UUM DOOR Oude Grieken zijn thuis de openlucht in door (^XUf -i> ^ggWyJw De Asmatters werden op het matje geroepen ATHENE: een stad met een oorlogswinst aan mensen toor hen a;-c 1 DINSDAG 17 JULI 1956 nx "ThE EERSTE BARKAS van Hr. Ms. Jan van Brakel bereikte de oever. "°I Van de gezichten der Asmatters is de spanning met lepels af te d, scheppen. Ze hebben zich verspreid. Een deel staat voor het eerste grote mannenhuis, maar anderen zijn bezig geruisloos te verdwijnen. Aan •CI alles is merkbaar dat ze de zaak niet vertrouwen; dal ze terdege reke- ning houden met de mogelijkheid van een valstrik. De Papoea-politie-aiïenten verspreiden zich snel langs de gehele kam* lei pong en gelasten de Asmatters, zich naar dat mannenhuis te begeven. "5 Ze gaan. ofschoon niet zo héél snel, en verre van enthousiast. Bij velen I hunner maakte de spanning plaats voor angst. Dat verraden hun ogen. een afschuwelijk misdrijf er is gepleegd. En zegt, dat het bestuur dit soort zaken natuurlijk niet kan tolereren. Dat wis ten ze trouwen* ook wel. Daarna geeft hij, via een tolk. het woord aan resident Boendermaker. Ook deze zegt hun. welk een ernstig vergrijp er heeft plaatsgevonden en hoe noodzakelijk het is. dat er wordt ge straft. kleine landtong, die vóór het laj mannenhuis in de kali uitloopt. en Daar zal het tribunaal plaatsvin- !r' den. Daar zal voorlopig het laatr jJ ste woord over de moordenaars 3hj van Jipajet worden uitgesproken. nfi Maar nóg is het niet zover Een hoofdman staat te roepen en 1 te schreeuwen tot Asmatters. die nog de in hun prauwen rondvaren. Hij be- duidt hen, dat ze moeten komen en dat er geen gevaar bij is. Maar als we later die hoofdman willen heb- ben, blijkt hij de benen te hebben nt genomen. Waarschijnlijk was hij de ad enige, die de list dóór had. Intussen is de barkas teruggegaan om een kleine landingsdivisie van de Van llj Brakel af te halen. Er wordt snel ge- 0 I handeld. Nauwelijks staan de iongens op de oever, of ze worden opge steld achter het mannenhuis. Hier door is een vlucht onder het huis door dat op twee meter hoge palen gesloten. De As- stellig behoorlijk in de Paniek fataal resident Boendermaker hoe "hij de situatie ziet; wat de consequenties kunnen zijn. indien ze horen dat ze ge vangenen zijn. Hij kijkt me aan en haalt de schouders op „Er kan nu van alles gebeuren", zegt hij, „maar waarschijn lijk zal er niets gebeuren. Ze zullen te I veel verrast zijn om iets terug te doen. j Overigens is het wel verstandig, dat we I onze ogen gebruiken. En vóór alles: kalm blijven. Het zou fataal zijn als die kerels in paniek raakten." De commandant van de Papoea- politie knoopt een gesprek aan met enkele Asmatters en vraagt hun om een aantal onderkaken, dat aan de in beslag genomen koppen ontbrak. Die onderkaken vormen namelijk een waardevol attribuut voor de vrouwen, die ze als hoofdkussen plegen te ge bruiken. Een vreemde gewoonte maar een veel verbreide. De kaken komen. Niet allemaal. Maar toch een behoorlijlt aantal. Elf kunnen er niet worden achterhaald. Deze Ook opgegeven Ik hoor de Asmatters zachtjes brom- ien. Ik zie hun ogen en ,die snreken een duidelijke taal. Als ik Boendermaker denken, zeet deze: ..Ze verwachten maar één ding, dat ze direct ■moord worden Dat is trouwens logisch, t past precies in hun eigen psychologie." 'Ju ruik Ik zelfs de Asmatters. daar ze i onaangi voorschijn te komen. En natuurlijk ook de dertig man, die tot dusver verstek lieten gaan. Op Van Brakel Nog korte tijd worden de heren bij elkaar gehou den, totdat alles in gereedheid is ge bracht voor hun transport naar de Van Brakel. Ik neem ze nog een maal goed op en dan zou men haast medelijden met hen krijgen. Maar men moet dan niet denken aan wat zich in die nacht van de 30ste april heeft afgespeeld. Het was namid dag, toen de troep naar het Neder landse oorlogsschip werd overgebracht. De aankomst aan boord werd een sensatie voor onze militairen. waar- er nog nooit een echte kan- Ik zag ze enkele dagen later. Ze hadden allen een blauwe kiel en blauwe broek aan. maar misten hun ornamenten in oor en neus. En hun hoofden waren om hy giënische redenen kaalgeschoren. Overi gens maakten ze een prima indruk. Nu kon ook ik nauwelijks geloven dat dit de- Zelfs klassieke Amerikanen (Van onze speciale verslaggever) OVER GRIEKSE TREKJES GESPROKEN Zo'n fijn trekje is onge twijfeld in onwennige ogen de „komboloi". Die komboloi is voor Griekse mannen zoveel als de ketting der verveling. Ge ziet ze hun kra- lenstreng nogal eens ter hand nemenin de meest onverwachte situaties: uit macht der gewoonte of louter en alleen om de tijd stuk te slaan. Zo zit de Griekse volksman nog stevig verankerd aan de komboloi de kra len worden even nerveus gehanteerd als de rozenkrans door de vrouwen het traditionele kopje Turkse koffie, de ouzo en de confituren. Voeg daar dan nog loommakende zon bij en ge hebt dan ongeveer wel de voor naamste bestanddelen om u een gelukkige Griek voor ogen te halen. uit wandelen gaan spinnen ze soms. Het klinkt ingewikkeld, maar er wil alleen mee gezegd zijn dat de plattelandsen, al Ik zie zp krabben en 1 diep ademen. Aan alles is voelbai groot de spanning is. Het zou inderdaad waarschijnlijk nog geen verwondering behoeven te wekken, moeite te geloven, als deze mannen plotseling stormachtig dat opsprongen en alsnog trachtten door te gaan. Er volgt een langdurig verhoor. Elk dei hulp van een tolk. Gevraagd hun aandeel is geAvecst in de r slotte kan de rekening worden i elf mannen hebben toeeepeve: rmpord te hebbei notoire menseneters wa- rels' dle timide, i"— met be-1 benePen> dodelijk bekennen, dat ze hebben gesneld, dai van de lijken hebben gegeten. Ze zitten strak voor zich uit te kijken De een met een veiligheidsspeld in z'n oor. De ander met een kleine crucifix. De der de met een stuk bot door z'n neus. Een vierde met varkenstanden door de neus gaten. Een barbaars, wild. woest tafereel Maar het meest curieus zijn de uitdruk kingen op de gezichten. Nog steeds ver wacht ik, dat de hele troep zal opstuiven en onder het mannenhuis verdwijnen. Ik hoop het niet. Want achter het huis staat de landingsdivisie met de geweren in de aanslag Dan wordt de mannen gezegd op te staan. Schrik tekent zich opnieuw op de donkere gezichten af. Men voelt, dat ze zich afvragen: is het zover? Nu worden we vermoord Inspecteur van politie Jansen laat hen door de Papoea-agenten in de richting van het mannenhuis drijven. Ze springen als bokken naar binnen ik. .at I angstig onder de ird. TensloeP op het tent- emaakt: dek samenhokten, illemaal I Ze leunden tegen elkaa; iventien zelfs °P bezit hen, die niet kwa men opdagen. Ze zullen later wor den opgehaald. Na de actie. En dan zit daar de hele troep Een kleine honderd man. Het is geen bijzonder heroiek gezelschap. We zien. dat ze er dui delijk blijk van geven, iets minder prettigs te ver vachten. Want de val i zich bevinden, meer te ontlopen Er valt al gauw een diepe stilte Dan spreekt con troleur Scheele het gezelschap toe. Hij wijst erop, welk hoofden van medemensen, die het leven moesten laten voor meestal duistere wraaknemingen. ligt koude as van vuurtjes. Nadat de Asmatters in een grote kring zijn gaan zitten wordt die kring doorbro ken door de inspecteur Jansen. Hij draagt trossen handboeien bij zich. Twee aan twee worden de moorde naars aan elkaar gekoppeld- Niet een van hen biedt verzet. Ze ondergaan volmaakt lijdzaam hun lot. Kennelijk beseffen ze dat iedere tegenstand zin loos is. En nóg meer dan voorheen zijn ze ervan overtuigd, dat zij nu op hun beurt zullen worden gedood. Als allen geboeid zijn moeten het mannenhuis weer verlaten. Dan wordt opnieuw tegen hen gesproken. Men maakt hen duidelijk, dat er een volgende maal aanzienlijk strengel zal worden opgetreden. Voorts wordt medegedeeld, dat de „kompenie" overleg zal plegen met de nabestaan den van de slachtoffers over de grootte van de adat-boete. Die boete zal niet al te hoog zijn. daar anders automatisch weer revan che-maatregelen zullen volgen Maar de elf nog niet ingeleverde onder kaken dienen zo snel mogelijk te ZOALS WE REEDS meldden doet men in de binnenlan den van NieuvJ-Guinea wonde ren met een beetje tabak. Hier bieden koppensnellers en kan nibalen hun speren en schilden spontaan aan in ruil voor „het edel kruid". zelfde kannibalen waren van gen geleden, toen ik ze voor het mannenhuis in AJam. Ze sliepen op matje: enkele da- Maar er zal minder gesneld worden, in de komende periode. En ddt is dan de gro te winst van deze actie, die mij voor de eerste maal in m'n leven in het nauwste contact bracht met 's werelds meest wild< ongetemde kannibalen en koppensneller Dr. Steenkamp overleden waagden het kijken. Hetgeen wel be grijpelijk was, nu ze zaten opgesloten op :n zo enorme prauw In Agats vond de verdere ondervraging i berechting plaats, wat een langdurig erk was. Ik ben er niet bij geAveest, daar er schoon genoeg van had. Doch ik ver- im, dat de straffen varleerden van tAvee ar en drie maanden, tot acht maanden. Misschien vindt men deze straffen mild. Maar dan gelieve men te bedenken, dat de Asmatters nu eenmaal van nature snel- ;n kannibalen ziin. Ze waren dat van •atie op generatie. De grote moeilijk heid is, hun by te brengen, dat zulke praktijken misdrijven zijn. Toen Ave van Ajam vertrokken bleef het lannenhuls en de rest van de kampong Ze sliepen op matjes en onder enzaam achter. Allen, die niet mecgin- boe. beide een ongehoorde luxe! Dat wil i in 1923 begaf hij zich tezamen met en, waren verdwenen in het oerwoud, zeggen: ze probeerden te slapen. En voorjzijn ZOon naar de Ver Staten, waar bei- Het laatste Avat ik hoorde was een treurig ieder was een handdoek beschikbaar. den -aan öe universiteit van Louisville in gehuil In de verte. Ditmaal waren het Dóch 't zou wel even tijd kosten, eer 1 Kentucky in de medicijnen studeerden, honden. Thans waren het vrouAven. ze in de geheimen van al die zaken thuis j Vandaar reisden zij naar Leiden waar zij ingen de dodenzang A-oor de wegge- waren. Vooral met die klamboe tobden ze 1 |n geneeskunde promoveerden. e mannen, die wel binnen de kortst nogalBij zijn terugkeer in Zuid-Afrika kwam mogelilke tijd van kant zouden worden En hiermee ejn(jigde de eerste episode |dr. Steenkamp in ds politiek. Hij werd gemaakt door die blanken. doeh dit vgn mjjn re(s Nigt evenwe^ Voor inspec- jopenlijk tegenstander van de nationalis- deden die blanken niet. teur Jansen en z-n mannen, die tot taak l tische regering. Te Agats werden de Asmatters overge- kregen de zaak verder uit te kammen, de i lomen door Hr. Ms. J W. van Nassau, die nog ontbrekende schuldigen op te sporen,visum vum* ïonou e naar Merauke bracht. Hier Averden ze alsmede de achtergehouden onderkaken.; ^eei1 *1811111 VOOr Japan ïaar de gevangenis getransporteerd. De Een vrij hopeloze taak. omdat de schrik er Nederland en Japan hebben behou- ivertuiging bleef echter bij hen voort- danig in zat. Bij de eerste verschijning dens goedkeuring van de volksvertegen- leven. dat ze gedood zouden worden, on- van een blanke zouden de Asmatters zich 1 Avoordiging besloten tot Avederzijdsi danks de verzekeringen van het tegendeel immers voorlopig terstond in de jungle afschaffing van de visumplicht voo bezoeken van minder dan drie maanden. De oud-senator, politicus, theoloog arts dr. Willem Petrus Steenkamp is j teren in Kaapstad in de ouderdom 77 jaar overleden. Hij promoveerde in de theologie i de Vrije Universiteit te Amsterdam werd naderhand predikant van de Ne- klam- derlands Herv. Kerk in Zuid-Afrika. door bestuur 't Grote wonder t grote Avonder in hun leven begon ln Merauke. Zó uit de wildernis gehaald, zagen ze huizen, auto's en schepen. Wèt zich niet allemaal in hun hoofden hebben afgespeeld bij het zien van deze dingen. Ze werden gewassen en ook dat was iets, wat ze nog nimmer hadden beleefd. Ze werden onderzocht door een arts. het geen iedere Asmatter opnieuw deed vre zen. dat zijn laatste uur geslagen had. Een enkele sprong dan ook gillende weg... De stethoscoop Avas voor hem een heilloos duivelswerktuig terugtrekken. 7 och is het zo Straling uitzenden: radiosactiviteit hart a :egger de helft radium 1 de kwi atoom. Deze rakei ie atoomkern i deels te bes r hebben destijds voor 1590 jaar gebleven. Het ontbrekende die tyd als straling buiten ons gezichts- \*eld verdAvenen. En dit proces blyft zich voortzetten, zodat na nogmaals 1590 jaar van het éne gram radium no| gr. over is, na wéér 1590 jaar '.8 gr-, enz. Zou ruim 6000 jaar geleden uit de steentjjd mei A-eel ijver (en elkaar hebben geA-eegd, dan zouden op dezelfde plek in onze dagen maar 1/16 deel hierA-an aantreffen, rest is weg. ongeacht het feit nen we beschoui ongeladen deeltjes, deels uit geladen deeltjes. Laten we d< vergelijken met een druppel, ken in die druppel enerzijds bindende krachtei dat de afstoting erband heeft, zodat itoting van kerndeeltje ;elang de splijting pli 'crschil lende soorten tralingen hekend staar ■rgie vrijkom zich door 1 die - al n 11 heeft bezig g< natuurlijk geen lak die hier aan de orde i loeten we de oplossing in ige van het atoom zoeken letterlijk en figuu lijk hel e positiei geladen afstoten en dus it elkaar te sply- iere kant zal de ippervlaktespanning van richten de deeltjes by elkaa lijk meer garen spinnen dan de mannen bij hun „ketting der verveling". Maar om tot Athene terug te keren, waar speciaal de man zeer modieus ge kleed gaat, het zijn in de eerste plaat! 1 die er ons bezig houden, hoe gastvrij en on derhoudend ze ook mogen zijn. PERST EVEN de heuvelen rond de Akropolis bekeken. De beroemdste van deze bij-heuvels leidde ik, met de prediker Paulus, al bij de lezer in. Het is de Areios Pagos, de openluchtzetel van de senaat, de oudste raad van Athene De tegemvoordige Griekse senaat heeft een ordentelijk dak boven het hoofd, maar de senatoren uit het oude Hellas hebben het blijkbaar best zonder parlementsge bouwen kunnen stellen. De vraag waar zij hun „geheime zittingendan wel ge houden hebben is niet gewettigd maai wel gesteld. Misschien had men toen ook wel minder te verbergen dan thans. Zo ook de Pnyx, „de plaats van het gedrang", waar de volksvergaderin gen gehouden werden. Een vergader plaats voor 18.000 personen. Niet zij stonden er in het middelpunt der be langstelling, maar de man in het ste nen redenaarsgestoelte op het in de rots uitgehouwen halfrond. Hier maakten rhetoren van naam als Peri- kles, Alkibiades en Themistokles school. Een wel heel bescheiden zetel van de democratie. Op het ogenblik van ons bezoek oreerde in grootse stijl een lerares voor een gehoor van Griekse gymnasiasten: de meisjes in hun èffen blauwe schooljurken en de jongens met hun potsierlijke school- petjes op. Er was voor een gewoon mens geen bijhouden aan, tot aan het ogenblik waarop de lerares haar pupillen langs de kloof op de helling van de Areios Pagos, waar Aischylos' tragedie „De Eumenidden" speelt, leidde en we weer op bekend terrein waren. Zij wijst mij dan, in het Frans overgaand, in de gau wigheid ook nog even op de heuvel der muzen, Mouseion, een deel van de Akropolis afdekkend, en op die der Nymphen, met de groen uitgeslagen koe pel van de sterrenwacht op de top. Van de hoogte van déze heuvels make men zich geen overdreven voorstelling. Ze zijn net hoog genoeg om heuvels ge noemd te worden en dientengevolge pret tig beklimbaar. Hetgeen niet gezegd kan worden van de wat verderaf gelegen Likavittos of Lykabettos, een vulkaan- kegelig geval, plompverloren in de witte huizenzee. Van het Akropolis-complex uit gezien een sta-in-de-weg voor de zich verre houdende Pentelikon. Twee Athenea |~TE LEZER hebbe er erg in, dat ik, al opsommende wat mijn ogen zagen, bezig ben met een beschrijving van ae stad Athene. Ik hang geen klassieke praat op hoogstens tussen de regels door maar het vormt allemaal een wezenlijk deel van de Griekse hoofdstad, zoals deze zich vandaag aan de bezoeker voordoet. Want zonder dit alles zou ik moeten volstaan met u een moderne huizenzee te beschrijven, met veel as falt en tAvee hoogtepunten, die gelegen zijn in het nieuwe stadscentrum rond het Plein van de Grondwet, waar de haute volee zich ophoudt en, aan de an dere "kant, het meer volkse uitgaanscen trum rond de Platei Omenia Het zou de beschrijving a an een mam- moelstad worden, met een miljoenen bevolking waarin de oorspronkelijke Atheners zich bedreigd zien door een bedenkelijk groot kAvantum „import" In dit Griekenland dat de laatste decennia roerige tjjden heeft gekend, is Athene voor de OA-erige Grieken en de vluchic lingen zoA-eel als de „import" voor het eerst in zijn leven van het bestaan van een Akropolis hoor de. Deze man was echter wel zo met het moderne Athene bekend, dat hij me het U-vormige stadion wijzen kon, waar ln 1906 de in ere nerstelde Olympische Spelen hun twintigste-eeuwse première beleefden. Het eens antieke stadion Averd op moderne leest geschoeid: behalve de oorspronkelijke vorm bleef ook de (thans nieuwe) marmeren bekleding behouden. Ik moet me erg vergissen als er geen vijftigduizend mensen geborgen kunnen worden. All dwalende komen avc weer op ons oude tempeispoor terug en staan den oog in oog met wat er nog reet van he*. Olym- pieion, de struise tempel van de Olym- pieohe Ze-ue. in 132 na Oir. voltooid en due vijf eeuwen Jonger dan het Parthe non. Hier is Hadrianus aan het werk geweest, weet Je dan weer. Ook ai omdat Je even tevoren de boog van Hadnienus bent gepasseerd met aan beide zijden dit naambordje: „Dit is het Athene van The seus. de voormalige stad" en aan de an dere kant „Dit le Hadnanopolis, de stad van Hadmanus, en met meer die van Theseus". Keizer Hadrianus. dóe veel met Griekenland op had. was zo goed niet of hij voltooide dit tempelwerk, waaraan anderen zes eeuwen lang hadden gedok terd. I-F" Zuilenheilige IER ZIE IK OP naar oe fikse ruiker 16 dorisahe zuilen, alles wat er van de eens geplante 104 kolommen over bleef De rest werd met de jaren omge kegeld aan de voet van deze reuzenzuiten, elk 17.25 hoog. beseft ge de begane enor miteit. Maar enfin, voor Zeus en Hadna nus was niets te veel en het verhaal van die Byzantijnse zui'lenttieiCnge, dóe op gind se huizenhoge kolom en daar tóen jaren bovenop bleef staan, is ook schoon. Dit zijn wel de zuXen waaronder zelfs een reus zLoh klein moet gevoelen; een echte uitschieter onder te tempels. Dat is in zijn soort ook het Hephai- steion of Theseion, een wandelingetje verder gelegen. Het tempeltje staat daar wel wat erg laag bij de grond. Ge herinnert u wellicht, dat Hephais. tos degene was op wie de bewoners van de Olympos altijd laag hebben neergekeken. Alleen omdat hij zijn gezicht niet mee had naar het schijnt, wat voor vader en moeder reden ge noeg was zoonlief van de Olympos te slingeren: moeder slingerde het eerst. Zo belandde dit lelijke Olympische eendje ten slotte ook al aan de voet van de Akropolis. Een verhevener plaats was voor hem kennelijk niet weggelegd. Aan zijn tempel heb dik niet veel genoe gen boieeiid. Misschien kiwam het wel om dat Glit niu juist de best geconserveerde temipe'i m het ganse land is. De tand des tijcis heen er ziioh tevergeefs op suux ge beten. Maar op gindse Akropolis heb uc zedls aan zuulenstompje6 meer plezier ge had. Raar maar waar. Eén ding kwam ma haer wel duidelijker dan elders voor ae dat de temped 1 de 1 geheeH •t hoge de goden. Onze voorzaten stiah leen hun heulige beelden om I dam, ais het even kon, ijlings muren aan het blote oog ven publiek te onttrekken. Wij., die onze neu zen nu zo ijverig tegen ail dut tem/pelmar- mer platdrukken, piegen derhalve zoiets ais majesteitschennis: het is maar net hoe je er tegenaan kijkt. Amerikaans EJET VERLICH'l'b i aaa.ae ik aaem in het op boogschuttersais tand van net Hepnausteion gtuegen pottenoakkerskwar- aer of, antieker geheten, de „Agora van de keramiek" Het ouoe Athene nad hier eens zijn middelpunt, rijkelijk gesmukt met een overvloed aan Deernen, fontei nen en zuiiienhalilen. Over deze grond is deel wat neengegaan en veel scnooma verviei er met net verval van de klassie ken. Het Turkse Athene heen zich er ten leste boven net puin genesteld. Toen kwamen de Amerikanen we zijn al nn onze vooroorlogse jaren aangekomen met hun doiilar6. Zoj betaaraeu tien mitt- joen cash en kochten daarmee het hela Kwartier op. Ze deden meer dan tiendui- zen oy honaeraen af. Aaneen om even te kijken of er onoer net puin nog een an nex vaasje of beeldje te vinden zou zijn.. Wel, waarom zouaen we de Amerika nen en hun grootscheepse opgravings werkzaamheden (Rookeleliler-foundation) kleineren. Na de slopers aeden de archeo logen hier goed werk; zij legden een flank etux antieke stad bloot. Dat net in leken- ooj; naet veel om net lijf heeft, zal hen een zorg zijn. Zij weten in deze chaos van funaeringen en steen heg en steg en ,1» oraoh.en nog zóveel antiquiteiten aan het Daarc groot museum aan de rand reusachtige bouwput te bouwen. Een ge bouw de klassieke inboedel waardig. Er wordt nu nog steeds aan gebeiteld. Over al dit vers gegraven maar in thans weinig soelaas bieden. Maar datantieke vorm gehouden marmer ligt soelaas is er dus wei. in de vorm van de nu de verblindende gloed van het klassieke erfenis op de Akropolis en mij omstreken, waaraan ook Se echte Athe- meuwe' N* d* vergane glorie van ner zijn plezier beleeft. Ik heb het na-,a' nu achter ons liggende mar- melijk zo ervaren: de oude Athener diemer, dat ge langzaam afleest als een Ik aanklam.,1. op roek naar her,ens- j grafschrift, toch wel even een ver- waardigheden, verwees me ogenblikkelijk naar het nationale museum en de Akro- ademing- polis, terwijl een vertegenwoordiger van Laat ik echter niet aan het orakelen JII111111111111111111111111111111111111111111111111UIIIII11111111111111111ÜI11111111111111111111111 slaan alvorens ik u Delphi e.o. heb Tempel van de Olympische Zeus. 'getoond! trische krachten van deeltjes, die elkaai trachten de druppel 1 dit c bij het icht a schijnsel 1 krachtei e houder j-acüef1 .yn eentyd dus (Nadruk verladen)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1956 | | pagina 5