UUt£u
10
BOLS
DOOR
HONIG'8
Veteranenreünie in Ede,
gouden garnizoensplaats
door
100 pet. framboesia
pr
Groentesoep
Informateur Lieftinck zet vaart
achter zijn pogingen
s
DONDERDAG 9 AUGUSTUS 19S6
TK ZAL NIET GAUW DAT EERSTE BEZOEK aan hel kerkje van Kepi, Geen amusement. Geen mogelijkheid om
vergeten. Het was maar een har eenvoudig, simpel tempeltje, ge- re8elmatig de dingen aan te schaffen die
bound van gaba gal»a. De banken waren ongeschaafde stammetjes en&rltag"™k'er?°omdar'r to""»"!!
de vloer was aangestampte aarde. Men zag de hemel door het dak heen, I met zo heel veel Nederlanders in Kepi
maar dat alles was niet zo erg belangrijk. Wat veel belangrijker was, wonen Behalve de pastoors in de kleine
da, waren de oude oorlogs.cbilden, die lang. de wanden stonden en van'"S
een merkwaardig aanzien hadden gekregen. Op elk ervan was nl. een [alsmede een landbouwdeskundige en
religieuze voorstelh'ng aangebracht. Zo vormden die schilden samen idokter- En daar blijft het dan bij. 2
een beeld van be, lijden van Christus. Vóór in de kerk. dich, bij he, ds^tS^'GeSfb het"..,
altaar, stond een grote tifa. een trom. Zandlopervormig en hespannen eoed functionerend bruggehoofd on d<
met hagedissemel. Boven op die trom was een doopvont aangebracht, lemming, onder de bewoners is uitste-
kend. Waarschijnlijk ook. omdat mer
eeuw. En mijn vaste overtuiging is, dat doende is aan zon wondermooi experi-
deze sprong zal slagen. ment- dat alIen gegrepen heeft en geboeid
houdt.
Want zo min de missie hier stil zit. zo
min zit het Nederlandse bestuur hier stil.
Het tracht op uitermate menselijke wijze
een stam Papoea's een redelijk leven te
bezorgen.
Men doet dat op tal van manieren. Men
tracht hen te gewennen aan geregelde
arbeid. Er zijn tuinen aangelegd, die door
hen zelf worden bewerkt. Eén dag in de
week is zelfs geheel aan tuinarbeid ge
wijd. Alleen reeds het wennen van deze
primitieven aan iets. dat werk heet,
is een revolutie. Tot voor enkele jaren
waren het alleen maar voedselverzame
laars in het bos. Nu wordt hun een sy
steem bijgebracht.
regen. We trachtten te redden wat er te
redden viel, maar er stond te veel open
voor zo'n wolkbreuk
vernield portret
Boulevardplan voor
Zandvoort
De gemeenteraad van Zandvoort heeft
kennis genomen van een schetsontwerp
voor de bouw van een zgn. Boulevard
centrum aan de Boulevard Fauvage, ver
vaardigd door de architecten irs. Lucas,
Niemeyer en Pet te Voorburg.
Evenwijdig a
bouw gedacht,
het noorden na
zee is een hoofdge-
een afbuiging naar
Op de begane grond
is een galerij, op de eerste verdieping een
wandelterras. Het gebouw zal volgens
het ontwerp zes verdiepingen hoog wor
den en bestaan ui't winkels, café's, be
drijfsruimten, flats en appartementen. Aan
de zuidzijde is plaats gereserveerd voor
een congresgebouw of vermaakcentrum
en aan de noordzijde een groot hotel.
Aan de achterzijde is een motel gepro
jecteerd met zeventig eenheden en drie
endertig garages.
Voorts komen in een apart gebouw,
eveneens aan de achterzijde, winkels,
Kies de
gemakkelijkste
manier om lekkere
soep te maken!
Neem direct...
35 ct per zakje voor 4 borden
e| tret
i_ stukk
Tn de kerk waren verscheidene
-t beelden. Geen beelden echter, zo
als men die in roomse kerken pleegt
aan te treffen, doch figuren, welke
een mengeling waren van roomse
en heidense motieven.
De missie bleek namelijk gebruik te
hebben gemaakt van de onder de Papoea's
levende primitieve voorstellingen en deze
aangepast te hebben aan westerse opvat
tingen. Hetgeen, naar r.k. oordeel, een
Kerkdienst
Die eerste kerkdienstIk denk, dat
er een paar honderd Papoea's bijeen
waren. Links de vrouwen, rechts de
imannen. En dan waren er de kinderen
van het internaat. Er waren ook ande-
Voor dat experiment getroost men zich
zware offers, al zeggen de mensen, die ze
brengen, dat het géén zware offers zijn.
Ik denk. dat de waarheid in het midden
ligt. En daarbijer zijn nu eenmaal
mensen, die geboren zijn voor voorposten.
Waarschijnlijk zijn ze dat allemaal, die
op dit ogenblik in Kepi leven.
Wachten op vrouw
wiens houten
inspecteur van politie. Een jonge Lim
burger, die eerst kortgeleden hier aan
kwam. Hij wachtte op de komst van zijr
re kinderen, onder wie heel wat, die
volkomen naakt gingen. Er waren vele
moeders, die haar kinderen hadden
meegenomen. Moeders, slechts gekleed
met een grasrokje. De kinderen kregen
tijdens de dienst de boret en iedereen
reheen dat heel normaal te vinden- Al6
men dat éénmaal heeft gezien, i6
trouwens niet zo vreemd meer. H<
een kwestie van even wennen.
In die kerk was het minder stil dan
ln onze kerken. Er werd nogal wat ge
praat en gehoest. Vaak kwam de stem
van de priester, die de mis opdi
er maar nauwelijks bovenuit. Soms
maande een der zusters tot ru6t. Dan
tiger. Maai
Zo verliep de
dienst die ik met
spanning volgde.
Het was de won
derlijkste kerk
dienst die ik
aanschouwde. Om-
dat deze mensen
ten slotte nog
slechts een jaar
geleden ln de oetan, de wildernis zaten.
Toen gingen deze mannen nog op snel-
tocht en deze vrouwen, die nu rustig
in dit kerkje haar kind voeden, hitsten
de mannen tot zo'n «ïeMooht aan. Kop
pen wilden ze hebben, hoofden van
medemensen, zovéél mogelijk1
Geweldige sprong
er meer dan honderd. Bijna een ieder
van hen had een doorboorde neus In die
neusgaten een enked jaar terug nog stuk
ken mensenbot of schelpen. Ook hun oor
bellen vertoonden gaten waarin andere
attributen hadden gezeten. Deze mannen
nu, als 't ware zo juist uit de wildernis
geplukt, ontvingen hier van een priester
een stukje ouwel, of naar r.k. opvattingen,
het lichaam van Christus.
Het gebeurde alleamal met ongeloofle-
lijke ernst en rust. Welk een schrille te
genstelling met de schichtigheid van die
anderen, de Asmatters, die ik een paar
dagen geleden voor het laatst zag. Asmat
ters zijn nog volkomen wilden. Deze Map-
pier* maakten reed6 de geweldige sprong
van het 6tenen tijdperk naar de twintigste
van hen, die bezig was met een systema
tische framboesia-bestrijding.
Hij deelde mede, dat het aantal met
framboesia geïnfecteerden naar schatting
ligt tussen de 80 en 100 procent...! Toch
was hU er niet door gedeprimeerd. We
kenlang gaat hjj op tournee, met als
voornaamste wapen een spuit voor het
toedienen van pennicilline-injecties. De
resultaten zjjn b|jz>
Reeds na één inspuitii
De nog volkomen
wiil-de Asmatters
staan wei im bij-
zondan- schrille te-
genstehling tot
deze rustige Map-
piers, die reeds de
geweldige sprong
van het stenen
tijdperk naar de
twintigste eeuw
hebben gemaa-kt.
De controleur
Frans Cappetti
houdt hier een
toespraak tot de
Mappiers, waar
mee hij hen op
wekt regelmatig
eetbare produkten
nooit meer op
te kweken en
snel tocht te gaan.
Te oordelen naar
het aantal berich
ten der snelpar-
t\}en hebben zijn
toespraken wel
resultaat.
man. Hij werkt ihet een aantal Papoea
politieagenten, die hij bezig is te trainen
en die hem een goed hart toedragen. Hij
heeft de controle over een groot gebied
en is meer niet thuis dan wel. Nu ja
thuis
In die holle, houten kamer stonden
tafel en een paar stoelen. Verder wal
tributen van Papoea's aan de wand:
er hoopgevend, sagobakje, een paar dolken van casus
Het probleem is bot, en speren: Het
echter al die mensen uit het bos te halen, voorwerp
Omdat het bos zo onmogelijk grool
En goeddeels ondoordringbaar.
Ik zou graag alles willen vertellen
wat ik zou willen noemen het experiment
van Kepl. Het zou me te ver tfoeren. Laat
ik mogen volstaan met erop te wijzen,
dat daar, in Kepi, de voornaamste be
stuurspost in het Mappi-gebied, door Ne
derlandse bestuursambtenaren zeldzaam
mooi en belangrijk werk wordt ven
Onder zeldzaam moeilijke, en soms hope
loos zware omstandigheden. Het
daarom voor mij een verkwikking daar
te mogen zijn. En vast te stellen ds
zelfs zo ver van „de beschaafde wer
mensen gevonden worden, die voor zulk
een primitieve gemeenschap in het krijt
willen treden.
Wat het leven op zo'n voorpost betreft,
nen kan daarover een boek schrijven.
Iet zou een uitermate lezenswaardig boek
:ijn, lijkt me. En menig huisvader,
menig huismoeder in Nederland zou
zijn of haar comfortabele woning
bazen. Hij en zij zouden zich nog
zienlijk méér verbazen, als ze de r
telt, de nuchtere werkelijkheid, konden
Bruggehoofd gelijk
TAE werkelijkheid! Die bestaat uit een
gebrek aan contact met de buiten
wereld. O zekerer is een radio-tele-
foonverblnding met Merauke, en iedere
dag spreekt Kepi met Merauke. Dan
vraagt Kepi zo het een en ander wat het
tekort komt. Suiker, zout, bier. sigaret
ten. Soms kan er door een vliegtuig ge-
dropped worden, maar er werd sinds mijn
komst in geen zes weken gedropped. Te
slecht weer. Te veel regen. Te veel be
wolking.
Men woont in huizen. Zeker. Ip zelf
gebouwde huizen. Men bouwt hier van
hout. En in het gunstigste geval op een
beetje cement. Doch wie hier leeft, heeft
de wereld voor geruime tijd vaarwel ge
zegd. Geen concerten of voordrachten.
S
foto
ilijke
zijn jonge
vrouw. Een mooie foto, in een mooi zil
veren lijstje. Ze hing op een goed zicht
bare plek. Ik moest er vaak naar kijken.
Hop zou ze het hier vinden in Kepi?
Ook dat is per saldo een experiment
De vierde avond, dat ik daar was, brak
het noodweer los. Dat komt zo maar, in
Zuid Nieuw-Guinea. Het was het uur
der schemering. De lucht was bruin
geel. En vóór we het wisten sloeg de
storm waarschijnlijk een tyfoonstaart
je erop los. Juist stonden de deuren en
ramen open, want het was een der heet
ste dagen, die ik tot dusverre had mee
gemaakt. En dit veroorzaakte
ook het huis vol storm
de deu-
ii de inspecteur in
Ik zag hem een
weinig verbleken! En er viel niets te
zeggen op dit ogenblik.
Nieuwe hoeveelheden water kwamen
binnen. Hij legde het portret voorzichtig
op de tafel en we gingen door met de
zaak te regelen. Dat duurde een kwar
tier. Toen ik terugkwam had het gelekt
op het portret, waarvan de lijst en het
glas al waren gebroken. Ook het portret
zelf was nu beschadigd. Het waren
trieste sombere uren. We spraken niet
veel, omdat het vernielde portret tussen
ons lag.
Die avond laat werd hij gehaald door
een paar Papoea-agenten. Een der ge
vangenen was ontsnapt. Hij stond op.
keek me aan en zei: „Ik weet niet. wan
neer ik terugkom. U gaat uw gang maar.
U weet waar alles staat Het bier ligt in
de mandibak in de kast achter staat
nog een halve fles Vermouth. en op
tafel Jigt een brood. Maar het is zuur
en dus niet zo best meer. U moet alleen
die ene fles champagne laten staan. Die
is voor m'n vrouw en mij. Als ze komt.
We zijn in Holland alleen maar voor de
wet getrouwd. Hier trouwen we dus op
nieuw. Voor die dag heb ik deze fles
bewaard".
Toen hij weg was, heb ik die hu
welijksles bekeken. Er marcheerden
enkele honderden mieren over. Het
etiket was beschadigd en vuil:
Veuve Clicquot-Ponsardin (demi-
sec).
Het ivas het enige nog, ivat hij
had voor dat feest. Ik heb die fles
niet aangeraakt. Maar ik heb er wèl
vaak naar gekeken.
Het was namelijk zo'n aandoen
lijk, zo'n aangrijpend stuk bereaarde
vreugde uit een wereld zonder voor
posten
Elke dag met hengel op stap
Oud-soldaten zagen korporaal
Staf niet op het podium
(Van onze speciale verslaggever.)
TV7AT KIPPIG loopt hij in zijn programmaboekje te kijken, de oud-
gediende met de staande boord en de grijze, opgedraaide snor. „En
wat nou? Défilé voor de autoriteiten.Wat voor autoriteiten?" En hij
vraagt het aan de oude, stramme heer naast hem nu twee gepensioneer-
jden, reünisten in de jubilerende garnizoensplaats Ede, vroeger sergeants
bij de zware mitrailleurs, met honden om de karren te trekken. En die
andere oudgediende haalt de schouders op, en zegt: „Misschien wel de
minister".
Vroeger zaten we niet
in een stoeltje
A, misschien wel de ministerZe
smoezelen het door de rijen, als ze op
marcheren voor het défilé. Maar het
wordt een teleurstelling voor ze: de mi-
;ter staat niet op het podium, en dat
n ook niet want de minister, dat was
vroeger kofporaal Staf, die in Ede ligt,
en de minister, dat is vandaag een reü
nist, die tussen de anderen meeloopt. Ja,
de minister defileert voor de autoriteiten,
en de reünisten zijn teleurgesteld: geen
minister op het podium
heel gedoe, met kanonnen, tanks, karren
en auto's, mitrailleurs en al die radio
spullen, die van het krijgsmansambacht
Witte tanden - frisse adem
met COLGATE!
Nieuwe heerlijke smaak!
De verrukkelijke peper-
muntsmaak vinden ook
de kinderen erg lekker.
Nieuw actief schuim!
Het zuivere, werkzame
schuim houdt Uw mond
fris en gezond.
Nieuwe lage prijs!
Nu kan iedereen zich Colgate veroorlovend
COLGATE DE MEEST VERKOCHTE TANDPASTA TER WERELD
Toch is het zt>
MAORI'S EEN MERKWAARDIG VOLK
een wetenschap mhken. En wij, kinderen
van deze tijd, lopen er wat schuw rond
kom maar nergens aan. het is allemaal
zo teer cn Je zou eens een schok kunnen
krijgen. Maar de oudjes, de reünisten van
Ede, blijken tegenover radar en radio,
electronica en automatiek een grote vrij
moedigheid aan de dag te leggen. Hun
enige commentaar op de demonstratie
van een vierling, vier automatisch be
diende mitrailleurs, door één man ge
commandeerd, is: „Vroeger zaten we niet
in een stoeltjeen dan breken de
verhalen les en de wandelstokken wor
den tegen het modernste geschut gezet
om de handgebaren meer ruimte te ge
ven. „Vroeger sjouwden we met de mi
trailleurs op ons nekVroeger moes
ten we de mitrnilleurkarren eigenhandig
door de wellanden trekkenEn daar
staan de Jonge vaandrigs en onderoffi
cieren dan wat overbodig bij.
Vijftig jaar
TN 1906 marcheerden de eerste mili
tairen Ede binnen. Er hangt een
foto van die intocht op de tentoon
stelling. die nu achter het Hof van
Gelderland aan de Markt is Ingericht:
stoere besnorde mannen op een zon
nige straat. Ede werd garnizoensplaats
en het moet een heel feest geweest
zjjn. De militairen werden toen met
bier en sigaretten Ingehaald, aldus de
anecdote maar een van de reünis
ten van nu, 1956, vertelde gistermor
gen in de kazerne, dat h(J dat nooit
gehad had. Hjj had die woorden nog
niet koud onder de snor vandaan, of
een officier trad op hem toe, met een
glas bier en een sigaret of me
neer zjjn schade dan maar even wilde
inhalen
Vijftig jaar heeft Ede het garnizoen nu
in het dorp. en in plaats van de ge
bruikelijke heideweek fectiviteit waar
over we op deze plaats al eens schreven
organiseert men dit jaar het feest: Ede
vijftig jaar garnizoen.
En gisteren was de dag voor Jan de
soldaat zeshonderd reünisten uit heel
het land. Zeshonderd, die eens in Ede
„gelegen" hadden, kwamen naar de ka
zernes terug, om er te praten over vroe
ger, om er taptoe en concert, maaltijd en
legerdemonstraties bij te wonen. En onder
die reünisten was minister Staf. Want
een opgewonden heer kwam naar me toe.
..Bent u van de krant? Weet u wie er ook
is? Korporaal Staf. daar heb Ik mee ge
diend!" En toen. verontwaardigd: „Kent
u die niet? Wel, die man is nu minister
van oorlog!"
De Hengel
Aan een kantinetafeltje in de Friso-
kazerne komen we naast een Amster
damse antiquair, die zit te schudden
van de lach. De heer J. H. van Iperen,
oud-Rotterdammer, oud-militair van het
garnizoen Ede, reünist temidden van de
„Zal ik u es wat vertellen over Van
Iperen hier?Zijn slapie buigt zich
naar me over. „We moesten opkomen en
dat was nogal een herrie, met de mobi
lisatie in Leiden. Van Iperen komt op het
compagniesbureau en zal daar worden
ingedeeld. Ik bèn al ingedeeld, zegt-ie
toen, op het bureau van de kolonel. Nou,
dat was dus voor mekaar, en elke mor
gen om negen uur stapt-ie de kazerne
uit, elke avond om vijf uur komt-le er
weer in, een half jaar lang.
Tot ze hem op een moment nodig
hebben. Van Iperen, nou die zit im
mers op het bureau bij de kolonel? Wij
dat bureau opgebeld, maar niemand had
daar ooit van Van Iperen gehoord. Wat
bleek nou? Hij had zijn hengel uit Rot
terdam laten overkomen en bij een boer
ln de schuur gelegd. Een half jaar lang
ging-ie bij die boer ln een slootje vissen,
van negen tot vijf
F
Herinneringen
MOEST i
:r een keer uitvallers van
begeleidenwe kij
ken links van ons. De heer C. Rijnbout,
nu eerzaam werker bij de Rotterdamse
waterleiding, in Ede tussen de ouwe Jon
gens glimmend van plezier. „En toen
loop ik met dat ploegje uitvallers te
sloffen, toen ons een sectie achterop
kwam, die van de Vierdaagse terug
i. Wij zijn daar toen bij gaan lopen
begrijpt, we werden met ovaties ln
de kazerne begroetGelachen, dat we
hebbenEn weet je nog van die keer,
bosbessenjam hebben gemaakt
op de gasvlinder In het washok we
agen van onder tot boven paars, pim
pelpaars. En toen die adjudant, die ons
•ertelde. dat dat paars er alleen met Je-
iever afging. Toen ben ik uit het WC-
aam geklommen om ln het dorp wat
Jenever op de kop te tikken, en toen heb-
het gelijk maar gevierd. En ge-
lèchen dat we hebben....!
..En weet je nog. dat we die ouwa
adjudant wijsmaakten, dat die speeldoos,
hadden, een radio was. toen een
hele nieuwigheid? Wist die man veelI"
•moest om ons heen „Ha,
die Van Veen. weet je nog. dat we Je
„Kareltje' noemden?" „En weet je
nog, die kaptein Belle, die zo'n fanatiek
teur-geoloog was? Lagen we op de
schietbaan, zagen we hem door de kij-
in de verte aankomen voor inspec
tie. Zeiden we: nou. dat duurt nog wel
drie kwartier, voor die hier ls, die kan
geen steentje laten liggenAlles
3est die man bekijken!"
De tonen van de taptoe schallen
door Ede de reünisten gaan naar
huis. En als hun vrouw, bij hun ver
moeide, late thuiskomst zegt: „Ik
snap niet wat je eraan vindt
zegt de reünist ongetwijfeld: „Dat
snappen vrouwen ook niet. Nota
bene, alle ouwe jongens weer een»
gezien.1"
Begin volgende week uitsluitsel
(Van onze parlementaire redacteur)
TNFORMATEUB LIEFTINCK heeft een zware dag achter de rug. De
-I vijf fractievoorzitters zijn door hem langdurig geraadpleegd. Het
waren nog steeds oriënterende besprekingen zonder dat de heer Lieftinck
eer» program op tafel heeft gelegd. Man kan aannemen dat de informateur
vaart achter zijn werk wil zetten en dat hij begin volgende week aan H.M.
de Koningin wil laten weten of het zin heeft dat zijn pogingen worden
oortgezet.
Na deze gesprekken kan de heer Lief-1 stra geruime tijd geduurd, nl. van half één
tinck beginnen aan het opstellen van zijn tot drie uur. Deze twee moderne economen
program. In de eerste plaats krijgt hij zullen geruime tijd met elkander gespro-
dan te maken met de vijf K.V.P -eisen, ken hebben over de economische en finan-
waarop de formatie van dr Drees Is ge- ciële positie van ons land. Ook zullen er
struikeld Dat wordt een soort prestige- andere punten aan de orde zijn gekomen,
kwestie omdat de informateur voor de De heer Lieftinck zet meteen alles op da
vraag komt te slaan of zijn oplossing voor helling: program en zetels.
vijf punten verwerkt moet worden De informateur heeft eerst gesproken
t oude conceptprogram van de heer met de voorzitters van de drie kleinere
Drees of van de heer Romme. Ongetwlj- fracties. Als hij gehoopt zou hebben dat
feld is het dc voornaamste taak van de deze fracties zich bij voorbaat zouden
oud-minister van financiën om de tegen- vastleggen op een compromis tussen
stellingen tussen K.V.P. en P v d A. t. K.V P. en P.v.d.A. dan ls de informateur
overbruggen Dat blijkt ook uit de volg- ongetwijfeld bedrogen uitgekomen Van
.orde waarop de heer Lieftinck de vijf de beide Prot Chr. fracties kan men niet
fractievoorzitters heeft ontvangen: eerst anders verwachten dat zij hun eigen po-
de kleinere partijen en dan ten slotte sitie willen handhaven; en zulks krach-
dVWueugrw ,l?ns hun vo'ledige onafhankelijkheid van
Toch heeft het gesprek tussen prof. één van de twee politieke grootmachten:
Lieftinck en zijn oud-leerling prof. Zijl- de K.V.P. of de P.v.d.A.
Zac/i&t pi tot/t pittig
