KATHLEEN FERRIER en
en
bij kunstenaars
Cultureel
venster
Dietrich Fischer-Dieskau
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 18 AUGUSTUS 1956
„BENT U OOK MUZIKAAL?" VROEG EEN NEDERLANDSE
PRINS AAN SCHUMANN
IN de stad Kapilavastn a
te heerste eens Koninj
1 de voet van het Himalaya-geberg-
j Koning Cuddhodana, die gehuwd
vorstin Maya. E^is droomde de Koningin, dat de toekomstigi
Buddha in de vorm van een witte olifant in haar schoot neder
daalde. Brahmaanse waarzeggers verklaarden, dat zij een zoon
zou krijgen, die bestemd was hetzij een wereldheerser te wor
den of een Buddha. De Prins werd geboren en ontving de
naam Siddhartha. Zijn vader was helemaal niet ingenomen
met het vooruitzicht, dat zijn zoon een Buddha zou worden
en stelde al het mogelijke in het werk om dat te verhinderen.
Daarom liet hij de Prins volop genieten van alles wat een
Indisch hof te genieten geeft en zorgde er voor, dat alle
menselijke leed voor hem verborgen bleef.
verlost. De vele moeilijkheden in
zijn leven en ook de tegenwerking
bij zijn huwelijk met Clara Wieck
brachten hem juist tot de grote
scheppingen. Uit de 'conflicten,
verdrietelijkheden of illusies zijn
vele prachtige werken voortgeko
men. zoals de drie Sonates, De
s met Davidsbündlertanze, de Phanta-
siestücke en de Noveletten. En na
zijn met veel moeite verworven
huwelijk in 1840 schreef hij zijn
liederen, in dat jaar zelfs 138.
Op zijn tochten had Prins Sid-
dharta, die reeds op 16-jarige leef
tijd was getrouwd, enkele ontmoe
tingen. Eerst met een grijsaard,
daarna met een zieke en vervol
gens met een lijk. Zijn wagen
menner onthulde hem de waar
heid: ouderdom, ziekte en dood
zijn onafscheidelijk aan het men
selijk bestaan verbonden. Dit deed hallucinaties. Hij hoorde dan
de Prins de ijdelheid dér wereld- der onderbreking
se genietingen diep beseffen en
toen hij voor de vierde maal uit
reed, ontmoette hij een bedelmon
nik. Hij besloot diens voorbeeld
te volgen en de wereld te verza-
ces. De wet zonder weerstand doet
aan de oppervlakte leven, de tra
giek verdiept het bewustzijn.
Waren Schumann en Brahms
niet twee figuren in wier levens de
tragiek een grote rol speelde?
Schumann was een ernstige gees
teszieke. In de laatste jaren van
leven leed hij aan gehoors
PIJN VAN HET LEVEN
CCHUMANN'S grootste vriend
O was Johannes Brahms, die
dweepte met Schumann en met
diens vrouw, eens een gevierde
pianiste, die in 1853 nog triomfen
vierde op een concert in Den
Haag. Bij een recital in Den Haag
aan het Hof voor Prins Frederik
en Prinses Louise vroeg de Prins
na het spel van Clara aan Schu
mann: ..Bent u ook muzikaal'1''
Een pijnlijke vraag aan een
groot componist.
Evenals Schumann wist ook
Brahms de pijn van het leven te
sublimeren tot schoonheid. Maar
die pijn blijft in zijn muziek ken
baar. Zijn melodie, harmoniek en
ritmiek hebben haast altijd iets
sombers en iets tragisch, ook al
zijn ze soms zeer innig. Zelden
Brahms' muziek uitgelaten
Op het punt van ontstaan
KORT
inzake deze materie kan komen, u 93 auBUmUs a s.
bewijst gelukkig Dr. W. J. C. Bui- filmadnni
tendijk. die in een op zeer hoog Sp,caen aal ae ,un,ïaom
peil staand opstel over de experi
mentele dichtkunst (..Bezinning".
Is de moderne poëzie in- 1956 90-0 J"- aandringt op een
XT? voorzichtig gebruik van het woord
derdaad, zoals A. Wapenaar nihilisme met betrekking tot deze
onlangs („Horizon",, nov. poëzie.
lertig ja.n
Rudolplit
Guglielm
Rafaelo
di Valentino d'Antoo
•ns leven door Colunil.il
Pictures in 1952 werd verfilmd (hel
geen tot een proces met Valentino'!
broer en zuster leidde), te New Yorl
overleed. Htf werd begraven it
Hollywood Memorial Park, waar zijtj
graf naar verluidt jaarljjk!
wordt bezocht door ca. 40.000 vrou
wen. Tot vorig jaar ook door
„da.
arlüki
Ider en tekenaar Henri de Toulouse Lautrec, die
1 grote lichamelijke leed trachtte te vergeten bij
in de cafés van het Patyse Montmartre. Op de
bedekkingen van de tafeltjes tekende hij zijn
meesterlijke typeringen.
,_ce. j weze waarschuwing met instem-
1955) meende te moeten ming ter harte nemend, wil ik in
concluderen „een aanslag op kort bestek wijzen op enkele ka-
het Woord, de Logos?" Waar-
schijnlijk ligt de opvatting, artikel, na te gaan waarom deze
die de heer Wapenaar heeft
omtrent het begrip „Logos met christelijk geloof,
dichter bij die der Griekse Sinds de Renaissance en in
J. j j- versneld tempo sinds de eerste
Wijsbegeerte dan bij die van Industriële Revolutie is de dy-
de Evangelist Johannes. Dat namische phase van de Westerse
c Maatschappij zich gaan ontwikke.
ïs dan een fout, waaraan jen dje gevolg heeft gehad
zich nog vele vak-theologen een steeds verwarder en minder
schuldig maken, zodat men
Catharina F. van Ree» (schuilnaam:
ielestine), dichter» en toonzetster
van liet Zuidafrikaanse volkslied
.Ken! g\j het volk vol heldenmoed",
rode rozen op zü" ?raf strooide er
daarbij dikwijls flauw viel. Zij bleek
de vioolspcelster Ditra Flame t(
zijn, die vorig jaar evangeliste ii
geworden en dus haar idool heef
vaarwel gezegd.
een literator daarover niet
al te lastig mag vallen,
beoordelaar tot i
Immers, zoals de menselijke psy.
che de neiging heeft zich in ex
treem tegengestelde richtingen te
ontwikkelen met de kennis van
als gelovig literatuur- 't goede neemt ook de kennis van
Iets over Moderne scholenbouw
?rliet huis en hof en kwam
ten slotte als Buddha (dat is ont
waakte) in de stad Benares. Hij
preekte in die stad voor het eerst
zijn waarheid, of zgn. de ..vier
edele waarheden". In het kort sa
mengevat aldus: ..Alle bestaan is
onafscheidelijk met lijden verbon
den. De oorsprong van dit lijden
ligt in de begeerte. Om dus de
oorsprong van het lijden te ver
nietigen, moet men zich ontdoen
van begeerte. Hiervoor is nodig te
streven naar goede gedachten,
goede woorden en goede daden
Het dramatische deel van het
leven van Buddha is hiermee o
eigenlijk afgelopen en zijn verdere door de engelen werd opgegeven
prediking en het rondzwerven met op te schrijven. Gedurende de
de orde van bedelmonniken, laten gehele nacht fantaseerde hij op de
maakte^ In de nacht van 17 febru- vrolijk. Miskenning en zelfonder-
ari 1854 verzocht Schumann zijn schatting waren zijn deel. Een
tweeslachtige fi-
Brahms. Onder-
II' 1111111 Jlllll lllllllll III
llllllll lllllll llllllll llllllll
III llllllll Jlllll lllllllll III
't kwade toe
cultuur als geheel deze
fvgl. F v. Heerikhuizen, Gestalten
der Tijden).
De ontwikkeling der menselijke j„ n,ii1*
beschaving berust op een voort- p n
durende toeneming van middelen le L e z1Jr
en mogelijkheden, ze is eigenlijk exposeerd, w
een verhoogde potentie Door deze bijschrift dra
toenemende potentialisatie komen Het
de polen waartussen de mensheid dal
Antiekbeurs Zf
gravures ge- w
enkele het pc
ard". V(
DE SCHOOL EEN TEHUIS
•ouw Clara plotseling om licht
stond op. teneinde een thema
dat hem volgens zijn zeggen
verder rusten. Slechts als
leiding diende dit verhaal. Alle
lijden, elk leed. zou Prins Siddhar
tha vreemd blijven. Dat was de
opzet van zijn ouders. Hun mis
lukken wekte grote keer: de
Prins zou worden tot Buddha. De
aanraking met het leed maakte de
Prins tot de stichter van een we
reldgodsdienst.
LIJDEN MAAKT GROOT
HET IS DE VRAAG of het weg
ruimen van al het wereldse
leed nog afgezien van de on
mogelijkheid wel wenselijk is.
Louter zuurstof inademen valt niet
Clan
Schu-
Het dagboek
mann vertelt hierover:
(Schumann) geloofde er vast
dat er engelen om hem heen zich toen
zweefden en hem de heerlijkste
openbaringen onthulden, alles in
verrukkelijke muziek. Zij riepen
ons een welkom toè en wij
heiden bij hen worden verenigd,
nog eer het jaar zou zijn verstre
ken. De morgen brak aan en daar
mee kwam een vreselijke veran
dering De engelenstemmen ver
anderden in stemmen van demon-
nen, met gruwelijke muziek. Zij
zeiden hem. dat hij een zondaar
was en zij wilden hem in de hel
werpen. Kortom zijn toestand
groeide uit tot een hevige nerveu
ze opwinding; hij schreeuwde van
pijn".
De volgende dag was Schumann
rustiger. Doch nog steeds in de
vaste overtuiging een misdadiger
te zijn. zocht hij zijn heil in het geen
onafgebroken lezen van de Bijbel. arme
Op 27 februari 1854 stortte hij naar
zich. opnieuw door waanzin ge-
troffen, in de Rijn. Schippers red
den hem. maar na een paar da-
hij worden
elkander fel er
onophoudelijk
bestrijdende
krachten,
naar vrijheid
een streven naar
gebondenheid,
verkrijgen le
ven en persoon
van Brahms iets
gebrokens en
iets tragisch.
De moeilijkheden i
lijk van zijn ouders waren voor
deze naar liefde hunkerende mens
een zware last. Smartelijk heeft
hij het gemis van vrouw en kin
deren ontbeerd. Hij, de kinder
vriend, betreurde de leegte
Onze herinnering aan
i drang vroegere scholen is in de
regel niet van de allerpret-
meubilering. dan de lokalen voor
de groteren, waar alles meer zake
lijk mag zijn.
Zeer aparte eisen op pedago- den, zich daarbij houdend
speelgoed, verf en tekenmateriaal zich beweegt, steeds verder uit el-
"ju jjj kaar te liggen (vgl. Jan Romein,
Carillon der Tijden).
Deze stelling op de hedendaagse
literatuur en wijsbegeerte toe
passend. zien we in deze twee ge
bieden een sterke toeneming van
irrationele krachten, die samen
verzakelijking
de kleuter
beeldingsfantasie kan botvieren.
Elk lokaal een keukenhoekje met
een gootsteentje en keukengereed
schap, alsmede aantrekkelijke
meubeltjes en gezellige zitjes, ge
formeerd door lage kasten, alles
in vrolijke en frisse kleuren. De
architect die dus
moet bouwen, zal met heel veel
factoren hebben rekening
150 jaar geleden i
befaamde Franse genre-,
i landschapschilder, teke-
tscr J. Honoré Fragonard
jverleed.
tigste. Speciaal het school- gisch gebied worden gesteld bij d.
gebouw zelf was toen niet A'
G bovengenoemde geldt
een object,
men zich bijzonder druk over ting
'het huwe- maakte. Het bevatte
die worden gesteld door de
kleüterscholen!"*Al"'hêt inspectrices, de bouwkundig hoofd-
inspecteur, de inspecteur van de
volksgezondheid en het plaatselijk
bouw- en woningtoezicht.
Gedreven door angst en. In 't be-
f van de absurditeit van dit be-
0__. 0 „.aan. verkeert de dichter in de
kleuterschool menselijking op andere levenster- paradoxale situatie, dat hij schrij-
rejnen_ veroorzaakt door de ont
wikkeling der techniek en de daar
mee samenhangende maatschappe
lijke structuurwijzigingen.
Zo zijn er vele voorbeelden
naar
rook, een gang,
naar natte kleren rook, en
nog be
langrijker mate voor de huisves-
i het miniatuurmensje. Zo
de grote stad, waar door
zolder of
schoolbankenvernis kleine kamer noodzakelijk is, als Ermelo.
waar het op het platteland, waar hij ook met
maar een in-de-weg-loper is, dient bint
dc kleuterschool een tehuis
waarvan zijn.
het kind zich
Clara Schu-
i, de echtgenote van de t
ponïst. Maar dit was voor
S zouden kwelling nis een
rukking. Zeer terecht merkte
biograaf eens op: ,,Aan de
Er moet modern
.11U. een rijtje w
Hij Zijn woning, de nutteloosheid van niaat_ nnu a| me+ gemak voelt en waar het zich on
aan zijn bestaan. Wanhopig klemde hij me,n de Plaals 00K ai met der bekwame leiding kan uitleven.
- dichte ogen kon bepalen. 4 J
com- Dat een kind in zo'n
hem gebouw een deel van
v zijn leven 6 uren per
dag moest doorbren-
een gen juist in een tijd,
ene dat het zo ontvanke-
zich van bewust dat lijk is voor indrukken,
tan zijn vriend, voor werd niet beseft. Ge
lukkig is men gaan in-
Een goed voorbeeld van een
kleuterschool is het plan voor de
te bouwen christelijke school te
n snel groeiende ge-
op de Veluwe. waar men
afzienbare tijd meerdere
•rspreide kleuterscholen hoopt te
zijn stichten. Het ontwerp is van ar
chitect P. Hoeks te Den Haag. een
bescheiden doch fijnzinnig plan.
practisch De architectuur is oorspronkelijk
moet. omdat hij ten diepste
niets te zeggen heeft.
Het leven, dat hij 20 bedreigd ni
acht, wil hij redden, hij wil het ®t.
puur in zijn verzen brengen en hij: zo
te wijzen, waaruit blijkt dat de kan dat niet met de traditionele bc
mens van vandaag leeft in steeds beeldvorming, die gebonden is aan K
grotere wordende spanningen en de rede en het bewustzijn. In dit
angsten. verlangen zien wij een van de de
Men kan zich dit ontveinzen en. oors
vluchtend in de sleur van 't alle- den,
daagse leven, doen alsof e
1 de hand is. of, als r
voelt, dat zo snel mogelijk 1
Maar 't ideaal is nooit te berel- k;
Mas™ dê 'dichter, 'di. kunst-matig blijven:
hem niet meer kan zijn dan
zorgzame, lieve vriendin. Aan de
andere ziide kon een gevoelsmens ingeving
stimulerend
bracht naar de
te Endenich bij Bonn Twee jaa
later, op 29 juli 1856. werd hij
hier door de dood uit zijn lijden
gevoelsmens
Is Brahms, hoe zeer ook gebon-
en aan eer en geweten, geen
■eerstand bieden aan momenten
an zwakheid. Hij gleed telkens
■eer af naar andgp gevoelszo- moderne
e® school wordt thans al-
Op 22-jarige leeftijd liep Brahms le aandacht besteed
1 rond met zelfmoordplannen, aan factoren als ge-
vrouw heeft hij ooit in zijn luidshinder, ventilatie,
n gehouden. Luistert U eens doelmatige
naar zijn liederen om te weten,
hoe zeer deze gevoelige natuur ge
leden heeft onder dit gemis.
Een volgende maal over enkele
'ooral kleu
ren. meubilering en
verlichting. De laatste
factoren zijn belangrijk
kei ijk van de leeftijd vs
ziet zich
durend geplaatst tegenover een de
monische en absurde wereld. Hij
trekt zich terug op zichzelf, op
eigen lichaam, zonder zich bloot
geven
reld:
„lk ben binnen mijn huid
Een en al beweging, maar
daarbuiten
Geen teken van gebaar."
(Remco Campert)
Zo kan de dichter zich geborgen
voelen in de donkere nacht en 't
nuchtere daglicht haten.
„Het leven hangt buiten
het bereik van de klanken.m
(Simon Vinkenoog).
De dichter kan niet 1
de vijandige buitenwe- trachten de afstand tussen zichzelf, Z1
't subject, en dat waarover hij w
dicht, 't object, zo kort mogelijk k
te houden, om zodoende de wer-j ,n-
kelijkheid levend te houden. t
Remco Campert drukt dit als
volgt uit: ri
,JDe kunst Is op het punt z.
van ontstaan u
Dat is zijn enige punt n
Dat van ontstaan: daarin j.
heeft zich de werkelijkheid
Geconcentreerd." I
■irhtini* KeilJK vaii uc ieei
ee jaar andere kunstenaars, die het leed lingen. De lokalei
tjes
irden
1 de leer
de klein-
igericht, met
n gezelliger
tekening tan het ontwerp, dat
lilect P. Hoeks maakte voor de
kleuterschool te Ermelo, met
'touw van welke school nog deze
iaand zal worden begonnen.
innWieck, die
Clara Schu
leed kende maar daarnaast nog me
de tragiek droeg van luee grotei
uit het rijk der toonkunst: Rober
Schumann en Johannes Brahms.
VIA NAALD
en tot het uiterste verantwoord.
Het plan bevat, buiten de ruime
garderobe, keuken, spreekkamer,
kasten enz., op beide vleugels 2
speel-werklokalen (van 72 m2 op
pervlakte, met mogelijkheid tot
uitbreiding met een derde lokaal),
met ieder een eigen toiletgroep.
Elk lokaal bevat voorts een in
tiem keukenhoekji
ming zal bestaan uit
Martin A. Veltman voelt zich
veroordeeld om levenslang
„De dagen te zien opengaan
als huizen van bewaring
moet ik de grijnslach van
het eerste licht verstaan als
morgengroet
terwijl stadsfluitsignalen mij
fouilleren
op wat ik van de nacht
redden wil aan dromen
over U."
Zo zijn er dan ln d~ze poëzie: a
stellig trekken, die, op zichzelf ge- ft
nomen, op een onvruchtbaar en b
dodelijk nihilisme zouden kunnen' r
wijzen. Maar wanneer we ze in;
onderling verband zien en in 't;
geheel beschouwen zullen we een
Het ging eigen
lijk om een paar
steunzolen voor
verwar- de arbeider Mu-
centraie sesti. De chef
„Nadat ik het hoek
„Het leven van Kathleen
Ferrier" had geschreven
voelde ik heel sterk, dat
woorden alleen niet vol-
mee op de duur. Er is leed dat doende waren mijn onderwerp tot zijn recht te doen komen,
dat'sterkt n1™w'= ïi.mcn'wAb E" J-™™ *°cht ik «er ker.e muziekstukken uit, elk eeu
Dichters en denkers van alle verschillend aspect van de zangkunst van Kathleen illustre-
eeuwen en van alle landen heb- ren(] en gebruikte deze om het boek te beëindigen. Het zijn
ben dit gevoeld en hun gevoelens ,- 1 1- 1
stem gegeven. ..Het snelste dier „Blow the uind southerly de volksliederen vertegenwoordigend,
dat ons ter volmaaktheid draagt. nas despised" uit Handel's Messiah, als voorbeeld voor de
hardt! de^lSe 'eeuw^Duitse oratoriumzang,|„L'm Mitternacht" van Mahler, een hoogtepunt
condiger van een bevindelijk-wijs- in de liedkunst, en „Che puro cieC uit Gluck's Orpheus, daar
gerig christendom. En de grote opera was waarvan Kathleen bijzonder veel hield. Heel
Franse schrijver Alfred de Mus- 1 1
set schreef: „Niets maakt de ziel veel mensen, die deze muziek lezen, horen Kathleen zingen en
groot als een grote smart". Was zo ontstonrl het verlangen deze vier stukken op een grammo-
URofand—Holst—v.ed.eScha!kndie foonplaat te hebben, als aanvulling en wellicht ook begeleiding
verzen koos Mahler uit de dicht
bundel van Rückert.
..Nun will die Sonn' so hell auf-
geh'n," waarin de tegenstelling
de
armlucht-olieverwarming, waarr
van de buizen voor de in te bla
zen warme lucht
voor de af te zuigen koude lucht
onder de grond zijn geprojecteerd.
Nog deze maand zal met de bouw
een aanvang woi
Wandschilderingen
het personeel belde het haal begint en dinsdag als
H T1: J." „:nU
Musesti, die zich heeft ver
ziekenfonds op. „Als die man
kou de3 lucht ™et zittend werk geholpen hangen, tenslotte toch nog
is, hoeven wij geen steun- (met veel kunst en vlieg-
zolen te verschaffen", kreeg werk) in gewijde aarde wordt
n waarin ae leneusiBiiiiw ,«r j u-u i a 1 hij ten antwoord. En de begraven met een krans
natuur getekend wordt: de Sd„SCSe1Sg™chft«t «fïS fabriek kon natuurlijk ook van DIREZIONE S. A. MOTO
1 de r
dichtte( „de kracht die
nooit komt gerezen dan uit de bit
tere spijs van groot verdriet". En
heeft Beethoven niet zijn „Ode an
die Freude" (het slotkoor uit de
9e Symfonie» geschapen uit zijn
diepste ellende?
Zoals Christus geleden heeft
voor het heil van ons allen, voor
aller innerlijke groei
1 het boek".
,EZE TOELICHTING
Winnifred Ferrier. di
1 Kathleen, bij de grammoloon-
DECCA liet
arop Kathleen
bovengenoemde werken zingt.
schreef Kathleen Ferrier. Het boek
zuster Winnifred Ferrier ken ik 1
de zangeres zelf heb ik
resp. onbegeleid, begeleid door het hoogte
heel dichtbij,
als zangeres stond Kath
leen Ferrier voor mij aan de top-
ijnen gekend.
DDu.
s bari
menselijk vermogen.
het moCgehjrdaTook"persoo"nlijk London Philh Orchestra o.Lv. Sir "Ujs - drie jaar na Kinder-Toteulwd
leed de tol is die betaald moet Andnan Boult, door het Weens LSJt,fl
worden op de weg naar het doel Filh. Orkest o.Lv. Bruno Walter
der mensheid. „Alleen op grauw
wolkenrand bouwt ,'~l" •4°
de bonte regenboog"-
Het is hier echter niet onze
doeling verder te gaan op de
langspeelplaat LW 52251.
Deze plaat bevat inderdaad v
hoogtepunten in de zangkunst
denkbeeldig, dat ik
idealiseren, zoals men altijd met
een herinnering doet. Daarom ben
ik nu juist zo blij met deze op
name. die de herinnering weer
verlevendigt en tot de juiste pro
porties brengt.
slechts bepalen bij die
„bittere spijs van groot verdriet",
die de „kracht ir
rijzen". Ook en
zonder bij de kunst
bittere spijs deed Prin.-
tha de Buddha worden e
kunstenaars de kracht
grootste scheppingen
Wat zou er b.v. van de uit een
rijk. adellijk geslacht stammende
Franse schilder Henri de Toulou
se Lautrec geworden zijn, als het
leed, veroorzaakt door het bre-
bcide benen op 14-jarige leeftij_d.
niet had gekend? Nu kwam hij
tot zijn grootste, realistische schil
deringen; anders zou hij misschien
slechts een paardrijdende en golf
spelende graaf zijn gebleven.
SCHEPPINGSPROCES
Het leed, onverschillig of dat nu
lichamelijk of geestelijk leed was,
heeft in het leven van vele kun
stenaars een grote rol gespeeld
j betekenis
r hun schep-
kunstenaai
sensationeels, maar is innaer
verbonden met het scheppmgspro-
En 1
zit. Men kan het slechts betreu
ren dat er indertijd niet veel
meer opnamen van Kathleen Fer-
o_. rier zijn gemaakt. De grammo-
ik°meerdere malen de foonmaatschappijen zijn
plaat afluisterde kom ik
de conclusie, dat m'n herinnering
niet geïdealiseerd is
is in elk van deze
te genieten van de
maakte zangkunst.
zicht niet
werken
1 Die-
doorleefde vertolking, die bet
de mens Kathleen Ferrier ten voe
ten uit tekent. Zo de Handel-aria
..He was despised", zo het ont
roerende Mahler-Lied „Urn Mit
ternacht" te kunnen zingen. is
slechts gegeven aan hen die mu
zikale begaafdheid paren aan
geestelijke grootheid. En dat deed
Kathleen Ferrier.
Deze DECCA-plaat is van
enorme historische waarde niet al
leen. maar ook van bijzondere Kempe
gaafheid op het gebied der opna-
metechniek. De Gluck-aria b.v.
werd reeds in 1947 opgenomen tij
dens het Glydebournefestival
trich Fischer—Dieskau heeft
de grammofoonplaten betreft
heel wat meer geluk gehad. Was hoor
st de Deutsche Grainmo- een
phon Gesellschaft die direct
de grote kwaliteiten van deze
zanger onderkende, nu
Master's Voice,
langrijke opn
nacht bracht^ de dood van een kind
cn toch gaat de zon stralend op.
Een lampje doofde, maar het licht
der wereld blijft vreugdevol schij
nen. Mahler laat de tragische toon
van het klokkenspel doorklinken
als een symbool van de uren van
smart in het leven.
„Nun seh' wohl, warum so dun-
kie Flammen," 'net tweede lied,
tekent de ongelukkige vader, die
de herinnering oproept om de
grauwe werkelijkheid te vergeten.
Wat eens ogen waren, zijn nu
slechts sterren, als een herinne
ring aan de gedoofde ogen. In de
muziek symboliseerde Mahler de
val van de aardklonten in het
graf.
„Wenn dein Mütterlein tritt zur
Tuer herein", het derde lied. is
ook een herinnering Als je moe
der de kamer binnenkomt is haar
eerste blik niet naar mij. je va
der, maar naar het plekje waar jij
speelde, waar jouw lieve gezichtje
was. Het is een tragisch wiegelied,
een ontroerende getuigenis van
moederliefde.
„Oft denk' ich, sie sind nur aus-
gegangen" is een bewijs, dat het
leed ons vaak zover brengt, dat
we het niet meer geloven, niet
meer accepteren, dat we in waan-
gedachten vluchten. Zo
de lied. waarin wi -
het kind spoedig
zal keren. Maar in de 2e strofe
krijgt dit een bovennatuurlijke be
tekenis. Jij bent ons slechts voor
uit gegaan, naar gindse hoogte,
als kunstschilder een goede repu
tatie geniet, persoonlijk worden
aangebracht.
geen precedent scheppen.
Het is vrijdag als het ver-
irdt gezegd, dat
laat Mahler aan het slot
soort troostzang spelen.
,In diesem Wetter, in diesem
Braus." is. als laatste lied.
uiting van smart. Tijdens de
ir het graf breken
:genvlagen los.
dichter zucht: lk kon er niets
doen dat men bij zulk weer
kinderen wegdroeg. Dan komt
dat jaar
op technisch tenlieder'
is het Hit
al vele be-
met Dietrich
Fischér-Die'skau maakte. Zo is
onlangs uitgekomen de „Kinder-
Totenlieder" van Gustav Mahlei
waarbij de zanger subliem wore
begeleid door de Berliner Philhar-
moniker onder leiding van Rudolf
Kempe '25 cm langspeelplaat
Electrola WBLP 1511"
De dood van twee kinderen aan
roodvonk bracht de dichter Frie- deden. Ze zijn bij God
drich Rückert tot zijn ..Kinder-To- derhuis: „Von kei
de
de mysticus Mah-
gebied toch heel wat gebeurd. Ier werd hierdoor niet alleen
prachtige opname, gegrepen.
verder de
werking tussen Bruno Walter en
Kathleen Ferrier in „Um Mitter
nacht". De opname van de Han-
zijn profetisch ge
moed voorspelde ook dc naderen
de catastrofe, dat hij de dood van
zijn dochtertje Marianne in 1907
verklankte, reeds lang voordat de
ze zware slag hem zou treffen,
slag die hij nooit geheel
plotseling het klokkenspel
innerlijke vrede, er komt berus
ting door de wetenschap, dat de
kinderen niets meer met het nood
weer te maken hebben, maar rus
ten zoals ze eens in moeders huis
- in het Va-
Sturm er-
schrecket. von Gottes Hand bedec-
ket", dat is de troost.
Slechts de allergrootste kunste
naar is in staat deze ontroerende
liederen te vertolken Dietrich Fi
scherDieskau is dat en zijn weer
gave is van een grootsheid zoals
we die maar weinig zullen horen
oktober 1052. Een waardevol be- boven is gekomen. Vijf prachtige
CORN BASOSKI.
Maakt de mens van klei een pot,
dubbel is hij beeld van God:
hij verkiest de weke klei,
kneedt die naar zijn keuze vrij
vormt een vat naardat hij wil,
zet de draaischijf aan of stil.
En de klei beklaagt zich niet,
wat er ook met haar geschiedt;
maakt geen groots of droef misbaar,
zegt niet: Heer, wat doét Ge daar?
't Is genoeg om zonder vrezen
klei in 's Heren hand te wezen.
C. RIJNSDORP.
MININI.
Maar ln die vier spannende da
gen is er zo het een en ander ge
beurd in de Italiaanse Scooterfa-
briek. Er is met veel handig
heid een opstandige beweging be
zworen, er worden Amerikaanse
gasten rondgeleid tot ze murw ge
noeg zijn om een contract te te
kenen, er is een buitenpartij voor
deze lieden (annex slippertje van
de personeelchef), en ja er is ook
nog de wielerwedstrijd waarin de
Moto Minini een goede beurt moet
maken.
Het gaat om de scooter, die;
„een mens een gevoel van eigen
waarde geeft". Mensen en scoo
ters Dat is het onderwerp van
de fabrieksroman die de Neder
landse auteur G. van de Walche
ren schreef onder de titel „Scher
ven langs de hemel", een in vele
opzichten merkwaardige roman,
allereerst reeds omdat deze auteur
een onderwerp aandurfde dat de
lezer een blik gunt in een voori
hem ongewone, boeiende wereld.
De schrijver laat het verhaal
vertellen door de Nederlandse per
soneelchef Cras, een tamelijk cy
nische intellectueel. In hoeverre de
specifiek Italiaanse sfeer goed is
getroffen kunnen wij niet beoorde
len, doch het verhaal geeft de stel
lige indruk door een insider ge
schreven te zijn. Voor het overige
domineren de algemeen menselij
ke verhoudingen. Er moge wat
verschil in temperament zijn. het
fabrieksleven in Milaan en Rotter
dam zal wel niet zo heel veel ver- i
schillen. En een personeelchef is 1
overal het stootblok tussen direc
tie en arbeiders.
De roman werd inmiddels be
kroond met de Bijenkorfprijs. Hoe-
wel niet vrij van een vaak hin
derlijk maniërisme, vertoont het1
boek een geheel eigen stijl. Het
komt ons echter voor dat de au
teur als verteller wordt gekweld
door zijn scherp intellect. Hij ob
serveert glashard. Van sociaal
meedogen is in deze sociale ro
man niet veel te bemerken. Ook
in de wijze waarop hij bepaalde
eigenschappen van vrouwen met
die van scooters over één kam
scheert, dwingt hij niet bepaald
bewondering af. Hoewel het bock
ons van begin tot eind heeft ge
boeid kunnen we uiteindelijk niet
anders concluderen dan: normloos
en kil, maar knap geschreven.
P. J. R.
G. van de Walcheren „Scherven
lang» de hemel", l'itf. J. M. Meu-
