C+tRISTFUJK
L
1
Officiële protesten uit
Nieuw-Guinea zelf
Boek
"1
Kohlbrugge's eerste preek in
een hervormde kerk herdacht
Slechts de Kerk kan op Soemba een nieuwe
samenleving doen ontstaan
DAN
MAAR ZO!
Meer nodig dan
Bella Donna D 3
2
KANTTEKENING
De Oproep der Hervormde synode
„De synode had aan de Nieuw-Guinese
Kerk mondigheid moeten toekennen"
[VU de volledige tekst van de
„Oproep van de Generale
Synode der Nederlandse Hervorm
de Kerk tot bezinning op de ver
antwoordelijkheid van het Neder
landse volk inzake de vraagstuk
ken rondom Nieuw-Guinea"
kortweg de synodale Oproep over
Nieuw-Guinea in Nieuw-Guinea
zelf is aangekomen, begint men
da^r van officiële zijde te reageren.
Deze reacties hebben een onder
toon van onaangename verrassing
niet alleen door de inhoud van de
Oproep, maar ook door het feit,
dat de Hervormde synode geen en
kel overleg heeft gepleegd met
kerkelijke kringen in het gebieds
deel.
De Zendinst
De Zending op Nieuw-Guinea heeft
een verklaring toegezonden aan de
Evangelische Christelijke Kerk op
Nieuw-Guinea (de onlangs zelfstan
dig geworden protestantse kerk al
daar. waarin Nederlanders en Pa
poea's samen georganiseerd zijn»,
aan de gouverneur, aan de Hervorm
de synode in Nederland en aan dt
Nederlandse Zendingsraad- De ver
klaring luidt:
Het raoderamen van de Con
tactgroep der zendingsarbeiders
der Nederlandse Hervormde Kerk,
werkzaam op Nieuw-Guinea, en
de ledan van deze contactgroep
te Hollandia, Seroei en Biak, ken-
VAN DE DAG
Het Woord Gods by Augustinus,
door dr. A. D. R. Polman. Uitg. J. H.
Kok, N.V., Kampen.
De Kamper hoogleraar dr. Polman
heeft zich voorgenomen dogmahistori-
sche studies over „De Theologie van
Augustinus" in het licht te geven at
hij als eerste cieel deze studie publiceert,
zal niemand verwonderen. Bij de lec
tuur van dit boek komen wij telkens on
der de indruk van de actualiteit van
de vragen, die Augustinus èn ons nu
nog bezighouden. Daarom zijn wij de
auteur dankbaar voor dit helder-geschro-
ven werk, waardoor de grote kerkle
raar ons nabij wordt gebracht. Want
dr Polman laat hem veel aan het woord
Een samenvattende studie over het
Woord Gods bij Augustinus was' nog niet
verschenen. Merkwaardig genoeg. In Je-
ze leemte is nu voorzien. Wij moeten
afzien van het citeren van treffende
spraken (b.v. over de betekenis
de ketters voor het recht verstaan der
H. Schrift pag.71; over Augustinus'
waardering van de apostolische tradi
tie. pag. 72 e.v.v.zijn gebruikmaken
van de allegorese. pag.95>. Wie mèt
Augustinus, Luther en Calvijn onvoor
waardelijk buigt voor de H. Schrift als
Gods Woord zal met vreugde kennis
nemen van hetgeen hier geboden wordt
I en met belangstelling uitzien naai
volgende delen van deze reeks. In de
discussies van heden (we denken
de par. over Het Woord Gods ei
regula fidei der kerk blz.216 evv.) heeft
Augustinus ons veel te zeggen.
nis genomen hebbende van de
door de synode der Nederlandse
Hervormde Kerk uitgegeven op
roep tot bezinning Inzake de kwes
tie Nieuw-Guinea, verklaren te
leurgesteld te zijn door deze gang
van zaken. Het verbaast hun, dat
geen overleg met de Contactgroep
is gepleegd inzake deze stap en
ook niet met de Evangelische
Christelijke Kerk, nog wel in het
jaar barer zelfstandigwording. Zij
menen te mogen aannemen, dat,
indien bedoeld overleg was ge
pleegd in verband met de politie
ke consequenties en gevolgen van
de gedane suggesties deze oproep
achterwege was gebleven.
Kerkeraad Hollandia
Gisteren is in de protestantse kerk
gebouwen in Hollandia een afkondi
ging van de kerkeraad van de kan
sels gelezen. Deze kanselboodschap
luidt
De kerkeraad van de Neder
lands sprekende Evangelische
Christelijke Gemeente te Hollan-
die constateert, dat grote onrust
gewekt is door de publikatie van
de Oproep der Generale Synode
der Nederlandse Hervormde Kerk.
De raad is van oordeel, dat het de
opdracht van de Kerk is het licht
van Gods Woord te doen schijnen
ten aanzien van alle vraagstukken
van het leven en het leven en de
eenheid van de Christelijke Kerk
te bevorderen. In de Oproep blijkt
niet, dat de synode bij het inne
men van het standpunt zich alleen
door deze opdracht liet leiden,
doch mede door een praktisch
politieke zienswijze, welke niet de
enige behoeft te zijn, overeenstem
mend met Gods Woord. Daarom
betreurt de kerkeraad de Oproep
en distanciëert deze zich van het
standpunt van de synode. Het be
vreemdt de raad, dat de synode
wel het tijdstip gekomen acht,
waarop dc protestantse Christenen
van Nieuw-Guinea tot zelfstandige
kerkformatie kunnen overgaan,
doch in de Oproep niet blyfc geeft,
de protestants-christelijke bewo
ners van Nieuw-Guinea, waar
mede zij zich door sterke en thans
nog bestaande organisatorische
banden gebonden weet, enige
mondigheid te willen toekennen
inzake de oproep tot meningsvor
ming over de kwestie van sou-
vereiniteit van Nieuw-Guinea.
In Nederland
Enige lidmaten van de Hervormde
gemeente in Amsterdam hebben een
comité gevormd voor het voeren van
een landelijk protest naar aanleiding
van de Oproep. Het plan bestaat bin
nenkort een vergadering te beleggen
teneinde zich nader te beraden.
In genoemd comité hebben reeds zit
ting genomen: dr. J. G. Geelkerken,
F. C. H. Goudsmit, mr. J. E. Groot-
jans, mr. R. H. van Houten. C. A.
Melodie en woord
der Ether golven
INSDAG 3 JULI 19S6
nir.z. AVRO: 8 00 Nws; 8.15 Gram: 9.00 Gym
v d vrouw; 9 10 V d huisvr; 9.15 Gram: 9.35
Waterst; 9 30 Morgenwijding; 10.00 Gram;
10.50 V d kleuters; 11.00 Mil ork; 11.30 Sopr
en piano: 12.00 Gram: 12 30 Land- en tuinb
meded; 12.35 Zang en plano; 13.00 Nws; 13.15
Meded of gram; 13.20 Promenade-ork; 13.55
Beursber; 14 00 Operamuz; 15 00 Hobbyprogr;
I 15 45 Gram; 16.30 V d Jeugd; 17.20 De dier
wereld en wij. -
18.00 Nws; 18.1
1 Feriz: Oude ki
Puzzel mee
22 30 Lichte
hoorsp; 21.20 Gram; 22 00 Cab;
"1 Act; 23.00 Nws; 23.15
en New York calling
11 50 Als de Ziele luistert;
meded; 12.33
14.15 Gram; 14.30 Idem;
16.00 V d zieken; 16.30 Ziek
jeugd; 17.30 Gram; 17.40 Bei
15.05 C
lof; 17.
her; 17.45 RegeringsuitzRijksdelen Overz)
i Frankrijk; 18.30 Metropole-
8.20 Ronde
rk en solist; 19.00 Nwsf io.10 Gra
der Boeken; 19.30 Gra
KRUISWOORDRAADSEL
PUZZEL No. 452
HORIZONTAAL: 1 Wapen, 6 look
plant. 8 riem. 10 bijwoord, 11 vereni
ging. 12 Spaans landvoogd, 14 haar
vlecht. 17 weefsel. 19 dierenroep, 20
autohoorn, 21 zangnoot, 22 vervoermid
del
VERTIKAAL: 2 Aktieve zuurstof. 3
Chin, speksteen, 4 gehoorzaal, 5 bet
Rom. rijk. 7 vulkaanmond, 8 schalks,
9 kerkgebruik, 10 eerstvolgende. 13 vro
lijkheid, 15 rondhout, 16 paar, 17 verre,
18 meisjesnaam. 21 rondhout.
OPLOSSING PUZZEL No. 451
ie. 20 Isar, 22 ut. 23 nektar. 25 mi.
26 dc. 27 ra. 28 geweld, 32 pensee.
VERTIKAAL: 2 Ah. 3 Nornen, 4 inkt,
5 ai. 6 k.n 7 medium. 9 gitaar. 11 gre-
üc 14 sarras. 16 Em., 17 eikels. 21 St.,
24 Eden. 29 e.p., 30 we, 31 de.
0.40 Holland Festival:
t; 21.35 Gram; 21.55 Omr ork er
am; 22.45 Avondgebed en Ut kal;
3.15—24 00 Gram met toelichting
id; 17.55 Weer-
Engeland, BBC Light Programme. 15
247 m. 12.00 Pari overz; 12.15 Ork
13.00 Dansmuz; 13.40 Ber; 13.45 V d
14.00 V d vrouw; 15.00 Gevar muz; 15.45
Mil ork; 16.45 Mrs Dale's dagb; 16.30 Or-
Klankb; 20.00 Gevar pro
gramma. 20.30 Klankb; 2100 Gevar muz;
22 00 Nws; 22.15 Sport; 22.20 Lichte muz;
23.00 Voordr; 23.15 Orgelspel; 23.50 Progi
overz; 23.55—24.00 Nws
Brussel. 324 m. 12.00 en 12.15 Gram; 12.30
Weerber; 12.34 Gram (Om 12.55 KoersenI;
13.00 Nws en weerber; 13.10 Tulnb kron; 13 15
Tafelmuz; 14.00 14.20 erf 14.30 Gram; 15.00
Ork conc; 16.00 Koersen; 16.02 Lichte
16 30 Ork conc; 17.00 Nws: 17.10 Kamei
17 45 Boekbespr; 18.00 V d jeugd: 18.30 V
12 00 Nws; 22.15 Char
Nws; 13.15 Gram
m. 12.00 Lichte
13.00
154)0
17.00 Nws; 17 15
19 05 Idem: 19.30
Höweler Pzn, mr. J. W. de Jong
Schouwenburg, dr. H. Jonker, H. K.
a der Kolk, ds. J. C. Koningsberger,
J. H. Maan, mr. E. J. de Roo.
dr. H. H. Sillevis Smitt, dr. W.
Sleumer Tzn., F. A. Stroethoff, A. J.
Themans, dr. W. Volger. Secretaris van
het comité is mr. E. J. de Roo. Mil-
letstraat 16 III, Amsterdam-Zuid.
Beroepingsiverk
NED. HERV. KERK
Bedankt voor Oosterwolde: D. J. Mie-
dema te Tzummarum; voor de benoe
ming tot hulpprediker te Leerbroek:
kand. G. Broere te Oegstgeest.
GEREF. KERKEN
REMONSTRANTSE BROEDERSCHAP
Van her*
.en der
De Bond van hervormde jongelingsvei
enigingen op gereformeerde grondslag
zal van 6 tot 8 augustus een leiderscon
ferentie In het zendingscentrum te
Baarn bouden. Gesproken wordt door
de heren ds. B. Eysenga te Barneveld,
C. P. Kijkuit, A. Droogendijk en ds.
J. Fokkema.
De zomerconferentie der Chrlsteiyk-His-
torische Unie wordt van 26 tot 28 juli
op Woudschoten by Zeist gehouden.
Sprekers zyn de heren H. W. Tilanus,
prof. dr. A. J. Bronkhorst, mr. W. F.
Llchtenauer, F. A. Kraayeveld en ds.
A. Oliemans.
Om het woord
der vrouw
De naam van de Samaritaanse
vrouw kennen wij niet. Maar
Johannes 4 met aandacht lezen
de, kunnen wij ons toch wel een
voorstelling maken wat voor
soort vrouw zij was. Zij wist
haar woordje te doen. Op elke
opmerking van Jezus gaf zij uit
voerig bescheid. Ze mocht 't dan
al vreemd vinden, dat een Jood
met haar een ge
sprek
EEN
WOORD
VOOR
VAN
DAAG
begon,
deze verwonde
ring is ze al heel
gauw te boven.
Pas als Jezus
haar haar zon
dig leven voor
ogen houdt,
wordt ze meer
ingetogen.
Als de discipelen bij de put
zijn gearriveerd, laat zij haar
kruik in de steek en ijlt terug
naar de stad. Zij vertelt van haar
ontmoeting met een man, die haar
alles gezegd heeft wat zij heeft
gedaan. Nu, haar leven was niet
veel moois. Iedereen in de kleine
stad kende haar natuurlijk en
wist van haar zondig leven. Wat
was dit voor deze vrouw een
geweldige handicap. En tóch le
zen we in vers 39: En uit die
stad geloofden velen der Sama
ritanen in Hem om het woord
der vrouw. Zij was een levende
illustratie van het door ons zo
vaak gezongen lied: Jezus neemt
de zondaars aan mij óók heeft
Hij aangenomen.
Als de liefde van Christus ons
maar dringt. Als we anderen
maar het heel ons hart gaan
zeggen wat Hij voor ons gewor-
Ds. Van Duyl durfde het aan....
Bijeenkomst Vriendenkringte Vinnen
Nog voordat het fraai-gerestaureerde 15de eeuwse bedehuis der
Viaanse Hervormde gemeen'p officieel weer in gebruik genomen is,
vond daarin zaterdag een bijzondere plechtigheid plaats: de herden
king van het feit dat net 29 juni een eeuw geleden was, dat dr.
H. F. Kohlbrugge aldaar in de avonddienst voor het eerst vanaf een
hervormde kansel het Woord belitjnd heeft. 29 juni 1856 dus voor het
eerst, want de oude ds. Van Duyl was origineel genoeg, hoewel
helemaal geen speciale aanhanger van het „Kohlbruggiaans gevoe
len" om nu eens te durven wat de dominees die wel met de Elber-
feldse pastor sympathiseerden niet gewaagd hadden. Zo sprak dr.
K. Groot in zijn herdenkingsrede tijdens de bijeenkomst, die belegd
was door de kerkeraad var> de hervormde gemeente te Vianen in
nauw overleg met de .Vriendenkring van Kohlbrugge.
Uitvoerig schetste spreker wat er
maal vooraf was gegaan aan dit eerste
optreden ln Nederland van deze „banne
ling der kansels"; hoe de toegang tot h<
ambt ln de Hervormde Kerk hem, de oi
zyn rechtzinnigheid uit de Hersteld Lu
therse Kerk gebannen proponent, weder-
rechteriyk ontzegd werd. Men vreesde,
dat hü de „rust" van de braven versto
ren zou; hetgeen Kohlbrugges prediking
zeer zeker zou gedaan hebben ware hy
tot het lidmaatschap en tot het predik
ambt toegelaten! Toen Kohlbrugge een
maal predikant geworden was by de Ned.
Geref. Gemeente te Elberfeld (aanvan-
keiyk beschouwde hy dit als een func
tie van tqdeiyke aard), zaten zyn vrien
den in het vaderland niet stil in hun
pogen de geliefde predikant de toegang
tot de kansel alsnog te verschaffen.
De Utrechtse kerkeraad, de synode,
tot zelfs de Koning werd verzocht hun
medewerking te verlenen. Adressen uit
Rotterdam, uit Veere e.a. werden echter
door de synode „gewezen van de hand"!
Niet alle pogingen waren de Eiber
den is. En dat Hij dat ook voor
anderen kan en wil zijn. „Heb Ik
u niet gezegd, dat gij, indien gij
gelooft, de heerlijkheid Gods zien
zult?" (Joh. 11 40).
De heidense maatschappij is kwetsbaar
EEN heidense maat
schappij, zoals we
die o.a. op Soemba vin
den, is in deze moderne
tijd uiterst kwetsbaar,
zo schrijft - ds. F-. L.
Luyendijk te Lew a op
Soemba in hè~ zendings
blad der Gereformeerde
Kerken.
Zo'n samenleveng bestaat
uit een (voor de buiten
wereld afgesoten) gemeen
schap. gebaseerd op bloed
verwantschap, die teruggaat
op één of meer voorvaderen.
Zij hebben in het godsdien
stig leven een centrale
plaats gekregen in de voor
ouderverering.
De familiehoofden zyn de
natuurlijke gezagsdragers.
Hun gezag wordt dikwijls
versterkt door de functie,
die ze bovendien in het
godsdienstig leven vervul
len. Huh taak is de regels,
door de voorouders vastge
steld, stipt te handhaven.
Want het welzijn van de
gehele groep is daarvan
volstrekt afhankelijkAn
ders wordt het evenwicht
tussen mens en natuur ver
stoord. Dit zou de wraak
van voorouders en- andere
geestelijk machten, die de
wereld beheersen, over de
mensen brengen: ziekte,
misoogst en dood zijn de
openbaringen daarvan.
De heidense samenleving
is dus noodzakelijkerwijs
conservatief: het is een
voudig een kwestie van
leven en dood, van voor
spoed of ondergang. Het
welzijn op aarde en in het
hiernamaals hangen er van
af.
Vanzelfsprekend is het de
enkeling niet geoorloofd,
van deze regels af te wij
ken. HU doet het beste te
doen. wat iedereen doet en
van oudsher gedaan heeft.
r
Afbraakp
roces
Hy heeft te geloven, wat
iedereen gelooft. Voor zijn
persoonlijke, van de massa
afwijkende, mening en voor
de individuele daad is geen
_plaats. De enkeling is aller
eerst een deel van het ge
heel en heeft alleen op die
wyze betekenis
T~\E aanraking met de
U moderne wereld, met
andere volken, andere gods
diensten, doorbreken deze
gedachtenwereld op radicale
wijze. Het onderwijs op
lagere en middelbare school
ondergraaft het geloof in de
gevreesde natuurmachten.
De mens biykt in staat vele
van deze geheimzinnige
raadsels op redelijke wijze
op te lossen. De wereld
blijkt bovendien oneindig
veel groter te zijn dan het
tot nu toe bekende stukje
grond. En andere volken
met heel andere gewoonten
schynen 't veel verder ge
bracht te hebben. Ziekte,
een straf der vertoornde
geesten, wordt heel een
voudig door „gewone" me
dicijnen overwonnen, die je
kunt kopen en gebruiken
zonder offer en gebed.
Zo gaat de grote wereld
open en daarmee stort de
kleine, eigen wereld Ineen.
De ouderen, die 't vroeger
te zeggen hadden, worden
niet meer gerespecteerd:
ze kunnen niet eens lezen
of schryven, en ze hebben
geen begrip voor de eisen
van van de moderne tyd!
Ze doen 't beste, hun fami
liebezit maar te gelde te
maken, opdat althans hun
kinderen via middelbare en
hogere school de toegang tot
de begeerde vooruitgang oe-
reiken Dus maken velen
alles, wat ze hebben, te
gelde om hun kinderen
buiten Soemba op school te
kunnen laten gaan.
En als de jongelui afge
studeerd terugkomen, zya.
ze andere mensen géwor
den, die nu zonder overleg
met de ouderen hun eigen
weg gaan, zichzelf een
vrouw kiezen en leven vol
gens maatstaven, die elke
relatie met het verleden
IJOE meer de oude ban-
*-*■ den worden verbroken,
en de oude regels worden
overtreden en dat kan
blijkbaar ongestraft hoe
groter de chaos op zedelyk
gebied wordt: ieder doet,
wat hem goed dunkt.
Diefstal, overs-pel, leugen,
corruptie en bedrog, het kan
zich alles gemakkelijker
botvieren, omdat de oude
remmen niet meer werken!
En niemand is in staat, dit
ontbindingsproces een halt
toe te roepen.
Het is zielig te zien. hoe
de ouden als ze nog dur
ven tevergeefs zich ver
zetten, of anders 't gelaten
aanzien, omdat ze geen op
lossing
Het i
de
heid een haast onbegonnen
werk om het afbraakproces
te bedwingen en tussen de
puinhopen een nieuwe maat
schappij te bouwen.
Men stuit op de onwil en
het wanbegrip van de oude
ren en bp de toenemende
bandeloosheid by de jon-
Een ontwikkeling, t ;e in
Europa enige eeuwen om
spande en ook daar met
zonder schokken verliep,
moet hier in enkele tiental
len jaren haar beslag krij
gen. Dit móét desastreuze
gevolgen hebben! Het is
vaak om er moedeloos bij
te worden: Wat komt er
terecht van dit volk? Hier
kan uitsluitend Gods Woord
en Gods Geest de noodzake
lijke vernieuwing brengen.
Alleen in de Kerk ontstaat
een nieuwe gemeenschap ln
Jezus Christus als Heer en
Koning. Hy breng* verlos
sing en richt een nieuw
koninkrijk op. Daar leren
Gods kinderen zich te bui
gen voor het gezag, omdat
God het stelt. Daar werkt
Gods Geest de vernieuwing
van binnen uit.
Maar ook dit werk van
Gods Woord en Geest vraagt
tijd. De vernieuwing vanuit
het hart openbaart zich
slechts langzaam in het
dagelijks leven. De Soemba-
nese Christen brengt zyn
heidense zonden voor een
deel mee de Kerk in. Hij is
wel wedergeboren, maar be
kering vraagt een heel men
senleven en meer.
Dat is de nood van de
Soembanese Kerk temidden
van een ineenstortende hei
dense maatschappij.
Maar daar ligt ook de
enorme opdracht van de
Kerk voor eigen leden en
voor heel het volk.
De Kerk op Soemba zal
langs een zeer moeilijke
weq en ten koste van veel
strijd, veel offers, ook veel
verliezen, zich moeizaam
een weg moeten hanen in
de strijd tepen de mach
ten van de hel. Muar we
hebben Christus' belofte,
dat Hij bij zijn kerk blijft.
Hij is sterker dan alle
destructeve krachten sa
men, Hij is opgestaan, Hij
hèèft overwonnen Alleen
vanuit de Kerk van Chris
tus zal de nieuwe samen
leving bereikt kunnen
worden. Laten we daar
om veel bidden voor deze
kleine jonge kerk, en ook
voor dit arme volk.
lezen
brief, „Wat zal ik op Uw vragen ant
woorden? Stille zitten, Uw behoeften
den almachtige God voordragen, vast
houden bij een aan Zijn Woord. Gij
hebt in mijn papieren en in hetgeen
sedert gebeurd is de sterkste bewijzen,
dat Hij hoort en boven bidden en ver
staan doen kan, evenwel alles
Zijn wil, raad en ivelbehagen. op Zijn
eigen tijd."
Wanneer Kol met een advocaat wil
gaan werken, verwerpt Kohlbrugge ditt
even hartgrondig als wanneer Amstei
damse vrienden voorstellen aldaar ee
eigen gemeente te vormen. Dit noemt hij
„een onding", ja, een vernietigen van
Gods raad. Zo toch zou hy de Geref.
Kerk tot een secte maken en zich zelf
recht verschaffen, „dat toch alleen zake
des levenden Gods is." Mevrouw Kohl
brugge schreef in deze tijd eens aan Hol
landse vrienden, dat men in de Elber-
feldse pastorie tot het inzicht gekomen
was dat Kohlbrugge's plaats toch wel in
Elberfeld blijkt te zijn. maar dat zij
wenste dat haar man zo nu en dan een
zondag voor de broeders in het eigen
land zou kunnen preken
Met grote dankbaarheid was Kohl
brugge vervuld: God hai Zelf de weg
geopend! Een kerkeraad verzocht hem
op te treden. Het zou geen or
mengde vreugde worden, hoe bitter
heeft God Kohlbrugge steeds beproefd.
29 Juni des morgens kerkte Kohl
brugge met zijn kinderen bij ds. Van
Duyl, doch na de dienst openbaarde
zich bij zijn zoon de geestesziekte,
waaraan hij zoveel lijden zou! Toch
werd hij gesterkt om 's avonds
een geheel bezette kerk (veel v
den van elders waren aanwezig) zijn
preek over Genesis 3 uit te spreken.
De dienst duurde volle twee uren
durende welke de gemeente gespannen
luisterde. Dè collecte, die zegge
gulden placht te bedragen, was
avond zeshonderd gulden.
Over de prediking van Kohlbrugge
sprak ds. J. H. Grolle te Utrecht, secre
taris van de Raad voor Kerk en Israël.
Hij schetste de invloed die thans nog
Kohlbrugge uitgaat, en sprak als zyn
mening ujt, dat Kohlbrugge iedere zon
dag op zeer veel kansels aan het woord
komt, en dat het Herderlijk Schryven
„Christenzijn in de Nederlandse Samen
leving" uit de geest van Kohlbrugge er
Hoedemaker te verklaren zou zijn. Wan
neer Kohlbrugge's prediking moet wor
den beschreven, kunnen wij uitgaan var
de omvangrijke preek over Genesis 3
want deze is Kohlbrugge ten voeten uit
Hierin blijkt zyn grote eerbied voor- er.
zijn onvoorwaardelijk buigen onder het
geschreven Woord van God („neem uw
bijbel voor u" zo verzocht de prediker
de gemeente); zijn grote Schriftkennis;
zyn nauwkeurige exegese: zijn diepe be
vindelijkheid, die wortelt in zijn ware
objectiviteit (alles in Christus). De
preek is van het begin tot het einde toe
passing; allerlei mensen worden toege
sproken. in het bUzonder ook de kinde-
Deze goed-bezochte herdenking werd
door vrienden uit het gehele land bij
gewoond, waarvan er in Vianen c
bleven om zondagmorgen de prediking
van dr. K. H. E. Gravemeijer te be
luisteren. Deze bediende het Woord
uit Rom. 4:5. Onder de aanwezigen
merkten wij op prof. dr. S. van
Linde, zojuist tot bijzonder hoogle
te Utrecht benoemd; jhr. L. de Geer,
ouderling te Zeist en kerkvisitator-
generaal alsmede enige gasten uit
Duitsland, onder wie de tegenwoordige
pastor der Niederlandisch Reformierte
Gemeinde te Wuppertal-Elberfeld, ds.
Bückmann, die tenslotte nog het
woord voerde. Het is een wonder, dat
de gemeente van Kohlbrugge nog be
staat. Evenals in 1849 telt zij thans
600 zielen; zij is niet uitgebreid (wel
ijdelijk groter geweest: in 1911 zelfs
dubbel zo groot als heden) en heeft
geen dochter gemeenten. In het ver
leden zijn veel theologen uit haai
midden voortgekomen, die elders ir
een Reformierte Gemeinde een plaat:
gevonden hebben. Zo is haar invloed
veel groter dan haar klein ledental
zou doen verwachten.
56.
Hij moest haar dwingen te gaan, want ze had
een voorgevoel van onheil en dat werd geens
zins weggenomen door zijn opwinding over de
loop der gebeurtenissen. Toen hij de volgende
morgen de ontbijtboel afwaste, hoorde hij de
trieste stem van Chamberlain, die het uitbreken
van de oorlog met Duitsland bekend maakte. Hij
liet de afwas staan en schreef onmiddellijk aan
Portal's secretaris.
De volgende Maandag begon de Shell Compa
ny een deel van zijn kantoren naar de Lensbury
Club over te brengen en Bader's chef vertelde
hem dat hij daar ook naar toe moest en dat er
voor hem, als een der „onmisbare werkkrach
ten", vrijstelling van militaire dienst zou wor
den gevraagd.
Onmiddellijk zei Bader: „Zoudt u zo goed wil
len zijn dat niet voor mij aan te vragen, meneer.
Ik ben niet onmisbaar en ik probeer weer bij
de R.A.F. te komen. Ik wil mijn kansen niet
door een dergelijke aanvrage bederven."
„Maar ze zullen je nooit laten vliegen," zei
de chef.
„Toch wil ik het proberen. Wilt u zo goed zijn
geen vrijstelling voor me te vragen."
„Maar beste kerel, ze zullen van jou heus niet
zeggen dat je probeert je aan je plichten te ont
trekken."
hem werd gevraagd.
Toen hij in de Lensbury Club was geïnstal
leerd, begon hij te telefoneren en briefjes te
schrijven naar Stephenson en naar een andere
vriend in het ministerie van Luchtvaart, zekere
Hutchinson, ten einde zijn zaak aan het rollen
te krijgen. Maar weken gingen voorbij en hij
kreeg geen antwoord, zodat hij steeds rustelozer
BRICKHILL
werd en steeds dringender begon te vragen. Toen
kreeg hij begin oktober *een telegram: Gelieve
u te melden Miyisterie Luchtvaart Adastral Hou
se Kingsway bij selectiecommssie. Donderdag
10.30. Dit telegram meenemen."
Die donderdag ging hij vol spanning naar het
ministerie. Er zaten nog een stuk of tien andere
mannen te wachten en hij vond dat ze allemaal
verdraaid oud waren om nog te gaan vliegen.
Een korporaal riep zijn naam af en hij volgde
de man in een bureau, waar hij plotseling tot
zijn grote verbazing tegenover generaal-majoor
Halahan stond, zijn oude commandant in Cran-
well. Halahan stond op en drukte hem de hand
„Blij je weer's te zien. Douglas. Wat voor werk
had je willen hebben?"
Het benam hem bijna de adem.
„Vliegdienst natuurlijk, generaal."
Halahan zei: „O!" en keek bedenkelijk. „Dat
spijt me dan, maar ik heb hier alleen met
grondpersoneel te maken."
Hij kreeg plotseling een ellendig gevoel in zijn
maag. „Ik wil alleen maar vliegen, generaal
Voor een andere baan heb ik geen interesse."
Wel vijf seconden lang keek Halahan hem
zwijgend, onderzoekend aan, kennelijk naden
kend; toen nam hij een vel papier en begon er
op te schrijven. Er werd geen woord gezegd. Hij
vloeide het geschrevene af, sloot het in e
veloppe en stak die Bader toe.
„Ga daar maar mee naar de lui van
dische keuring," zei hij, ,,en veel succes.
Ze schudden elkaar weer de hand en Bader
verliet het kantoor, razend benieuwd wat
in die brief mooht staan en helemaal in de war
door hoop en vrees. De spanning nam toe, toen
hij de Kingsway overstak en in de lift stapte, die
hem naar de mannen van de keuring moest
brengen, aan wie hij zulke pijnlijke herinnerin
gen had. Dezelfde dikke, goedhartige Cerberus
die al zoveel verminkte vliegers had zien bin
nenkomen met het doel de doctoren te bewegen
hun categorie A.l.B (volledige vliegdienst) te
geven, stond er nog altijd op post. De adjudant
herkende Bader meteen.
„Hallo, luit! Ik dacht wel dat u terug
men. Waar komt u dit keer voor?"
,,'t Zelfde als de vorige keer," antwoordde
Bader. „Ik denk wel dat ze me dit keer goed
zullen keuren."
„Maar geen A.l.B., luit. Dat doen ze vast
niet."
„Dat zullen we afwachten. Zou je dit aan de
overste willen geven?"
Even later kwam de adjudant terug en haal
de een nieuw dossier voor Bader te voorschijn.
„Wilt u maar meekomen, luitenant, zei hij.
„Wij zullen u zo gauw mogelijk helpen.
Wat toen gebeurde zal Bader zijn leven lang
niet vergeten. Hij schreef het destijds zelf op:
„Ik kende geen van de doctoren, die me dit
keer onderzochten, maar het ging allemaal goed,
behalve dan toen ik bij die knaap kwam, die
je met z'n rubber hamer op je knieën tikt om
de reflexen te controleren. Ik stond met ontbloot
bovenlichaam en had mijn bovenbroek nog aan.
Hij zei tegen me: „Stroop je broekspijp maar
even op en sla je benen over elkaar."
WUKDl VERVOLGD)
gELOOFD hebben wij onze lezers
en lezeressen, hen op de hoogte
te houden van de discussie, die in
doorbraakkringen gaande is, een dis
cussie waarin bezorgdheid met be
trekking tot de doorbraak zo duidelijk
doorklinkt. Wij achten ons daartoe des
te meer geroepen omdat de socialis
tische dagbladpers over deze discussie
hardnekkig blijft zwijgen.
Daarom moeten wij nu wel melding
maken van ^»n nieuwe uiting van
onbehagen, afkomstig van iemand die
al te kennen heeft gegeven het in
veel met de bezorgde dr. Dippel eens
te zijn, en wel ds. Buskes.
Ds. Buskes is een dergenen, die met
overtuiging de stap naar de socialisti
sche partij hebben gezet en voor wie
de doorbraak werkelijk wel iets heeft
betekend en vandaag stellig nog be
tekent. Maar er dient naar zijn mening
heel wat scherper dan thans geschiedt
naar een bezorgd man als Dippel ge
luisterd te worden.
^/1J behoren, schrijft ds. Buskes, tot
de zgn. doorgebroken confessione
len, die politiek handelen op grond
slag van christelijke beginselen heb
ben ingeruild tegen politiek handelen
krachtens ons geloof.
Hier zouden wij al dadelijk een
kanttekening willen plaatsen. Want
in hetzelfde blad „Tijd en Taak"
schrijft een ander doorbraakchristen,
dat de socialistische partij juist telkens
weer aan kerkelijk-gezinde mensen
duidelijk heeft pogen te maken, dat
het geheel in overeenstemming was
met hun christelijke beginselen, wan
neer zij socialistisch stemden. Waaruit
wij ten overvloede kunnen opmaken,
dat onder de aanhangers van de door
braak over „christelijke beginselen"
blijkbaar niet gelijk wordt gedacht.
Maar luisteren wij eerst nog naar
ds. Buskes en laat ons een gelijke
gedragslijn toewensen aan zijn partij
genoten. Welnu, „sinds 1945 hebben
wij bezwaren tegen de houding van
de P.v.d.A. inzake Indonesië en het
onderwijs. Voor mij komt de buiten
landse politiek er bij, en, evenals voor
Dippel, de radiopolitiek, waarin ik
niets van de doorbraak terugvind".
■^IJ zouden menen: dit is nogal het
een en ander. Mogen wij de pro
paganda van de socialisten geloven,
dan vormen zij een eenheid, ondanks
en zelfs vanuit het verschil in levens
beschouwingen. Maar wie dit lijstje
van toch niet onbelangrijke onder
werpen ziet en het is bepaald niet
compleet waarover onder socialis
ten essentieel verschillend wordt ge
dacht, ziet de eenheid toch wel vaak
door de verscheidenheid overvleugeld.
Dr. Dippel had geschreven, trouw te
blijven aan zijn doorbraak, d.w.z. aan
de P.v.d.A., „bij gebrek aan beter en in
hoop op beter". Ds. Buskes zegt daar
„Laat men deze uitspraak
niet veronachtzamen. Laat men niet
zeggen, dat zij hooghartig is
Dippel stemt op de P.v.d.A. en be
hoort tot de protestanten, die na de
bevrijding met grote verwachting lid
de P.v.d.A. werden en het tot op
de dag van vandaag bleven. Laat men
goed weten, wat men doet, wanneer
men Dippel en de zijnen buiten
sluit Men kan dan nog wel vele
stemmen winnen van protestanten,
die in wezen geen protestanten zijn,
omdat zij wat kerk en geloof betreft,
niets meer zijn of op zijn best Bella
Donna D3, maar een aantal overtuigde
protestanten heeft men buitenge
sloten".
£)AAROM dringt ds. Buskes er sterk
op aan, dat de P.v.d.A. naar men-
als Dippel zal gaan luisteren en
bereid zal blijken, voor de gedachten
en overwegingen van Dippel in de so
cialistische partij zelf ruimte te schep
pen. „Tot nu toe gebeurt dat in de
P.v.d.A. niet."
Tot zover ds. Buskes in zijn nieuwe
i jongste bijdrage tot deze discussie.
Wij herhalen het: het is vreemd, dat
in de socialistische dagbladpers over
deze essentiële zaken zo hardnekkig
wordt gezwegen.
Buiten de P.v.d.A. wordt aan de
bedenkingen van dr. Dippel meer aan
dacht geschonken. Dit laatste is intus
sen begrijpelijk en het is niemand
kwalijk te nemen.
Veertig jaar C.G.B.
De Christen-Gymnasiastenbond in
Nederland viert maandag 16 juli zijn
achtste lustrum op en om Woud-
schoten te Zeist, waar op die speciaal
in de zomerconferentie ingelaste lus
trumdag vele leden zullen samenko
men en vele oud-leden worden ver
wacht. De feestelijkheden nemen een
aanvang in het hoofdgebouw van
Woudschoten, verplaatsen zich daarna
naar het nabijgelegen Ruigeveld, waar
ook de lunch wordt gebruikt. In de
middaguren geven groepen uit de
verschillende afdelingen voorbeelden
van sociale spelen. Tijdens de jaar
vergadering zullen enkele ereleden
geïnstalleerd worden. Op Woudscho
ten wordt een feestelijk diner gehou
den. waarna de lustrumdag in de ka
pel gesloten wordt. Men kan zich nog
aanmelden bij de Staf van de zomer
conferentie. pa. Woudschoten, Zeist
12 juli.
