Palestijnse dioramas
mssmes
BILLY
GRAHAM
Uitstoting
nit het
van SPINOZA
Joodse volk
E
Nederlands emigrant uit Australië
als zendeling naar Nieuw-Guinea
verdwijnen uit Haarlem, maar gaan naar Den Haag
Een ieder die van de Bijbel houdt en Haarlem bezocht, had
6inds 1938 een prachtige gelegenheid om de sfeer van het Heilige
Land binnen te treden. Daar. op de twee bovenverdiepingen van een
groot herenhuis aan de Schotersingel was een unieke tentoonstelling
ingericht van Bijbelse diorama's, drie dimensionale schilderijen.
Daar kon U het offer op de Karmel bijwonen en als het heel stil was
hoorde U misschien nog wel uit het verleden de stem van Elia tot U
komen die riep: „Hoe lang hinkt ge op twee gedachten"?
ZATERDAG 28 JULI 1956
De schilder S. van der
Schaar aan hel werk
tijdens een voorstudie
voor één der diorama's.
Wat hij in het Midden-
Oosten bij zijn reizen
met eigen ogen aan
schouwde kwam hem uil-
stekend van pas bij hel
vervaardigen der schilde
rijen.
in het nieuws
„Zo de Here God is, volgt Hem
na en zo het Baal is, volgt hem
na!" Daar zag U de koperen
wolkenluchten van de woestijn.
Daar ging de zon op over een leeg
Paas graf, waarvoor de steen
reeds is weggerold. Daar zag U
Simeon in de tempel met het
kindeke Jezus in zijn armen en
misschien hoorde U in de geest
wel de zo bekende woorden: „Nu
laat gij Heer, Uw dienstknecht
gaan in vrede, naar Uw Woord.
Want mijn ogen hebben de zalig
heid gezien".
Toen ik dan ook in de afgelopen week
In Haarlem moest zijn, stond er een
bezoek aan de diorama's op het pro
gramma. Ik trof het. Er was juist een
groep binnen en ik kon mij onmiddellijk
bij hen aansluiten. Een Christelijk Ge
reformeerd predikant uit Baarn maakte
een reis met een aantal gemeenteleden
en natuurlijk moest Haarlem niet ver
geten worden. De mensen keken aan
dachtig en zo nu en dan hoorde ik uit
de groep een: ,,Wat is dat mooi!" Naast
me stond een nog betrekkelijk jonge
man, ergens in het midden van de twin
tig die, meer tegen zichzelf dan tegen
mij zei: Zo mooi had ik het me niet
voorgesteld, neen. Dat is geweldig. Nu
gaat de Bijbel echt leven." En de drie
kleine jongens van rond de elf. die
steeds moesten raden wat het volgende
diorama uitbeeldde misten maar zelden
De knapen kenden hun Bijbelse geschie
denis. slechts de zalving van de jonge
David door Samuel konden ze niet
thuisbrengen
HET IDEE
Het idee voor de tentoon
stelling gaat terug naar
de Brusselse wereldten
toonstelling m het midden
van de dertiger jarea
Daar waren enkele na-
tuurdioramas tentoonge
steld en daar kwam de
heer Heule op het idee
om zoiets ook op Bybels
gebied, te hebipen De
schildei S van der
Schaar, die vooral voor
1914 overal door het
midden-oosten had rond
gezworven zette zich aan het werk.
Hij was niet slechts een kunstschilder,
die het oosten kende in zijn vele bonte
kleuren, maar hij kende ook zijn Bijbel
en langzaam aan in een periode van
twee jaar tijds kwamen de diorama':
voorzorgsmaatregelen ziet U Palestina
3D.
Sinds 1938 is de tentoonstelling Ui
Haarlem open geweest voor het publiek
en vooral in de zomermaanden stroom
den de vakantiegangers er heen. Het
werd een jaarlijkse trekpleister voor vee]
schoolkinderen op schoolreisjes, maai
ook zangkoren (toen ik er was kwam er
een zangkoor van 60 stemmen) en ver
enigingen mochten graag komen Toen
we de trap afdaalden'en het grote zang
koor naar boven schoof, werd er al-
gebeld en voor de deur stonden
'eertig Spakenburger vrouwen in kle
derdracht.
ZOMERMAANDEN
Het is niet uit gebrek aan belangstel
ling, dat deze diorama's opgeheven
moesten worden, hoewel ze alleen in
de zomermaanden tentoongesteld waren
Eigenlijk licht er achter het geheel een
geloofscrisis. Vader Heule had de diora
ma's opgebouwd en heeft ze mogen ge
bruiken in zijn welbestede oude dag
Maar een man van bijna tachtig kan
het lange staan niet meer volhouden en
zo ging de tentoonstelling over in de
handen van de zoon. Herman was opge
groeid met de Bijbel en tussen de diora
ma's, hij ging mee naar de kerk en ca
techisatie, maar toch ontbrak er iets
in zijn leVen. Maar God laat niet va
ren het werk zijner lianden. Eerst in"
een tentsamenkomst van Youth for
Christ, later door moeilijke omstandig
heden en noden werd Jezus Christus van
een leer een persoon. Toen gingen ook
de diorama's leven en in zijn uitleg
kwam een nieuwe gloed JUj zou de dio
rama's nu wel willen houden, en nau
welijks kan hij het zich indenken, dat
Tot twee maal toe was Billy Graham in het nieuws in de afge
lopen week. In Engeland zal binnenkort een openbaar debat gehouden
worden over de waarde van bekeringen Aan dit debat zal Charles
Potter, een vroegere communist, deelnemen, die in de Harringay
Arena voor het eerst Graham hoede en in een volgende samenkomst
naar voren kwam. Zijn leven werd totaal veranderd en hij geeft
zich nu helemaal om de arbeidersmassa met het evangelie te bereiken.
In Amerika is een debat aan de gang
in het vrijzinnige weekblad „Christian
Century" tussen theologen. Reinhold
Niebuhr heeft een artikel geschreven
naar aanleiding van de te verwachten
campagne van Billy Graham in de
stad New York. Niebuhr klaagt daarin
dat de orthodoxe Graham te naief
orthodox is. Hij schreef onder meer
dat de vrijzinnige theologie een gewel
dige vooruitgang geboekt had door:
„De absolute eerlijkheid waarmede zij
de kerk er toe bracht een onderzoek
in te stellen naar de schriftuurlijke
grondslag van haar geloofDeze
winst van het vrijzinnig christendom
wordt nu in gevaar gebracht met als
gevolg een prestigeverlies van de
vrijzinnigheid en een groeiende in
vloed van de orthodoxy".
STAP TERUG
Volgens Niebuhr is Graham een
stap terug in het theologisch verleden:
Graham denkt nog steeds in de lijn
van het piëtistische moralisme. Hij
denkt dat de problemen van de atoom
bom opgelost kunnen worden als men
sen zich tot Christus bekeren; dat be
tekent dat hij de serieuze verslagen
heid door een schuld- en verantwoor
delijkheidsgevoel, en van schuld ver
bonden met verantwoordelijkheid, het
welk christenen onder ogen moeten
zien niet erkent. „Wat Graham be
reikt heeft als een christen en evange
list moet gewaardeerd worden, maar
dat verandert het feit niet dat een
individualistische benadering van ge
loof en overgave in het gevaar staat
de geweldige complexe taak van ge
rechtigheid in de gemeenschap op de
achtergrond te schuiven, en een te
grote scheiding brengt tussen be
keerdenen „onbekeerden".
HULP
Elmer George Homrighansen van
Princeton Theological Seminary is
Graham nu te hulp gekomen. Dit is
hef belangrijkste seminarium van de
Presbyteriaanse kerken. Hij schreef
in hetzelfde blad: „Veel mensen heb
ben beweerd dat als het christendom
niet bij de individu begint, het in het
geheel niet begint. Maar als het daar
ophoudt, dan houdt het christendom
op. Existentialisme van allerlei soort
heeft ons geplaatst tegenover de een
zaamheid van het individuele leven.
Tenzij het individu een ontmoeting
heeft met God-in-Christus zodat zijn.
existentie geplaatst wordt onder het
oordeel en de barmhartigheid van
God. heeft hij het „evangelie" nog
niet gehoord. Tenzij hij „bekeerd" is
heeft hij het nieuwe leven van Chris
tus niet ontvangen
NIET OPZIJ
Mijn opinie is dat wij de nadruk
op het individu in evangelisatiewerk
niet opzij moeten schuiven, maar dat
we tot een nieuw begrip van de mo
gelijkheden moeten komen „De neo-
orthodoxie moge dan meer weten van
de structuur en de achtergrond van
de Evangelieën, moge de zondigheid
van de individu en volkeren onder
ogen zien, en moge de noodzakelijk
heid van een wedergeboorte begrij
pen, maar ,.is zonder kracht als het
personen tot een posifief geloofsle
ven roept." Homrighausen »rraagt:
„Waar zijn de neo-(middel)-orthodoxe
evangelisten'' Eerlijk gezegd ben ik
teleurgesteld in haar onvermogen de
weg naar een werkelijk reveil of re
generatie of restauratie van een le
vend protestantisme in de plaatselijke
kerk te wijzen".
T en toon si piling van
spiekbriefjes
Enkele dagen geleden lazen we een ar
tikeltje over een zeer bijzondere ten
toonstelling in Spanje. Het betrof een
openbare tentoonstelling van Chuletas,
middelen om te spieken tijdens exa
mens. Zowel de leraren als de leer
lingen waren opgetogen over het ten
toongestelde materiaal, schrijft het
blad waarin we dit lazen. Er was
van alles te zien. Van heel gewone
dingen tot manchetten met antwoor
den en zelfs een lucifersdoosje waar
in heel ingenieus gaatjes gemaakt wa
ren, zodat men bepaalde chemische
formules kon lezen. Toch was het pu
bliek enigszins teleurgesteld, want zij
herinnerden zich nog ,,de goede oude
tijd", toen ze nog veel knappere mid
delen hadden uitgevonden.
De meeste professoren prezen de stu
denten voor hun intelligente vondsten.
Een lector dr. Pi y Suner vertelde van
een vroegere student, die een appa
raatje voor hardhorenden droég. Hy
had altijd gemeend, dat de jonge man
enigszins doof was Pas Jaren later
ontdekte dr. Pi y Suner dat het appa
raatje een chuleta was. een telefoon,
die via een draad verbonden was met
een andere (waarschijnlijk knappere)
student, die de antwoorden kon dicte
ren. Dr. Suner zei: ,,Als ik had beseft,
dat hij voortdurend had zitten spieken
had ik hem beslist een tien gegeven.
Die kerel zal het nog ver brengen."
Uit deze tentoonstelling blijkt, dat spie
ken eerbaar is in Spanje Daar is het
alleen iets gemeens als het ontdekt
wordt.
We bevinden ons nu in de vakantietijd.
De meeste examens zijn achter de
rug, enkelen zitten nog te blokken
voor een ..herretje" maar veel zijn
dat er niet. Het onderwerp ..spieken"
is dus niet erg actueel meer. Maac
misschien mag ik toch wel verklaren,
dat spieken pronken is met iemands
anders kennis of jezelf beter voordoen
dan je bent. Dat laatste kan ook in
één woord uitgedrukt worden: Liegen.
En liegen wordt nog altijd genoemd
in de tien geboden.
Quasi-godsdienst
worven. Het is de in 1814 ln de hofstad
gestichte s-Gravenhaagse Bijbel Vereni- I
ging". Deze vereniging die twee jaar na
het Nederlands Bijbelgenootschap werd
opgericht, had zich al? doel gesteld de
verspreiding van de Heilige Schrift ln
tegenstelling met haar landelijke zuster
organisatie geeft zij zelf geen Bijbels uit.
maar zorgt ervoor dat de
Bijbel onder de mensen
komt Oorspronkelijk was
deze vereniging Neder
lands Hervormd georiën
teerd. maar een aantal
jaren geleden werden de
statuten gewijzigd zodat
ook leden van andere
kerken deel kunnen ne
men in dit werk. hrtewel
DRIEHONDERD JAAR GELEDEN:
dat
m'tal
tot stand. Lampen verborgen tussen de
coulissen verhogen de effecten en bren
gen de diepten nog sterker naar voren.
Zonder extra bril en zonder bijzondere
het plafond naar beneden za!
vallen als boven vijftig tot zestig men
sen het Nieuwe Testament bezien. Maar
de dag komt steeds nader. Op 31 juli
is het onherroepelijke einde. Het huis,
dat niet voldeed, omdat de diorama's
op de bovenverdieping tentoonge
steld 'waren is verkocht aan de
A.N.W.B. Zelf beleefde ik iets
de moeilijkheden waar het jonge
gezin mee te kampen had. Toen
het grote zangkoor in de kleine
zaal opgepakt stond, bleek de
luchtverversing volkomen onvol
doende. Slechts vlugzout redde een
dame van flauwvallen
NAAR AMERIKA?
dW zl3n huls vrij, zal zijn Q), ZOEK NAAR GEBOUW
ets tappen, de kalk niet lan- t
De vereniging is up dit ogenblik op
zoek naar een gebouw. Er zijn reeds
verschillende onderhandelingen gaande,
maar het zal wel onmogelijk zijn om
reeds op 1 september de tentoonstelling
te openen.
Het ligt in de bedoeling om de diora
ma's zo op te stellen dat ze gemakkelij-
|ker te bereiken zijn en ook beter tot
-echt zullen komen, dan in Haar-
De vereniging verwacht, dat juist
vèel scholen in de wintermaanden inte
resse zullen hebben, als illustratief ma
teriaal voor de Bijbelse Geschiedenisles
sen, en in de zomer zal er zeker belang
stelling zijn van verenigingen en ook van
particulieren. De vereniging zelf bezit
een zeer mooie collectie Bybc.s ln al
lerlei talen en uit verschillende eeuwen
en deze Bijbels zullen dan meteen ten
toongesteld worden. Bovendien zijn er
besprekingen begonnen om de Bijbelten
toonstelling met allerlei oudheden uit
te breiden, zodat in één tentoonstelling
zoveel mogelijk materiaal te zien zal
zijn "van de Bijbel en wat op de Bijbel
betrekking heeft.
Haarlem raakt dus deze komende
week zijn diorama's kwijt. Niemand is
daar blij om. Zelfs de wethouder heeft
nog geprobeerd of het niet mogelijk ls
ze toch in de stad te houden, maar te
vergeefs. In Den Haag echtèr zullen ze.
naar we hopen, spoedig weer te zien
zijn. Zo is déze stad er opnieuw in ge
slaagd weer een interessante, blijven
de tentoonstelling binnen haar (nimmer
gebouwde) stadsmuren te brengen.
Er is een ogenblik sprake van
geweest dat de diorama's het land
zouden verlaten. De jonge Ameri
kaanse predikant, Walter Frank,
die zo'n grote zegen werd in het
leven van Herman Heule, hoorde
van- de verkoop van het huis en
vroeg onmiddellijk of hij de dio
rama's niet kon overnemen. Frank
is predikant van een zeer grote
doopsgezinde kerk, die de diora
graag wilde hebben voor haar ker
kelijk en evangelisatiewerk. Ge
lukkig voor Nederland is dit niet
doorgegaan. Er was nog een
gadigde, een vereniging die reeds
heel oud is, maar toch nin
algemene bekendheid heeft
Bijbels gegeven houdt.
illllllllllllllllllllllllllllllll
Een slechte preek
EN DOCHTER van Prof. Gun-
ng, de theoloog, vertelde mij
Uittredingen uit de kerk in
Duitsland onrustbarend
[S HET AANTAL uittredingen uit de
Evangelische kerk, dat hoe
nger hoe meer stijgt, onrustba-
;nd? Deze vraag stelt Jost Kahnes
i het laatste nummer van „Die Zei-
chen der Zeit", een Duits Evange
lisch maandblad.
dat
net ha;
ader
naar de avondkerk geweest was te
Arnhem. Ze vroeg hem zijn oor
deel over de preek, die haar inaar
matig bevallen was.
Prof. G. was enthousiast over de
rijke tekst en wist er de diepste
waarheden in te vinden,
„Maar vader, daar heeft hjj
niets van gezegd!"
Hij stond stil, keek aandachtig
zijn dochter aan, of hij 't maar
half geloofde en zei toen:
„Dan had hij het moeten zeg
gen!"
Hij merkt op, dat het aantal niet al
leen gestegen is. maar stellig nog wel
groter zou worden. En de financiële
grondslag wordt er niet beter op. Maai
een angstige kerk zou een goddeloze
kerk zijn. en niet de kerk van Jezus
Christus. Dat de reeds vermolmde balk
lagen van een volkskerk in oude stijl
(ca 90 pet. van alle staatsburgeis te
gelijkertijd lidmaten der kerk) geducht
zullen kraken, kan men zeggen zondei
profeet te zijn. Maar de kerk heelt dit
uit de hand des Heren te aanvaaiden.
Zij zal steeds de Bijbel aan haar zijde
hebben; hoe weinig acht heeft zij gesla
gen op Christus' woord over ..de kleinr
kudde"! Hoe vaak heeft zij de duidelij
ke uitspraak van de Heer gencg- ord
dat slechts weinigen door de enge poort
zullen binnengaan, of de smalle weg
leven zullen vinden.
Nu wij een nieuwe, ..armere" u
moeten gaan, raken wij zo spoedig
verlegenheid, maar onze verlegeuneden
zijn Gods gelegenheden De kerkelijke
uittredingen zullen ons helpen op de
naar een Bijbelse heroriëntering
ons begrip ..gemeente". Het gaat
niet om een substantie-verlies; de
uiren worden slechts duidelijker
zichtbaar
De kerk van Jezus Christus zal hoe
langer hoe meer gaan bestaan uit de
kleine schare van hen, die zich in Jezus'
naam verzamelen, en leven uit Zijn te
genwoordigheid in hun midden, door
Woord en Sacrament. Deze schare zal
de volmacht tot getuigen uit haar ver
binding met Jezus Christus ontvangen,
óók tot getuigen tot de uitgetredenen.
van wie de meesten geen persoonlijke
binding met de levende Heer hebben
gehad Wij hebben hen niet als „afval
ligen" te beschouwen, maar hun de Blij
de boodschap te brengen van Hem, in
Wien ook voor hen het heil is
Als van hen vijf personen voor
Christus gewonnen worden, is dat
voor de kerk een sterkere aanwas,
dan wanneer 500 van hen niet-uitge-
treden zijn en wankelmoedige ge
meenteleden zouden zijn ge bleven De
uittredingen uit de kerk kunnen ons
wijzen op onze verantwoordelijkheid
ten opzichte van onze Christus-belij
denis: ivnar dif jesrhirdt hebben zij
voor ons hun schokkend karakter
verloren.
(Van een medewerker)
De 27e juli 1656 is een zwarte dag geweest voor de Portu
gees-Israëlische gemeenschap in Nedefland. Ze bestond nog
maar kort in xins land. Omstreeks 1600 "kwamen de eerste Joden
in ons land en toen was er nog lang geen sprake van een Joods
kerkgenootschap. Toen zij jaren later gesticht werd, ontstond er
reeds in de eerste jaren van haar bestaan in deze gemeenschap
grote beroering. Een van de leden, voortkomend uit een ge
slacht, dat vele verdienstelijke zonen had opgeleverd, moest
worden uitgestoten. Het was Barucjp (of Benedictus) d'Espinoza.
Ook hij leek in zijn jonge jaren de familietraditie te handhaven
en een leidinggevende functie in het Jodendom te gaan ver
vullen.
De Opperrabbijn Saul
Levie Morteira, een huis
vriend van de Spinoza's
onderrichtte hem Hij
schijnt een voorbeeldige
leerling te zijn geweest
die een grote kennis bezat
van het Hebreeuws en de
werken van verschillende
Joodse geleerden. In ver
schillende Spinoza-biogra-
fieën wordt zelfs be
weerd dat hij een opleiding
tot rabbijn zou hebben ont
vangen. Bewijzen hiervoor
zijn nimmer gevonden, het
zegt echter wel iets om
trent zijn Joodse kennis.
Ook toen Spinoza ouderloos
was geworden en de zaak
van zijn- vader voortzette
bleef hi| zich tot het Jo
dendom aangotiokken ge
voelen, Hij verkeerde in
stand en liet de Joodse ge
meente daar in ruime mate
van meeprofiteren. Ei
kwam echter een kente
ring in Spinoza s gedach-
tengang Hoe langer hoe
meer ging hij denkbeelden
aanhangen, die geen ge
nade konden vinden in de
ogen van de Joodse lei
ders in Nederland. Het
gevolg was dal de grote
ban werd uitgesproken:
het was de zwaarste straf, die in
dc toenmalige Joodse gemeenscnap
ln Nederland denkbaar was.
Hij werd uitgestoten, de andere Jo
den werd verboden met hem te
spreken of op enigerlei wijze con
tacten te onderhouden Heeft Spino
za, die zich later zou ontpoppen als
één van de grootste filosofen, voor
zien wat dat betekende? Heeft de
Portugees-Israëlitische Gemeente"
voorzien welke beroering deze uil-
stoting binnen het Jodendom te weeg
zou brengen, zelfs nog 300 jaar na het
uitspreken van de ban? Het is niet
waarschijnlijk. Spinoza zelf heeft het
blijkbaar onberoerd gelaten Welis
waar zou volgens de overlevering
Spinoza een verweerschrift tegen
de ban hebben opgesteld, doch in dc
ook uit die tijd goed bewaard geble
ven geschriften van het Portugees-
Israëlitisch Kerkgenootschap is
nimmer hiervan iets gevonden Toch
werd niet algemeen aanvaard ,.dat
gezegde Espinoza zou gevloekt en
gebannen worden uit het volk van
Israël", zoals de ban zegt.
Spinoza's geschriften zijn tegen het
banbesluit in >vel degelij'k door de
Joden gelezen en bestudeerd. Over
de rechtvaardigheid van Spinoza's
uitstoting werd zelfs gediscussieerd
Toen de ban over Da Costa werd uit
gesproken gebeurde dat niet. Geheel
aanvaard is Spinoza's ban nimmer
En er zyn vele vooraanstaande Jo
den die, ook dit in tegenstelling met
Da Costa. Spinoza als Jood zijn blij-
en beschouwen Herhaaldelijk is er
geschreven, dat sinds Spinoza geen
grotere zoon van het Joodse volk is
opgestaan dan die en die. Ook de
laatste jaren is er een sterke stro
ming geweest, onder aanvoering van
r-president van Israël,
BEZWAREN
Dit stuit echter af op de bezwa
ren van de tegenwoordige opper
rabbijn van het Portugees-Israëli
tisch Kerkgenootschap in Neder
land die alleen dit besluit kan
nemen. Deze opperrabbijn staat op
het standpunt, dat hij zich door de
'ing van zijn ambt akkoord
rklaard met de besluiten
voorgangers. Daarbij komt
nog. dat hi) zijn voorgangers een
grotere wijsheid toedenkt dan hij
zelf zegt te bezitten. Tevens heeft
de opperrabbijn aangevoerd, dat hij
dp denkbeelden van Spinoza geheel
als on-Joods beschouwt, waaruit
men mae concluderen, dat ook hij
kennis heeft genomen van Spinoza's
geschriften, hetgeen overigens in
strijd is met de ban. Deze zegt i
lijk naar voaen. dat Spinoza door de
administratieve en kerkelijke auto
riteiten van de Joodse gemeenschap
destijds ter verantwoording is ge
roepen en dat men hem „door be
loften- poogde_terug te brengen van
zijn s. chte weg" Het heeft blijk-z
baar niet mogen baten, want ver
der wordt gezegd, dat men dage
lijks meerder kennis krijgende van
de afschuwelijke ketterijen die hij
deed en leerde, en de ontzettende
daden die hij beging, waarvan vele
getuigden en spraken ♦»»»««"»"■-
digheid v
ZIJN DADEN
Het schijnen zo wordt aangeno-
men, nog niet eens zo zeer zijn ,.^f-
«chuwelijke ketterijen" te zijn ge
weest die tot zijn uitstoting aanlei
ding gaven, maar veeleer zijn da
den. Natuurlijk kon de Joodse ge
meenschap ook zijn denkbeelden niet
onderschrijven evenmin als de Cal
vinistische overheid. Spinoza trok
de onsterfelijkheid van de ziel in
twijfel, loochende het bestaan van
engelen en tastte het toenmalige
Godsidee aan, hij hekelde de basis
van Jodendom en Ghristendom.
Spinoza was geïnteresseerd in de
werken van Maimonides en Delmi-
go. Beiden werden als ketter be
schouwd. De werken van de laatste,
die te Amsterdam gedrukt zouden
worden, werden op last van de be-
stuurderen van het kerkgenootschap
ingetrokken. Dit al was reeds geen
aanbeveling voor Spinoza. De maat
liep waarschijnlijk over, toen hij
sympathieën ging opvatten voor de
secte der Collegianten. Deze secte
stond bij de Nederlandse overheid
niet bijster goed aangeschreven en
was deswege verboden Er werd
zelfs jacht op gemaakt.
GEVAARLIJK
De bestuurderen van dc Joodse
gemeenschap vonden het blijkbaar
zeer gevaarlijk, dat één van haar
leden deze secte moreel steunde,
dus werkte tegen de overheid in. De
Joden, die in ons land geloofsvrij
heid genoten, waren uiteraard be
vreesd de landelijke overheid te-
Ren zich in te nemen. Zij vonden
Spinoza's contact met deze secte
zeer gevaarlijk. Daar er bovendien
ernstige theologische bezwaren te
gen hem waren gerezen besloot de
administratieve leiding van de Jood
se gemeenschap met goedkeuring
van de rabbijnen hem uit te stoten.
Bevredigd heeft dit nimmer en in
dat licht moet ook gezien worden,
dat de Spinozavereniging in Israel
een grafzerk naar Nederland heeft
laten verschepen waarop de inscrip
tie Amcha (Uw Volk) is aange
bracht. Een eerbewijs voor de grote
filosoof, die achter de Nieuwe Kerk
te Den Haag ls begraven.
heeft
'wee krantenartikeltjes trokken de vo
rige week mijn aandacht. In het eer
ste verslag werd melding gemaakt
van een vijftal Amsterdamse jongelui
van ergens bij de twintig, die terecht
stonden wegens diefstal van.... klas
sieke grammofoonplaten. Hoe iemand
het in zijn hoofd kan halen om te den
ken, dat hij kan genieten van een „ne
gende" van Beethoven, of een koraal
bewerking van Bach via een gestolen
plaat is mij een raadsel.
Hier is de kunst een afgod geworden
of en dat is waarschijnlijker, men wil
zo graag voor kunstzinnig doorgaan en
over de kunst meepraten, zonder dat
men er de prijs voor wil betalen De
verdediger noemde de verdachten
„Lieden, die doorgaans op caféter
rasjes zitten te existeren. Zij denken
tot kunstenaars te behoren, terwijl
geen van hun prestaties zulk een pre
tentie rechtvaardigt."
Nog erger maakte een Rotterdamse P.
T T.-ambtenaar het, die ƒ31.000 ver
duisterde om... theologie te gaan stu
ik zit me af te vragen wat voor een
God zo iemand toch wel bezit. Zeker
niet «je heilige God uit de Bijbel. De
ze man gelooft niet in God, noch is hij
godsdienstig, dit is slechts een quasi-
godsdienst zoals de vorige artiesten tot
de quasi-kunstminnaars behoren.
Eén van de oorzaken (hoewel er na
tuurlijk veel meer zijn) is wel dat in
onze kerken zo weinig over de hei
ligheid van God wordt gesproken. Als -
men de doorsneepreek beluistert in al
le mogelijke kerkgenootschappen, dan
is God zo vaak slechts een God van
liefde, die ons gelukkig wil maken,
vrede wil geven, blij wil maken.
Maar zo heel weinig wordt er ge
preekt over de heiligheid van God die
de zonde nog steeds zwide noemt en
niet met Zich laat spottwi. We leven in
doemenis"-tijd, maar het ware wense
lijk. dat veel preken eens wat min
der ^oetelijk werden, zonde weer zon
de werd, en God weer geschilderd
werd als een heilig, en toch liefdevol,
als een barmhartig en toch oordelend
God.
Godsdienstige reclame
We hebben genoeg over Amerikaanse
reclamemethoden gehoord en gelezen
om te weten, dat sommige zakenmen
sen voor niets staan. Ook op gods
dienstig gebied buit men iedere moge
lijkheid uit. Het nieuwste reclameidee
is uitgegaan van Amerikaanse zaken
mensen, die geloof en liefde willen
stimuleren door de wereld te laten
vragen naar afbeeldingen van Pau-
Ze hebben in Californië een serie van
twaalf postzegels laten drukken, elk
met een beeltenis van een Paus Pius.
De verkooprechten van de zegels zijn
verkocht aan de staat Panama, waar
de verkoop zojuist begonnen is. Pa
nama steekt zestig procent van de
winst in de staatskas, de zakenmen
sen de rest in hun zak. Of in
de rooms-katholieke kerk, daar ben ik -
nog niet precies achter.
De zegels zullen zes maanden lang
verkocht worden en wat over is wordt
daarna verbrand. Zullen geloof en lief-
de hierdoor werkelijk gestimuleerd
worden? Dat de Pausenverering ge
stimuleerd zal worden is niet onmo
gelijk, dat bepaalde schatkisten voller
worden, waarschijnlijk, maar verder
zullen we toch maar een vraagtekea
plaatsen.
DALING
De Rooms-Kntholieke kerk in Ber
lijn heeft statistieken gepubliceerd, die
aantonen dat de communistische propa
ganda werkelijk succes heeft in de Duit
se Oostzone. Slechts 338 candidaten meld
den zich als priester, de helft van het
normale getal. Het verlies aan kerkele-
den steeg van 3.733 in 1948 tot 10.000
verleden jaar.
iTlme)
/••MiiiiiinnMiiiiiiiiiiiii
lelijk,.Nic
rift 1
ge-
hem gemaakt of
■ok Henk Nonrdwyk i
l Hoogki
lyil werk
opleidt
Waarschijnlijk is het hoofdbe
zwaar van de tegenstanders der
oan, dat men niet weet wat de di-
ecte aanleiding tot de uitstoting is
geweest. Maar ook de voorstanders
der ban brengen dat bezwaar naar
voren Wel komt uit de ban duide-
Australië otn
e. wan. al spoed
IX te ontvangen. Henk .lie r
n. omdat hy gehoorzaam wilde
n werd hü in de Baplistengemeen
cvestigd, Hü hoopt spoedig naar
riekte heerst daar een ern-.ig lek.,
doen. Deze vallei, die enkele jar.
k. Op hel ogenblik is een zen.lelir
n om de Byhel dan in de volksin.
n dit jaar hoopt hei echtpaar dokt.
(ken als zendeling arts.
rlaar
