„De Bijbel beeft tocb gelijk!"
Sod
om
vjomorra
DE BIJBEL EN DE SCHOP
DE ROLLEN VAN DE DODE ZEE
Boek over Bijbelse archeologie, dat in Duitsland triomfen vierd-
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 16 JUNI 1956
In Duitsland is een boek verschenen, dat in weinige maanden één van
de bestsellers onder de Duitse uitgaven is geworden. Sinds begin oktober
van liet vorige jaar werden reeds 150.000 exemplaren verkocht en toen
het bekend werd, dat dit boek ook in het Nederlands uitgegeven zou
worden- begonnen de aanvragen onmiddellijk binnen te stromen. Nog is
het boek niet verschenen, maar de voorverkoop heeft niet alleen alle ver-
wachtingen van de uitgever overtroffen, maar zelfs alle records gebroken.
met een ook het wonder gebeuren van een her
boren Israël. Terwijl al de andere vol
keren langzaam vergrijzen ontvangt
oorlogs-
Bijbel Gods Woord is. In genen dele.
Keller is geen theoloog en wil dat ook
niet zijn. Hij doet geen enkele poging
om te bewijzen, dat de Bijbel Gods
Woord zou zijn. Daar gaat het in dit
boek niet om- De inspiratie van de
Bijbel kan onderstreept worden door
historische gegevens. Persoonlijk ben
ik van mening, dat de aanvaarding
van de Bijbel als Gods Woord geen
enkele vorm van mentale schimmel
vereist. Het is onder de kracht van
de nieuwste ontdekkingen bovendien
ouderwets geworden om de Bijbel be
lachelijk te maken. Maar bewezen is
er niets. Slechts in geloof kan ik voor
het Boek van God, waarin de Zoon
van God wordt geopenbaard, buigen.
Heeft Keiler dan bewezen dat de Bij
bel onfeilbaar is? Zelfs dat niet. Af
gezien van het feit, dat het onmoge
lijk is om al het bestaande feitenma
teriaal in één boek bijeen te bren
gen. zullen we moeten erkennen, dat
er nog heel wat problemen zijn in de
Bijbel, die wij niet kunnen oplossen.
Keiler heeft wel echter een vloed van
historische gegevens bijeen gebracht
die de historiciteit van de Bijbel on
derschrijven.
Vooral is zijn boek waardevol om
dat hij de Bijbel weer een plaats
geeft waar hij recht op heeft. Hij be
schrijft hoe men verschillende ont
dekkingen deed omdat de Bijbel de
weg wees. Lang is het in weten
schappelijke kringen gebruikelijk ge
weest de Bijbel als een zeer minder
waardig boek vol fabelen en verdicht
selen ie negeren. Men aanvaardde het
getuigenis van de eerste de beste
brief die in de grond werd gevonden,
ma-ar als men een gedeelte uit de
Bijbel naar voren bracht maakten
de geleerde heren zich er maar al
te vaak gemakkelijk van af door te
Gods volk nieuwe kracht. Via de oor-,zeggen dat het waarschijnlijk wel een
logen van de Makkabeën komt u te-! toevoegsel uit later tijd zou zijn. Die
recht in het Nieuwe Testament. tijd is echter geheel voorbij. De Bij
ons komen, en het boek van Keiler
zal er zeker aan medewerken om de
aandacht weer op de Bijbel te ves
tigen.
Is het een nieuwe roi
overvloed aan sex?
Is het misschien dan
I verhaal?
Of is het een „Don Camillo-geval"
vol satireske humor?
Niets van dat alles. Het is een
boek over archeologie en de Bijbel!
Onder de titel „De Bijbel heeft toch
gelijk" heeft de Duitse journalist
I Werner Keller een overzicht gegeven
van de belangrijkste archeologische
wS?devan'cod^' Werp8n °P he' si"8eH de bewering, dat de ster NEDERLANDSE UITGAVE
T, van Bethlehem een conjunctie van
Werner Keller is een journalist, twee pianeten is) wei erg gemakke- Het boek werd in Nederland door
die op het gebied van wetenschap- ujk aanvaardt, zonder andere visies H- J- Pans in Amsterdam op de
pelijke publicaties zijn sporen reeds te geven. Maar in een werk van de- markt gebracht en is uitstekend ver
heeft verdiend. Over talloze onder- ze omvang geschreven voor de leek, taald. Het bevat 75 tekeningen, 50
werpen heeft hij artikelen geschre- Zijn dergelijke dingen waarschijnlijk foto's en 3 uitslaande kaarten in twee
ven. die in vooraanstaande kranten en onvermijdelijk. Merkwaardig is ook kleurendruk. Nog is het niet uit,
tijdschriften werden gepubliceerd, het hoofdstuk' over de grafdoek van maar het zal zeer waarschijnlijk
Vooral naar archeologie ging zijn Turijn die met het onderwerp van de de looP van deza komende week nogj
interesse uit en het verlangen ont- Bijbel weinig te maken heeft. °P de markt gebracht worden. Wie!
waakte om een boek te schrijven over Het zal heel interessant zijn om het boek niet gezien heeft, zal de prijs
de ontdekkingen die betrekking had- straks het oordeel van geleerden over van tamelijk gepeperd vinden,
den op de Bijbel. Hij kende geen dit boek te vernemen. Eigenlijk be- rr|aar dit boek van 440 pagina's
enkel boek, dat werkelijk grondig vat het boek niets nieuws. Wie regel- d'* £e'd toch zeer zeker waard- Het
op de zaak in ging en voor de ge- matig de verschillende archeologische hoort thuis in de boekenkast van ie-
wone man te lezen was. periodieken leest, is van al ,dit feiten- dere predikant, maar ook behoort het
Inderdaad had hij een plaatsje in te ne-
gelijk. Geen enkel ar- nien tussen de boeken
cheoloog van naam ■•.••A van een ieder die zich
had ooit de moed interesseert voor Gods
kunnen opbrengen om "y** f 'E1 UTI TB" If "IT "WV Woord Een volkomen
(Ah k W l i I t l 14 ongelovig fabrikan* -
zicht te geVen vaii de Zuid-Duitsland werd
boekte resultaten. M~J K~T M. er zo door gepakt. vfc, -
Toen Keiler zijn plan- telde een Nederlander
nen besprak met een "W~ 1 w T"Tfc T miJ 4'.e hem bezocht,
uitgever stelde deze B Bi Hi J dat hij het direct aan
onmiddellijk voor om j W B> j y verschillende vrienden
dit mogelijk te maken. -A. stuurde die zich voor
Vijf jaar lang heeft de ;•••-• d<? Bijbel interesseer-
schrijver nodig gehad -i ^en en ^jj js nje^
om zijn bronnen door enige,
te werken, een opzet te maken en j materaal op de hoogte. Zelden even-Samenvatting: Een zeer waardevol
het boek te schrijven. Een opmerke- j wel werd al dit feitenmateriaal zo ge-;en interessant boek over Bijbelse ar-
lijk korte tijd. die niet nalaat verba- j schreven, dat ,,de gewone man" het cheologie, dat door duizenden verslon
zing te wekken en aanvankelijk ook j kon lezen. den zal worden. Dit boek is opnieuw
wel enig wantrouwen oproept. Niet minder interessant is de vraag een teken van een herlevende inte-
Wat kan men in vijf ja'ar verwach-|of Keiler nu bewezen heeft dat dej resse in de Bijbel,
ten van een leek, als archeologen van
naam hun gehele leven gegeven heb-
ben aan de studie van een bepaald
onderdeel, maar nimmer het gehele
gebied hebben durven beschrijven?
Dit wantrouwen is echter maar van
korte duur, want zit men enkele blad
zijden diep in het boek gedoken, dan
schuiven de wijzers van de klok de
uren weg naar het verleden en leest
men geboeid verder, omdat de oud
heid en de Bijbelse geschiedenis gaan
leven als nimmer tevoren.
hebben werkelijk bestaan
Het oordeel van God over Sodom en
Gomorra heeft nimmer nagelaten indruk
te maken op de harten van de kinderen
als ze thuis of op school het ontzettende
verhaal hoorden. Toch hebben de ge
leerden lang geglimlacht. Het was im
mers maar een vertelsel, een legende
uit het verleden? De Dode Zee was er
immers altijd geweest en zou er ook
wel altijd blijven?
Toch bleven de verhalen en ook bleef
daar dat merkwaardige Romeinse ge
schrift, dat sprak over de twee deser
teurs die gevlucht waren uit het leger
op de landtong, die tot ver in de Dode
Zee steekt. Men had lang naar ze ge
zocht, tot men ze plotseling aan de over
kant van de zee uit het water zag klim
men. Ze waren door het meer gewaad.
Men dacht dit onmogelijk totdat men
ontdekte dat het water aan de linker
kant van de landtong merkwaardig on
diep is en er een hoge knik loopt tussen
het diepe en ondiepe gedeelte.
Bovendien kan men iets merkwaardigs
zien als men met een boot naar de
zuidelijke punt van de zoutzee roeit.
Ais de zon - gunstig staat ziet men op
enige afstand van de oever onder de
waterspiegel duidelijk de omtrekken van
bossen, die geconserveerd zijn door het
hoge zoutgehalte van het water. Deze
stammen en boomresten moeten oeroud
zijn, en ze zijn dat ook inderdaad, want
waarschijnlijk hebben de kudden van
Lot onder hun groen gebladerte ge
graasd. Het merkwaardige ondiepe ge
deelte is het vroegere dal Siddim.
Het Jordaandal is een geweldige
scheur in de aardkorst, die vele honder
den kilometers voor de grens van Pa
lestina begint. In het zuiden loopt zij
vanaf de zuidelijke oever van de Dode
Zee over de Arabische woestijn naar
de golf van Akaba; en eindigt pas aan
de overkant van de Rode Zee in Afrika.
Op vele plaatsen van deze reusachtige
slenk zijn sporen van krachtige vulka
nische werking te vinden. Op de ber
gen van Galilea, op het hoogland in
Oost-Jordanië aan de oevers der zijri
vieren van de Jabbok, aan de Golf van
Akaba ligt nl. zwart bazalt en lava.
Bovendien spreekt de Bijbel in het veer
tiende hoofdstuk van Genesis van „as-
phaltputten", die zich nu in de Dode
Zee openbaren als olieachtige teervlek
ken, die naar petroleum en zwavel stin
ken en in de omtrek nog steeds aanwe-
Met de bodem van de geweldige
aardspleet, die daar precies doorheen
loopt, verdween op een dag het dal
Siddim met Sodom en Gomorra in de
diepte De datum van deze gebeurtenis
is geologisch tamelijk nauwkeurig vast
te stellen. Het moet kort na het jaar
2000 v. Chr. geweest zijn.
..Waarschijnlijk was het omstreeks
i an hel aloude Babylon onderschrijven de profetie van Jeri
geslacht." Volgens de Griekse geschiedschrijver Herodotus
hoog en 50 el dik.
het jaar 1900 v. Chr., toen de katastro-
fale verwoesting van Sodom en Gomorra
plaats vond", schrijft in 1951 de Ame
rikaanse geleerde Jack Finegan, „Een
•gvuldig onderzoek van de litteraire,
geologische en archeologische gegevens
leidt tot de conclusie, dat de verdorven
„steden oer streek" (Gen.
19 29) in het gebied lagen, dat nu
verzwolgen is door het langzaam stijgen
de water in het zuidelijk deel van de
Dode Zee, en dat hun vernietiging plaais
vond als gevolg van een grote aardbe
ving, die waarschijnlijk begeleid werd
door explosies, bliksem, vrijkomende
gassen en grote branden".
Omstreeks 1900 v. Chr. dat is in de
tijd van Abraham", schrijft Werner
Keller dan.
Neemt deze verklaring het wonder
weg1 Neen. zij zegt alleen dat God
op Zijn tijd deze natuurcatastrofe
gebruikte Gods wonderen van veraf
lijken van dichtbij vaak natuurlijke ze
ken, die echter op Gods tijd gebeuren.
DAL SIDDIM
De wetenschap, die het verleden doet leven archeologie
SCHILDERACHTIGE STIJL
Een enorme hoeveelheid literatuur
heeft de schrijver doorgewerkt (de li
teratuurlijst beslaat vier volle pagi
na's) en verwerkt met eigen ervarin
gen opgedaan tijdens uitgebreide rei
zen door het nabije oosten. Voeg daar
bij een uitstekende, schilderende stijl
en u behoeft u over niets meer te ver
bazen.
Keiler neemt u mee met de aarts
vaders, die als half-n'omaden door Pa
lestina zworven. Hij laat u zien waar
om de eerst zo enthousiast binnenge
haalde Israëlieten luttele generaties
later slaven zijn in Egypte.
Hij voert u door de woestijn Pales
tina binnen en neemt u dan weer mee
naar de kopermijnen van Salomo,
waar het erts werd verwerkt volgens
een systeem, dat pas tegen het einde
van de vorige eeuw ontdekt werd door
onze beschaving. Hij sleept u mee met
de gevangen volkeren naar Babel en
brengt u in contact met de grootste
verzekeringsmaatschappij van de
oudheid: Murashu en Zonen.
Langzaam aan ziet u dan de zon in
het oude Azië ondergaan, maar u ziet
Een romantische ontdekking
van na de oorlog
De archeologie is vaak afhankelijk' geweest van
het toeval. Een plotselinge onverwachte vondst;
een steen die jaren begraven was geweest, maar
zich nu uit het zand omhoog woelde, of een
boekrol in handen van Bedoeïenen zette verre
universiteiten in koortsachtige beweging, én kleine
expedities trokken er dan op uit. Meer en meer
ging het romantische evenwel verloren. Archeo
logie werd een wetenschap, die zeer minutieus te
werk ging en archeologen waren meestal „droge,
dorre boekenwurmen, die slechts enthousiast kon
den worden over een oud stuk steen in de kelder
van een museum", tenminste in de ogen van le
ken. De vraag kwam -onbewust in de laatste twin
tig jaar wel eens naar boven: „Zal er nog wel
iets van groot interesse voor Bijbelgeleerden
Sevonden worden?" De oudste Bijbelmanuscripten
ateerden uit 900 na Christus; oudere waren vrij
wel nimmer gevonden. Bovendien was bekend dat
de Masoretten alle oude manuscripten grondig ver
nield hadden, na een (volgens hen) officiële tekst
vastgesteld te hebben.
DOOR EEN GEIT....
De grootste ontdekking moest evenwel nog ko
men en kwam in de zomer van 1947 door.... een
weggelopen geit. Enkele Bedoeïenen weidden hun
geiten in de steppen ten noorden van de Dode
Het ondeizoek van Pater de Vaux
en Harding naar nog meer handschrif
ten dat dit voorjaar opnieuw begon
nen werd, schijnt reeds succes ge
boekt te hebben. Prof. Albright heeft
bekend gemaakt dat weer twee rollen
gevonden zijn, maar dat ze kort
daarna door Bedoéinen zijn gestolen
die nu een zeer hoog losgeld vragen.
Harding heeft dit bericht echter
tegen gesproken, en gezegd dat er
geen sprake kon zijn van diefstal.
Beide rollen zouden zich nu in hei
archeologisch museum te Jerusalem
bevinden woar ze worden onderzocht
en ontcijferd.
NIEUWE ONDERZOEKINGEN
het einde van de vondst niet in zicht.
Zee. Toen de geit er vandoor ging, omdat het Dit voorjaar zijn pater de Vaux van de Franse "iet veranderen,
gras aan den horizon veel groener leek, zette school voor Bijbelse en archeologische onderzoe- laatste
kingen en G. Lanekester Harding van het Jor-
Muhammad Dib onmiddellijk de achtervolging
rond en ontdekte een spleet in de rotswand. Zou want het blijkt dat de Bedoeïenen Uit verschillen-
het beest daarin gekropen zijn? Hij gooide een de grotten nog grote hoeveelheden manuscripten waar ze volkomen tot hun recht komen.
Soms worden de geleerden die alles zo goed wis
ten op hun nummer gezet door deze nieuwe ont
dekking. In Jesaja 63 12 staat b.v. „Die voor
hen de wateren kliefde om Zich een eeuwige
naam te maken". In de Hebreeuwse Bijbel uitge
geven door Kittel staat de aantekening dat het
woord „eeuwi g" geschrapt moet worden, omdat
het niet strookt met het rytme van de dichter
lijke tekst. Dit oude handschrift echter bevat het
woord „eeuwi g" wel degelijk en vertelt de
geleerden, dat ze niet zo lichtvaardig op grond
van ritme en stijl moeten concluderen, dat een
bepaald gedeelte niet van dezelfde schrijver af
komstig zou zijn. Hele Bijbelboeken werden wel
eens op die grond naar het rijk der fabelen ver
wezen. rflaar de Jesajaroi zegt: Plaats nooit de
theorieën van de geleerden boven de woorden van
het Woord.
DISCUSSIE GESLOTEN
In de Griekse vertaling van het Oude Testa
ment, de Septuagint, staat in Jesaja 53 11
„zal Hij het licht zien" terwijl de vertaling
van de Hebreeuwse tekst schrijft: „om Zijn moei-
tevol lijden zal Hij het zien". Wat hij zal zien.
wordt daar niet gezegd. Het nieuw gevonden ma
nuscript geeft evenwel de Septuagint gelijk en
sluit dus een jarenlange discussie. Zo zijn er
erschillen. die onze Bijbeltekst wel
wel verduidelijken. De
Jesaja 38 boden steeds
veel moeilijkheden. De betekenis was wel duide
lijk. maar ze stonden op zo'n rare plaats. De
Jesajaroi geeft een oplossing. Daar staan deze
als 21
het pijn- hebben gehaald, die
scherven. Samen i
i de geit hoorde hij het gerinkel zwarte markt worden verkocht.
hoge prijzen op de
paar vrienden klom kerstmis 1951 heeft dezelfde Pater verschillende Jakob
vond daar minstens 51
De jongens beseften
waarde van hun ontdekking,
den de krapten er vol van. ïr
froeide de vakliteratuur uit tot
erd titels (boeken, brochures
tijdschriften) en men spreekt
„de oorlog
rotsen afgezocht. Onder begeleiding
escorte volgde hij een moeilijk
uwelijks de geweldige Pad
al spoedig ston-
tijds
'en a achthon-
artikelen in
zelfs al over
de Dcde Zee-rollen". Vele geleer
den wilden onmogelijk geloven dat de manuscrip-
Hem wederbrengen zou, maar Israël
zal zich niet verzamelen laten". Er was reeds
oude kanttekening, die zegt dat „niet" moest
Wadi Murabbat, een onherbergzaam zijn „voor Hem". In het Hebreeuws is er
gebied in de bergen. Toen de kolonne weinig verschil tussen de twee woorden en de
uitspraak is gelijk. De Jesajaroi geeft nu alweer
df_°pl°ssing,^ „om Jakob _tot Hem terug te bren-
■H 'jjgÉ m vergadert te doen
ten inderdaad zo oud waren als prof. dr. W.
Albright beweerde, die de vondst „de grootste ont
dekking van handschriften in de moderne tijd
noemde", en als datum
Christus vaststelde Zorgvuldige onderzoekingei
hebben hem evenwel gelijk gegeven.
over een bergkam opdook kwam er plotseling le
ven in de dode spookachtige bergpieken. Tiental
len Arabieren met schoppen en houwelen stoven
in allerijl weg. Pater de Vaux telde 45 gestal
ten, die uit één grot tevoorschijn kwamen Toch
kwam hij nog niet te laat en telkens
dekt
worden",
Aan talloze universiteiten buigen zich geleerden
over de oude rollen. Het ls een taaie, en vaak
nieuwe rol. Men vond comments- eentonige arbeid, maar van tijd tot tijd wordt
psalmen, delen hun studie met een parel van grote waarde be-
■ndst loond. Nog jaren zal hun arbeid duren en telkens
met zullen de korte berichten in de kranten blijven
150 verschijnen over nieuwe ontdekkingen Betekent
Bijbelboeken, liederen
-mv-ucuii: Bijbel, en de meest verrassende
125 jaar vóór W8s wel de zeven meter lange lederen rol
de profetie van Jesaja, gecopieerd ongeveer
jaar vóór Christus en daarom dus bijna duizend dit dat onze Nieuwe Vertaling van de Bijbel
iaar ouder dan de oudste tekst die we kenden, gegeven door het Ned. Bijbelgenootschap ni
Dat Bijbelboek interesseert ons natuurlijk het ongeveer waardeloos
buiten gekend hebben. Toch
Men is ijverig begonnen de rollen te bestudeie
en daarmede is men nog lang niet klaar. Sommi
ge geleerden schatten, dat het onderzoek we
eens een gehele generatie zou kunnen vergen. Ir. iet hoofd werd opgeschreven. De schrijver-
Nederland schreef de pas overleden professo boek dus
Edelkoort een zeer interessant boek voor de ge
wone lezer; „De Handschriften van de Dode Zee"
en in de Verenigde Staten is juist een nieuw boek
over deze materie verschenen, dat voorlopig wel pen zijn
een standaardwerk zal blijven nl. „De Dode Zee -1—
Rollen" van dr. Millar Burrows, professor
Yale universiteit.
geworden"' Neen! Hier
veroudert
Vaak werd beweerd, dat door het overschrij-
alle mogelijke fouten in de Bijbeltekst geslo- Bijbel door de
zijn en sommige schrijvers zelfs hier ei «-«_»»-
igen verklaringen hebben ingevoegd We 1
de nu een sterk bewijs in handen, dat het
schrijven altijd bijzonder accuraat geschiedde.
wij reeds lang geloofden:
1 door de eeuwen heen voor ons bewaard.
Het Woord van God staat vast en wankelt niet.
•bber het heeft de eeuwen getrotseerd, beschavingen
overleefd en wil nog steeds de richtsnoer van ons
leven zijn.
Archeologie behoort tot de jongere
wetenschappen, en toch leefde de eer
ste archeoloog vele duizenden jaren ge
leden. De zoon van Nebukadnezar, Na-
bonid, interesseerde zich zo voor oud
heden en oude gebouwen, dat hij vrijwel
geen tijd meer had om te regeren, en
de staatszaken maar aan zijn zoon Belsa-
zar overliet. Hij liet vervallen heilig
dommen en tempels opgraven en restau
reren. en oude inscripties ontcijferen en
vertalen.
Ook de zuster van Bclsazar, prinses
Bel-Shalti-Nannar. had de hobby van
haar vader geërfd. Zij richtte in haar
tempel te Ur, waar ze als priesteres
heerste. een echt museum in met vond
sten uit de zuid-Mesopotamische staten.
Haar vondsten werden zorgvuldig op
kleicilinders geregistreerd en zij kan
wel de „oudste ons bekende directrice
genoemd worden.
Toch duurde het nog tot de vorige
eeuw vóór archeologie gerekend werd
onder de wetenschappen. Natuurlijk
had men zich. .altijd, wel voor. Palestina
geïnteresseerd, maar de' ontdekkingen
waren immer van h?t toeval afhanke
lijk geweest en tót een grondige studie
was nimmer iemand gekomen.
Edward Robinson zou de vader van
de moderne Palestijnse archeologie ge
noemd kunnen worden. In 1838 bracht
hij drie maanden in het Heilige land door
en hij bracht een revolutionaire omwen
teling in het onderzoek te weeg.
Robinson was een Amerikaans theo
loog die in Duitsland Semitische talen
had gestudeerd. Hij doorkruiste Israël
kriskras en ontdekte talloze Bijbelse
plaatsen. Natuurlijk was hij r.iet de
eerste, die zich voor Bijbelarcheologie
interesseerde, maar zijn werk reikt
uit boven dat van zijn tijdgenoten, zelfs
de ontdekker van de stad Petra, Burck-
hardt, die zich zo interesseerde voor zijn
onderzoekingen in Arabisch gebied, dat
hij zelf een Moslem werd, is niet met
hem te vergelijken.
Na Robinson verschenen vele anderen
op het toneel, maar slechts de Fransman
Charles Clermont-Ganneau bereikte zijn
len of sprenkelen bij de doop. Het werd
een heel debat en plotseling kwam de
Methodist naar voren met eer. schijn
baar doorslaggevend bewijs voor spren
kelen: Er was geen enkele plaats in
Jeruzalem, waar de gehele menigte van
Pinksteren ondergedompeld kon wor-
De Baptist scheen verloren, tot hij
aanbood naar Palestina te gaan cn de
zaak op te meten, als zijn buurman
voor zijn boerderij zou zorgen. Hij reis
de als dekpassagier, en wandelde door
Palestina om
geld uit te spa-
Hij werd
bijna bijna ver- j
moord door
\rabieren en ge-
heel beroofd. In
goedkoop
hotel in Tibe- i
rias stierf hij
bijna aan dy-
sentrie. Maar
;ijn ogen straal-
naar Palestina als een
begon heel eenvoudig
de Franse Consul in
naam zal altijd ver-
ri de Mesha Steen die
s en aan talloze andere
groot wetenschappe
einig.
Hij kwam niet
archeoloog, maar
als ambtenaar v<
Palestina. Zijn
bonden blijven a
nu in het Louvre
ontdekkingen va
lijk belang. Na hem gebeurde
De weten
schap wachtte
op een derde
genie, die de
volgende stap
zou doen. In
1890 verscheen
hij in Palesti
na: Plinders
Petrie, die ont
dekte hoe hij
de verschillen
de tijdperkeri
kon onderschei
den door mid-
i gevon-
udew
Hij heeft de ba
sis gelegd voor
talloze data, die
wij nu in ieder Edward Robinson
schoolboekje 17941863
kunnen vinden.
Niet altijd dreef de wetenschap de
mensen tot onderzoek. Bedoeïenen wer
den vaak gedreven door geldzucht.
Soms had de goudkoorts de mensen te
pakken, omdat ze meenden verborgen
schatten te kunnen vinden.
De vreemdste reden bracht wel de
boer uit de Amerikaanse staat Illinois
naar het Heilige Land. Hij was de lei
der van een Baptisten zondagsschool in
zijn stadje, en zijn buurman was dc
leider van de zondagsschool van de
Methodisten. Op zekere dag raakten ze
in een twistgesprek over onderdompe
lt hij
telde,
degelijk
had ge
want hij
had dè Mamil-
labron gemeten
en daar konden
zeker driedui-
gedoopt worden.
Het had geen
zin hem te ver
tellen, dat de
bron uit de
Middeleeuwen stamde, schrijft professor
Albright. Hij vertrok weer naar huis met
de woorden: „En nu ga ik mijn Metho
distenbroeder bekeren."
einde ge
maakt aan talloze theorieën over de
Bijbel. Sommige geleerden beweerden
hónderd jaar geleden, dat Mozes de
eerste vijf boeken' van de Bijbel nooit
geschreven kon hebben, omdat men in
die tijd nog niet schrijven kon! Nu we
ten wij dat zelfs de gewpne man uit
die tijd de schrijfkunst machtig was, en
men reeds tweeduizend jaar eerder al
kon schrijven en lezen.
Het boek Daniël zou niet door Daniël
geschreven zijn, want er kwamen een
aantal Griekse woorden in voor die in
het spraakgebruik van de tijd van Ne
bukadnezar niet konden voorkomen. De
woorden sloegen op muziekinstrumen
ten. en nu weten we dat deze instru-
meten in de dagen van Daniël aan het
hof van de Babylonische koningen wer
den gebruikt en aangeduid werden met
hun Griekse namen.
Men meende dat de vier koningen uit
Genesis 14, die krijg voerden tegen So
dom en Gomorra en Lot gevangen na
men, slechts in de verbeelding van de
geschiedschrijver bestonden en dat we
te doen hadden met een legende. Nu
weten we, dat de koningen alle vier wer
kelijk geleefd hebben.
Jarenlang geloofde men in de theorie
dat de godsdienst van Israël, gegroeid
was uit de godsdiensten van Palestina.
Dat men eerst in een soort van gees
ten had geloofd, daarna in vele goden,
en ten slotte Israël in één God was gaan
geloven. Een soort van geestelijke ev<v
lutie dus. De theorie is allang aan de
kapstok gehangen, want zij is volkomen
in strijd met de feiten.
Lang is de christelijke Kerk bang ge
weest voor de wetenschap, maar de
nieuwste ontdekkingen hebben de juist
heid van Gods Woord steeds weer on
derstreept, Wees nooit bang voor fei
ten, want feiten staven de werkelijkheid.
Wees bang voor theorieën van mensen.
Aan BOEKHANDEL WATTEZ, PAPESTRAAT 11, DEN HAAG
Verzoeke mij te zenden:
ex. KELLER, DE BIJBEL HEEFT TOCH GELIJK
s dit te betalen:
a 19.50
per giro onder no. 11.00.55
per postwissel
3 termijnen van 6.50. Eerste termijn gaat heden
ADRES:
(in blokletters s.v.p.)
