver
andering in de menselijke verhoudin
gen".
De zittingen op de laatste twee dagen
der conferentie, 13 en 14 september, zul
len eveneens door prins Bernhard
den geleid.
107.
Zelfs de 109's die individueel hun eieren pro
beerden te leggen, werden zeldzamer en pas in
de tweede week van oktober kreeg Bader er
een in z'n vizier. Toen hij zijn wing boven dc
Theems-monding leidde, viel plotseling zijn radio
uit en hoe hij er ook aan draaide, er was niets
met het ding te beginnen. Nijdig schoof hij de
kap over de cockpit open en gaf met zijn hand
Eric Ball een teken dat hij het bevel moest over
nemen; toen draaide hij af om naar de basis
terug te keren. Het begon al te schemeren en
9.30 Symf toen hij tot 2000 meter daalde, lag het land in
21.30 Ge-'de omgeving van North Weald verscholen onder
en weer- een dikke nevel, waar boven de lage zon in
I. 1500 en zijn ogen schitterde. Plotseling begon zijn radio
lospei; 12.30 Dansmuz; i3.oo weer te werken en even later hoorde hij Wood-
Vv«orakrind: itnnlhall vragen: „Douglas, ontvang je me? Ont-
on '»«5 uJbtt mu™ l vang je me. Douglas? Vijandelijke jagers val
Dagb; 16.30 Ork conc: len North Weald met bommen aan. Hoor je
17 58 Ber; 18.00 Lichteme? Hoor je mC) Douglas? Over!" Hij riep terug
"Gram; 2o!isf.,Ik ben er al, Woodie" (hetgeen Woodhall ho
20.30 Gevar"progr; 21.00 idem; 22.00 gelijk verbaasde). „Maar ik ben alleen, waar
22.45 schuw de anderen dus maar."
"1 uit de nevel
20.00 Hoorsp;
Planore
23.00 N'
13 15 Omr orl
m; 16.05 Lichti
m: 19.30
Op dat ogenblik schoot een
i m. 11.45 Gram. 12.30 Weerber; klom bijna verticaal omhoog en vloog toen op
,!3a2°/-Nws: nrü vrijwel gelijke hoogte voor Bader uit. De piloo'
14.00 Gram. 14.30 eunannikennelijk niet op hetgeen er achter hem
17.501 gebeurde en terwijl hij volgas gaf, likte Bader
i0fie;l bijna z'n lippen af- Dit was echt een kans voor
een squadron leader! Op een gouden schaal ge
presenteerd. Hij haalde de argeloze 109 snel in
toen plotseling een andere Hurricane als eer
duiveltje uit een doosje op honderd meter ach
ter de Duitser opdook vlak voor de neus var
Bader. Nog vóór hij zich kwaad kon maken
had de voorste Hurricane al een pittige vuur-
19.00 Nws;
55 Gram; 2
il; 22.45 Vlaamse 1
.00 Verz p
iz; 17.00
20.00 Fllharm
PAUL BRICKHILL
DAN
MAAR ZO!
stoot gegeven. Een vlam spatte van de cockpit
van de 109, de persplex kap vloog er af en het
toestel draaide op zijn rug. De vlieger tuimelde
er uit toen de 109 in z'n laatste duik viel. Bader
haalde de Hurricane in en herkende een oude
wapenbroeder, „Butch" Barton. Barton keerde
zich naar hem toe en hij moest wel geweten
hebben wat hij deed, want met z'n hand maakte
lij een spottend gebaar boven de rand van de
ockpit.
De opzichtige Goering had genoeg van de aan
allen bij daglicht. De Luftwaffe, die als een
srullende leeuw de strijd om Engeland was be
gonnen, trok als een lam af, met niet meer dan
?en paar aarzelende attaques. Het ging zo ge
leidelijk, dat de meeste mensen op de grond de
betekenis van hetgeen er aan de hand was niel
'en volle begrepen. De Duitsers waren volkomen
rfhankelijk van een tijdschema geweest; ze had
ien het Jager Commando moeten vernietigen
jm Hitler in staat te stellen vóór de winter zijn
•roepen in Engeland te laten landen, en het was
ïem niet gelukt Op 12 ïktobor -=Mde Hitier de
invasie tot het volgend voorjaar uit Er waren
nog altijd mensen, die op nieuwe aanvallen re
kenden en het feit dat Hitier, de
lijke, zijn eerste (en daverende) nederlaag had
geleden, drong pas goed tot het publiek door
toen Winston Churchill's uitdrukking „De slag
om Engeland" gemeengoed werd, evenals zijn
andere beroemde woorden: „Nimmer op het
terrein van de menselijke strijd hebben zovelen
zoveel te danken aan zo weinigen." Het land kon
weer opgelucht glimlachen, maar het Jager
Commando had 915 vliegtuigen verloren en
733 vliegers waren gesneuveld of gewond.
Wellicht was Bader de enige, die er een beet
je spijt van had dat de strijd voorbij was. De
Duxford wing had 152 vijandelijke vliegtuigen
neergehaald voor het verlies van dertig vliegers
en nogal wat meer toestellen. Maar nu behoor
de het ochtend-rendez-vous van zijn vijf squa
drons tot het verleden en bracht elke volgende
lag geen verrassingen meer ze bleven in ge
wone staat van gereedheid op Coltishall.
Tussen Engeland's brokkelige ruïnes werd ook
/oor anderen het leven weer normaal ook dat
van de bureaucraten. Er kwam ten minste een
brief van het ministerie van Marine voor ltz.
ÏII Cork, waarin hem er op werd gewezen dat de
D.F.C. niet werd toegekend aan marine-officie-
ren en dat ltz. Cork daarom het D.F.C-lintje
van z'n uniform moest tornen en er het D.S.C.
voor in de plaats diende te dragen.
„Dat dóé je niet, Corkie!" bezwoer Bader hem.
.De koning heeft jou die D.F.C. gegeven en al-
'een de koning kan 'm je weer afnemen en niet
Jie lui van de Admiraliteit. Alleen als de ko
ning je schrijft dat je het D.S.C. moet gaan dra
gen, kun je 't er af halen, maar niet eerder.
(WORDT VERVOLGD)
maakt en die ook wij hebben gepubli
ceerd, brengen ook al geen oplossing
in de woningnood. Men kan zich af
vragen, waarvoor al dit optehverk
heeft moeten dienen, tenzij dan om
ons de nood nog eens weer duidelijk
voor ogen te stellen.
Dit laatste is overigens ook al be
langrijk. Want een mens kan aan veel
gewend raken, ook aan de nood. Hij
kan er alhans aan gewend raken, in
geval hij $r persoonlijk niet in recht
streekse zin door getroffen is. Dan Is
het heilzaam, opnieuw wakker te wor
den geschud.
De cijfers hebben het onverholen
en met de onverbiddelijkhed van de
cijfertaal onder onze aandacht ge
bracht: trekken wij de aanwezige voor
raad woningen af van het aantal dat
er werkelijk nodig Is, dan is er een
tekort van meer dan 10 pet. van de
voorraad.
^/AT betekent dit? Het betekent
niet minder, dan dat de woning
nood in feite een ramp Is van na
tionale ^mvang.
Gesteld, dat er op een gegeven
ogenblik geen achterstand zou zijn in
de woningbouw en dat dus leder Ne
derlander naar behoren een dak boven
het hoofd zou hebben. Gesteld voorts,
dat door welk gebeuren ook plotseling
10 procent dit dak boven het hoofd
zou verliezen. Het is er dan mee, als
de voorraad van een gemiddelde
Nederlandse provincie door het water
zijn verzwolgen en vernield. WJj zon
den dan met reoht gewagen van een
nationale ramp.
Intussen, het is thans nog altijd niet
anders: Over de bevolking verdeeld Is
thans een aantal Nederlanders, gelijk
aan het bevolkingstal van een gemid
delde provincie, zonder woning. Zowel
de omvang als het nationale karakter
de woningnood is daarmee wel
afdoende aangegeven en gekarakteri
seerd.
£)IT is het, wat het rapport van de
woningtelling ons In de anders zo
droge cijfertaal onder de aandacht
brengt. Een oplossing Is er niet bij
vermeld.
Trouwens, wie heeft vandaag een
gebruiksklare oplossing? Conferentie
conferentie wordt gehouden, rap
port na rapport wordt opgesteld, plan
na plan wordt gemaakt, suggestie na
suggestie wordt geopperd. Maar in de
ze tijd, waarin wij er trots op zijn het
probleem na' het andere baas te
worden, staan wij tegenover de wo
ningnood als tegenover een moeilijk
heid, die inderdaad niet op te lossen
schijnt.
Daarmee is het dan tegelijk van een
louter technisch probleem tot een vol
op menselijk probleem geworden. Een
mens kan nu eenmaal niet zonder dak
boven het hoofd, zo min als hij leven
kan zonder kleding en zonder voed
sel. Daarom heeft de woningnood op
het mensenbestaan ook een ontwrich
tende uitwerking.
Hoe er dan uit te komen? Nog in
1948 hoopte de toenmalige minister
In 't Veld, dat de woningnood In het
jaar 1960 tot het verleden zou beho-
Wij weten nu, wat hiervan in
werkelijkheid te verwachten is.
Wij zullen de woningnood volop
moeten gaan ervaren en hem ons diep
bewust moeten worden als menselijke
nood, die wij dan ook alleen in men
selijke en dus in christelijke solidari
teit te lijf kunnen gaan.
jyjlSSCHIEN is het in dit verband
nuttig, te herinneren aan hetgeen
onze Koningin in de jongste Troon
rede van dit vraagstuk zei: „De wo
ningnood blijft een donkere schaduw
werpen op het overigens in menig
opzicht gunstig beeld, dat ons volksle
ien geeft. Tengevolge van de
groei onzer bevolking leidt slechts
een beperkt deel van de nieuwge
bouwde woningen tot vermindering
van het tekort. Wij zullen alle krach
ten moeten inspannen om sneller
daarop in te lopen. Ik doe een drin
gend beroep op de volle medewerking
allen, die kunnen bijdragen tot
eniging van de woningnood".
Een oplossing? Dan inderdaad slechts
langs de weg van „de volle medewer
king van allen".
Mogen wij op iets wijzen? De wo
ningtelling heeft als triest resultaat
getoond: we komen 258.000 woningen
tekort. Maar ze gaf ook dit cijfer: er
is nu een voorraad van 2.533.000 wo
ningen.
Welnu, als er dan geen andere op
lossing is, als het dan niet mogelijk
blijkt dan slechts in langzaam tempo
de achterstand in te lopen, ligt het dan
niet voor de hand, dat er op wat meer
inschikkelijkheid wordt aangedrongen
bij de 90 pet., die in elk geval zó ge
lukkig is, wel een dak boven he» hoofd
te hebben?
