aatste
sop het
openbare executie
Leidse Gravensteen
ea
In november krijgt Den Haag
grote handwerkmanifestatie
Eerste lustrum Chr. Geref. koor
„Alles ter ere Gods"
Een veel voorkomende situatie
wie heeft hier voorrang
NIEUWE LEIDSCHE COURANT
3
DONDERDAG 28 JUNI 1956
w-Gul
jorkli
die 1
king v
t dit
v
natiom
Juist een eeuw geleden
Hazerswoudse boerenarbeider pleegde
gruwelijke moord
ET ZAL ONZE LEZERS ongetwijfeld bekend zijn, dat het Gravensteen,
lardeti ^et prachtige gebouwencomplex, dat vorig jaar op zo kundige wijze
Vier leiding van ir. Hugo van Oerle werd gerestaureerd, eeuwenlang niet
Jeen als gevangenis, maar ook als plaats van terechtstelling dienst heeft
laan. Oorspronkelijk waren het vijanden van de Graaf van Holland, die
r werden gestraft of als gijzelaar werden vastgehouden totdat een los.
j was betaald. Al spoedig werd het Steen echter eveneens gebruikt voor
t vonnissen van misdadigers uit de dorpen van Rijnland. Althans voor-
deze dorpen niet zelf het „halsrecht" bezaten.
niet best bekend. Hij had al eerder ge
stolen. Zijn domheid hij was 6 jaar op
school geweest zonder te hebben leren
lezen was mede oorzaak, dat hij zo
spoedig als de dader werd ontmaskerd.
Tijdens huiszoeking was nl. een met bloed
bedekt adreskaartje tevoorschijn gekomen,
dat het slachtoffer had toebehoord en door
Blom. die het voor bankpapier had
gezien, was meegenomen.
Reeds een week later deed het Provin
ciaal Gerechtshof uitspraak in deze zaak.
De schuld van Blom werd voor wettig
bewezen verklaard, want hoewel hij
weinig verstand bezat, had hij toch „v<
durend met veel overleg en verregaande
boosheid gehandeld". Wegens moord met
voorbedachten rade werd hij veroordeeld
tot de doodstraf, te voltrekken binnen
k >as in de tweede helft van de 15de
andigluw, toen het gebouw in stadseigendom
iedsde irging' werden ook de burgers van Lei-
i op het Gravensteen terechtgesteld,
fa-dien werden deze gevonnist op de
gesch iuwe steen op de Breestraat tegenover
[,et Maarsmansteeg. De oorspronkelijke
en werd indertijd bij de aanleg van de
'"Sis voor de paardetram verwijderd, doch
üen v dsdien is de plek weer door een andere
1 me uwe steen aangegeven.
)e executies hadden plaats op een wat
^"e"'rhoogd platform vóór het gebouw aan
te latf zijde van het Gerecht. Hier stond het
andeiiavot of de galg °Pgesteld. Deze plaats,
1Kb l 6t 8roene zoodje" en in de volksmond
wel „schoonverdriet" genoemd, is nu
door een kring van witte stenen a
«ync^even. De v ltrekking van het vonnis
•plette rd vanui de thans nog aanwezige
erij door „die van de Gerechte" ge-
Jjitroleerd. De plaats was door een gracht
•en, waarachter het publiek, dat bij
tecutie altijd in groten getale kwam
j letten, toekeek. Veelal waren deze te-
ihtstellingen voor het op sensatie be-
tfte volk een aanleiding tot feestvieren
dronkenschap.
slitiek
«r,
Geloofsvervolging
ledurende de eeuwen, dat het Graven-
ien als gevangenis in gebruik is geweest,
fls er heel wat mensen gevonnist
liet alleen zware misdadigers. Ook
om des geloofs wille vervolgden
hier hun tragisch einde. Waren het
vern|rst de aanhangers
hier werden terechtgesteld, later, tij-
5 de felle godsdiensttwisten tussen Ar-
nianen en Gomaristen, moesten ook vele
itestanten op deze plaats hun overtui-
Nedag met de dood bekopen.
,pt het midden van de vorige
ift het Gravensteen zijn droeve rol
vuld. Daarna heeft het zijn betekenis
eermj strafinstituut verloren. Het nieuwe
et vrftboek van strafrecht en de afschaffing
de doodstraf eisten gevangenissen,
volgens menselijker en moderner be
te lppen werden ingericht dan de middel
gebouwen met hun vunzige ker-
- holen en zwaar gebarricadeerde,
ae e „diefputten", zoals wij deze thans nog
khet Gravesteen kunnen bezichtigen. De
tste terechtstelling had plaats op
i 1856 en het is hierover, dat wij thans
3 s t naders willen vertellen,
ie, h
kom
v« Het was op 3 februari 1856, dat de in-
,t iners van Hazerswoude werden opge-
Jprikt door een gebeurtenis, die tot
*pten de grenzen van het dorp
afgrijzen en ontzetting teweegbracht,
die dag een zondag werd
bij de straatweg gelegen boerenwoning,
lijk aangetroffen van de dochter
Van Velzen. Deze
ïaar de kerk gegaan. Zijn dochter
willtfaria was echter thuis gebleven, niet
verwpete dat haar al spoedig een verschrik-
lijke dood te wachten stond.
™Het eerste onderzoek wees in de rich-
twoc ig van roofmoord. Het lijk lag
lelbak, blijkbaar door hevige slagen
jit achterhoofd getroffen. De kasten
e opengebroken en er waren nog sporen
j zo» zien van een worsteling. Kennelijk had
hooP slachtoffer verzet geboden. Veel din-
n van waarde bleek de dader niet te
^bben meegenomen. Er werden slechts
«ieuTjn klein bedrag aan geld vermist, alsmede
zilveren sigarettenpijpje en een gou-
halsketting.
autoriteiten waren kort na deze
lijke ontdekking reeds ter plaatse en
nasporingen deden enige vermoedens
Roofmoord
de nacht van 5 op 6 februari opgepakt
ondervraagd. Zijn antwoorden waren
verward, dat voldoende termen aan-
uig waren om hem in hechtenis te ne-
l<len. Niet lang daarna bekende hij in-
rdaad de dader te zijn geweest.
Angst
d Op 4 april werd de zaak voor het Pro-
,ts nciaal Gerechtshof van Zuid-Holland
tóandeld. De beschuldigde, A. Blom,
^rklaarde in de veronderstelling te heb-
verkeerd, dat er op die bewuste zon-
we] niemand thuis zou zijn. Daarop
d hij zijn plan tot inbraak gebaseerd.
was dan ook volgens zijn zeggen erg
:hrokken toen hij, eenmaal in het huis
JCial nde, de dochter aantrof. Deze trachtte
itiekem *e beweSen zich weer direct te ver
aderen. Zij beloofde dan met niemand
deze gebeurtenis te praten. Blom
rtrouwde dit echter niet en uit angst
•or ontdekking wees hij dit voorstel af
tel der de woorden „dat kost je je leven".
aria begreep, dat het hem ernst was
111 vluchtte. B. achtervolgde haar en in
prot t koestal ontstond een worsteling. Met
0geE en klomp gaf hij haar enige
bele y
,afg(
op het hoofd, daarna duwde hij haar
de koelbak en hield haar zo lang onder
buul ater totdat zij geen teken van leven
gaf. Alvorens te vluchten had hij
en eerst nog de diefstal gepleegd.
Stille getuige
be beschuldigde was 30 jaar en stond
Boetpredikatie
Na zijn uitspraak richtte de president
zich o.a. met de volgende woorden tot
de veroordeelde:
„Adrianus Blom! Ik heb mijn taak vol
bracht en U de straf des doods aangekon
digd. waartoe gij zijt veroordeeld. Besef
gij nu de zwaarte van Uw misdaad, wees
gij nu overtuigd van het rechtvaardige
Uv/er straf. Zucht naar geld heeft U ten
val geleid. Van het ene kwaad zijt gij
langzamerhand tot het andere vervallen.
Tenslotte hebt gij de moorddadige hand
uitgestoken naar een weerloos meisje, dat
U nimmer leed had gedaan. Gij stak die
nd naar haar uit, die U nog wilde red-
en verschonen.
,Ga heen Janus, ik zal het aan niemand
zeggen" dus sprak zij U toe en in plaats
daaraan nog intijds te voldoen, besloot gij
tenslotte tot haar dood. „Je leven kost
het je" was Uw antwoord. En toen hebt
gij de jeugdige dochter van Uw voorma
lige meester, wiens brood gij twee jaar
lang hebt gegeten, op wreedaardige wijze
vervolgd en aangerand en hebt haar op
1 afschuwelijkste wijze vermoord.
Gij waande U toen zonder getuigen en
ging voort met stelen. Maar God, de Heer,
die al onze daden en handelingen ziet en
geen ogenblik verlaat, heeft ook Uw
gruweldaad gadegeslagen. Het bloed, door
het slachtoffer, wellicht in haar angst
en vertwijfeling, door bijten in Uw vin
ger teweeggebracht, moest eenmaal tegen
U getuigen. Overal waar gij waart ge
weest, vertoonden zich de sporen
bloed.
Eindelijk hebt gij. na nog veel te heb
ben ontkend en gelogen, door de kracht
der waarheid overwonnen, Uw schuld
volledig bekend.
En nu mijn diep gevallen mede
mens!O, een ieder, hier tegen
woordig, zie met mij op U met deer
nis en medelijden neer. Een iegelijk
zie toe, dat ook hij niet valle en hidde
God. om toch van de zonde bewaard
te blijven!"
Een beroep op cassatie, alsmede een
zoek om gratie, gedaan aan Z.M. de Ko
ning, werden verworpen en de uitvoering
van het vonnis werd bepaald op 10 juli
1856.
Stemming
De Leydsche Courant van 9 juli schrijft
dienaangaande: „Morgen, Woensdag, zal
aan A. Blom, die door diefstal tot
moord kwam, en voor deze misdaad des
doods schuldig is verklaard, het vonnis
des aardschen rechters worden voltrok
ken. Welke zal hierbij de stemming van
het volk wezen? Zij zal wel tweeërlei zijn.
Bij het ene gedeelte die van diep mede
lijden met de diep gevallene en afkeer
•an zulk een akelig schouwspel. Bij het
ndere, die van verregaande lichtzinnig
heid en zucht om iets ongewoons te zien.
Voor 't eerste zou de bijwoning der open
bare terechtstelling een kwelling zijn, voor
't andere zal zij wel merendeels een droe
vige aanleiding tot tijdverkwisterij en je-
;ver drinken wezen.
De kroegen in de omtrek zullen wel de
sprekendste getuigen zijn, dat men ver
geefs van openbare terechtstellingen enige
heilzame invloed op het gros van de be
volking verwacht.
De indrukken van de menigte zullen wel
nog verschillen, naarmate van stand en
leeftijd en ontwikkeling; zouden er ook
•elen gevonden worden, die er aan den
ken hoe de begeerlijkheid de man heeft
id en zo ver gebracht, en die zich
daarbij de woorden des apostels herinne-
,.Zo dan die meent te staan, zie toe
dat hij niet valle" (1 Cor. X 12).
AGENDA VOOR LEIDEN
Donderdag
Turk, 8 uur: Leidse Kunstkring „Voor
Allen", ledenvergadering
Groenesteeg 16, 8 uur: zendingsavond
met lichtbeelden door de heer en me-
-ouw Leo Spoon.
Rehoboth, 8 uur: VERON, laatste t.v.-
Vrjjdag
Gebouw De Goede Herder (Oude Vest
13), 8 uur: Leidse Chr. Oranjevereniging,
jaarvergadering en gezellige avond.
Harmonie, 8 uur: speeltuinvereniging
„Ons Eiland", receptie tienjarig bestaan
Steenstraat la, 8 uur: K. en O.-bezoek
aan tentoonstelling „Van klei tot pot" in
rijksmuseum voor volkenkunde.
Foyer stadsgehoorzaal, 8 uur: Konink
lijk Genootschap Mathesis Sci
Genltrix, 171ste jaarvergadering
Stadsgehoorzaal. 8 uur: Leidse koks-
school, herdenking zesjarig bestaan.
Zaterdag
Garenmarkt, 8 uur v.m.: vereniging
Oud-Leiden, dag-excursie naar Gorin-
Beginpunt Katwijkse tram, 2.15 uur:
Ned. Chr. Reisvereniging, wandeling van
Katwijk via Meijendel naar Wassenaar.
Stadsgehoorzaal, 7.45 uur: speeltuinver
eniging „Ons Eiland", feestavond tien
jarig bestaan.
Tentoonstellingen
Lakenhal, 10—5 uur (donderdag ook
half 8half 10): „Rembrandt als leer
meester" (tot 3 september).
Rijksmuseum voor volkenkunde, 105
ar: „Van klei tot pot" (tot 1 oktober).
Boerhaavezalen (Lange Vrouwenkerk-
ateeg), 2—5 en 7—9 uur: expositie „Jeugd
en Rembrandt" (t.m. 14 juLi).
Burcht (tot zonsondergang), open
luchttentoonstelling hedendaagse beeld
houwkunst (tot en met 26 augustus).
Nachtdienst apotheken
Apotheek Herdingh en Blanken. Hoge-
woerd 171, tel 20502, apotheek Reijst,
Steenstraat 35, tel. 20136, en Oegstgeester
apotheek, Wilhelminapark 8. tel. 26274.
Leidse filatelisten
Laatste bijeenkomst
winterseizoen
Gisteravond kwamen de leden van de
Leidse vereniging van postzegelverzame
laars voor de laatste maal voor de
zomervakantie in De Kleine Burcht
bijeen. Voorzitter D. J. Meiboom sprak er
zijn vreugde over uit, dat de belangstel
ling voor de vereniging nog steeds stijgt.
Ook nu konden weer enige nieuwe leden
worden toegelaten. Voorts werd medede
ling gedaan van de nationale filatelisti
sche tentoonstelling „Koninklijke Shell-
post" en het „Fipco-congres", die op
het B.P.M. sportterrein te Vlaardingen
zullen worden gehouden. Drie leden van
de vereniging zullen aan de tentoonstel
ling deelnemen.
Ten slotte werden de aanwezigen attent
gemaakt op de ruilbeurs, die op 14 sep
tember wordt gehouden en maakte de
voorzitter bekend, dat de eerstvolgende
vergadering op 26 september zal plaats
hebben.
Vijftig jaar bij Van Wijk
Op 2 juli is het vijftig jaar geleden, dat
de heer F. Pison in dienst trad van de
N.V. gebr. Van Wijk en Co. De functie van
de jubilaris is werkmeester.
Museumconferentie
met excursies
Gisteren is in Amsterdam de gezamen
lijke vierdaagse conferentie begonnen van
leden van de Engelse vereniging van dl-
cteuren van musea (The Museums As-
iciation). leden van Engelse gemeente
besturen en leden van de vereniging van
directeuren van Nederlandse musea.
De komende dagen zullen onder meer
worden besteed aan het bezoeken van
a en andere bezienswaardigheden in
verscheidene steden van ons land. waar
onder Leiden.
TT A 75 zo zal de nationale manifestatie van handenarbeid heten,
-0./*. die van 3 tot 9 november in de Haagse Dierentuin zal worden
gehouden. Het getal 75 duidt aan, dat de Vereniging voor handenarbeid
haar 75-jarig jubileum zal vieren. De bedoeling is de betekenis van de
handenarbeid-beoefening in ruime kring te demonstreren. Er is een
comité van aanbeveling gevormd, waarin vele prominente figuren zit
ting hebben: prins Bernhard, minister Cals, de commissarissen der Ko
ningin in Noord- en Zuid-Holland, de burgemeesters van de drie grote
gemeenten van ons land en vele anderen.
Rouwfloers
Een grote menigte woonde de terecht
stelling. welke werd uitgevoerd op het
plein vóór het Gravensteen, bij. Het scha-
was geheel in rouwfloers gehuld. Nog
enige ogenblikken vóór zijn dood, legde
de veroordeelde nog de bekentenis af, dat
hij reeds met het voornemen tot moord
naar de woning van het slachtoffer
gegaan.
Toen het ogenblik daar was. beklom hij
met vaste tred en schijnbare koelbloedig
heid het schavot, zeggende „dat hij hoopte
de laatste te zijn, die zich aan ee
gruwelijke euveldaad schuldig maakte".
„Moge onze stad, aldus de Leydsche
Courant van 11 juli 1856, nimmermeer
een dusdanig schouwspel binnen hare
muren zien". Een verzuchting welke ge
lukkig bewaarheid is geworden, want
sindsdien hebben er op het Gravensteen
geen terechtstellingen meer plaatsgei
Leiden
J. de Koning.
Uitvoering in kerk Steenschuur toont
mogelijkheden voor verdere opgang
1~NE Chr. Geref. zangvereniging „Alles Ter Ere Gods" gaf, ter gelegenheid
van het vijfjarig bestaan, een uitvoering in de kerk aan de Steen-
schuur. Uit de ruime belangstelling was af te leiden, dat dit koor in deze
toch nog maar korte bestaansperiode, een plaats in het gemeentelijk leven
is gaan innemen. Over de doelstellingen lichtte de voorzitter van de ver
eniging in. Het publieke optreden beperkt zich namelijk niet tot een enkele
uitvoering per jaar in de kerk, maar bestrijkt een veel breder terrein.
Ziekenhuizen, rusthuizen en nog andere
Inrichtingen zijn betrokken in het werk
plan. En men streeft er bewust naar, ir
overeenstemming met de naam, om te zin
gen „ter ere Gods". Over dit beheersende
motief hield de plaatselijke predikant, ds.
d. Weele, een korte toespraak. De
i is ontleend aan een perikoop uit
nan de brieven aan de Corinthiërs,
waarin Paulus het over de „christelijke
vrijheid" heeft. „Het gaat er niet om,
gij doet, maar wel: hoé gij het doet".
Daarop zal het koor zich in de toekomst
steeds meer moeten bezinnen. We zingen
eigenlijk véél te weinig. Toch zijn
christelijke koren zo nodig, om allerwege
te- getuigen van Christus' liefde. Ds.
Weele besloot met een krachtig pleidooi
•oor het zingen, overal en onder alle om-
itandigheden: ter ere Godsl
De eerste vier jaren werd het koor ge
leid door de organist, de heer W. Buur-
Daarna kwam-de leiding in handen
van de heer J. Arnoldus. We weten
hoe deze dirigent zich de gang van zaken
voorstelt. Deze avond werden er uitslui
tend eenvoudige christelijke liederen ge
zongen. Is dit reeds het einddoel? Of doet
de heer Arnoldus het alleen, omdat hij
weet, dat zijn koor technisch nog
tot méér in staat is?
Nu willen we zeker geen enkel kwaad
woord zeggen van eenvoudige liederen
(integendeel!), maar ze moeten dan
werkelijk mooi zijn. Dat waren echter de
„Psalm 121" bewerking van
Lützel „Rots der Eeuwen" van J. Nau-
nog drie of vier andere, bepaald niet.
Er zijn toch zóveel goede en zelfs schone
christelijke liederen, dat men waarlijk bij
zijn keus niet verlegen behoeft te zitten.
Afgezien echter van de programma-kwa
liteit, moeten we het koor prijzen om do
Geslaagd voor het eindexamen
middelbare meisjesschool
Van de afdeling middelbare meisjes-
>1 zijn de volgende kandidaten ge-
d voor het eindexamen aan de H.B.S.
rentor meisjes:
A. T. M. Arnoldus, Oegstgeest; W. S.
Brinkman, Oegstgeest; M. de Bruyne,
liderdorp; M. J. Callenbach, Oegst-
jr «t; E. Drees, I. M. Hilarius, N. G. de
kal 'ng- c- D- van der Kamp, J. W J. Kat.
len Leiden; P. A. J. P. de Kort, Katwijk
°'in Zee; E. C. D. de Liagre Böhl, Leiden;
an der Linde, Waddinxveen; W.
der Linden,- Leiderdorp; M. Lourens,
Marck, beiden Leiden; A. M. Mensing.
fgstgeest; H. A. Meyer, Leiden; J.
onasch, Wassenaar; M. van Sljll, P.
Stigter, beiden Leiden; A. H. Veer. Lei
derdorp; S. M. R. van der Werf, Oegst
geest; M. W. Bernard, Leiden; S. Bruide
gom, Sassenheim; D. K. Dreeuws, Leiden;
M. E. Engels, Wassenaar ;H. Knibbe, Lei
den; H. Kwaadgras, Leiden; J. M. van
Leeuwen, Lisse; C. E. van Lindonk,
Nieuwkoop; J. H. PunseQie, E. L. de Roo-
de, J. H. Rovers. A. M. W. van der Ster,
allen Leiden; A. T. Toren. Voorschoten;
G. S. A. Veltman, I. Verhoeven, A. A.
Verwer, allen Leiden; N. E. van dc Wa
teren, Den Haag; P. van Waveren, Leiden;
A. M. Witte, Voorhout; W. M. L. Wouters.
Voorschoten; M. Zeldenrust, Oegstgeest.
Afgewezen 3.
duidelijke toewijding. Behalve een paar
herenstemmen, die vrij vaak detoneerden,
werd er klankvol gezongen. Vooral de
zang van de dames, gehoord ook het door
haar alr)én uitgevoerde ..Avondzegen'
(De Wolff), toonde mogelijkheden. Aan
de homogeniteit van de klank de stem
men gaan nog te veel hun eigen gang
en de voordracht, die welsprekender
vooral muzikaler kan zijn. zal de dirigent
nog voldoende werk hebben. Maar
kansen voor een goede opgang zijn, i
onze mening, aanwezig. De heer Arnol
dus moge ze benuttenl
Het kinderkoor, evenals het grote koor
gestadig in ledental toenemend, zong deze
avond voor het eerst in 't publiek. Veel
aardige stemmen zijn er bij, maar ze staan
nog niet vast genoeg. Samen met de
groten zongen ze „Lof zij den Heer'
ook een paar liederen afzonderlijk. Een
volgende keer zal het stellig wel beter
gaan, geloven we. Van het gemengd koor
hoorde men het (mooie) lied „Blijf bij
mij Heer", waarom niet op de nu wel
ingeburgerde tekst uit de Hervormde bun
del? En als finale van beide koren:
„Dankt, dankt nu allen God". De heer
W. Buurman speelde op het orgel,
onderbreking van de zang, een „preludium
en koraal" (over „Op bergen en in dalen")
van Adr. C. Schuurman.
Joh. van Wolfswinkel
Wegen en Oosterduinen
Kamer van Koophandel
vergadert 13 juli
De leden van de Kamer van Koophan
del en Fabrieken voor Rijnland zijn bij
eengeroepen voor een vergadering, te
houden vrijdag 13 juli om 10 uur in het
gebouw van de Kamer. Twee belangrijke
punten worden behandeld, namelijk het.
probleem van de wegen in en om Leiden,
/oorts de ontginning van Langeveld
door de cultuur-technische dienst
ontzanding van de Oosterduinen door de
N.V. Van Herwaardene Kal'kzandsteen-
fabrieken. De leden zal binnenkort een
rapport worden toegezonden over het
wegenvraagstuk. Na afloop van de kof
fiemaaltijd te Noordwijk wordt een ex-
e gemaakt naar het Langeveld en
de Oosterduinen, waar ir. H. G. Kulpéri,
hoofdingenieur-directeur van d« cultuur
technische dienst voor Zuid-Holland, een
toelichting zal geven.
Jnze stadgenoot, de heer J. van Mil
tenburg. heeft in Den Haag het vakdiplo-
tabaksdetailhandel behaald.
De Vereniging voor handenarbeid
werd in 1881 opgericht en propageerde
toen de handenarbeid als een middel
om het drankmisbruik tegen te gaan.
Toen er in 1889 een nieuwe Lager-
onderwijswet kwam, waarbij op de
scholen meer aandacht moest worden
besteed aan esthetische vormgeving
(het tekenen werd verplicht), werd de
taak van de vereniging uitgebreid.
Het waren de heren P T. van der
Meulen. directeur van de Haagse
schoolver-niging, Klaas de Vries uit
Enschede, D. Been uit Haarlem en
enige anderen, die hun naam onver
brekelijk verbonden aan Handen
arbeid. Zij brachten de handenarbeid
van Zweden en Denemarken over naar
ons land.
Het moest echter duren tot 1920, het
jaar waarin de gelijkstelling van het
onderwijl een feit werd in de wet-De
Visser, vóór de handenarbeid toegang
kreeg tot de scholen.
Deze wet stelde het
vak handenarbeid
I echter facultatief
Eerst later werd han-
denarbeid bij Kon. be-
sluit verplicht gesteld
bij het v.g.l.o.
Handenarbeid be
stond destijds uit het
namaken van allerlei
voorbeelden, waardoor
de leerling de tech
niek (zagen, timmeren
enz.) zou gaan be
heersen.
Kort voor de oorlog
ontdekte men. dat in
handenarbeid ook an
dere waarden zitten.
Figuurzagen, fineren
en houtsnijden vol
gens vaste i-atroon-
tjes werden afge
schaft. Men ging
waarde hechten aan
de persoonlijke uitin
gen van het individu.
Zelf moesten de kin
deren scheppende ar
beid verrichten. De
fantasie werd in
geschakeld. Daarbij
treedt natuurlijk de
lesgever leidend op, omdat de tech
nische zijde niet geheel uit het oog
verloren mag worden.
Zo wordt de zienswijze van de mo
derne psychologen „Een kind krijgt
het begrijpen door grijpen" in de prak
tijk gebracht. Bovendien komen door
handenarbeid soms artistieke kwali
teiten van het kind naar voren. Hier
door heeft het veel méér voldoening
.van zijn werk (dat met zijn persoon
lijkheid is verbonden) dan wanneei
het kind domweg iets namaakt.
GOEDE TOEKOMST
zeilen, omdat het streven erop gericht
is de handenarbeid ook op de middel
bare scholen in te voeren. Reeds zijn
in Den Haag verscheidene scholen
hiertoe overgegaan.
De opleiding van hen die les geven
in handenarbeid, is van meet af aan
dn handen geweest van de Vereniging
voor handenarbeid. Tot 1929 werd de
bevoegdheid tot het geven van deze
dessen uitgegeven door de vereniging,
daarna door het rijk (akte R.). Voorts
bestaan er de M.O.-akte en diploma's
H. W. Hannivoort
overleden
Op 85-jarige leeftijd is in Leiden o
leden de heer H. W. Hannivoort, die
1920 tot 1936 het ambt van inspecteur der
registratie en domeinen in onze stad heeft
uitgeoefend. De heer Hannivoort was offi-
er in de Orde van Oranje Nassau.
De overledene had voorts grote be
langstelling voor muziek. Hij speelde pla
in cello en heeft een strijkkwartet
geschreven. Zaterdagmiddag om half één
zal de teraardebestelling op de begraaf
plaats Rhijnhof plaats hebben.
Benoeming
heer M. Schmidt is benoemd tot we
tenschappelijk ambtenaar in vaste dienst
bij de Sterrewacht aan de rijksuniversiteit
te Leiden. Tot nog toe was de heer
Schmidt tijdelijk aan de Sterrewacht
bonden.
Nieuwe Leidse leerstoel
Dr. J. M. M. Aler gaat
Duits doceren
1 de i
r irnge*
Voor de vervulling
stelde leeretool in de Duitse baal-
terkunde ie benoemd tot gewoon hoogle
raar: dr. J. M. M. Aler.
De nieuw benoemde hoogleraar w
op 13 juli 1910 te Amsterdam geboren
studeerde Duitse taal- en letterkunde
de universiteit te Amsterdam en na
zijm kandidaatsexamen ook wijsbegeerte.
In 1938 legdle hij zijn doctoraal examen
Jamde af. In 1947 promoveerde hij,
laude, op een proefschrift
Stefan George. In ditzelfde jaar
werden hem de colleges in de filosofie
opgedragen aan de Academie van Bouw
kunst te Amsterdam-
Met ingang van 1 september 1954 werd
dr. Aler benoemd tot wetenschappelijk
hoofdambtenaar in de filosofie te Utrecht.
Behal/ve zijn dissertatie heeft dr. Aler
>g een inleiding geschreven tot de
vroeg-Duitse letterkunde en een belang
rijke bijdrage in de algemene literatuur
geschiedenis over de Duitse letterkunde
1700 tot 1850
Afzonderlijk antwoord
NAVO-woordvoerder heeft mede
gedeeld dat de regeringen der zeven
NAVO-staten, die brieven ontvingen van
de Sowjetrussische premier, maarschalk
Boelganin, waarin bepaalde ontwapenings
voorstellen werden gedaan, hierop afzon
derlijk zullen antwoorden.
Burgerlijke stand
van Leiden
GEBOREN: Hans, z v G Trap en I F A
Bulten; Rudolf Theodoras, z v A Brou
wer en M H Kohier; Antoinette Henriëtte,
d v A H Schnabel en A E Bruinse; Ger-
rit, z v J Suurland en C Klippel; Jannetj»
d v L van den Eijkel en A Heemskerk;
Franciscus Albertus Maria, z v J C
Stolwijk en M G v d Poel.
GEHUWD: L F Philippo en H Boom;
A de l'Ecluse en M J Laterveer; W F J
Tyl en E M Leur; P J Lugtigheid en M A
Jasperse; H Smit en M Booij.
OVERLEDEN: H W Hannivoort, wednr.
85 jr; M de la Rie, vrouw, 71 jr.
Nederland eist
schadevergoeding
voor nazi-terreur
Acht Europese landen, waaronder N e-
derlan d, eisen van Wcst-Duitsland be
taling van schadevergoeding aan hnn on
derdanen, die tijdens de bezetting door de
nazi's vervolgd zijn.
In nota's aan het ministerie van buiten
landse zaken te Bonn hebben de regerin
gen erop gewezen, dat de nieuwe West-
duitse wet op schadeloosstelling alleen
geldt voor Duitse burgers, die onder het
nazi-regiem geleden hebben. In de verdra
gen waarbij de bezetting van Duitsland
beëindigd werd, heeft de Westduitse re
gering zich verplicht een wettelijke rëge-
te treffen voor nazi-slachtoffers. Met
regeling alleen voor Duitse burgers
achten de regeringen dat aan deze ver
plichting niet wordt voldaan.
Anti-Frans optreden van
Indonesië
De Indonesische delegatie op de wereld
conferentie van Islamieten te Damascus
zal bij de conferentie er op aandringen de
mogelijkheid te overwegen maatregelen
tegen Frankrijk te nemen indien het wei
gert de strijd in Algerije te eindigen, al
dus heeft hadji Dahlan te Djakarta ver
klaard. Hij is voorzitter van de Nadatoel
Oelama en van het Indonesische comité
ter ondersteuning van de strijd der Pales
tijnse Arabieren.
leer- en metaalarbeid, welke laatste
twee nog door de vereniging worden
uitgegeven.
Sinds drie jaar bestaat ook het di
ploma voor jeugdleider. De cursus
heeft het ontstaan te danken aan de
samenwerking met de Haagse Jeugd
Actie. Want handenarbeid wordt niet
alleen op scholen, maar vooral ook
'verricht in de jeugdbeweging, omdai
het een zinrijke vrije-tijdsbesteding Is.
Bovendien kan men bij de moderne
visie op handenarbeid goedkoop of
waardeloos materiaal verwerken tot
artistieke, op z'n minst aardige voor
werpen. Op de HA 75 zal men kunnen
zien, wat al niet gemaakt kan worden
van takjes, schelpen, schuimrubber-
afval, closetpapier, enz.
De handenarbeid heeft in deze tijd
van industrialisatie en mechanisatie
een pracht gelegenheid, jongeren en
ouderen scheppend werk te laten ver
richten, waarbij het pereoonlijk initia
tief en de fautasie weer kans krijgen.
Verder i6 handenarbeid voor lichame
lijk en geestedijk gehandicapte mensen
een belangrijk middel voor het her-
vinden van geestelijk evenwicht en
herstel van vertrouwen in eigen kun-
Alle facetten van handenarbeid zul-
len In november, tijdens een nationaal
congres dat in de tentoonstelllngsweek j
zal worden gehouden, worden belicht.
VERKEER MOET VEILIGER WORDEN
4. Dc motor. De motorrijder ziet in zijD
richting gekeerd een bord, aanduidende
dat een voorrangsweg, --kruising of -split
sing wordt genaderd. Hij dient dus i
rang te verlenen aan alle verkeer, dat op
de andere weg het kruispunt nadert, ook
aan de bromfiets
rangskmispunt. De juiste volgorde in de
ze situatie is ail6 volgt:
1 Dc wielrijder. Deze ziet in zijn rich
ting gekeerd het zgn. stopgebodsbord. Dit
bord verplicht hem te stoppen, ongeacht
of op de andere weg wel of geen verkeer
het kruispunt nadert. Nadert wel ver
keer, dan dient hij dit voorrang te ver
lenen. In het onderha
vige geval kan hij
dus, na te zijn ge
stopt, zijn weg ver
volgen omdat hij geen
verkeer
kruisen
2 De auto. De auto-
ïobilist ziet in ziin
ichting gekeerd het
flambouwbord. aan
duidende. dat een weg
wordt genaderd,
waarvan het daarop
rijdende verkeer voor
rang moet verlenen
3. De bromfietser
;ze verkeert aan-
inkeluk in dezelfde
omstandigheden als
de automobilist, docht
•enst rechtsaf slaan
de de weg van de
laatste te kruisen
Volgens de praktische regel: ..recht-1
door oo derelfde wej gaat voor" hooitIdcr" de,eUde voorrangsbepalingenT
de automobilist voorrang.
Op IJsland
Conservatieven
wensen nieuwe
zetelverdeling
De premier van IJsland, de conserva
tief Olafur Thors, heeft medegedeeld dat
in de nieuwe Althing een poging zal wor
den gedaan om de methode der zetelver
deling, waardoor de progressieven en
sociaal-democraten tezamen 25 zetels
hebben gekregen, te veroordelen.
De conservatieven hebben met 42 pro
cent der uitgebrachte stemmen slechts
19 zetels verkregen. Dit komt door de
toepassing van het kiesstelsel, waarbij
41 parlementsleden rechtstreeks worden
gekozen en 11 volgens evenredige verte
genwoordiging.
Wordt de zetelverdeling ongeldig ver
klaard, dan zou de partij die de NAVO-
basis op IJsland wil handhaven, 22 zotels
krijgen en de progessleven en sociaal
democraten 21.
Hierdoor zou dus nog geen regering, die
op 27 zetels moet steunen, gevormd kun
nen worden. In dat geval zullen in sep
tember nieuwe verkiezingen moeten wor
den gehouden.
Italiaanse adel deed in
verdovende middelen
Te Rome is een razzia gehouden onder
gebruikers van verdovende middelen. De
restanten zijn leden van de oude Itall-
inse adel, o.w. prins Giuseppe Pignatelli,
die echter officieel in Mexico City woont.
Vier artsen en vijf handelaren en drie
behoren tot de gearresteerden.
Zij kwamen allen te zamen in een nacht
club aan de Via Vento, welke thans ge
sloten is. De hoofdfiguur van de illegale
handel in verdovende middelen, een ze
kere Mugnani werd reeds een maand ge
leden gearresteerd.
Togliatti. Het centrale comité van de
Italiaanse communistische partij heeft de
inhoud van Togliatti's rapport, waarin hij
het beleid van de partij uitstippelt, in
hoofdzaak goedgekeurd. In oktober zal het
ationale partijcongres gehouden worden.
Twee jaar. De officier van politie en
de negen soldaten, die in februari Soeda-
nese boeren in een te kleine ruimte opslo
ten. waardoor er tweehonderd stierven,
zijn tot twee jaar gevangenisstraf veroor
deeld.
